Κριτήρια αξιολόγησης στη Νεοελληνική Γλώσσα για την B' Λυκείου

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

Η επιδρομή της πληροφόρησης

Η πληροφόρηση στις ημέρες μας έχει αποβεί μια δύναμη κατεξοχήν επιθετική. Κάθε πληροφορία, κάθε είδηση, κάθε «νέο» πέφτει επάνω μας καταιγιστικά. Από παντού μας πετροβολούν με αποκλειστικότητες ή με αποκαλύψεις. Τα δελτία ειδή­σεων, ανά ώρα, ανά ημίωρο, ανά τέταρτο, και ο τρόπος που εκφέρονται ή προαναγ­γέλλονται, αποτελούν μια θύελλα από χαλάζι, έχουν όλα τα χαρακτηριστικά του λιθοβολισμού. ··

Στη ρίζα της λέξης «πληροφορία» υπάρχει ή εξυπακούεται η πληρότητα, η σφαι­ρικότητα Τα ρήματα «πληρώ» και «φέρω» είναι τα εννοιολογικά της στοιχεία Αυτό αναφέρεται όχι μόνο στον πομπό της πληροφορίας, αλλά και το δέκτη. Σημασία δηλαδή, δεν έχει μόνο πώς έρχεται ή πώς επιπίπτει πάνω στο δέκτη, αλλά και πώς αυτός τη λαμβάνει. Ο προορισμός της πληροφορίας είναι να δημιουργεί ένα αίσθη­μα γνώσης, ασφάλειας και ισορροπίας (έστω και με την κακή είδηση) σε εκείνον που τη λαμβάνει. Όχι βέβαια με τρόπο τεχνητό και πλασματικό, αλλά μέσα από την ίδια τη φύση της αντικειμενικής πληροφόρησης.

Συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Οι πληροφορίες δημιουργημένες, αποσπασματι­κές, αγχοπαραγωγές, εμπορευματοποιημένες, φωτοσκιασμένες ανάλογα, προορίζονται μάλλον να δημιουργούν αντί πληρότητα ένα πελώριο κενό, έτσι ώστε αυτό, να μπορεί να γεμίσει με οτιδήποτε. Η πληροφόρηση φαίνεται σαν να επιδιώκει τη δημιουργία ανθρώπων πανικόβλητων, παραιτημένων και αλοιωμένων, ίσως με σκοπό να γίνεται εύκολη η κάθε «κατάληψη» της εξουσίας ή της ψυχής. Μια πληροφόρη­ση που επιτίθεται σαν ύαινα και ξεσκίζει την ευαισθησία ή ανατρέπει τη στοιχειώδη εσωτερική μας ισορροπία, καταλήγει σε τρομοκρατία Η εικόνα του κόσμου, απο­κομμένη τελείως από την ομορφιά και από την ελπίδα, υπογραμμίζει τη μοναξιά του ανθρώπου και το πλήρες αδιέξοδο -κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό, μεταφυσικό.

Δεν υποστηρίζουμε ότι η ειδυλλιακή παρουσίαση του Κόσμου μεταβάλλει την «είδηση» (οίδα) σε «συνείδηση». Αντίθετα η πληροφόρηση έχει αποστολή να δίδει τη διάσταση της τραγικότητας, η οποία όμως έχει πυρήνα την ελπίδα Το τραγικό έχει μέσα του οργανικά, την κάθαρση, την αγωνιακή προσπάθεια απεμπλοκής από τα αδιέξοδα, τη δυναμική των «γόρδιων» λύσεων. Μέσα από τη βίωση του τραγικού ανατέλλει μια αυγινή αντίληψη της ζωής και του μέλλοντος. Το σκοτάδι της πληρο­φόρησης και οι τρόποι μετάδοσης της δημιουργούν δειλούς και απληροφόρητους, που σαρώνονται από τα ρεύματα της προπαγάνδας και αλέθονται από τους μηχανισμούς της υποδούλωσης.

Το κείμενο του Παναγιώτη Φωτέα αποθησαυρίστηκε από το Περιοδικό «Ευθύνη», τεύχος 275 σ. 30.

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να γραφεί η περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.

(Μονάδες 25)

2. «Η εικόνα του κόσμου, απο­κομμένη τελείως από την ομορφιά και από την ελπίδα, υπογραμμίζει τη μοναξιά του ανθρώπου και το πλήρες αδιέξοδο» . Ποιο είναι το βαθύτερο νόημα της άποψης αυτής ; (1 παράγραφος 80-100 λέξεις)

(Μονάδες 15)

3. Να καταγραφούν τα σχόλια που υπάρχουν στην 1 η παράγραφο του κειμένου και να ξαναγραφεί η παράγραφος χωρίς σχόλια.

(Μονάδες 5)

4. προορισμός, πλασματικό, μεταβάλλει : να γραφούν τα συνώνυμα των λέξεων και να σχηματιστούν προτάσεις.

(Μονάδες 5)

5. αγχοπαραγωγές, αντίληψη, απληροφόρητους : να γίνει η ετυμολογία των λέξεων και να γραφούν σύνθετα με ένα από τα συνθετικά τους μέρη.

(Μονάδες 5)

6. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (Μ.Μ.Ε) συμβάλλουν αποφασιστικά στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης.Στη σημερινή εποχή όμως κι έπειτα από την τεράστια ανάπτυξή τους, παρατηρείται έντονα το φαινόμενο της παραπληροφόρησης. Ποιες είναι οι αρνητικές συνέπειες αυτού του φαινομένου για το άτομο και για το κοινωνικό σύνολο ; Με ποιους τρόπους μπορεί το άτομο να αντισταθεί στην παραπληροφόρηση ; Να διαμορφώσετε μια εισήγηση για το δεκαπενταμελές συμβούλιο του σχολείου σας (500 – 600 λέξεις )

(Μονάδες 40)

Το θέμα στο οποίο θα αναφερθούμε σήμερα, είναι τα τροχαία ατυχήματα , τα αίτια που τα προκαλούν , οι συνέπειες από αυτά και οι προτάσεις της Τροχαίας για τη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων. Πριν μπούμε στην ουσία του θέματος , θα ήθελα να συγχαρώ το ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ –Τμήμα ΒΑ Αιγαίου και την ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΛΕΣΒΟΥ για την πρωτοβουλία, να διοργανώσει αυτή την ημερίδα .

Η δομή και η λειτουργία της πολιτείας, η συμπεριφορά του πολίτη και του κοινωνικού συνόλου, ο βαθμός ανάπτυξης και γενικά ο πολιτισμός σε μια χώρα, κρίνεται μεταξύ άλλων, από το δείκτη των τροχαίων ατυχημάτων, που έχει η χώρα αυτή. Οι παράμετροι που το επηρεάζουν, οι δυσμενείς επιπτώσεις του στο σύνολο, των δραστηριοτήτων της χώρας και τα στοιχεία που καθημερινά καταγράφονται, αποτελούν αδιάψευστο γεγονός, ότι υπάρχει έντονο πρόβλημα οδικής ασφάλειας, που επιζητά άμεση λύση.

Οδικό τροχαίο ατύχημα είναι αιφνίδιο και ζημιογόνο γεγονός , που προκαλείται από τη λειτουργία του οχήματος και προξενεί βλάβη σε πρόσωπα ή πράγματα.

Στην Ελλάδα κάθε χρόνο σκοτώνονται στους δρόμους μας περισσότεροι από 1600 άνθρωποι, δηλαδή οι κάτοικοι μιας μικρής κωμόπολης. Τουλάχιστον 20.000 τραυματίζονται και πολλοί από αυτούς μένουν μόνιμα ανάπηροι.

Στην Ελλάδα έχουμε τους διπλάσιους νεκρούς από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο και η χώρα μας είναι πρώτη στην λίστα με τα περισσότερα θύματα από θανατηφόρα τροχαία.

Πέρα από τις ακραίες συνέπειες του θανάτου ή των τραυματισμών, υπάρχουν και άλλες συνέπειες όπως οικονομικές.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η ελληνική οικονομία επιβαρύνεται περίπου 13.000.000 Ευρώ , (δηλαδή 4,5 δισεκατομμύρια δραχμές) σε δαπάνες, για την αποκατάσταση υλικών ζημιών, σωματικών βλαβών, κλπ. χωρίς να υπολογίσουμε την απώλεια εργατικού δυναμικού ή την επιπλέον εργασιακή απασχόληση, όσων εργάζονται για την αντιμετώπιση των συνεπειών των τροχαίων ατυχημάτων, (ιατροί – νοσοκομεία – τροχονόμοι – δικαστικοί - πραγματογνώμονες κλπ.) όπως και άλλοι παράγοντες (π.χ. Δικαστικά έξοδα, κ.λ.π. ), που θα πρέπει να συνυπολογισθούν και να επιβαρύνουν την Ελληνική Οικονομία. Πραγματικά διπλασιάζουν και πλέον τον οικονομικό συντελεστή, κάθε τροχαίου ατυχήματος.

Στο νομό Λέσβου, από το έτος 2004 εως και τον Aπρίλιο 2007, έλαβαν χώρα 46 θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα , με 52 νεκρούς.

σε σύνολο τροχαίων ατυχημάτων το ίδιο χρονικό διάστημα 420 με 600 παθόντες.

Ποιες είναι οι αιτίες που προκαλούν τα τροχαία ατυχήματα, και οδηγούν τόσους ανθρώπους υγιείς και δραστήριους, στον πρόωρο θάνατο;

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Υ.Δ.Τ το τροχαίο ατύχημα συνθέτουν, τέσσερεις παράγοντες.

α) Ο άνθρωπος

β) Το όχημα

γ) το οδικό δίκτυο

και δ) το περιβάλλον .

Το 80% των τροχαίων ατυχημάτων, οφείλεται , στον παράγοντα άνθρωπο , το 3% στο όχημα , το 6% στο οδικό δίκτυο και 11% οι καιρικές συνθήκες στο οδικό δίκτυο.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------- Οδική ασφάλεια: βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις χαμηλού κόστους στο εθνικό – επαρχιακό δίκτυο της Λέσβου – κυκλοφοριακά προβλήματα – ασφάλεια πεζών στην πόλη της Μυτιλήνης, ΤΕΕ, ΤΕΕ – Τμ. Β.Α. Αιγαίου, Μυτιλήνη, 1 Ιουνίου, 2007 2

Α. Ως προς τον Άνθρωπο- Οδηγό ή Πεζό

Ενας από τους παράγοντες , που συμβάλλει στην εμφάνιση τροχαίων ατυχημάτων,, είναι ο οδηγός του οχήματος. Ο τρόπος με τον οποίο ο οδηγός του οχήματος προσεγγίζει ζητήματα ασφάλειας, κατά την οδήγηση και γενικότερα, η συμπεριφορά του στο δρόμο, επηρεάζει , σε μεγάλο βαθμό την πιθανότητα, να εμπλακεί σε τροχαίο ατύχημα. Τα άτομα σχετικά νεαρής ηλικίας, τείνουν να εμπλέκονται πιο συχνά σε ατυχήματα από ότι άτομα μεγαλύτερης ηλικίας , πράγμα που πιθανόν να οφείλεται στη μεγαλύτερη συχνότητα με την οποία τα άτομα αυτά εκδηλώνουν, ριψοκίνδυνη ή επιθετική συμπεριφορά. Για να διαπιστωθεί η οδική συμπεριφορά των οδηγών λήφθησαν υπόψη οι παραβάσεις, που βεβαιώθηκαν από τους αστυνομικούς της τροχαίας, σε μια σειρά από επικίνδυνες παραβάσεις όπως :

-Υπερβολική ταχύτητα.

-Αντικανονικό προσπέρασμα.

-Είσοδος στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας.

-Οδήγηση σε κατάσταση μέθης.

-Μη χρήση ζώνης – κράνους.

-Παραβίαση προτεραιότητας.

-Παραβίαση ερυθρού σηματοδότη.

-Επιθετική - επιδεικτική οδήγηση.

-Απόσπαση προσοχής – κόπωση οδηγού.

-Επιδεικτικοί αντικανονικοί ελιγμοί

Ενδεικτικά αναφέρονται τα ατυχήματα που συνέβησαν στην περιοχή ευθύνης του Τμήματος Τροχαίας Μυτιλήνης από το έτος 2004 εως και τον Απρίλιο του 2007 τα οποία προκλήθηκαν από τις παραπάνω αναφερθείσες επικίνδυνες παραβάσεις:

-Υπερβολική ταχύτητα.

Από υπερβολική ταχύτητα προκλήθηκαν 11 τροχαία ατυχήματα Σωματικών βλαβών.

Παραβίαση προτεραιότητας.

