Η σημασία της γλώσσας
Αν κάποιος αμφιβάλλει για τη σημασία της γλώσσας στη ζωή του, αρκεί να σκεφτεί για μια στιγμή πόσο απίστευτα περιορισμένος θα ήταν χωρίς τη γλώσσα. Οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις με φίλους και γνωστούς εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη γλώσσα. Εξάλλου, οι άνθρωποι σήμερα γνωρίζουν πολύ περισσότερα πράγματα από τους ανθρώπους των προηγούμενων γενεών. Αυτό συμβαίνει γιατί η γλώσσα βοήθησε το μεγαλύτερο μέρος της γνώσης να περάσει από τη μια γενιά στην άλλη. Επομένως, το να γνωρίζει κανείς καλά τη γλώσσα είναι απολύτως απαραίτητο.
Τι είναι, όμως, η γλώσσα; Διατυπώθηκε ο ορισμός ότι η γλώσσα είναι «ένα συμβατικό σύστημα επικοινωνιακών ήχων και μερικές φορές (αν και όχι απαραίτητα) γραπτών συμβόλων». Σ’ αυτόν τον ορισμό η κρίσιμη λέξη είναι το επίθετο «επικοινωνιακών», επειδή η πρωταρχική λειτουργία της γλώσσας είναι η επικοινωνία. Βέβαια, με τη γλώσσα επιτελούνται και άλλες λειτουργίες. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι χρησιμοποιούμε τη γλώσσα για να σκεφτόμαστε, να καταγράφουμε πληροφορίες, να συνειδητοποιούμε και να εκφράζουμε συναισθήματα, να εκφράζουμε την ταύτισή μας με μια ομάδα κ.λπ.
Αναμφίβολα, η γλώσσα είναι ένα εντυπωσιακό επίτευγμα των ανθρώπων. Υπάρχουν όμως άλλα είδη που κάνουν χρήση της γλώσσας; Ίσως κάποιος έδινε καταφατική απάντηση σκεπτόμενος για παράδειγμα τους παπαγάλους που λένε μερικές λέξεις. Ωστόσο, οι παπαγάλοι, ακόμα και αν προσπαθούν να επικοινωνήσουν, δεν χρησιμοποιούν γλώσσα με την πλήρη σημασία της έννοιας, επειδή δε ακολουθούν κανόνες ούτε δείχνουν την ευελιξία στη χρήση της γλώσσας που δείχνουν οι άνθρωποι.
Στην καθημερινή μας ζωή οι περισσότεροι από εμάς κάνουμε εκτεταμένη χρήση τεσσάρων βασικών γλωσσικών δεξιοτήτων. Αυτές είναι οι ακόλουθες: ακούμε την ομιλία, διαβάζουμε, μιλάμε και γράφουμε. Είναι ίσως φυσικό να υποθέσουμε πως οι τέσσερις κεντρικές γλωσσικές δεξιότητες κάθε ανθρώπου μπορούν να είναι συνολικά ισχυρές ή αδύναμες. Αυτό το συμπέρασμα μπορεί συχνά, αλλά όχι πάντα, να είναι σωστό σε σχέση με την εκμάθηση της μητρικής γλώσσας. Όμως, ακόμη και στη μητρική τους γλώσσα, πολλοί άνθρωποι καλλιεργούν μία μόνο γλωσσική δεξιότητα, επειδή έχει ιδιαίτερη σχέση με τα ενδιαφέροντά τους ή τη σταδιοδρομία τους. Για παράδειγμα, οι συγγραφείς και οι επιμελητές κειμένων πρέπει να έχουν υψηλά αναπτυγμένες δεξιότητες γραφής, οι ηθοποιοί, πολιτικοί και δικηγόροι χρειάζονται αναπτυγμένες δεξιότητες στην ομιλία. Τέλος, οι διαφορές στις τέσσερις βασικές γλωσσικές δεξιότητες είναι συνήθως πιο εμφανείς, όταν εστιάζουμε στην απόκτηση μιας δεύτερης γλώσσας.
M.W. Eysenck. (2010). Βασικές Αρχές Γνωστικής Ψυχολογίας. (Μετάφραση Μ. Κουλεντιανού), 309-310. Αθήνα: Gutenberg (διασκευή).
