Οι χρόνοι των ρημάτων - Θεωρία και ασκήσεις

ΤΑ ΡΗΜΑΤΑ 

Τα ρήματα ανήκουν στα κλιτά μέρη του λόγου και φανερώνουν ότι κάποιο πρόσωπο, ζώο ή πράγμα κάνει κάτι (κάποια ενέργεια), ή παθαίνει κάτι από κάποιον άλλον, ή από τον εαυτό του ή βρίσκεται σε μια συγκεκριμένη κατάσταση. Π.χ. γράφω, διαβάζω, χτενίζομαι, γράφομαι, πονώ, καταλαβαίνω, κ.λ.π. Έχουν δύο φωνές: την ενεργητική και την παθητική.

1. Ενεργητική φωνή: Στη φωνή αυτή ανήκουν τα ρήματα που τελειώνουν σε –ω. Η πράξη στη που γίνεται στη φωνή αυτή πηγαίνει σε κάποιον άλλον ή κάπου αλλού. Π.χ. δένω, γράφω, ακούω, δίνω, κ.λ.π.
2. Παθητική φωνή: Στη φωνή αυτή ανήκουν τα ρήματα που τελειώνουν σε -μαι. Η πράξη που γίνεται στη φωνή αυτή γυρίζει πίσω στο πρόσωπο που την κάνει. Π.χ. γράφομαι πλένομαι, ντύνομαι, κ.λ.π.

Οι καταλήξεις των ρημάτων, της ενεργητικής φωνής, εκτός από το –ω, που βρίσκεται σε όλα τα ρήματα, μπορεί να έχουν διαφορετικό χαρακτήρα. Έτσι έχουμε ρήματα που τελειώνουν σε: -άβω (ράβω, ανάβω), -εύω (παιδεύω, μαγειρεύω), -αίνω (κουτσαίνω, μαθαίνω), -ένω (μένω, δένω, πλένω)-έρνω (σέρνω, φέρνω), -ίζω (σκίζω, διορίζω), κ.λ.π.

Η ορθογραφία των ρημάτων, ακολουθεί κάποιους κανόνες. Έτσι όλα τα ρήματα της ενεργητικής φωνής, στο β΄ και στο γ΄ πρόσωπο του ενικού αριθμού (β΄ πρόσωπο: εσύ, γ΄ πρόσωπο: αυτός), γράφονται με ει (έψιλον-γιώτα), ενώ στο α΄ και στο β΄ πρόσωπο του πληθυντικού αριθμού (α΄ πρόσωπο: εμείς, β΄ πρόσωπο: εσείς), γράφονται με ε (έψιλον).

Τα ρήματα της παθητικής φωνής, ακολουθούν τους δικούς τους κανόνες ορθογραφίας. Έτσι, στο α΄, στο β΄, στο γ΄, πρόσωπο του ενικού αριθμού (εγώ – εσύ - αυτός) και στο γ΄ πρόσωπο του πληθυντικού αριθμού (αυτοί) γράφονται με αι (άλφα-γιώτα), ενώ στο α΄, και στο β΄ πρόσωπο του πληθυντικού αριθμού (εμείς – εσείς) γράφονται με ε (έψιλον).

ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ

1.ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ:Ο χρόνος αυτός μας φανερώνει την πράξη που γίνεται τώρα. Π.χ. γράφω, παίζω, διαβάζω, μιλώ, τραγουδώ, κ.λ.π. Αναφέρεται στο παρόν (στο σήμερα).

2.ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ: Αυτός ο χρόνος μας φανερώνει μια πράξη που γινόταν χτες (στο παρελθόν) συνέχεια. Π.χ. έγραφα, έπαιζα, διάβαζα, κ.λ.π.

3. ΑΟΡΙΣΤΟΣ: Ο χρόνος αυτός μας φανερώνει μια πράξη που έγινε στο παρελθόν για μια στιγμή και τέλειωσε στο παρελθόν. Π.χ. έγραψα, έπαιξα, διάβασα, κ.λ.π.

4.ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: Ο χρόνος αυτός αναφέρεται σε πράξη που θα γίνει σε μια στιγμή στο μέλλον. Παίρνει τη λέξη θα σαν πρόθεμα Π.χ. θα γράψω, θα παίξω, θα διαβάσω, κ.λ.π.

5.ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: Ο χρόνος αυτός, μας λεει ότι η πράξη θα γίνεται στο μέλλον συνέχεια. Παίρνει τη λέξη θα σαν πρόθεμα Π.χ. θα γράφω, θα παίζω, θα διαβάζω, κ.λ.π.

6.ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ: Ο χρόνος αυτός μας λέει ότι η πράξη έχει γίνει στο παρελθόν και σήμερα έχει τελειώσει. Παίρνει σαν πρόθεμα τη λέξη έχω. Π.χ. έχω γράψει, έχω παίξει, έχω διαβάσει, κ.λ.π.

7.ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ: Ο χρόνος αυτός μας λέει ότι η πράξη είχε γίνει και είχε τελειώσει στο παρελθόν. Παίρνει σαν πρόθυμα τη λέξη είχα. Π.χ. είχα γράψει, είχα παίξει, είχα διαβάσει, κ.λ.π.

8.ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: Ο χρόνος αυτός μας λέει ότι η πράξη θα έχει γίνει στο μέλλον. Παίρνει σαν πρόθεμα τις λέξεις θα έχω. Π.χ. θα έχω γράψει, θα έχω παίξει, θα έχω διαβάσει, κ.λ.π

Έτσι μπορούμε να κατατάξουμε τους χρόνους σε τρεις κατηγορίες:

1.Παροντικοί χρόνοι: (Αυτοί που μιλούν για το σήμερα): Ενεστώτας, Παρακείμενος

2.Παρελθοντικοί χρόνοι: (Αυτοί που μιλούν για το χτες ): Παρατατικός, Αόριστος, Υπερσυντέλικος.

3.Μελλοντικοί χρόνοι: (Αυτοί που μιλούν για το αύριο ): Στιγμιαίος Μέλλοντας, Εξακολουθητικός Μέλλοντας, Συντελεσμένος Μέλλοντας.

ΑΣΚΗΣΗ

Να κάνετε αντικατάσταση των ρημάτων στους χρόνους τους, στον πίνακα που ακολουθεί.

Ενεστώτας	Παρατατικός	Αόριστος	Στιγ. Μέλλοντας	Εξακ..Μέλλοντας	Παρακείμενος	Υπερς/κος	Συντελ. Μέλλοντας
γράφω
παίζω
δίνω
		μάζευα
		άκουγα
		δίπλωνα
		σκόρπισα
		πήδηξα
		χτύπησα
			θα δώσω
			θα πάρω
			θα γδάρω

ΑΣΚΗΣΗ 

Να κατατάξετε τα παρακάτω ρήματα στη φωνές (ενεργητική ή παθητική) που ανήκουν:
Γράφω, δίνω, φοβάμαι, πίνω, γράφομαι, παίζω, τρώω, κοιμάμαι, πλένομαι, τρέχω, σκέφτομαι, σηκώνομαι, φωνάζω, βρίσκω, παιδεύομαι, κλαίω, γνωρίζω, σχηματίζομαι, ακούγομαι, δυσκολεύομαι, σηκώνω, πλένω, εισέρχομαι, πεινώ, τραγουδώ, βρέχομαι, χτυπιέμαι, ακούω, χτενίζομαι, βάφομαι, χτενίζομαι, καπνίζω, ακούω, ζεσταίνομαι, καίγομαι, γράφομαι, παίζω, ζωγραφίζω.

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ



Περισσότερο πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για το Δημοτικό εδώ.