Από παραβίαση προτεραιότητας προκλήθηκαν 42 τροχαία ατυχήματα σωματικών βλαβών.

-Είσοδος στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας.

Από την είσοδο στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας προκλήθηκαν 26 τροχαία ατυχήματα σωματικών βλαβών

-Οδήγηση σε κατάσταση μέθης.

Υπό την επήρεια μέθης προκλήθηκαν 18 τροχαία ατυχήματα σωματικών βλαβών .

-Έλλειψη προσοχής .

Απόσπαση προσοχής – κόπωση οδηγού.

Τα περισσότερα τροχαία ατυχήματα έχουν προκληθεί λόγω έλλειψης προσοχής. Συγκεκριμένα 80 τροχαία ατυχήματα σωματικών βλαβών οφείλονται στην έλλειψη και μη εντεταμένη προσοχή των οδηγών .

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------- Οδική ασφάλεια: βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις χαμηλού κόστους στο εθνικό – επαρχιακό δίκτυο της Λέσβου – κυκλοφοριακά προβλήματα – ασφάλεια πεζών στην πόλη της Μυτιλήνης, ΤΕΕ, ΤΕΕ – Τμ. Β.Α. Αιγαίου, Μυτιλήνη, 1 Ιουνίου, 2007 3

-Μη χρήση ζώνης – κράνους.

Επίσης από τα παραπάνω διαπιστώθηκε ότι σε 109 τροχαία ατυχήματα με εμπλοκή δικύκλου οι 26 οδηγοί φορούσαν κράνος ενώ 83 δεν φορούσαν . Ενώ αντιθέτως σε εμπλοκή οδηγών ΙΧΕ Αυτ/των 71 οδηγοί φορούσαν ζώνη ενώ 27 δεν φορούσαν ζώνη.

Β. Ως προς το ΟΧΗΜΑ:

1.Η μεγάλη ηλικία του οχήματος.

2.Η κακή ή ανεπαρκής συντήρηση.

3.Μηχανικές και άλλες βλάβες.

4.Ο μεγάλος αριθμός κυκλοφορούντων δικύκλων.

5.Το υπέρβαρο και οι παραβάσεις φόρτωση –διαστάσεις φορτίου.

6.Ο μη τακτικός τεχνικός έλεγχος.

7.Η κυκλοφορία μεγάλου αριθμού φορτηγών αυτ/των και αγροτικών

μηχανημάτων.

8. Ελλειψη φώτων –αντικανονική χρήση φώτων .

9. Διαρροή φορτίου (χαλίκι, μπετό, πετρελαία, κλπ)

Γ. Ως προς το ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ:

1.Κακή κατάσταση του οδικού δικτύου.

2.Ανεπαρκής σήμανση και σηματοδότηση.

3.Πλήρης έλλειψη ή ανεπάρκεια οδικού φωτισμού.

4.Χαμηλά πρότυπα κατασκευής.

5.Ανεπαρκή γεωμετρικά χαρακτηριστικά.

6.Ελλιπής σήμανση κατά τη διάρκεια κατασκευών.

7.Δυσμενείς περιβαλλοντολογικές συνθήκες.

Ο Νομός Λέσβου κατατάσσεται σε πανελλήνια κλίμακα, ως Νομός με μέτριο δείκτη τροχαίων ατυχημάτων, παρά το γεγονός, ότι την τελευταία τριετία ο αριθμός των κυκλοφορούντων οχημάτων έχει υπερδιπλασιαστεί. Λαμβάνοντας υπόψη , όλα όσα προαναφέρθηκαν για τα αίτια και τις συνέπειες των τροχαίων ατυχημάτων, καταλαβαίνει κανείς, πως δεν πρέπει να εφησυχάζουμε. Για την πρόληψη και μείωση των τροχαίων ατυχημάτων, απαιτείται η συνεργασία της ΕΛ.ΑΣ (τροχαίας) με όλους τους κρατικούς φορείς , Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Διευθύνσεις εκπαίδευσης , Μέσα μαζικής ενημέρωσης και φυσικά συνεργασία και άμεση επικοινωνία με τους πολίτες – χρήστες των οδών.

ΘΕΜΑΤΑ

1.       Να  γραφεί  η  περίληψη  του  κειμένου ( 70 – 90  λέξεις ).

25  ΜΟΝ

2.       «Ένας  από  τους  παράγοντες … παραβιάσεις  όπως : »: Να  βρεθεί  η  δομή  και  ο  τρόπος  ανάπτυξης  της  παραγράφου.

10  ΜΟΝ

3.       « Για  να  διαπιστωθεί … παραβιάσεις  όπως «» : Στο  συγκεκριμένο  απόσπασμα  να  μετατραπεί  η  παθητική  σύνταξη  σε  ενεργητική. Για  ποιους  λόγους  ο  συντάκτης  του  κειμένου  επιλέγει  την  παθητική  σύνταξη ;

10  ΜΟΝ

4.       Συνέπειες, συνθέτουν, συμβάλλει, πιθανόν, κόπωση : Να  γραφεί  από  ένα  συνώνυμο  για  τις  συγκεκριμένες  λέξεις  του  κειμένου.

5  ΜΟΝ

5.       Σε  μία  παράγραφο  80 – 100  λέξεων  να  αναπτύξετε  έναν  από  τους  παράγοντες  που  ευθύνονται  για  την  πρόκληση  των  τροχαίων  ατυχημάτων.

10  ΜΟΝ

6.       Το  σχολείο  σας  οργανώνει  ημερίδα  με  θέμα : Νέοι  και  τροχαία  δυστυχήματα .Σε  μία  ομιλία  500 – 600  λέξεων  να  αναφερθείτε : Α. Στην  ατομική  ευθύνη  που  έχουν  οι  νέοι  για  την  πρόκληση  τροχαίων  ατυχημάτων. Β. Στους  τρόπους  με  τους  οποίους  μπορεί  να  αντιμετωπιστεί  γενικότερα  το  φαινόμενο.

40  ΜΟΝ

[…] Η έρευνα βεβαιώνει ότι ο μισός πληθυσμός της Ελλάδας σήμερα (το 43,8% – ένας στους δύο Έλληνες) δεν διαβάζει ούτε ένα βιβλίο τον χρόνο και σχεδόν το ίδιο ποσοστό (το 39% του πληθυσμού) δεν διαβάζει ποτέ ούτε εφημερίδα. Όμως οι Έλληνες, κατά μέσον όρο, βλέπουμε τηλεόραση κάθε μέρα επί τρεισήμισι ώρες (204-209 λεπτά).

Είναι περισσότερο από φανερό ότι, με τέτοια δεδομένα, η ελληνική κοινωνία δεν έχει τις δυνατότητες να αντιληφθεί και να αντιμετωπίσει κρίσιμα προβλήματα που την απειλούν. Ίσως σε άλλες εποχές η έλλειψη μόρφωσης να μην καταργούσε την κριτική σκέψη, τον έλεγχο της πληροφόρησης, όσο λειτουργούσε η προφορική ανταλλαγή συμπερασμάτων της πείρας. Σήμερα, η μικρή οθόνη ποδηγετεί το κοπάδι με τον επιστημονικό ολοκληρωτισμό των «επικοινωνιακών» μεθοδεύσεων. Υποχρεώνεται ο λαός (χωρίς να το αντιλαμβάνεται) σε πειθήνια υποταγή, σε εθελόδουλες συμπεριφορές.

Ασήμαντη μειοψηφία οι επαρκείς πολίτες, συντριπτική πλειονότητα οι άσκεπτοι, άκριτοι, άβουλοι τηλεθεατές. Με θρασύτατη αυτοπεποίθηση οι τηλεθεατές, τα ξέρουν όλα, για όλα αποφαίνονται – η εικόνα κάνει πανίσχυρη την ψευδαίσθηση της «πληροφόρησης». Ο εγωτικός πρωτογονισμός (ένστικτο αυτοσυντήρησης) δεν επιτρέπει κριτική αμφιβολία, ούτε την αυτεπίγνωση της μαριονέτας που την κινούν με νήματα οι ατσίδες της εμπορικής διαφήμισης. Τηλεθέαση σημαίνει ανήκεστο εθισμό στην κοινοτοπία, στην κενολογία της ασημαντότητας, στη μικρόνοια και ψυχοπαθολογία των τηλεοπτικών «παραθύρων» και «πάνελ».

Βολεύει τους πολιτικούς ο λειτουργικός αναλφαβητισμός, η αποχαυνωτική τηλεθέαση, η ευτελισμένη εκπαίδευση, τα διαλυμένα Πανεπιστήμια. Βολεύει, γιατί μπορούν να κατακτούν την εξουσία όχι με τους απαιτητικούς όρους της πολιτικής, αλλά με τους όρους της αγοράς: Κερδίζει τις εκλογές όποιος έχει τα περισσότερα χρήματα, δηλαδή τους αποτελεσματικότερους διαφημιστές, τα εντυπωσιακότερα μέσα πλύσης εγκεφάλου της αποχαυνωμένης μάζας.

ΘΕΜΑ  ΕΚΘΕΣΗΣ : Για  ποιους  λόγους  οι  σύγχρονοι  νέοι  δε  διαβάζουν  πλέον  βιβλία ; Με  ποιους  τρόπους  η  τηλεόραση  θα  μπορούσε  να  συμβάλλει  στη  διάδοση  του  βιβλίου;  ( 40  ΜΟΝ ).

Α. Κείμενο

Νέοι και ψυχαγωγία

Πάρα πολλοί νέοι αποφεύγουν τις εξωοικιακές μορφές ψυχαγωγίας, κλείνονται στο σπίτι τους και στον εαυτό τους και ζητούν την απόλαυση στην τηλεόραση και στο video και πρόσφατα στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, που υποκαθιστούν την ανθρώπινη συντροφιά. Αυτό πέρ’ από το γεγονός ότι αποτελεί τη χειρότερη μορφή παθητικής ψυχαγωγίας, αποξενώνει το νέο από το ευρύτερο περιβάλλον του, τον κάνει κλειστό και εσωστρεφή τύπο, αδιάφορο για το όσα συμβαίνουν γύρω του. Αυτό συνεπιφέρει μια περαιτέρω καθίζηση και πνευματική αποδυνάμωση της νεολαίας που έχει σιγά – σιγά καταργήσει την αγορά του ποιοτικού εντύπου και περιορίζεται σε περιοδικά προβολής ειδώλων. Δεν είναι απορίας άξιο λοιπόν που το μεγαλύτερο μέρος των σημερινών παιδιών αγνοεί τον Χριστιανό Μπαχ αλλά ξέρει τα πάντα για τη Μαντόνα.

Με την προβολή ορισμένων τρόπων ψυχαγωγίας – ή μάλλον επιβολή – οι νέοι εθίζονται τελικά σ’ έναν τρόπο ζωής, σε μια μορφή ψυχαγωγίας, που δεν είναι σε θέση να εγκρίνουν ή όχι. Δέχονται αυτό που τους παρέχεται, χωρίς να αντιτάσσουν σ’ αυτό την επιλεκτική τους ικανότητα, που με τον καιρό εξατμίζεται. Συνηθίζουν στην πληθώρα των θεαμάτων ή ακουσμάτων κι όχι στην ποιότητα που προσφέρει η αισθητική απόλαυση. Όχι μονάχα χάνουν τη χαρά, που προσφέρει η δημιουργία προσωπικών έργων αλλά και την αισθητική συγκίνηση που προσφέρει η επαφή μ’ ένα έργο τέχνης. Δεν πρέπει ν’ αποδοθεί σε κάποια αόριστη συγκυρία το γεγονός ότι το αισθητικό κριτήριο των περισσότερων νέων έχει αλλοιωθεί κατά τρόπο φρικτό. Θεωρούν όμορφο αυτό που έχουν μάθει να βλέπουν και να ακούνε, δηλαδή το φτηνό, το χυδαία εμπορικό, το βάναυσα εντυπωσιακό, το αισθησιακά διεγερτικό. Η κακή ποιότητα των μέσων και τρόπων ψυχαγωγίας, που τους προσφέρεται οδηγεί τους νέους στη γενίκευση. Το ποιοτικά ανώτερο ή παραγκωνίζεται και τοποθετείται στο χώρο του δύσκολου, του ακατανόητου ή συγκρίνεται και ισοβαθμίζεται με το κατώτερο και απορρίπτεται.

Σήμερα, μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται. Η λεγόμενη «βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου», χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του Marketing, επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφορά, όσον αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας. Οι νέοι, για να μην απομονωθούν από τους συνομιλητές τους, αναγκάζονται να τα αποδεχτούν ^. δέχονται «να χάσουν το πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλους». [….]