ΘΕΜΑΤΑ
Α1. Με ποια επιχειρήματα τεκμηριώνει ο συγγραφέας την άποψή του για τη σημασία της γλώσσας στη ζωή του ανθρώπου; (60-80 λέξεις) (μονάδες 15)
Α2.α. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στην πρώτη παράγραφο και τη δεύτερη παράγραφο του κειμένου; (μονάδες 5)
Α2.β. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στη δεύτερη και την τρίτη παράγραφο του κειμένου; (μονάδες 5)
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 60-80 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις/φράσεις με την έντονη γραφή, με βάση τη σημασία τους στο κείμενο: σημασία της γλώσσας, κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, λειτουργία της γλώσσας, ενδιαφέροντα, δεξιότητες. (μονάδες 10)
Β2. α. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο όρους του ειδικού λεξιλογίου. (μονάδες 10)
Β2. β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους. (μονάδες 5)
Γ. Αν και η αξία της γλώσσας είναι δεδομένη, είναι πολλοί αυτοί που δεν ενδιαφέρονται για τη γλωσσική τους καλλιέργεια. Σε ένα άρθρο 400-500 λέξεων να αναδείξετε τη σημασία της γλώσσας και να προτείνετε τρόπους με τους οποίους μπορεί να επιτευχθεί γ γλωσσική καλλιέργεια των νέων.
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α1. Επιχειρήματα για τη σημασία της γλώσσας: • Η γλώσσα απαραίτητο μέσο επικοινωνίας. • Οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις με φίλους και γνωστούς εξαρτώνται από τη γλώσσα. • Οι άνθρωποι αυξάνουν τις γνώσεις τους σε σχέση με τους ανθρώπους προηγουμένων γενεών, καθώς η γλώσσα βοηθάει τη γνώση να περάσει εμπλουτισμένη από τη μια γενιά στην άλλη. • Η επικοινωνία πραγματώνεται χάρη στη γλώσσα που δίνει την ευκαιρία στους ανθρώπους να ακούν, να διαβάζουν, να μιλούν, να γράφουν.
Α2. α. Η συνοχή ανάμεσα στην πρώτη παράγραφο του κειμένου και τη δεύτερη παράγραφο επιτυγχάνεται με τη χρήση της ερωτηματικής φράσης « Τι είναι, όμως, γλώσσα;», την επανάληψη της λέξης «γλώσσα» και της αντιθετικής λέξης «όμως». Έτσι ο συγγραφέας συνδέει τη σημασία της γλώσσας, που ανέλυσε στην πρώτη παράγραφο, με τον ορισμό που δίνει στη δεύτερη παράγραφο και τον προσδιορισμό των διάφορων λειτουργιών που επιτελεί η γλώσσα.
β. Η συνοχή ανάμεσα στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου και την τρίτη παράγραφο επιτυγχάνεται με τη χρήση της διαρθρωτικής λέξης «αναμφίβολα», την επανάληψη της λέξης « γλώσσα» και της αντιθετικής λέξης «όμως». Με τη λέξη «αναμφίβολα» δηλώνει το τέλος των αποδεικτικών στοιχείων για τη σημασία της γλώσσας που ανέφερε στη δεύτερη παράγραφο, ενώ με τη διαρθρωτική λέξη «όμως» περνάει στο νέο θέμα που αναλύει στην τρίτη παράγραφο.
Β1. Η κοινωνική ζωή του ανθρώπου είναι μια από τις αποδείξεις της σημασίας της γλώσσας για τη ζωή του ανθρώπου. Με τη γλώσσα οι άνθρωποι καθιστούν δυνατές τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, καθώς η λειτουργία της γλώσσας αφορά την έκφραση συναισθημάτων, την καταγραφή πληροφοριών, τη δυνατότητα σκέψης. Έτσι χάρη στη γλώσσα οι άνθρωποι συνειδητοποιούν τα ενδιαφέροντά τους, αναγνωρίζουν και καλλιεργούν τις δεξιότητες τους και προσφέρουν δημιουργικά στον τόπο και στην κοινότητα όπου ζουν.
Β2. α. Όροι ειδικού λεξιλογίου: • Συμβατικό σύστημα επικοινωνιακών ήχων. • Γλωσσικές δεξιότητες.
