Το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών Κατεύθυνσης στις Πανελλαδικές εξετάσεις είναι κατά 60% Θεωρητικό και κατά 40% πρακτικό.
Στο κομμάτι που σχετίζεται με το διδαγμένο κείμενο το αποτέλεσμα που θα έχει ο εξεταζόμενος σχετίζεται με το αν έχει μελετήσει συγκροτημένα, συστηματικά και μεθοδικά μέσα στο σχολικό έτος.
Στο άγνωστο κείμενο, η απόδοση που θα έχει ένας μαθητής σχετίζεται προφανώς με την προετοιμασία του αλλά και συγκεκριμένα με το πόσο έχει εμπεδώσει τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα.
Παρακάτω θα δούμε κάποιες κομβικές συμβουλές και απαραίτητες οδηγίες για την εξέταση στο άγνωστο (απόσπασμα πεζού κείμενου αρχαίου Έλληνα συγγραφέα στην αττική διάλεκτο)
1) Διαβάζουμε τον τον τίτλο του έργου και τον συγγραφέα ώστε να καταλάβουμε αν υπερισχύει η αιτία και η εναντίωση ή ο χρόνος και η αιτία! Το κείμενο μπορεί να είναι φιλοσοφικό (κυρίως Πλάτωνας) ή δικανικό (Λυσίας, Ισοκράτης, Δημοσθένης, Αντιφώντας, Ανδοκίδης, Ισαίος, Αισχίνης, Λυκούργος, Υπερείδης) ή ιστορικό (Θουκυδίδης, Ξενοφώντας). Στα δικανικά υπερισχύει η αιτία (με τη μορφή αιτιολογικών προτάσεων, μετοχών κτλ.) και η εναντίωση (εναντιωματικές μετοχές), στα ιστορικά έργα υπερισχύουν ο χρόνος (χρονικές προτάσεις) και η αιτία
2) Διαβάζουμε το άγνωστο κείμενο όσο χρειάζεται για να καταλάβουμε το γενικό νόημα.
3) Προχωράμε σε εντοπισμό των ρημάτων του κειμένου και τοποθετούμε σε παρενθέσεις τις δευτερεύουσες προτάσεις.
4) Προσέχουμε την ακολουθία των συντακτικών όρων. Είναι ρήμα – υποκείμενο – αντικείμενο ή κατηγορούμενο.
5) Μετά την σύνταξη εντοπίζουμε τα απαρέμφατα και τις μετοχές
(Για τον χωρισμό των προτάσεων λαμβάνουμε υπόψη: α) τους συνδέσμους που εισάγουν δευτερεύουσες προτάσεις β) αυτούς που συνδέουν όμοιες προτάσεις και γ) τα κόμματα, παρακολουθώντας πάντα το νόημα. Ξεκινάμε τη σύνταξη από την κύρια πρόταση)
6) Για να μεταφράσω τις μετοχές πρέπει να βρω το είδος τους
Α. ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΦΟΥ.
Β. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΙΑΤΙ.
Γ. ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ Ο ΟΠΟΙΟΣ.
Δ. ΤΡΟΠΙΚΗ ΟΝΤΑΣ.
Ε. ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΑΝ.
7) Προσέχω την κατηγορηματική ΝΑ,ότι (οι κατηγορηματικές μετοχές δεν υπάρχουν μόνες τους αλλά συμπληρώνουν το νόημα των ρημάτων που δείχνουν κάποια αίσθηση ακούω-βλέπω-αισθάνομαι)
8) Θυμάμαι πως τα απαρέμφατα είναι υποκείμενα στα απρόσωπα ρήματα (χρη, δει, προσήκει, δόκει) και πολλές φορές αντικείμενα σε άλλα ρήματα (τα απρόσωπα ρήματα παίρνουν πολλές φορές υποκείμενο ονοματική πρόταση)
10) Ιδιαίτερη προσοχή στο κατηγορούμενο που δείχνει μία ιδιότητα του υποκειμένου ή του αντικειμένου και δεν είναι άλλο πράγμα από το υποκείμενο ή το αντικείμενο - μετά από συνδετικά ρήματα ειμί, γίγνομαι, φαίνομαι, υπάρχω
11) Τα ουσιαστικά και τα επίθετα σε μία πρόταση συνδέονται πάντα με τα υποκείμενα ή τα αντικείμενα και τους δίνουν μόνιμες ή προσωρινές ιδιότητες
12) Όλες τις λέξεις πρέπει να τις συνδέσω με τα ρήματα ή τα ουσιαστικά αλλιώς έκανα λάθος
13) Μία κύρια πρόταση μπορεί να ξεκινάει με το κείμενο και να συνεχίζει αφού πρώτα ενδιάμεσα υπάρξουν άλλες δευτερεύουσες προτάσεις
14) Ποτέ δεν αφήνω ένα κομμάτι αμετάφραστο, το συνδέω αν δεν ξέρω πού πηγαίνει, με την κύρια πρόταση
15) Οι παρατακτικοί σύνδεσμοι (υπάρχουν στη γραμματική) δεν συνδέουν υποχρεωτικά 2 προτάσεις, αλλά μπορεί να συνδέουν δύο ουσιαστικά ή επίθετα ή γενικά άλλους όρους της πρότασης
16) Οι ονοματικές προτάσεις (ειδικές, ενδοιαστικές, πλάγιες ερωτήσεις, κάποιες αναφορικές) μπαίνουν ως αντικείμενο, υποκείμενο ή επεξήγηση στο ρήμα της κύριας πρότασης ή σε έναν όρο της πρότασης που εξαρτώνται.
Περισσότερο πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.