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια παθητικότητα. Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας, όπως ο χορός και το τραγούδι, δε λειτουργούν ως ερεθίσματα, που θα προτρέψουν να εκφραστεί μ’ ένα δικό του δυναμικό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας. Αντίθετα, τον ωθούν σε μια παθητική στάση ζωής, σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν απάθεια και αδιαφορία. Συχνά το τραγούδι γίνεται ένα άμεσος ή έμμεσος τρόπος προβολής των ναρκωτικών, κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και ψυχοφθόρων ιδεολογιών. Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων. Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές, που προωθούνται από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό, που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας λαϊκισμό, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη γλώσσα των νέων παιδιών.

Απ’ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων. Απλά τους μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων. Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης. Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα, ρέπουν προς έναν ενιαίο τρόπο διασκέδασης .Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες, για να διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας, σύμφωνα με τα δικά τους συμφέροντα. Σήμερα, το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των νέων. Μέσα από αυτή την «ιδεολογία» επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική τους κουλτούρα. Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι προσπάθειες, που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν τρόπους και μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα.

Σαράντος Ι. Καργάκος, Προβληματισμοί, Ένας διάλογος με τους νέους,

Εκδ. Gutemberg.

Β.Παρατηρήσεις

1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου (περίπου 120-140 λέξεις).

[ μονάδες 25]

2. Να γράψετε τους πλαγιότιτλους των παραγράφων του κειμένου.

[μονάδες 10]

3. Να βρείτε πέντε διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου και να προσδιορίσετε τη σημασία τους.

[μονάδες 5]

4. « Με την προβολή ορισμένων τρόπων …κατώτερο και απορρίπτεται»: Να βρείτε τη δομή της παραγράφου.

[μονάδες  10]

5. Να βρείτε τα συνώνυμα των παρακάτω λέξεων:

εθίζονται, πληθώρα, παραγκωνίζεται, ρέπουν, αποκοπή.

[μονάδες 5]

6. Στο κείμενο διατυπώνονται πολλοί από τους λόγους και τα αποτελέσματα της λεγόμενης νόθης ψυχαγωγίας. Ποιες πιστεύετε ότι μπορεί να είναι οι μορφές μιας ορθής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου από τους νέους; Να αναφέρετε τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της ψυχαγωγίας των σύγχρονων νέων. (500 λέξεις)

[μονάδες 40]

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ: ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΡΓΑΣΙΑ

Εργασία δουλεία

Οι εντάσεις στο εργασιακό πεδίο εκδηλώθηκαν αυτές τις μέρες με απεργίες και αντιπαραθέσεις, με συγκρούσεις συμβολικές και υλικές, στα στίλβοντα τηλεοπτικά αλώνια ή στη ρυπαρή πραγματικότητα των λιμανιών και των πεζοδρομίων. Ξάφνου, πίσω από τη μονότονη ρητορεία περί εκσυγχρονισμού και μεταρρυθμίσεων, ακούγεται ένας ξεχασμένος λόγος: η αντίθεση κεφαλαίου και εργασίας. Κι ακόμη: η κοινωνία δεν απαρτίζεται από ομάδες με ταυτόσημα συμφέροντα, το εθνικό συμφέρον δεν είναι για όλους ίδιο.

Ζωντάνεψε η πάλη των τάξεων; Δεν νομίζω ότι πέθανε ποτέ... Μάλλον το ένδυμα άλλαξε, καθώς και το πώς αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους οι παλαιστές. Ας δούμε, λοιπόν, διαφορετικά τι σημαίνει η εργασία σήμερα. Λ.χ., πώς διαφορίζεται η εργασία από την καριέρα; Αν ρωτήσεις τα χαϊδεμένα της μεσαίας Ελλάδας, με τα μάστερ και τις γλώσσες, που περιφέρουν τα βιογραφικά τους από εταιρεία σε εταιρεία, τι ζητούν, θα ακούσεις πολλές φορές την καριέρα. Θα δεις ακόμη 25χρονους να επιδιώκουν μια θέση στο Δημόσιο. Οι ηθικολόγοι σπεύδουν να ελεεινολογήσουν τη νεολαία που λατρεύει την καριέρα και το δημοσιοϋπαλληλίκι, αλλά πάμε πίσω από τα στερεότυπα: πίσω τους κρύβεται η αδήριτη, η εξόχως υλική, ανάγκη για επιβίωση.

Ένας πρώτος στόχος είναι μια θέση χαρτογιακά στον ασαφή τομέα των υπηρεσιών, λ.χ. «στέλεχος» σε πολυεθνική, που συνήθως είναι πωλητής τσιχλών σε περίπτερα. Ο υπέρτατος στόχος όμως για τον πραγματιστή νεαρό είναι το Δημόσιο: σιγουριά και ανθρώπινοι ρυθμοί, μακριά από τον άγριο ιδιωτικό τομέα. Άλλη δυνατότητα, ζηλευτή πια, είναι η διαδοχή στο επάγγελμα / επιχείρηση των γονιών – ιδού η μεσαιωνική κληρονομικότητα της συντεχνίας. Χονδρικά τούτα, μα τα διαπιστώνουμε καθημερινά: η κοινωνική κινητικότητα και οι ευκαιρίες φυραίνουν• η Ελλάδα δυσκολεύει τους αυτοδημιούργητους. Η Ελλάδα διευκολύνει τους κερδοσκόπους και τους διαπλεκόμενους, ό,τι η διάχυτη θυμοσοφία ονομάζει σήμερα «λαμόγια».

Υποθέτουμε, λοιπόν, ότι η παλαιά αντίθεση “κεφάλαιο – εργασία” έχει υποκατασταθεί ἐν τινι μέτρῳ από την αντίθεση “εργασία – κερδοσκοπία”. Η εργασία παράγει πλούτο, ναι, αλλά όχι για τον εργαζόμενο• αυτός αποκομίζει όσα αρκούν για τις πιεστικές ανάγκες, για μια οριακά αξιοπρεπή επιβίωση σε ένα ξέφρενο καταναλωτικό περιβάλλον. Τις υπόλοιπες ανάγκες, τη συμμετοχή λ.χ. στο καταναλωτικό πάρτι, μπορεί να τις ικανοποιήσει είτε με υπερεργασία είτε με δανεισμό. Και στις δύο περιπτώσεις, θα υποβληθεί σε νέα δουλεία, επαχθέστερη από την «κανονική» εργασία του οκταώρου. Η κερδοσκοπία, τώρα, είναι μια αφαίρεση, ασύλληπτη για τον καταναγκασμένο νου του εργαζόμενου: το χρήμα γεννά χρήμα. Πώς; Κινούμενο, μετατοπιζόμενο από επένδυση σε επένδυση, από χρηματιστήριο σε χρηματιστήριο, πηδώντας από fund σε fund. Χονδρικά και πάλι: οι φτωχοί είναι εργαζόμενοι• οι πλούσιοι είναι κερδοσκόποι. Όμως η νομή του πλούτου και η σχέση με το μόχθο δεν είναι η μόνη διαφορά. Ο εργαζόμενος και ο κερδοσκόπος διαφέρουν, επειδή αντιλαμβάνονται διαφορετικά την εργασία και το χρήμα ως μέσα κυριαρχίας και ως μέσα πλήρωσης της ύπαρξης.

Υπαινιχθήκαμε ήδη τον Μαρξ ως προς την αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας. Ας ακούσουμε κι έναν άλλο στοχαστή, που είδε εφαρμοσμένο τον κόσμο του Μαρξ και του άσκησε κριτική. Εκκινώντας από την νιτσεϊκή παραδοχή ότι η ανθρώπινη ύπαρξη είναι τραγική, ο Ζωρζ Μπατάιγ υποστηρίζει ότι στον νεωτερικό κόσμο ο άνθρωπος ελευθερώθηκε από τους καταναγκασμούς της Εκκλησίας και του μονάρχη, για να πέσει όμως στη δουλεία της εργασίας: «Η εργασία στερεί την ανθρώπινη ύπαρξη από τη μέριμνα του πεπρωμένου, του θανάτου, της τραγωδίας». Στη σημερινή κοινωνία «το κυρίαρχο γεγονός έγινε η εργασία, έτσι όπως αυτή σφετερίστηκε τη θέση της βαθιάς ύπαρξης, έτσι όπως αυτή χρησιμεύει ως αναισθητικό, έτσι όπως αυτή εισάγει ανταποδοτικά ανθρώπινες σχέσεις κενές και χωρίς απόθεμα, καρυκεύοντάς τις με ηδονές δίχως ένταση». Ο Μπατάιγ βλέπει τον άνθρωπο της νεωτερικότητας να απαλλάσσεται από τα παλιά δεσμά και να αποκτά νέα. Ο ελεύθερος εργαζόμενος, φεύγοντας από τη σκέπη της Θείας Πρόνοιας, κάνει την ανθρώπινη ζωή να εισέλθει στο βασίλειο της οικονομίας, κάτι που κατά Μπατάιγ ισοδυναμεί με το βασίλειο της δουλείας.

Καριέρα, εργασία, χρήμα, κερδοσκοπία: δυναμική της κυριαρχίας και της υποδούλωσης. Ας τα δούμε με τον τρόπο του Μπατάιγ.

(Νίκος Ξυδάκης, εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 26/2/06)

Θέματα:

Α. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου (100-120 λέξεις).

25  ΜΟΝ

Β1. "Καριέρα, εργασία, χρήμα, κερδοσκοπία: δυναμική της κυριαρχίας και της υποδούλωσης": να σχολιάσετε το απόσπασμα σε μία παράγραφο 110-120 λέξεων.

10  ΜΟΝ

Β2. "Ο εργαζόμενος και ο κερδοσκόπος διαφέρουν, επειδή αντιλαμβάνονται διαφορετικά την εργασία και το χρήμα ως μέσα κυριαρχίας και ως μέσα πλήρωσης της ύπαρξης": χρησιμοποιώντας ως θεματική περίοδο το παραπάνω χωρίο, αναπτύξτε με αντίθεση μια παράγραφο 100-120 λέξεων.

10  ΜΟΝ

Β3. Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία και τους τρόπους ανάπτυξης της τέταρτης παραγράφου: «Υποθέτουμε, λοιπόν, … της ύπαρξης».

5  ΜΟΝ

Β4. α. απαρτίζεται, υπέρτατος, φυραίνουν, νομή, σφετερίστηκε: να γράψετε από ένα συνώνυμο για τις παραπάνω λέξεις.

5  ΜΟΝ

β. «ρυπαρή»: να γράψετε δύο προτάσεις, χρησιμοποιώντας κυριολεκτικά και μεταφορικά, αντίστοιχα, την παραπάνω λέξη

5  ΜΟΝ

Β5.

 επαχθέστερη, διαπλεκόμενους: από το β’ συνθετικό των παραπάνω λέξεων να σχηματίσετε μια άλλη σύνθετη λέξη.

5  ΜΟΝ

Γ. Σύμφωνα με τον Μπατάιγ ο εργαζόμενος της νεωτερικότητας «απαλλάσσεται από τα παλιά δεσμά και αποκτά νέα». Πότε η εργασία, στις σημερινές συνθήκες, καθίσταται «δουλεία» για τον εργαζόμενο; Ποια η ευθύνη του επιχειρηματικού κόσμου, της Πολιτείας και της κοινωνίας των πολιτών για τη διασφάλιση των συνθηκών εκείνων που καθιστούν την εργασία παράγοντα εξανθρωπισμού κι όχι απανθρωποποίησης; Το κείμενό σας να έχει τη μορφή άρθρου σε μηνιαίο έντυπο κοινωνικού και πολιτικού προβληματισμού.

40  ΜΟΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΚΦΡΑΣΗ –ΕΚΘΕΣΗ

B’ ΛΥΚΕΙΟΥ

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

Βίαια βιντεοπαιχνίδια:

Πώς επηρεάζουν τον εγκέφαλο και τη συμπεριφορά εφήβων;

Οι έφηβοι που παίζουν βίαια βιντεοπαιχνίδια, υφίστανται αλλαγές στον εγκέφαλο τους που πιθανόν να επηρεάζουν αρνητικά την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά τους. Τα βιντεοπαιχνίδια, είναι σήμερα ένα σημαντικό μέρος της ψυχαγωγίας των παιδιών και εφήβων. Τα ηλεκτρονικά αυτά παιχνίδια, έχουν αναπτυχθεί σε πολύ ψηλό επίπεδο και είναι ιδιαίτερα ελκυστικά για τους νέους. Όμως, πολλά βιντεοπαιχνίδια, χαρακτηρίζονται από βιαιότητα μέχρι σημείου που συχνά να περιέχουν ιδιαίτερα επιθετικά και βάναυσα στοιχεία. Υπάρχουν φυσικά και σημαντικός αριθμός βιντεοπαιχνιδιών με τον ίδιο βαθμό ελκυστικότητας για τα παιδιά, τα οποία είναι ψυχαγωγικά χωρίς βία και που προσφέρουν πολλά για την εφευρετικότητα, δημιουργικότητα, διαπαιδαγώγηση και κοινωνικότητα των παιδιών και εφήβων.

