Ο πλάγιος λόγος στα αρχαία ελληνικά

Έχουμε πλάγιο λόγο, όταν μια κύρια πρόταση, αφού εξαρτηθεί από ρήμα (λεκτικό, αισθητικό, βουλητικό, γνωστικό, ερωτηματικό, δοξαστικό…), τρέπεται σε: Δευτερεύουσα πρόταση, Απαρέμφατο , Μετοχή

Τροπή του ευθέος λόγου σε πλάγιο

Οι κύριες προτάσεις κρίσης τρέπονται σε: α)ειδική πρόταση, β)ειδικό απαρέμφατο, γ)κατηγορηματική μετοχή
Οι κύριες προτάσεις επιθυμίας τρέπονται σε τελικά απαρέμφατα.
Οι ευθείες ερωτήσεις τρέπονται σε πλάγιες.
Οι δευτερεύουσες προτάσεις διατηρούν την έγκλιση και το χρόνο του ευθέος λόγου, όταν εξαρτώνται από αρκτικό χρόνο. Όταν όμως εξαρτώνται από ιστορικό χρόνο:

• Η δυνητική οριστική και η δυνητική ευκτική διατηρούνται και στον πλάγιο λόγο
• Η απλή οριστική και η υποτακτική τρέπονται κατά κανόνα σε ευκτική του πλαγίου λόγου

Πλάγιοι Υποθετικοί λόγοι

Όταν η απόδοση είναι ειδικό απαρέμφατο, κατηγορηματική μετοχή, δευτερεύουσα πρόταση, η υπόθεση είναι ανεπηρέαστη, αν το ρήμα της πρότασης, απ’ την οποία εξαρτάται η απόδοση, είναι αρκτικός χρόνος. Αν όμως είναι ιστορικός χρόνος, τότε η υπόθεση είναι επηρεασμένη (εἰ + ευκτική πάντα).
Η αναγνώριση του είδους του υποθετικού λόγου στην πρώτη περίπτωση γίνεται από την υπόθεση και την απόδοση. Στη δεύτερη όμως, γίνεται από την απόδοση. Ενδείξεις για το είδος του υποθετικού λόγου είναι: το δυνητικό ἄν, ο χρόνος της απόδοσης, επαναληπτικό επίρρημα, το νόημα.

Πλάγιος λόγος σε ευθύ

1. Ὁ Ἀγησίλαος ἐώρα ὅτι πολλοὶ τῶν στρατιωτῶν μένειν ἐπεθύμουν.
• Πολλοὶ τῶν στρατιωτῶν μένειν ἐπιθυμοῦσι.
2. Εὖ ἴστε ὅτι Ἀθηναῖοι οὐκ ἂν ἐτόλμησαν μόνοι τὸν πόλεμον ἀναλαβεῖν.
• Ἀθηναῖοι οὐκ ἂν ἐτόλμησαν μόνοι τὸν πόλεμον ἀναλαβεῖν.
3. Ὁ τῆς Ἀσίας βασιλεὺς ἤλπιζεν καὶ τὴν Ἀσίαν δουλώσεσθαι.
• Καὶ τὴν Ἀσίαν δουλώσομαι.
4. Ξενοφῶν ᾔσθετο τοὺς στρατιώτας χαλεπῶς φέροντας.
• Οἱ στρατιῶται χαλεπῶς φέρουσι.
5. Οἱ τριάκοντα Σωκράτει ἀπηγόρευον τοῖς νέοις μὴ διαλέγεσθαι.
• Σώκρατες, μὴ διαλέγου τοῖς νέοις.
6. Κατεύχομαι τὸν δεδρακότα ἐκτρῖψαι κακῶς τὸν βίον.
• Ὁ δεδρακὼς ἐκτρίψειε κακῶς τὸν βίον.
7. Ἡρακλῆς ἠπόρει ποτέραν τῶν ὁδῶν τράπηται.
• Ποτέραν τῶν ὀδῶν τράπωμαι; (απορηματική υποτακτική)
8. Συμβουλεύει αὐτοῖς, εἰ βούλονται ἀδεῶς ζῆν, ἰέναι θαρροῦντας ἐπὶ τοὺς πολεμίους.
• Εἰ βούλεσθε ἀδεῶς ζῆν, ἴτε θαρροῦντες ἐπὶ τοὺς πολεμίους.
9. Οὕτως σαφῶς ἐπέδειξεν τοὺς κατηγόρους ψευδομένους, ὥστε παρ’ αὐτῶν ἡδέως ἂν ὁ δῆμος δίκην ἔλαβε.
• Οὕτως οἱ κατήγοροι ἐψεύδοντο, ὥστε παρ’ αὐτῶν ἡδέως ἂν ὁ δῆμος δίκην ἔλαβε.
10. Εἶπεν ὅτι ἄνδρα ἄγοι, ὃν εἶρξαι δεῖ.
• Ἄνδρα ἄγω, ὃν εἶρξαι δεῖ.