β. Η χρήση όρων ειδικού λεξιλογίου είναι απαραίτητη για την ανάλυση θεμάτων, όπως το συγκεκριμένο. Είναι κείμενο επιστημονικό και απευθύνεται σε ανθρώπους που έχουν γνώση του αντικειμένου. Απαιτεί ακρίβεια λόγου, αντικειμενική προσέγγιση, έγκυρα επιχειρήματα, σοβαρότητα. Τις απαιτήσεις αυτές υπηρετεί ο συγγραφέας με τη χρήση των παραπάνω ειδικών όρων. Η φράση « συμβατικό σύστημα επικοινωνιακών ήχων» είναι δείγμα της επιστημονικής προσέγγισης του θέματος και της ακριβολογίας, ενώ με τη φράση «γλωσσικές δεξιότητες» επιδιώκει την ενότητα και την εννοιολογική πλοκή των επιμέρους θεμάτων.
Γ. Τίτλος: Η αξία της γλώσσας
Αφορμή: Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι η γλωσσική κρίση στις νεανικές ηλικίες είναι μεγαλύτερη από ποτέ.
1ο ζητούμενο - Η αξία της γλώσσας:
• Συμβάλλει στην πνευματική συγκρότηση του ατόμου :
1.Είναι φορέας ιδεών, απόψεων και πεποιθήσεων.
2.Παρέχει τη δυνατότητα της ικανοποίησης της φιλομάθειας.
3.Διευρύνει τους γνωστικούς ορίζοντες.
4.Βοηθά το άτομο να μπορεί να εκφράσει τις λεπτές και δυσδιάκριτες σημασιολογικές αποχρώσεις μιας έννοιας
•Στην πολιτική ζωή :
1.Οι άνθρωποι ανταλλάσσουν πολιτικές απόψεις, επιχειρηματολογούν, συναινούν ή διαφωνούν σε πολιτικά ζητήματα.
2.Οι πολίτες με τη σωστή χρήση της διατυπώνουν τις θέσεις τους με πειθώ και ευκρίνεια.
3.Βοηθά στην αποκάλυψη της δημαγωγίας και του λαϊκισμού.
• Στην κοινωνική ζωή :
1. Όσο πιο πλούσια σε περιεχόμενο και έκφραση τόσο πιο ποιοτική είναι η κοινωνικοποίηση του ατόμου.
2.Είναι μέσο επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών και απόψεων.
3.Με το διάλογο επέρχεται η συνεννόηση, η προσέγγιση και η επίλυση των διαφορών.
4.Ευνοεί την ψυχική επαφή και βαθύτερη επικοινωνία των ανθρώπων.
•Στην πολιτιστική ζωή και εθνική ταυτότητα:
1.Διασώζει την πολιτιστική κληρονομιά.
2.Βοηθά ένα λαό να συνειδητοποιήσει την ιδιοπροσωπία του και αποτελεί μέσο και πνευματικό θεσμό συνοχής ενός εθνικού συνόλου.
3.Με τη γλωσσομάθεια διευκολύνεται η συνεργασία και η επικοινωνία των λαών.
2ο ζητούμενο - Τρόποι γλωσσικής καλλιέργειας νέων:
1.Η οικογένεια είναι ανάγκη να παρέχει πνευματικά ερεθίσματα στα μέλη της, να ασκεί ορθή γλωσσική αγωγή και να καλλιεργεί την αγάπη για το βιβλίο.
2.Η εκπαίδευση οφείλει να επιδιώξει την ορθή διδασκαλία της, να αναβαθμίσει τα γλωσσικά μαθήματα και να δημιουργήσει το κατάλληλο περιβάλλον που θα ευνοεί την πνευματική αναζήτηση και το διάλογο.
3.Η πολιτεία πρέπει να εμπλουτίσει τις βιβλιοθήκες με κατάλληλα βιβλία που θα καλλιεργήσουν τη φιλαναγνωστική διάθεση, να μεριμνήσει για την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού
4.Τα MME επιβάλλεται να χρησιμοποιούν ορθά τη γλωσσά, να συμπεριλάβουν στα προγράμματά τους σχετικές με τη γλώσσα εκπομπές, να περιορίσουν τις ξενόγλωσσες σειρές και να αναβαθμίσουν τα προγράμματά τους.
5.Οι πνευματικοί άνθρωποι οφείλουν να παρέχουν ερεθίσματα μέσω του έργου τους και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της γλωσσικής τους έκφρασης.
6. Ο ίδιος ο νέος πρέπει να συνειδητοποιήσει την αξία της και να προβεί σε νέα ιεράρχηση των αξιών του.
Περισσότερο πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.