Είναι σημαντικό να ανακαλυφθεί σε ποιo βαθμό, τα βίαια βιντεοπαιχνίδια και γενικά η βία στα μέσα, επηρεάζουν ή προάγουν την αρνητική και επιθετική κοινωνική συμπεριφορά. Οι γονείς πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στο τι αφήνουν να μπαίνει στο σπίτι για τα παιδιά τους όσον αφορά στα ηλεκτρονικά μέσα ψυχαγωγίας.

Τα παιδιά επηρεάζονται και μαθαίνουν από όλα τα μέσα ηλεκτρονικής ψυχαγωγίας και άλλα, τα οποία συναντούν στη ζωή τους. Η μεγάλη ανάπτυξη και διάδοση βιντεοπαιχνιδιών με βίαιο χαρακτήρα προκαλεί ανησυχίες για αρνητικές επιδράσεις και αύξηση της επιθετικότητας όχι μόνο στα παιδιά και στους έφηβους αλλά και στους ενήλικες. […]

Οι βραχυπρόθεσμες αυτές επιδράσεις στον εγκέφαλο των εφήβων δεν αποκλείεται να προκαλούν μόνιμες αλλαγές στο χαρακτήρα των παιδιών. Λαμβάνοντας υπόψη τη διαχρονική και επαναλαμβανόμενη συμμετοχή των παιδιών σε βίαια βιντεοπαιχνίδια, είναι λογικό να δημιουργούνται ανησυχίες ότι οι αλλαγές στη συμπεριφορά με περισσότερη επιθετικότητα, θυμό, αποδοχή της βίας, μείωση του αυτοελέγχου και της συγκέντρωσης, μπορεί να είναι μακροπρόθεσμες και ίσως μόνιμες.[…]

Επισημαίνεται ότι αναμένεται να αρχίσουν επιπρόσθετες έρευνες για απάντηση ακριβώς ερωτημάτων του τύπου : τι γίνεται μακροπρόθεσμα με τις εν λόγω αλλαγές που παρατηρήθηκαν βραχυπρόθεσμα και ποιες οι επιπτώσεις στη συμπεριφορά και κοινωνικότητα των εφήβων; Η βιομηχανία και οι επιχειρήσεις που σχετίζονται με τα βιντεοπαιχνίδια έχουν να δείξουν πωλήσεις των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πρόκειται για μεγάλη δραστηριότητα με τεράστια κεφάλαια. Όμως η άνθιση της εν λόγω βιομηχανίας, συνοδεύεται από σοβαρές ανησυχίες για τις αρνητικές επιδράσεις στο χαρακτήρα των νέων, μερικών από τα προϊόντα της, τα βίαια βιντεοπαιχνίδια.

Οι γονείς πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στο τι βιντεοπαιχνίδια χρησιμοποιούν τα παιδιά τους ,όπως επίσης και για τα άλλα μέσα ηλεκτρονικής επικοινωνίας ή ψυχαγωγίας με τα οποία έρχονται σε επαφή. Παράλληλα είναι εξαιρετικά σημαντικό να μελετηθούν διεξοδικά οι βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες αλλοιώσεις της λειτουργίας του εγκεφάλου που προκαλούνται από τα βίαια βιντεοπαιχνίδια στα παιδιά, στους έφηβους και στους ενήλικες που τα χρησιμοποιούν.

——————————–

* Βραχυπρόθεσμος : μικρής διάρκειας

Άρθρο από την Ηλεκτρονική ιατρική εφημερίδα «Medlook.gr” ,04-12-2006

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις περίπου.

(Μονάδες 25)

2.Να σχολιάσετε την παρακάτω άποψη σε μια σύντομη παράγραφο 80 περίπου λέξεων : «Οι γονείς πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στο τι βιντεοπαιχνίδια χρησιμοποιούν τα παιδιά τους ,όπως επίσης και για τα άλλα μέσα ηλεκτρονικής επικοινωνίας ή ψυχαγωγίας με τα οποία έρχονται σε επαφή».

(Μονάδες 10)

3. «Η βιομηχανία και οι επιχειρήσεις που σχετίζονται με τα βιντεοπαιχνίδια έχουν να δείξουν πωλήσεις των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πρόκειται για μεγάλη δραστηριότητα με τεράστια κεφάλαια. Όμως η άνθιση της εν λόγω βιομηχανίας, συνοδεύεται από σοβαρές ανησυχίες για τις αρνητικές επιδράσεις στο χαρακτήρα των νέων, μερικών από τα προϊόντα της, τα βίαια βιντεοπαιχνίδια» Ποια «αστέρια» της είδησης αναγνωρίζετε στο παραπάνω απόσπασμα ; Να σχολιάσετε σύντομα κάθε «αστέρι» που θα βρείτε.

(Μονάδες 10)

4. Να γραφεί ένα συνώνυμο για κάθε μια από τις παρακάτω λέξεις : ελκυστικά – ιδιαίτερα- βάναυσα- επιδράσεις- βραχυπρόθεσμες

(Μονάδες  10)

5.  Να  βρεθεί  η  δομή  της  3^ης  παραγράφου  του  κειμένου.

(  Μονάδες  5 )

6. Σ’ ένα άρθρο (400-500 λέξεων ) για τη σχολική εφημερίδα να αναπτύξετε την απόψεις σας σχετικά με τα βιντεοπαιχνίδια και το ρόλο τους στην ψυχαγωγία των νέων. Για ποιους λόγους πιστεύετε είναι τόσο ελκυστικά σήμερα ; Ποιες είναι οι σοβαρότερες επιπτώσεις τους στην υγεία, στο χαρακτήρα και στην κοινωνικότητά τους ;

(Μονάδες 40)

Α.Κείμενο

Η ΑΛΛΟΤΡΙΩΜΕΝΗ ΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

Ο τρόπος της κατανάλωσής μας έχει υποχρεωτικά σαν αποτέλεσμα το γεγονός ότι ποτέ δεν είμαστε ικανοποιημένοι, αφού δεν είναι το δικό μας πραγματικό, συγκεκριμένο πρόσωπο που καταναλώνει ένα πραγματικό, συγκεκριμένο πράγμα. Έτσι αναπτύσσουμε μια ολοένα μεγαλύτερη ανάγκη για περισσότερα πράγματα, για περισσότερη κατανάλωση. Είναι αλήθεια ότι εφόσον το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού βρίσκεται κάτω από ένα ανεκτό επίπεδο συντήρησης, θα υπάρχει μια φυσική ανάγκη για περισσότερη κατανάλωση. Είναι επίσης αλήθεια ότι υπάρχει μια βάσιμη ανάγκη για περισσότερη κατανάλωση, όσο ο άνθρωπος αναπτύσσεται πολιτιστικά και έχει πιο εκλεπτυσμένες ανάγκες για καλύτερη τροφή, για αντικείμενα καλλιτεχνικής απόλαυσης, βιβλία κ.τ.λ. Η επιθυμία μας όμως για κατανάλωση έχει χάσει κάθε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες του ανθρώπου. Αρχικά η ιδέα της κατανάλωσης περισσότερων και καλύτερων πραγμάτων είχε τη σημασία πως ένας άνθρωπος θα περνούσε καλύτερη, πιο ικανοποιημένη ζωή. Η κατανάλωση ήταν μέσο για ένα σκοπό, το σκοπό της ευτυχίας. Τώρα έχει γίνει αυτοσκοπός. Η σταθερή αύξηση των αναγκών του μας ωθεί σε μια συνεχώς μεγαλύτερη προσπάθεια, μας κάνει να εξαρτιόμαστε από αυτές τις ανάγκες και από τους ανθρώπους και τα ιδρύματα με τη βοήθεια των οποίων τις ικανοποιούμε. «Κάθε πρόσωπο προσπαθεί να δημιουργήσει μια νέα ανάγκη στο άλλο πρόσωπο, για να το σπρώξει σε μια νέα εξάρτηση σε μια νέα μορφή απόλαυσης, και έτσι στην οικονομική του καταστροφή… Μ΄ένα πλήθος εμπορευμάτων δημιουργείται το βασίλειο των ξένων πραγμάτων που υποδουλώνουν τον άνθρωπο» (Κ. Μαρξ). [ … ]

Η αλλοτριωμένη στάση προς την κατανάλωση δεν υπάρχει μόνο στην απόκτηση και κατανάλωση από μέρους μας εμπορευμάτων, αλλά καθορίζει πολύ πέρα από αυτό την απασχόληση του χρόνου ανάπαυσής μας. Τι θα πρέπει να αναμένουμε; Αν ένας άνθρωπος εργάζεται χωρίς να σχετίζεται αληθινά με αυτό που κάνει, αν αγοράζει και καταναλώνει εμπορεύματα με αφηρημένο και αλλοτριωμένο τρόπο, πώς είναι δυνατό να χρησιμοποιήσει το χρόνο ανάπαυσής του κατά τρόπο ενεργητικό κα αξιόλογο; Εξακολουθεί να παραμένει πάντα ο παθητικός αλλοτριωμένος καταναλωτής. «Καταναλώνει» παιχνίδια, ταινίες κινηματογράφου, εφημερίδες και περιοδικά, βιβλία, διαλέξεις, φυσικές θέες, κοινωνικές συγκεντρώσεις, κατά τον ίδιο αλλοτριωμένο και αφηρημένο τρόπο που καταναλώνει τα εμπορεύματα που έχει αγοράσει. Δε συμμετέχει ενεργητικά και επιθυμεί να «προσλάβει» όλα όσα μπορεί να δεχτεί και να έχει όσο το δυνατό περισσότερη ευχαρίστηση, κουλτούρα κτλ. Στην πραγματικότητα, δεν είναι ελεύθερος να απολαύσει την ανάπαυση «του». Η κατανάλωση του χρόνου ανάπαυσής του καθορίζεται από τη βιομηχανία, όπως καθορίζονται και τα εμπορεύματα που αγοράζει. Το γούστο του είναι προκαθορισμένο, επιθυμεί να δει και να ακούσει αυτό που υποτίθεται πως πρέπει να δει και να ακούσει. Η ψυχαγωγία είναι μια βιομηχανία όπως και οι άλλες, ο καταναλωτής ωθείται στο να αγοράσει διασκέδαση, όπως ωθείται στο να αγοράσει ρούχα και παπούτσια. Η αξία της διασκέδασης καθορίζεται από την επιτυχία της στην αγορά, και όχι από κάτι που θα ήταν δυνατό να μετρηθεί με ανθρώπινους όρους.

Σε κάθε παραγωγική και αυθόρμητη δραστηριότητα συμβαίνει κάτι μέσα μου ενώ διαβάζω , απολαμβάνω την εξοχή, μιλώ σε φίλους κτλ. Μετά την εμπειρία, δεν είμαι όπως ήμουν πριν. Στην αλλοτριωμένη μορφή της ευχαρίστησης, τίποτα δε συμβαίνει μέσα μου. Έχω καταναλώσει τούτο ή εκείνο. Τίποτα δεν άλλαξε μέσα μου και το μόνο που έχει μείνει είναι η ανάμνηση αυτού που έκανα. Ένα από τα πιο εκπληκτικά παραδείγματα του είδους αυτού ευχαρίστησης κατανάλωσης είναι η λήψη φωτογραφιών, που έχει αναδειχτεί σε μια από τις πιο σημαντικές δραστηριότητες κατά την ανάπαυση. Το σύνθημα της Κόντακ «πιέστε το κουμπί, τα υπόλοιπα είναι δική μας δουλειά», που έχει συμβάλει τόσο πολύ από το 1889 στην εκλαΐκευση της φωτογραφίας σε όλον τον κόσμο, είναι συμβολικό. Είναι ένα από τα παλαιότερα προτρεπτικά στο αίσθημα παντοδυναμίας που αποκτάμε με το πάτημα των κουμπιών. Δεν κάνεις τίποτα, δε χρειάζεται να ξέρεις τίποτα, τα πάντα γίνονται μόνα τους. Το μόνο που έχει να κάνεις είναι να πατήσεις το κουμπί.

