Τα επιφωνήματα στα νέα ελληνικά

ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΤΑ

Χρήση και είδη επιφωνημάτων

Ορισμός - Λειτουργία - Χρήση - Είδη

Τα επιφωνήματα είναι άκλιτες λέξεις που συνοδεύονται συνήθως από μικρές φράσεις και χρησιμοποιούνται στον λόγο, όταν θέλει ο ομιλητής να εκφράσει διάφορα συναισθήματα, όπως θαυμασμό, ευχαρίστηση, απορία, πόνο, λύπη, ειρωνεία, αηδία κτλ., π.χ. αχ!, αλίμονο!

Τα επιφωνήματα χρησιμοποιούνται πολύ συχνά στον προφορικό λόγο, όταν είναι συναισθηματικά φορτισμένος, και σπανιότερα στον γραπτό λόγο και κυρίως στη λογοτεχνία.

Φανερώνουν	Επιφωνήματα
1.     Αβεβαιότητα 2.     Απορία 3.     Άρνηση 4.     Θαυμασμό 5.     Πόνο, λύπη 6.     Περίπαιγμα, αποδοκιμασία 7.     Ευχή 8.     Έπαινο 9.     Κάλεσμα 10.   Ειρωνεία 11.   Στενοχώρια, αηδία 12.    Παρακίνηση	χμ! α!, ο!, μπα! α μπα! α!, ποπό!, μπα! αχ!, ω!, όχου!, άου!, οχ!, αλί!, αλίμονο!, πωπώ! ε!, ου!, αχαχούχα! είθε!, μακάρι!, άμποτε! εύγε!, μπράβο! ε!, ω! ε!, ου! ε!, ου!, ουφ!, πουφ!, πα πα πα! άιντε!, άμε!, μαρς!, αλτ!, στοπ!, σουτ!

Εκτός από τα επιφωνήματα που αναφέρονται στον παραπάνω πίνακα, χρησιμοποιούνται και επιφωνηματικές εκφράσεις ακολουθούμενες στον γραπτό λόγο από θαυμαστικό (!) και στον προφορικό λόγο από ανάλογα παραγλωσσικά (επιτόνιση κτλ.) και εξωγλωσσικά (μορφασμούς κτλ.) στοιχεία. Μπορεί να είναι ουσιαστικά, επίθετα, ρήματα, επιρρήματα και σύντομες φράσεις.

Ουσιαστικά: Κρίμα! Φρίκη! Θεέ μου! Χριστός! Βοήθεια! Θάρρος! Αέρα!

Επίθετα: Καλέ! Μωρέ! Κακομοίρη μου! Τον καημένο!

Ρήματα: Έλα δα! Ορίστε! Κόπιασε! Ζήτω! Ήμαρτον! Στάσου!

Επιρρήματα: Εμπρός! Έξω! Περαστικά! Καλά! Ωραία! Μάλιστα!

Φράσεις: Τέλος πάντων! Με το συμπάθιο! Να σε χαρώ! Μα την αλήθεια!

Παρατηρώ και... καταλαβαίνω...

Επιφωνήματα χρησιμοποιούμε πολύ συχνά στον προφορικό λόγο για να δείξουμε τα διάφορα συναισθήματά μας.

Στον γραπτό λόγο χρήση επιφωνημάτων γίνεται κυρίως σε κείμενα που είναι πολύ κοντά στον προφορικό λόγο, όπως σε θεατρικά έργα, στη λογοτεχνία, σε εικονογραφημένες ιστορίες κτλ.

Παρατηρήστε παρακάτω τη χρήση επιφωνημάτων σε γραπτά κείμενα, στα οποία διατηρείται αναλλοίωτη η ορθογραφία των πρωτότυπων κειμένων.

Το πρώτο κείμενο περιέχει προτάσεις που προέρχονται από το βιβλίο του Χρήστου ΜπουλώτηΟ Πινόκιο λαμπαδηδρόμος.
«Ποπό, νύχτωσε, αργήσαμε, πάμε».
«Τι δύναμη! Μπράβο, Πινόκιο, μπράβο».
«Οχ, φαίνεται θα έπεσαν από πάνω μου, όταν χτύπησα με δύναμη το σφυρί».

Το δεύτερο προέρχεται από το εικονογραφημένο κόμικ Η μεγάλη τρομάρα του Walt Disney.
Πο, πο! Το λένε «φρίκη στο τσιφλίκι».
Χε! χε! Υπόσχεται πολλά.
Άουτς! Έπεσα σε αγκάθια. Είμαι ξύπνιος.
Κλαψ! Κάτι φρικτό πρέπει να συμβαίνει εδώ!

Το τρίτο προέρχεται από το βιβλίο της Τασούλας Τσιλιμένη Δεν είμαι μικρός.
Γιούπι! Θα γίνει χαμός! Φώναξε ο Σάλι κι έτρεξε στην κρεμάστρα.
Τι, βλέπεις, μπαμπά;
Χμ! Βλέπω, αλλά δεν καταλαβαίνω.

Περισσότερα θέματα για τη γλώσσα εδώ.