Οικουμενική Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 10 Δεκεμβρίου 1948
Αρθρο 25 (1)
Μέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η 10η Δεκεμβρίου και όμως σε αυτό τον κόσμο της αφθονίας και της υπερκατανάλωσης εκατομμύρια άνθρωποι στερούνται των βασικών και στοιχειωδών δικαιωμάτων στη ζωή και την ελευθερία. Η παγκοσμιοποίηση της καταπίεσης, της ανέχειας και της εξαθλίωσης είναι γεγονός. Μελέτες φανερώνουν την τραγική πραγματικότητα: 13 εκατομμύρια παιδιά κάθε χρόνο πεθαίνουν λόγω περιβαλλοντικών καταστροφών, 4 εκατομμύρια παιδιά πεθαίνουν κάθε χρόνο λόγω της έκθεσης τους σε μολυσμένο νερό και αέρα, 30% της παιδικής νοσηρότητας προέρχεται από περιβαλλοντικούς ρύπους. Οι κλιματικές αλλαγές και οι επιπτώσεις τους στο περιβάλλον, την υγεία και την οικονομία, έρχονται να επιδεινώσουν την ήδη άσχημη πραγματικότητα.
Στις μέρες μας η μόλυνση προκαλεί το 30% της παιδικής νοσηρότητας. Τα παιδιά είναι πιο ευαίσθητα από τους ενήλικες στους περιβαλλοντικούς ρυπαντές, που έχουν καταστροφική επίδραση στην πορεία της υγείας τους. Ο Π.Ο.Τ.(Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) επιβεβαίωσε σε νέα μελέτη ότι άνω του 30% των ασθενειών των παιδιών οφείλονται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες. Το άσθμα και άλλα αναπνευστικά προβλήματα στα παιδιά οφείλονται σε μεγάλο ποσοστό στη μόλυνση του αέρα. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο καρκίνος και οι καρδιοπάθειες μπορεί να έχουν τη ρίζα τους σε έκθεση σε ρυπαντές κατά την παιδική ηλικία. Ο Π.Ο.Υ. εκτιμά πως 13 εκατομμύρια παιδιά ετησίως δε θα πέθαναν αν βελτιωνόταν το περιβάλλον στο οποίο ζουν. Από αυτά, 4 εκατ. πεθαίνουν κάθε χρόνο λόγω της έκθεσης τους σε μολυσμένο αέρα και νερό και σε χημικούς παράγοντες. Οι κίνδυνοι αυξάνουν σε υποσιτισμένα και εγκαταλελειμμένα παιδιά.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής επιβαρύνουν δυσανάλογα τα παιδιά και τις γυναίκες, επισημαίνει η UNICEF. Σχεδόν 10 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών πεθαίνουν κάθε χρόνο κυρίως από αιτίες που μπορούν να προληφθούν. Πολλές από αυτές τις αιτίες, συμπεριλαμβανόμενης της ελονοσίας και της διάρροιας είναι ευαίσθητες σε αλλαγές θερμοκρασίας και βροχοπτώσεων και μπορούν να εξαπλωθούν περισσότερο αν μεταβληθούν οι καιρικές συνθήκες.
Επιπλέον, οι γυναίκες και τα παιδιά πλήττονται δυσανάλογα από κυκλώνες και πλημμύρες, φαινόμενα τα οποία ειδικοί επί της αλλαγής κλίματος λένε πως θα αυξηθούν σε ένταση και συχνότητα τα επόμενα χρόνια. Η καταστροφή κατοικιών, σχολείων και κέντρων υγείας από φυσικές καταστροφές μειώνουν τις υπηρεσίες προς τις οικογένειες. Οι ειδικοί επίσης προβλέπουν πως η αύξηση της θερμοκρασίας και η μετατόπιση των βροχοπτώσεων μπορούν να επηρεάσουν τη γεωργική παραγωγή, γεγονός που θα μειώσει τη διαθεσιμότητα τροφής.
Η Παγκόσμια Εκστρατεία «Ξυπνήστε ώρα για Δράση» κατά των κλιματικών αλλαγών και ζητά από τις κυβερνήσεις να αφουγκραστούν τις φωνές των εκατομμυρίων ανθρώπων που αγωνιούν για το αύριο και να υιοθετηθούν αυστηρές Πολιτικές και Δράσεις κατά των Κλιματικών Αλλαγών.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.