Εριχ Φρομ, Η Υγιής Κοινωνία, μτφρ. Δημ. Θεοδωρακάτου,

Εκδ. Μπουκουμάνη, Αθήνα 1973, σς. 171-173

Β. Παρατηρήσεις

Α. Να παρουσιάσετε το περιεχόμενο του αποσπάσματος με κείμενο 80-100 λέξεων

(25 μονάδες)

Β1. Ποιος  ο  τρόπος  ανάπτυξης  της  1^ης  παραγράφου  του  κειμένου ;

8  ΜΟΝ

Β2. Ποια  η  δομή  της  2^ης  παραγράφου  του  κειμένου ;

7  ΜΟΝ

1.    «Ο τρόπι

2.    «Έτσι αν

Β3. « Η  επιθυμία  μας  όμως  για  κατανάλωση  έχει  χάσει  κάθε  σχέση  με  τις  πραγματικές  ανάγκες  του  ανθρώπου ».Να  αναπτύξετε  την  παραπάνω  φράση  σε  μία  παράγραφο  80-100  λέξεων.

10  ΜΟΝ

Β4. Να  γραφεί  από  ένα  αντώνυμο  για  τις  λέξεις : φυσική, βάσιμη, σταθερή, αξία, σημαντικές.

5  ΜΟΝ

Β5. Γράψτε τα συνώνυμα των παρακάτω λέξεων:

Ø Υποχρεωτικά: ……………

Ø Αφηρημένο: ………………….

Ø Ενεργητικά: ………………….

Ø Αυθόρμητα: …………….

Ø Συμβάλει: ……………………

( 5 μονάδες)

Γ. Ποια  είναι  τα  αίτια  του  καταναλωτισμού; Ποια αποτελέσματα έχει στη ζωή του ανθρώπου ; Αναπτύξτε τις ιδέες σας σε κείμενο 500-600 λέξεων που συντάσσετε, για να το δημοσιεύσετε στην εφημερίδα του σχολείου σας.

(40 μονάδες)

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

Η αξία του αθλητισμού στη ζωή μας

Η ανθρώπινη ζωή είναι συνυφασμένη με δραστηριότητες και εκδηλώσεις που την προστατεύουν, τη διαμορφώνουν, τη βελτιώνουν και την ομορφαί­νουν. Τέτοια εκδήλωση της ανθρώπινης ζωής είναι και ο αθλητισμός, που έχει άμεση σχέση με την υγεία, την -ψυχαγωγία, την καλαισθησία, την πνευματική και ηθική καλλιέργεια του ανθρώπου.

Αθλητισμός, από τη λέξη «άθλος»: ο αγώνας, ο κόπος, η άμιλλα για βραβείο (άθλον), είναι η σωματική και πνευματική προσπάθεια υπεροχής σε ένα άθλη­μα, αγώνισμα, με ορισμένες απαιτήσεις επίδοσης και κανονισμούς διεξαγωγής του. Αθλήματα στα οποία, ανάλογα με τις ικανότητες του, μπορεί να επιδοθεί κάποιος υπάρχουν πολλά, ατομικά και ομαδικά: άλματα, σε μήκος ή ύψος, αγώνες δρόμου, ταχύτητας ή αντοχής, ρίψεις, πάλη, άρση βαρών, πυγμαχία, ποδόσφαιρο, καλαθόσφαιρα (μπάσκετ), πετόσφαιρα (βόλεϊ), αντισφαίριση (τένις), σκάκι, κολύμβηση είναι τα πιο διαδεδομένα και γνωστά. Όλα συνι­στούν την έννοια του αθλητισμού.

Πρέπει στο σημείο αυτό να παρατηρήσουμε πως ο αθλητισμός διαφέρει από τη γυμναστική, η οποία έχει το νόημα της άσκησης, και δη της σωματικής, για την ανάπτυξη των φυσικών δυνατοτήτων. Μολονότι οι λέξεις «αθλούμαι» και «γυμνάζομαι» χρησιμοποιούνται ως ταυ­τόσημες, δεν έχουν την ίδια ακριβώς σημασία, θα ήταν ελλιπής, όμως, ο ο­ρισμός του αθλητισμού, αν τον περιορίζαμε μόνο στη σωματική άσκηση με μοναδικό σκοπό την αρμονική διάπλαση και την ευεξία του σώματος. Συντελεί και στην καλλιέργεια του πνεύματος, στην ψυχαγωγία, στη διαμόρφωση ήθους και στην ανάπτυξη της συλλογικής συνείδησης του ανθρώπου.

Η αξία του αθλητισμού εκτιμήθηκε πολύ νωρίς και μάλιστα, επειδή συνδέ­εται με τον ίδιο τον άνθρωπο και τη ζωή του, από κοινωνίες και πολιτισμούς που έδωσαν έμπρακτα δείγματα σεβασμού προς την ανθρώπινη ζωή. Και τέτοιος υπήρξε ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός. Για τους αρχαίους Έλληνες ο αθλη­τισμός ήταν μέρος της αγωγής τους και καθιερωμένος θεσμός που σχετιζόταν με ό,τι πιο ιερό είχαν, τη λατρεία των θεών. Οι αθλητικοί αγώνες, που τελούνταν στην αρχαία Ελλάδα σε τακτά χρονικά διαστήματα, είχαν σχέση με μεγάλες θρησκευτικές γιορτές. Η πιο γνωστή ήταν τα Ολύμπια προς τιμήν του Δία, απ’ όπου προήλθε και το Ολυμπιακό (αθλητικό) Ιδεώδες ως έκφραση σεβασμού προς την ανθρώπινη ζωή, το σωματικό κάλλος, την ευγενή άμιλλα και την ει­ρήνη ανάμεσα στις πόλεις-κράτη, αφού είναι γνωστό ότι κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων επικρατούσε «εκεχειρία», διακοπή των εχθροπραξιών. Το αθλητικό ιδεώδες όχι μόνο αναβίωσε στη σύγχρονη εποχή, αλλά είναι και παγκόσμια αποδεκτό. Οι Ολυμπιακοί αγώνες, τα Παγκόσμια πρωταθλή­ματα, οι αγώνες με τη συμμετοχή όλων των χωρών μιας ηπείρου, για παρά­δειγμα οι Πανευρωπαϊκοί αγώνες, αλλά και το ενδιαφέρον με το οποίο παρα­κολουθούν τις διοργανώσεις αυτές εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο είναι αναμφισβήτητη επιβεβαίωση της εκτίμησης αυτής.

Ο αθλητισμός εξακο­λουθεί να έχει πολύτιμη αξία, ιδιαίτερα για τον αθλούμενο. Η αποξένωση του σύγχρονου ανθρώπου από τη φύση, οι νοσηρές συνθήκες διαβίωσης στις με­γαλουπόλεις, η εντατικοποίηση της εργασίας, οι τυποποιημένες κινήσεις, η καθιστική ζωή, το άγχος, η ανάγκη για αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, για ψυχαγωγία και φυσική ζωή κάνουν τον αθλητισμό όαση στη δύσκολη ζωή του.

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.Να γραφεί η περίληψη του κειμένου σε 80-100 περίπου λέξεις

(Μονάδες 25)

2.Να γραφεί ένας πλαγιότιτλος για την 3^η κι ένας για την 4^η παράγραφο του κειμένου (Μονάδες  10)

3.Να καταγραφούν τα δομικά μέρη (Θεματική περίοδος, Λεπτομέρειες / Σχόλια, Πρόταση-Κατακλείδα) της 2^ης παραγράφου του κειμένου

(Μονάδες  10)

4.Να γραφεί ένα συνώνυμο για κάθε μια από τις παρακάτω λέξεις : βραβείο- ικανότητες- διαφέρει- σκοπό- εχθροπραξιών (Μονάδες 5)

5.Να απαντήσετε σε μια παράγραφο 80 περίπου λέξεων την ερώτηση : «Γιατί ο σύγχρονος άνθρωπος δε γυμνάζεται όσο θα έπρεπε ;»

(Μονάδες 10)

6.Σε ένα κείμενο 300-400 λέξεων να αναπτύξετε το παρακάτω θέμα : «Ο αθλητισμός πέρα από τις θετικές πλευρές του ,συχνά γίνεται πεδίο βίαιων και αντικοινωνικών εκδηλώσεων. Ποια είναι τα αίτια κατά τη γνώμη σας αυτού του φαινομένου ; Ποιες είναι οι επιπτώσεις σε όσους συμμετέχουν σε τέτοιες εκδηλώσεις βίας ; Πώς θα μπορούσε να περιοριστεί το φαινόμενο αυτό ;» (Μονάδες 40 )

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Ν. ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΡΕΙΣ ΛΥΚΕΙΑΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ - ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

«Δίνε δωρεάν το χρόνο...»

«Η κατανόηση της ποίησης είναι κάτι το εντελώς άσχετο με ό,τι ως τώρα συνηθίζαμε να ονομάζουμε ευφυΐα... Η κατανόηση αυτή είναι πολύ περισσότερο ζήτημα μιας άλλης ικανότητας, που θα μπορούσαμε ίσως να ονομάσουμε ποιητική νοημοσύνη. Η ποιητική αυτή νοημοσύνη μπορεί να λείπει από τους παντογνώστες κι, ωστόσο, να κατοικεί μέσα στον πιο απλό άνθρωπο» (1). Άραγε, σε τι συνίσταται η ποιητική νοημοσύνη; Πρόκειται για μία διανοητική λειτουργία ή μήπως συνδέεται με μια ικανότητα να φτιάχνουμε τη ζωή μας και να διαχειριζόμαστε το χρόνο της, με τρόπο που να κρατά τις αισθήσεις μας ανοιχτές στο να αναγνωρίσουν τα ουσιαστικά της στοιχεία;

Φαίνεται, ότι στην εποχή μας οι άνθρωποι δεν διακρίνουν την αξία που κρύβουν οι απλές καταστάσεις της ζωής. Δεν έχουν χρόνο γι' αυτές. Όλες οι ρυθμίσεις, που έκαναν παλιότερα στο χρόνο της καθημερινότητας, γνωρίζοντας πότε πρέπει να σταματήσουν τις συμβατικές υποχρεώσεις τους για να ονειροπολήσουν, να ρεμβάσουν, να παίξουν άσκοπα, να χαρούν απλά πράγματα της ζωής, θεωρούνται σήμερα χάσιμο χρόνου. Ο χρόνος έχει αποκτήσει ένα χρηστικό και ωφελιμιστικό χαρακτήρα, γινόμενος «χρόνος δεσμώτης», όπως τον ονομάζει ο ποιητής, γιατί «κανείς μας δεν έδειξε την πρόθεση να τον χτυπήσει στο αδύνατο σημείο του, που είναι η συμβατική του υπόσταση, αυτή που εμείς οι ίδιοι του προσδώσαμε, απλώς για να διευκολύνει τις καθημερινές μας συναλλαγές» (2). Γι' αυτό μας υπενθυμίζει, «κάπου ανάμεσα Τρίτη και Τετάρτη πρέπει να παράπεσε η αληθινή σου μέρα» (3). Όπως όμως μας λέει ο Ελύτης, «αν δεν στηρίξεις το ένα σου πόδι έξω από τη Γη ποτέ σου δεν θα μπορέσεις να σταθείς επάνω της» (4). Σήμερα ακόμη και τον έρωτα προσπαθούμε να τον ζήσουμε στα γρήγορα. Όμως «... ο έρωτας, θέλει περιθώριο χρόνου, έτσι που να αναπτύσσεται ο καθένας μέσα στην αδημονία του άλλου, αποκτώντας κάτι από το άφθαρτο του ονείρου» (5). «Ίσια, ναι, πάει ο χρόνος αλλά ο έρωτας κάθετα και ή κόβονται στα δύο ή που δεν απαντήθηκαν ποτέ» (6).

Η «α-νόητη» διαχείριση που κάνουμε στον χρόνο μας, ίσως να είναι ένα είδος «αυτοτιμωρίας», επειδή απομακρυνθήκαμε από τα ουσιαστικά πράγματα που νοηματοδοτούν τη ζωή μας. «Το ελάχιστο θέλησα και με τιμώρησαν με το πολύ» (7) μας λέει. Το παράδοξο είναι ότι πολλές φορές καμαρώνουμε για τις επιλογές μας. Παράδειγμα αυτό που επιβάλλουμε στα παιδιά μας, από τότε που αρχίζουν μέχρι που τελειώνουν την εκπαίδευσή τους. Πάντα απασχολημένα με δραστηριότητες και υποχρεώσεις σχολικές και εξωσχολικές, προκειμένου να αποκτήσουν τα απαραίτητα εφόδια για να επιβιώσουν αύριο σε μια σκληρή πραγματικότητα. Η πραγματική ζωή, όμως, πού βρίσκεται μέσα σε όλα αυτά; Η ψυχαγωγία έχει πάρει τη μορφή της περιστασιακής εκτόνωσης, ενώ οι φιλικές σχέσεις και ο έρωτας των νέων παιδιών πνίγονται μέσα στα μηνύματα των κινητών τηλεφώνων.