Ευθύς λόγος σε Πλάγιο

1. Λυκομήδης ἔλεγε· μόνοις τοῖς Ἀρκάσι Πελοπόννησος πατρίς ἐστι, μόνοι γὰρ αὐτόχθονες ἐν αὐτῇ οἰκοῦσι.
• Λυκομήδης ἔλεγε ὅτι μόνοις τοῖς Ἀρκάσι Πελοπόννησος πατρίς εἴη, μόνοι γὰρ αὐτόχθονες ἐν αὐτῇ οἰκοῖεν.
2. Ἐβόα· ἄγε τὸ στράτευμα κατὰ μέσον τῶν πολεμίων, ὅτι ἐκεῖ βασιλεύς ἐστι.
• Ἐβόα ἄγειν τὸ στράτευμα κατὰ μέσον τῶν πολεμίων, ὅτι ἐκεῖ βασιλεύς εἴη.
3. Συμβουλεύει αὐτοῖς· εἰ βούλεσθε ἀδεῶς ζῆν, ἴωμεν θαρροῦντες ἐπὶ τοὺς πολεμίους.
• Συμβουλεύει αὐτοῖς, εἰ βούλοιντο ἀδεῶς ζῆν, ἰέναι θαρροῦντας ἐπὶ τοὺς πολεμίους.
4. Κῦρος ὑπέσχετο· δώσω ἑκάστῳ ἀνδρὶ πέντε ἀργυρίου μνᾶς, ἐπὰν εἰς Βαβυλώνα ἥκωμεν.
• Κῦρος ὑπέσχετο δώσειν ἑκάστῳ ἀνδρὶ πέντε ἀργυρίου μνᾶς, ἐπεὶ εἰς Βαβυλώνα ἥκοιεν.
5. Ἢν μὴ μαχώμεθα, ἀποστήσονται αἱ πόλεις (ἐλογίζοντο).
• Ἐλογίζοντο ὅτι, εἰ μὴ μάχοιντο, ἀποστήσοιντο αἱ πόλεις.
6. Παραδῶμεν Κορινθίοις τὴν πόλιν ὡς οἰκισταῖς; (Τὸν θεὸν ἐπήροντο)
• Τὸν θεὸν ἐπήροντο εἰ παραδοῖεν Κορινθίοις τὴν πόλιν ὡς οἰκισταῖς. (Θουκυδίδης, 1, 25)
7. Οὐ περιόψομαι ἔτι ἡμᾶς δεομένους τῶν ἐπιτηδείων. (Ἀρίσταρχος ἔφη)
• Ἀρίσταρχος ἔφη οὐ περιόψεσθαι ἔτι αὐτοὺς δεομένους τῶν ἐπιτηδείων. (Ξενοφῶν, Κύρου Ἀνάβασις, 7, 3, 1)

http://www.vlioras.gr

Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.