(Μονάδες 25)
Β1. Αναπτύξτε το νόημα της φράσης «Ξυπνήστε ώρα για Δράση» σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων.
(Μονάδες 15)
Β2. «οι γυναίκες και τα παιδιά πλήττονται δυσανάλογα από κυκλώνες και πλημμύρες» : να βρείτε το είδος της σύνταξης και να την μετατρέψετε στο άλλο είδος.
(Μονάδες 4)
Β3. Να βρείτε τη δομή και τον τρόπο ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου.
(Μονάδες 5)
Β4. Να βρείτε τη συλλογιστική πορεία της τρίτης παραγράφου.
(Μονάδες 5)
Β5. Να βρείτε την ετυμολογία των παρακάτω λέξεων και να σχηματίσετε μια νέα λέξη (απλή ή σύνθετη) από το δεύτερο συνθετικό της: περιβάλλον, καταστροφή, διάρροια.
(Μονάδες 6)
Γ. Σε ομιλία σας στη Βουλή των Εφήβων (500-600 λέξεων) να καταστήσετε σαφή την άρρηκτη σχέση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιβάλλοντος και να προτείνετε τρόπους ενίσχυσης της οικολογικής συνείδησης.
(Μονάδες 40)
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α. Ο συγγραφέας με αφορμή την ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επισημαίνει ως μια μορφή καταπάτησης τους και την περιβαλλοντική καταστροφή. Παραθέτοντας στοιχεία ερευνών καταγράφει τις βλαβερές συνέπειες των κλιματικών αλλαγών. Οι αλλαγές αυτές επιδρούν περισσότερο στα παιδιά προκαλώντας αναπνευστικά προβλήματα και καρδιακές παθήσεις. Ωστόσο, όπως παρατηρεί η UNICF.F, οι αιτίες μπορούν να προληφθούν, διαφορετικά, με τις συνεχείς καιρικές μεταβολές θα ενταθούν και θα εξαπλωθούν. Προχωρώντας στα αποτελέσματα ειδικών υπογραμμίζει πως η οικογένεια και γενικότερα το βιοτικό επίπεδο θα αντιμετωπίσει προβλήματα, με επικρατέστερο το επισιτιστικό, καθώς θα υπάρχει δυστοκία παροχής υπηρεσιών λόγω της οικολογικής καταστροφής. Προτείνεται, λοιπόν, να ληφθούν μέτρα κατά των κλιματικών αλλαγών.
Β1. Αποτελεί κοινό τόπο πως η ανθρώπινη επέμβαση στο περιβάλλον έχει αποδειχθεί βλαβερή. Δεν είναι, λοιπόν, λίγοι εκείνοι που πιστεύουν πως έφτασε «ώρα για δράση». Η δράση αυτή οφείλει να είναι τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Το άτομο, πρωτίστως, κρίνεται σκόπιμο να συνειδητοποιήσει την αξία του περιβάλλοντος και να το προστατεύσει υιοθετώντας οικολογική συνείδηση. Η κοινωνία, με κυριότερο φορέα την πολιτεία, επιβάλλεται να εφαρμόζει τους νόμους και να ορίζει αυστηρές ποινές σε περιπτώσεις παραβίασης τους. Τέλος, τα διάφορα οικολογικά κινήματα οφείλουν να ασκήσουν πίεση στις κυβερνήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος.
Β2. Στη φράση αυτή χρησιμοποιείται παθητική σύνταξη.
Ενεργητική σύνταξη: «κυκλώνες και πλημμύρες πλήττουν δυσανάλογα τις γυναίκες και τα παιδιά».
Β3. Τα δομικά μέρη της παραγράφου είναι:
θεματική πρόταση: «Μέρα...ελευθερία»
Σχόλια- Λεπτομέρειες: «Η παγκοσμιοποίηση...πραγματικότητα»
Πρόταση κατακλείδα: παραλείπεται.
Ο τρόπος ανάπτυξης της παραγράφου είναι τα παραδείγματα. Αυτά εντοπίζονται στο σημείο: «Μελέτες...πραγματικότητα»
Β4. Η συλλογιστική πορεία που ακολουθεί ο συγγραφέας στην τρίτη παράγραφο είναι παραγωγική. Παραθέτει μια γενική θέση που αφορά τις ομάδες που πλήττονται από τις κλιματικές αλλαγές και συνεχίζει με ειδική αναφορά στις επιπτώσεις.