Με τον πληθωρισμό των υλικών και τεχνολογικών δυνατοτήτων που διαθέτουμε σήμερα, χάσαμε την ικανότητα να διακρίνουμε το ουσιαστικό από το επουσιώδες, το αυθεντικό από την απομίμηση. Ο ποιητής γνωρίζει αυτές τις καταστάσεις και κάνει τις επιλογές του. «Από το ελάχιστο φτάνεις πιο σύντομα οπουδήποτε. Μόνο που 'ναι πιο δύσκολο» (8) «Είμαι του ολίγου και του ακριβούς» (9) «Αρνούμαι τροφή στους χορτάτους που ζητούν κι άλλη, κι άλλη πείνα» (10).

Η επιθυμία μας να κερδίσουμε όλο και περισσότερα πράγματα έχει μειώσει δραματικά τους χαλαρούς χρόνους της καθημερινότητάς μας, οι οποίοι είναι εξίσου σημαντικοί και απαραίτητοι με τους υπόλοιπους χρόνους της ζωής. Όπως η αγρανάπαυση είναι απαραίτητη για τη γη αν θέλουμε να παραμείνει εύφορη και να μην μαραζώσει, έτσι και ο χωρίς σκοπιμότητα άμορφος χρόνος είναι ζωτικής σημασίας. Για τον σύγχρονο άνθρωπο, όμως, που έχει σαν σύνθημα «ο χρόνος είναι χρήμα», αυτά είναι πολυτέλειες.

Ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του τον έχει μετατρέψει σε «υποχρεωτικές» διακοπές, μεταφέροντας σε ένα νέο περιβάλλον τους ίδιους ρυθμούς και το ίδιο στρίμωγμα που υπάρχει στην καθημερινότητά του. Ίσως μάλιστα να ακούει σαν αφελείς τις προτροπές του ποιητή, που μας λέει «Εμπρός λοιπόν για μια στιγμή ας παίξουμε ό,τι μας κατέβει από το νου: ζάρια, κουδούνια, πλόες, αγάπες, όστρακα. Και τα λάθη μας να τα βάζουμε κι αυτά στον λογαριασμό» (11). Φαίνεται, ότι αυτές οι καταστάσεις, που συχνά θεωρούμε σαν χάσιμο χρόνου, εμπεριέχουν ένα νόημα που αφαιρέσαμε από τη ζωή μας.

Ο Ελύτης όμως το υπενθυμίζει «Δίνε δωρεάν το χρόνο αν θες να σου μείνει λίγη αξιοπρέπεια» (12), «Πλησίον μας βρίσκεται η γλυκιά γοητεία των γνώριμων πραγμάτων και των απλών τους ανταποκρίσεων» (13), αλλά όσο και αν ακούγεται παράξενο, μας προειδοποιεί «Γνωρίζω πόσο είναι, σε έσχατη ανάλυση, δύσκολο πράγμα η απλότητα» (14). Όπως τα παιδιά μέσα από το παιχνίδι τους κατορθώνουν να δημιουργήσουν έναν άλλο κόσμο, έτσι και οι μεγάλοι θα μπορούσαν να ξανανακαλύψουν τη ζωή τους, εάν αναγνώριζαν την αξία των απλών πραγμάτων που τη συνθέτουν γιατί «μια ανθρωπότητα που δεν βρίσκει τον τρόπο να ξαναφτιάξει τον κόσμο γύρω της, βρίσκει τον τρόπο να γεράσει και πολύ γρήγορα μάλιστα» (15).

Η ποιητική νοημοσύνη δεν αναφέρεται σε μία διανοητική λειτουργία. Συνιστά μια ικανότητα να δημιουργούμε διασυνδέσεις, που να κρατούν σε επικοινωνία τα διάφορα επίπεδα της ζωής μας, διατηρώντας τις αισθήσεις μας ανοιχτές ώστε να συλλάβουν το πραγματικό νόημα των απλών καταστάσεων που μας περιβάλλουν. Δυστυχώς, όμως, τα βιώματά μας περιορίζονται ολοένα περισσότερο σε εικονικού τύπου απολαύσεις, ενώ η δημιουργία μιας βουλιμικής λογικής, μας έχει μετατρέψει σε «... νεόπλουτους της μεγάλης συλλογιστικής μας ικανότητας...» (16).

Από τη στιγμή που αφαιρέσαμε το χρόνο από τις απλές χαρές της ζωής στο όνομα μιας άκρατης ματαιοδοξίας, είναι δύσκολο να βρούμε το νόημά της. Όπως με λύπη διαπιστώνει ο ποιητής: «Είναι κρίμας αυτός ο ισόβιος εγκλεισμός στην κιβωτό της Ανάγκης, με καθηλωμένες τις αισθήσεις σε υπηρετικό επίπεδο» (17), γιατί τελικά «Το μόνο πράγμα που παίρνει μαζί του πεθαίνοντας ο άνθρωπος είναι το μικρό εκείνο μέρος της περιουσίας του, που ίσα-ίσα δεν ενδιαφέρει κανέναν άλλον. Κάτι λίγες αισθήσεις ή στιγμές• δυο τρεις νότες κυμάτων, την ώρα που το μαλλί το παίρνει ο αέρας με τα γλυκά ψιθυρίσματα στο σκοτάδι• ολίγες μέντες από δύο κοντά βαλμένες ανάσες•...» (18).

Ίσως μέσα από τα αδιέξοδα που βιώνουμε στις μέρες μας, μπορέσουμε κάποια στιγμή να συνειδητοποιήσουμε την «α-νοησία» που κρύβει η εποχή μας, γιατί, «θέλουμε δεν θέλουμε, είμαστε όλοι μας δέσμιοι μιας ευτυχίας που από δικό μας λάθος αποστερούμαστε» (19).

Δημ. Δαμίγος, Ελευθεροτυπία, 30/6/02

____________________________________________________________________________________

Ανοιχτά Χαρτιά (1) σ. 479, (14) σ. 7, (19) σ. 43

Εν λευκώ (2) σ. 358, (5) σ. 170, (13) σ. 174, (15) σ. 170, (16) σ. 182, (18) σ. 350

Μικρός Ναυτίλος (8) σ. 51

Μαρία Νεφέλη (3) σ. 105, (4) σ. 29, (12) σ. 57

Ο Κήπος με τις αυταπάτες (9) σ. 14, (10) σ. 14

Ιδιωτική οδός (11) σ. 34, (17) σ. 30

Το Φωτόδεντρο (6) σ. 50, (7) σ. 41

Θέματα:

Α. Να γραφεί η περίληψη του κειμένου ( 80 – 100 λέξεις ).

25  ΜΟΝ

Β1. Να σχολιάσετε  το περιεχόμενο του αποσπάσματος σε 60-80 λέξεις: «Όπως η αγρανάπαυση είναι απαραίτητη για τη γη αν θέλουμε να παραμείνει εύφορη και να μην μαραζώσει, έτσι και ο χωρίς σκοπιμότητα άμορφος χρόνος είναι ζωτικής σημασίας».

10  ΜΟΝ

Β2. Να επισημάνετε τον τρόπο ανάπτυξης της 3ης παραγράφου.

10  ΜΟΝ

Β3.Να γραφεί από ένα συνώνυμο για τις λέξεις : διανοητική, συνδέεται, ουσιαστικά,πραγματική, περιστασιακής

5  ΜΟΝ

β. Να γραφεί από ένα αντώνυμο για τις λέξεις :άσχετο, διευκολύνει, άφθαρτο, μειώσει, εύφορη.

5  ΜΟΝ

Β4. Να βρεθούν πέντε λέξεις του κειμένου με συνυποδηλωτική σημασία

5  ΜΟΝ

Γ. Στα πλαίσια του σχολείου σας διοργανώνεται ημερίδα με θέμα : «Νέοι και ελεύθερος χρόνος ».Σε μία ομιλία σας να παραθέσετε τις απόψεις σας για τη σημασία του ελεύθερου χρόνου στη ζωή των νέων και να αναφερθείτε στους τρόπους ψυχαγωγίας που Στο τέλος, να αναφέρετε τους τρόπους ψυχαγωγίας που θεωρείτε εποικοδομητικούς και επωφελείς για τους νέους.

40  ΜΟΝ

Τέταρτη ή υπέρτατη εξουσία τα ΜΜΕ;

Είκοσι χρόνια πριν, ίσως και να κρινόταν παράδοξο ή και αδιανόητο το να επιχειρήσει κανείς να εξετάσει το θέμα «βία και περιβάλλον» προϋποθέτοντας ότι στο περιβάλλον μετέχει και ο κόσμος των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Την εποχή εκείνη, τόσο κοντινή και ταυτόχρονα τόσο μακρινή, μια εποχή που συντομογραφικά θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε π.Ι.Τ., προ Ιδιωτικής Τηλεοράσεως δηλαδή, είχαμε ακόμα την αφελή πίστη ότι το κουτί βρίσκεται απέναντί μας, έξω από τον πραγματικό κόσμο μας: ένα εργαλείο, ένα μηχάνημα σαν όλα τ’ άλλα. Επιπλέον, πιστεύαμε ότι εμείς είμαστε οι ελεύθεροι χειριστές του κυτίου.

Ώσπου άνθησε η ψευδώνυμη «πολυφωνία» ή ψευδώνυμη «ελεύθερη τηλεόραση», και, σταδιακά, η εικόνα απορρόφησε σχεδόν ολόκληρο το δημόσιο χώρο, υποκατέστησε την πολιτική, σκηνοθέτησε την κοινωνία (ακόμα και ο παλμός των λαϊκών συγκεντρώσεων συντονίζεται με τα δελτία των οχτώ ή με τις πρωινές εκπομπές που δουλεύουν σαν κυτία παραπόνων) και κονιορτοποίησε την έννοια του ιδιωτικού. Το τηλεχειριστήριο έγινε «συνέχεια του χεριού μας», όπως έγραφαν μια φορά κι έναν καιρό οι ποιητές για το τουφέκι.

Τώρα πια η παραίνεση «κλείστε την τηλεόραση» δεν έχει νόημα, γιατί, όπως αποδείχθηκε, η τηλεόραση δεν βρίσκεται απέναντί μας αλλά μας περιέχει. Είναι ανοιχτή ακόμα κι όταν είναι κλειστή. Αποτελεί τμήμα του περιβάλλοντός μας, κοινωνικού, συναισθηματικού και πνευματικού, για πολλούς δε, για λόγους και οικονομικής τάξεως, είναι το σύνολο του περιβάλλοντός τους, με το καλώδιο να γίνεται ο ομφάλιος λώρος που τους συνδέει με τον κόσμο. Για τα παιδιά ιδιαίτερα, όσα ζουν σε πόλεις άξενες που τα υποβαθμίζουν σε κάποιας λογής κατοικίδια, η γυάλινη οθόνη (της τηλεόρασης και του υπολογιστή) είναι το πιο οικείο πεδίο, το προσφιλέστερο• εκεί ψυχαγωγούνται, εκεί εκπαιδεύονται, εκεί αθλούνται δι’ αντιπροσώπων, διά των φασματικών παικτών του πλέι στέισον, εκεί εγκλωβίζονται, γητεμένα και αυτά, όπως οι ενήλικοι, από την ίδια ψευδαίσθηση: την ψευδαίσθηση της απολαυστικής ελευθερίας. Κι εκεί καταναλώνουν δεκάδες χιλιάδες σκηνές βίας, ώσπου να ενηλικιωθούν.

Εξουσία είναι τα ΜΜΕ, κι όχι η τέταρτη αλλά, όλο και πιο συχνά, η υπέρτατη. Κι όπως είναι γνωστό, από τον καιρό του μύθου και του Δία, η βία είναι μόνιμη δορυφόρος της εξουσίας. Ας σημειωθεί, ωστόσο, ότι στην παραγωγή της βίας, και μάλιστα με τρόπο που να την εμφανίζει σαν φυσική και ακίνδυνη, το μερίδιο των ηλεκτρονικών μέσων βαίνει αυξανόμενο όσο ενισχύεται ο κοινωνικός εθισμός σε αυτά, όσο μαζικοποιείται δηλαδή ο αυτοματισμός που οδηγεί το χέρι μας να ανοίξει την τηλεόραση, ακόμα κι όταν δεν έχουμε καμία ανάγκη και όρεξη να παρακολουθήσουμε το πρόγραμμά της. Είναι φορές που η τηλεόραση ανοίγει, για να λειτουργήσει σαν η απόλυτη πρόφαση, μόνο και μόνο για να κλειστεί κάθε μέλος μιας οικογένειας στον εαυτό του, ψευδονομιμοποιημένο στην αφωνία του επειδή τάχα βλέπει προσεχτικά ταινία.

Δεν είναι πάντοτε εσκεμμένη και συνειδητή η τηλεοπτική βία, και δεν είναι βέβαια μιας μορφής. Σχηματικά, θα τη διέκρινα σε ιδεολογική, πολιτική, αισθητική, συναισθηματική και γλωσσική. Για να αρχίσουμε από την τελευταία μορφή της, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας όσα αποδέχονται πλέον και οι εκπαιδευτικοί, ότι δηλαδή η τηλεόραση, σαν παιδαγωγός διαρκείας, δίχως διαλείμματα και διακοπές, συμμετέχει στη γλωσσική αγωγή των παιδιών σχεδόν όσο και το σχολείο. Τα προβλήματα του τηλεοπτικού ιδιώματος δεν είναι τόσο (ή δεν είναι μόνο) οι σολοικισμοί ή η ξενομανία, η οποία αποκαλύπτεται ιδίως στην περιγραφή αθλητικών γεγονότων• βλάπτουν βεβαίως και αυτά, αφού εδώ ισχύει ο κανόνας «η επανάληψη είναι μήτηρ πάσης παθήσεως». Κατά συνέπεια, αν ακούσεις 95 φορές στις εκατό «τα τρεισήμισι λεπτά» και όχι «τα τριάμισι», πιθανότατα έτσι θα το πεις κι εσύ, και το ίδιο θα συμβεί αν ακούσεις 99 φορές στις εκατό το τάχα λόγιο καίτοι απλώς λανθασμένο «διέφυγε της συλλήψεως», και όχι το ταπεινό πλην ορθό «διέφυγε τη σύλληψη». Όσον αφορά δε το «όσον αφορά», αν τύχει και ειπωθεί σωστά, θα ραγίσει το γυαλί. Όλο «ως αναφορά» το ακούμε, ενίοτε δε, λόγω και της κάπως προβληματικής αρθρώσεως του ομιλούντος, ακούμε ένα «όσα να φορά», χαριτωμένο βέβαια αλλά μάλλον ψυχαναλυτικών συνυποδηλώσεων, αν συνεκτιμήσουμε την απογυμνωτική του πρόθεση. Επαναλαμβάνω, ωστόσο, ότι το κύριο πρόβλημα δεν είναι τα λάθη τέτοιου τύπου, αλλά το ήθος του τηλεοπτικού λόγου: ο στόμφος με τον οποίο συντάσσεται συνήθως, η λαϊκιστική του έπαρση, η σπουδαιοφάνειά του, η ξύλινη μονοτονία του, η ράθυμη προσφυγή του σε χιλιοτριμμένα κλισέ και η επιδερμικότητά του, η οποία αφήνει εντέλει άθικτα ζητήμα-τα τα οποία υποτίθεται ότι ανατέμνει μέχρι μυελού οστέων. Αλλά μάλλον αυτό είναι και το σκοπούμενο: το φαίνεσθαι.

Για την τηλεοπτικώς ασκούμενη ιδεολογική βία, που εμποδίζει συστηματικά τη διάδοση των ιδεών και νοθεύει ακόμα περισσότερο ένα πολιτικό σύστημα ήδη αλλοιωμένο από τη διαπλοκή, αρκεί νομίζω να υπομνησθούν δύο τινά: Πρώτον, ότι για να τηρηθούν τα στοιχειώδη της ισότιμης αντιμετώπισης των κομμάτων έστω κατά τη διάρκεια της τηλεοπτικής περιόδου, απαιτούνται ντιρεκτίβες του ΕΣΡ και βαρύτατα πρόστιμα. Δεύτερον, καμία διαδήλωση, όσο μαζική, δεν συνιστά αυτοτελές γεγονός άξιο προβολής, αν δε συνοδεύεται από επεισόδια, στα οποία και σταθμεύει μανικά η κάμερα, ώστε διά της διογκώσεώς τους να απαξιωθεί η καθαυτό κοινωνική εκδήλωση διαμαρτυρίας. Κορυφαίο παράδειγμα βίαιης αποσιώπησης υπήρξε η τερατώδης υποβάθμιση από τα ιδιωτικά κανάλια του πάνδημου αντιπολεμικού συλλαλητηρίου το 2003, λίγο πριν αρχίσει η νέα σταυροφορία, η επιχείρηση «απελευθέρωσης» του Ιράκ. Ήταν μάλιστα τόση η κατακραυγή για τη λογοκρισία αυτή, ώστε κάποιοι ειδησάρχες, δημαγωγώντας θεατρικότατα, είχαν ζητήσει συγγνώμη. Επειδή όμως αμαρτία εξομολογουμένη δεν είναι αμαρτία, συνέχισαν το ίδιο τροπάριο.

Η ιδεολογική βία στην πλέον παροξυμμένη εκδοχή της είναι φυλετική, είτε το φύλο πλήττει, ως σεξιστική, είτε τη φυλή, ως ρατσιστική με σωβινιστικό υπόβαθρο. Για τον κόσμο του γυαλιού, όπως απαρτίζεται από κουτσομπολίστικες εκπομπές, σίριαλ, διαφημίσεις και κατ’ ευφημισμόν δελτία ειδήσεων, η γυναίκα είναι το άθροισμα των γλουτών, του στήθους και της αβελτηρίας της, η οποία παρουσιάζεται σαν γονιδιακή μεν, ανίατη δε. Ως προς την υποδοχή που επιφυλάσσει η τηλεόραση στον ξένο, ειδικά στον Αλβανό, αρκεί να θυμηθούμε πόσες φορές έχουμε ακούσει το κλισέ «οι κουκουλοφόροι κλέφτες, πιθανότατα αλλοδαποί, διέφυγαν». Κουκούλα που να αποκαλύπτει εθνικότητα δε γνωρίζω αν υπάρχει, φοβάμαι πάντως ότι πληθαίνουν οι περιπτώσεις όπου δημοσιογράφοι εμφανίζονται ξενοφαγικότεροι και από τους επίσημους εκπροσώπους της Αστυνομίας. Γιατί; Ίσως επειδή υποθέτουν ότι με τον τρόπο αυτό, με τη στερεοτυπική φρασεολογία της προκατάληψης και της μισαλλοδοξίας, θα βρεθούν σύμφωνοι με το κοινό περί ξένων αίσθημα. Και ως προς αυτό, δυστυχώς, μάλλον δεν πέφτουν έξω.

Παρακάμπτω την κραυγαλέα αισθητική βία, αμήχανα θύματα της οποίας είμαστε όλοι μας, για να σταθώ στην τερατώδη συναισθηματική βία που ασκήθηκε εις βάρος όχι απλώς μιας πόλης, της Βέροιας, αλλά μιας ηλικίας, της παιδικής, με αφορμή την υπόθεση Άλεξ. Ό,τι χυδαιότερο, ό,τι ερεθιστικότερο των χαμηλών ενστίκτων, έγινε γιγαντότιτλος και προβλήθηκε αβασάνιστα σαν αποδεδειγμένη αλήθεια, με μόνιμο σαδιστικό φόντο έναν εκσκαφέα που αναζητούσε πτώμα. Ο κανιβαλισμός των δήθεν αποκαλύψεων, στις οποίες συμπρωταγωνιστούσαν ανταγωνιζόμενοι δημοσιογράφοι, δικηγόροι και ψυχολόγοι, προκάλεσε την αντίδραση των σωματείων των δημοσιογράφων, των δικηγόρων και των ψυχολόγων. Και λοιπόν;

(Παντελής Μπουκάλας, ομιλία σε διημερίδα της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας με θέμα «Βία στην πόλη» (22-23.9.2006)

Θέματα:

Α. Να γραφεί  η περίληψη του κειμένου  (100-120 λέξεις). 25 ΜΟΝ

Β1. α) Ποια είναι η δομή της 5^ης παραγράφου και με ποιο τρόπο αναπτύσσεται;

10 ΜΟΝ

β) Να καταγράψετε τρεις λέξεις – φράσεις του κειμένου με συνυποδηλωτική σημασία

5  ΜΟΝ

Β2. α) Να γραφεί από ένα συνώνυμο για τις λέξεις :κρινόταν ,παραίνεση αρχίσει ,απαρτίζεται, προβλήθηκε,

5  ΜΟΝ

β) Να γραφεί από ένα αντώνυμο για τις παρακάτω λέξεις :μετέχει,πραγματικό,ελεύθεροι,υποβαθμίζουν,ενισχύεται

5   ΜΟΝ

Β3. Να αναπτύξετε την παρακάτω φράση σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων : «Εξουσία είναι τα ΜΜΕ και όχι η Τέταρτη, αλλά συχνά η υπέρτατη»

10  ΜΟΝ

Γ. Σε ένα άρθρο 500-600 λέξεων να παρουσιάσετε τις αρνητικές επιδράσεις που ασκούν τα ΜΜΕ στα άτομα και να προτείνετε τρόπους αποφυγής των αρνητικών συνεπειών.

40  ΜΟΝ

Καταναλωτές ειδήσεων…

Παρακολουθούμε πάντα, μέ­σα από τις τηλεοράσεις και λιγότερο από τον Τύπο, τις κυριότερες ειδήσεις που έρχονται α­πό όλο τον κόσμο και από τη χώρα μας, χωρίς να υποψιαζόμαστε πώς φτάνουν ως εμάς αυτές που διοχε­τεύουν τα μεγάλα πρακτορεία. Το αυτό συμβαίνει και με τις φωτογρα­φίες και τις τηλεοπτικές εικόνες.

Η συγκέντρωση των μέσων ενημέρωσης και ο έλεγχος τους γίνεται πολυεθνικός και διεθνιστικός. Συνεπώς, εν πολλοίς, θα πρέπει ο ε­παρκής αναγνώστης και θεατής να διαβάζει πίσω από τα γραφόμενα τι κρύβεται και να βλέπει πέρα από τις εικόνες που του βομβαρδίζουν την όραση.

Δεν θα ασχοληθούμε με την αξιολό­γηση και τη σειρά επιλογής και παρουσίασης των γεγονότων και των ειδήσεων, αυτό έχει να κάνει με πολλούς παράγοντες: τι πουλάει, τι εντύπωση προκαλεί, πόσο σκανδα­λίζει, πόσες διαφημίσεις προσελκύ­ει και ποιες σκοπιμότητες εξυπηρε­τεί και πάντα εξαρτάται από την πολιτική θέση, ανοικτή ή κρυφή, που ισχύουν τα συγκροτήματα στον κόσμο με τις κυβερνήσεις ή με τα αντιπολιτευτικά κόμματα. Το πρόβλημα βρί­σκεται πλέον αλλού, υπάρχει έλ­λειμμα πίστης, δηλαδή η αξιοπιστία έχει κλονιστεί.

Οι ειδήσεις εκπίπτουν, κανείς δεν συνταράζεται και δεν αντιδρά, κι ό­λοι περιορίζονται στην κατανάλωση τους.

Η χρησιμοποίηση τους είναι φανε­ρό ότι γίνεται καταπώς βολεύει αυ­τούς που βρίσκονται στην εξουσία και γι’ αυτό πλασάρονται ή, αλλιώς, σερβίρονται κατά το δοκούν και αναλόγως, πάντοτε στο πλαίσιο της ενη­μέρωσης που αντέχει το σύστημα, με μια κάποια αναλογικότητα, προφα­νώς για να υπάρχει γενική ικανοποί­ηση…

Κάποια γκαρσόνια-δημοσιογράφοι αναλαμβάνουν τον ρόλο και βρί­σκουν τη μέθοδο, ελκυστικώ τω τρό­πω ή προκλητικώ, να διεκπεραιώ­σουν τη δουλειά επ’ ωφελεία όλων των παραγόντων που αποτελούν και συναρτούν τη βιομηχανία ενημέρω­σης.

Η χειραγώγηση και η ποδηγέ­τηση και ο έλεγχος ή ο καθο­ρισμός της λεγόμενης κοι­νής γνώμης συντελούνται με τέτοιον τρόπο που προπαντός οι τηλεθεατές – καταναλωτές – πελάτες νομί­ζουν ή νόμισαν πως άκουσαν ή πρό­λαβαν να δουν, συνηθισμένοι ή εθι­σμένοι να πληροφορούνται διαρκώς και να μένουν μονίμως απληροφό­ρητοι, μπουχτισμένοι και μπουκω­μένοι από ό,τι τους σερβίρεται και να μη χορταίνουν τη θεαματοποιημένη κοινωνία, όπου βρίσκουν την αντα­νάκλαση της ζωής τους στην οθόνη, διασκεδάζοντας με τα χάλια και την ηλιθιότητα της πολιτιστικής γκλαμουριάς που βασιλεύει.