Β5. περιβάλλον: περί + βάλλω, αναβολή
καταστροφή: κατά + στρέφω, περιστροφή
διάρροια: δια + ρέω, απόρροια
Γ. Παραγωγή λόγου
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: ζητείται ομιλία στη Βουλή των Εφήβων, επομένως χρειάζεται: Προσφώνηση: Κύριε Πρόεδρε, Κύριοι Βουλευτές, Κυρίες και Κύριοι,
Αποφώνηση: Ευχαριστώ για το χρόνο σας.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Ορισμός:
Περιβάλλον είναι το σύνολο των γεωγραφικών, φυσικών, κοινωνικών και οικογενειακών μαζί συνθηκών μέσα τις οποίες ζει και αναπτύσσεται ο άνθρωπος. Χωρίζεται σε φυσικό και κοινωνικό.
Η λέξη φύση είναι πολυσήμαντη. αρχικά νοείται το σύμπαν του υλικού κόσμου, δηλαδή το σύνολο των όντων που υπάρχουν ανεξάρτητα από τον άνθρωπο και υπακούουν σε μια παγκόσμια τάξη. Ακόμα φύση θεωρείται καθετί το έμφυτο και αυθόρμητο και αντιδιαστέλλεται προς κάθε τεχνητό ή επίκτητο στοιχείο.
Α' Ζητούμενο:
Σχέση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιβάλλοντος:
Τα ανθρώπινα δικαιώματα, ατομικά και κοινωνικά, περικλείουν:
► Το δικαίωμα της ζωής και της υγείας.
► Την ψυχαγωγία, την προστασία του φυσικού, οικιστικού, πολιτιστικού περιβάλλοντος (καθαρό, υγιές φυσικό περιβάλλον, φυσιογνωμία πόλης, πολιτιστική φυσιογνωμία)
► Το δικαίωμα στην εργασία.
Το δικαίωμα στο περιβάλλον συνίσταται γιατί:
► Είναι μορφή ζωής και ακολουθεί τον κύκλο της διαδοχής (γέννηση, εξέλιξη, θάνατος) έχοντας κάθε δικαίωμα στην εξέλιξη αυτή. Συνδέεται με την ποιότητα ζωής.
► Εξασφαλίζει την ψυχική και σωματική υγεία του ανθρώπου.
► Αποτελεί συντελεστή οικονομικής ανέλιξης, γιατί αναπτύσσει παραγωγικούς οικονομικούς κλάδους(γεωργία, αλιεία, ναυτιλία κ.ά.) και εξελίσσεται ο τεχνικός πολιτισμός.
► Η αρμονία της φύσης αποτελεί έμπνευση καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Τρόποι ενίσχυσης οικολογικής συνείδησης:
► Θα ήταν ουτοπία η πραγμάτωση του ισχυρισμού ότι μπορούμε να επαναφέρομε τη φύση στην αρχική της κατάσταση. Δυστυχώς, η φθορά είναι ανεπανόρθωτη. Τα παρακάτω μέτρα έχουν σκοπό την αναχαίτιση της καταστροφής.
► Η περιβαλλοντική αγωγή είναι απαραίτητη και αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος θα πρέπει να διακρίνεται για την ευαισθησία του και την υπεύθυνη συμπεριφορά του προς το προς το φυσικό περιβάλλον.
► Προγραμματισμένη βιομηχανική ανάπτυξη, χρήση προστατευτικών φίλτρων από τις βιομηχανίες και θέσπιση αυστηρών ποινών για τους παραβάτες.
► Ειδική προστασία των φυσικών πηγών.
► Αξιοποίηση ενέργειας που προέρχεται από τη φύση (αιολική, ηλιακή)
► Ενδυνάμωση οικολογικών κινημάτων παγκόσμιας εμβέλειας (WWF, GREENPEACE) και άσκηση πίεσης στις κυβερνήσεις.
► Πρέπει να ενδιαφερθεί και η πολιτεία και τα άτομα μεμονωμένα.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Το δικαίωμα στο περιβάλλον μολονότι κατοχυρώνεται στο άρθρο 37 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, ωστόσο δεν έχει νομική ισχύ. Κρίνεται, λοιπόν, σκόπιμο να αντιμετωπίζεται ως αυθύπαρκτο και όχι μόνο ως προαπαιτούμενο της προστασίας άλλων θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Επιμέλεια: Ρ. Εσκιτζή