Ακόμα και οι διαχειριστές – επαγ­γελματίες υπάλληλοι των μέσων βρίσκονται ζουρλαμένοι από την έ­νταση και σε πλήρη σύγχυση. Οι εκ­δοχές και οι πηγές είναι πολλές, αλ­λά η αλήθεια είναι μία, καθώς και η αδιάψευστη πραγματικότητα, που ευτυχώς τους πονάει…

Εν τω μεταξύ, τα πράγματα χει­ροτερεύουν και η κοινή γνώ­μη δέχεται τα τετελεσμένα του χρόνου και της ιστορίας, που ναι μεν γράφεται από τους ισχυρούς και τους νικητές, αλλά και από τους λα­ούς, που δεν έχουν πάθει αμνησία, ανουσία, ακρισία και πλήρη αναι­σθησία και εξακολουθούν να σκέ­πτονται και να αντιστέκονται.

Ήδη βρισκόμαστε σ’ αυτή την κα­μπή της ιστορίας και η αντιφατικό­τητα των μέσων ενημέρωσης αποκα­λύπτει το αδιέξοδο των κυρίαρχων και, προπαντός, των Αμερικανών, που αναγκάζουν τους στρατιώτες τους στο Ιράκ να στέλνουν επιστο­λές στις αμερικανικές εφημερίδες για να πουν πόσο καλά περνάνε ως απελευθερωτές στη Μεσοποταμία, ξεριζώνοντας τους πανάρχαιους φοίνικες για να εκδικηθούν τους Ιρακινούς γεωργούς, που υποτίθε­ται καλύπτουν τους τρομοκράτες, μιμούμενοι τους Ισραηλίτες, που δεν ξεριζώνουν μονάχα τα λιόδεντρα και τα αμπέλια της Παλαιστίνης, αλλά και με τα τανκς ισοπεδώ­νουν τα σπίτια των Παλαιστινίων.

Και είναι πολλά τα τρέχοντα – διατρέχοντα, και οι ειδήσεις – επαναλη­πτικές καραμπίνες πάντα την ίδια ώ­ρα σκάνε διαφορετικές και ίδιες από το ένα κανάλι στο άλλο, και η ζωή να γλιστράει, να απαξιώνεται, και στο μεταξύ ο πόλεμος πάσης φύσεως και μορφής να συνεχίζεται μέχρι να α­φυπνιστούμε και να απελευθερω­θούμε.

Δημήτρης Παπαχρήστου, Συγγραφέας , Εφημερίδα «Έθνος», 18-10-2003

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να γραφεί η περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.

(Μονάδες 25)

2.  « Ήδη  βρισκόμαστε … Παλαιστινίων » : Με  ποιο  τρόπο  αναπτύσσεται  η  παράγραφος ;

( Μονάδες  10 ).

3. Να  βρεθούν  στο  κείμενο  πέντε  λέξεις  με  μεταφορική  σημασία.

(Μονάδες 10)

6. χειραγώγηση , διαρκώς, αποκαλύπτει : να γραφεί από ένα συνώνυμο κι ένα αντώνυμο για κάθε μια από τις παραπάνω λέξεις και να γραφούν λεκτικά σύνολα σε συνδυασμό με αυτές.

(Μονάδες 5)

7. «Οι ειδήσεις εκπίπτουν, κανείς δεν συνταράζεται και δεν αντιδρά, κι ό­λοι περιορίζονται στην κατανάλωσή τους. » : Να σχολιαστεί η άποψη αυτή  σε  μία  παράγραφο  80 – 100  λέξεων.

(Μονάδες 10)

8.Σε  ένα  άρθρο  500 – 600  λέξεων  να  αναφερθείτε  στις  προϋποθέσεις  της  ορθής  λειτουργίας  των  ΜΜΕ.

40  ΜΟΝ

Όταν οι διαφημίσεις δεν λένε την αλήθεια

Oι καταναλωτές μαθαίνουν να αντιδρούν, καταγγέλλουν και απαιτούν

Tου Γιαννη Σουλιωτη

Iσχυροποιείται ο μηχανισμός ελέγχου των διαφημίσεων. Mε σεμινάρια δεοντολογίας και εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού, το Συμβούλιο Eλέγχου Eπικοινωνίας (ΣEE) εναρμονίζεται με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και μετατρέπεται σε όπλο στα χέρια των καταναλωτών. Eξέλιξη απαραίτητη καθώς σύμφωνα με τους ιθύνοντες η ένταση του ανταγωνισμού οδηγεί τις εταιρείες σε ψευδείς και ενίοτε... επικίνδυνους ισχυρισμούς για να προωθήσουν το προϊόν τους.

Eίναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός των προσφυγών που κατατέθηκαν φέτος στο Συμβούλιο είναι διπλάσιος σε σχέση πέρυσι. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει στην «K» ο γενικός διευθυντής του Συμβουλίου κ. Γιώργος Παπαζήσης, από την αρχή του χρόνου μέχρι σήμερα έχουν κατατεθεί 85 προσφυγές και έχουν εκδοθεί 55 αποφάσεις. Aπό αυτές, μόνο οι 10 ήταν αθωωτικές καθώς στις υπόλοιπες περιπτώσεις οι διαφημίσεις κρίθηκε ότι παραβιάζουν τον κώδικα δεοντολογίας. Πέρυσι, πρώτο χρόνο λειτουργίας του θεσμού, ο αριθμός των προσφυγών δεν ξεπερνούσε τις 50.

«Πρέπει να έχουμε μεγάλη ευαισθησία σε ζητήματα που αφορούν την τήρηση του κώδικα. Eίναι ο μόνος τρόπος να προστατέψουμε τη δουλειά μας. Oμως, στον χώρο της διαφήμισης δραστηριοποιούνται άτομα που δεν συμμορφώνονται. Yπάρχει κενό σε αυτό τον τομέα γι’ αυτό και ξεκινάμε σεμινάρια. Aρχικά θα γίνονται εθελοντικά, σκοπός όμως είναι να καθιερωθούν ως υποχρεωτικά», σχολιάζει ο κ. Στέλιος Kοριζής, αντιπρόεδρος του Συμβουλίου και διευθύνων σύμβουλος μεγάλης διαφημιστικής εταιρείας.

Πρόσθεσε ακόμα ότι επεξεργάζονται διαφημιστική καμπάνια με στόχο την ενεργοποίηση του καταναλωτικού κοινού.

Σύμφωνα με τον κ. Παπαζήση, τα περισσότερα διαφημιστικά «φάουλ» εντάσσονται στην κατηγορία της παραπλάνησης. Πρόκειται για περιπτώσεις όπου μια εταιρεία διαφημίζει τα προϊόντα της ως «φυσικά» ενώ στην πραγματικότητα είναι... κονσέρβες ή όταν μια εταιρεία τηλεπικοινωνιών στο διαφημιστικό της μήνυμα κάνει λόγο για δωρεάν χρόνο ομιλίας ενώ στην ουσία ο καταναλωτής προπληρώνει την υπηρεσία.

Xαρακτηριστική είναι η περίπτωση προώθηση μάρκας τσιγάρων με το σύνθημα «Tώρα το μαύρο κυκλοφορεί ελεύθερο», διαφήμιση που προκάλεσε την έκτακτη συνεδρίαση του Συμβουλίου. Στην απόφαση που εξεδόθη αναφέρεται ότι «ο ισχυρισμός είναι δυνατόν να δημιουργήσει συνειρμό με κυκλοφορία απαγορευμένων ναρκωτικών ουσιών και, ως εκ τούτου, αντιβαίνει στις βασικές αρχές του κώδικα».

Σύμφωνα με τους υπευθύνους εμπορίας της συγκεκριμένης μάρκας τσιγάρων, η δημοσιότητα βελτίωσε μεν τις πωλήσεις, όμως μόνο πρόσκαιρα. Aντίθετα, ο κ. Παπαζήσης αποκάλυψε ότι πολλές εταιρείες επιλέγουν εν γνώσει τους να λανσάρουν διαφημίσεις που αντιβαίνουν στον κώδικα δεοντολογίας προκειμένου να «κερδίσουν μέχρι την απαγόρευσή τους».

Προ ημερών, η Eνωση Nοσηλευτριών Eλλάδος κατήγγειλε διαφημιστικό σποτ με σεξουαλικά υπονοούμενα, το οποίο θεωρήθηκε ότι υποβαθμίζει το επάγγελμά τους. Tα ήθη κάθε κράτους άλλωστε είναι αυτά που -σύμφωνα με τον κ. Παπαζήση- καθορίζουν τη δράση του κάθε Συμβουλίου. Στις Σκανδιναβικές χώρες, για παράδειγμα, όπου καταγράφεται πρόβλημα αλκοολισμού, οι Aρχές επιδεικνύουν ευαισθησία όταν τα διαφημιστικά ωθούν τους νέους στον αλκοολισμό. Στις HΠA και στη Mεγάλη Bρετανία αντίστοιχη εγρήγορση καταγράφεται σε ζητήματα που αφορούν την κατανάλωση ειδών καπνού. «Στην Eλλάδα η ευαισθησία μας αφορά μηνύματα που σχετίζονται με το σεξ», σχολιάζει ο κ. Kοριζής.

«Δεκάλογος» δεοντολογίας με ειδική μνεία σε παιδιά και νέους

Σύμφωνα με τις διατάξεις του Kώδικα Eπικοινωνίας η «καλή» διαφήμιση δεν παραπλανά τον καταναλωτή σε ό,τι αφορά τα χαρακτηριστικά, την αξία και τους όρους αγοράς (δόσεις, επιτόκιο κ.τ.λ.) του προϊόντος, δεν εκμεταλλεύεται την έλλειψη πείρας ή γνώσεων του καταναλωτή, δεν περιέχει παραστάσεις που προσβάλλουν τα ήθη και τις κρατούσες αντιλήψεις ευπρέπειας.

O «δεκάλογος» που καταρτίστηκε από τις Eνώσεις Διαφημιζομένων και Διαφημιστών κατ’ επιταγήν του άρθρου 9 του Nόμου 2863/2000 προβλέπει ακόμα ότι τα διαφημιστικά μηνύματα δεν πρέπει να περιέχουν στοιχεία που οδηγούν σε πράξεις βίας, να χρησιμοποιούν μαρτυρίες ενθουσιασμένων -υποτίθεται- καταναλωτών εφόσον αυτές δεν είναι αληθείς, να συγκρίνουν προϊόντα με τρόπο που παραβαίνουν τις αρχές του αθέμιτου ανταγωνισμού. Eιδική αναφορά γίνεται στα παιδιά και τους νέους. Oρίζεται, λοιπόν, ότι η φυσική ευπιστία και η έλλειψη πείρας τους δεν πρέπει να γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης, ενώ οι διαφημίσεις που απευθύνονται σε άτομα νεαρής ηλικίας δεν πρέπει να περιέχουν στοιχεία που θα μπορούσαν να τα βλάψουν σωματικά ή πνευματικά.

ΘΕΜΑΤΑ

1.       Να  γραφεί  η  περίληψη  του  κειμένου ( 60 – 80  λέξεις ).

25  ΜΟΝ

2.      Ποια  η  δομή  και  ποιος  ο  τρόπος  ανάπτυξης  της  2^ης  παραγράφου  του  κειμένου ;

10  ΜΟΝ

3.      Να  γραφεί  από  ένα  συνώνυμο  για  τις  λέξεις : ισχυροποιείται,  ψευδείς, παραβιάζουν, πρόσκαιρα, εγρήγορση

5  ΜΟΝ

4.      Να  γραφεί  από  ένα  αντώνυμο  για  τις  λέξεις : αθωωτικές, τήρηση, ενεργοποίηση, βελτίωσε, ευπρέπειας

5  ΜΟΝ

5.      « Πρέπει  να  έχουμε  μεγάλη  ευαισθησία  σε  ζητήματα  που  αφορούν  την  τήρηση  του  κώδικα » : Να  αναπτύξετε  την  παραπάνω  φράση  σε  μία  παράγραφο  80 – 100  λέξεων.

10  ΜΟΝ

6.      Να  γραφούν  οι  πλαγιότιτλοι  των  παραγράφων  του  κειμένου.

10  ΜΟΝ

7.      Σε  ένα  άρθρο  500 – 600  λέξεων  να  αναφερθείτε  στις  αρνητικές  επιδράσεις  της  διαφήμισης, καθώς  και  στους  τρόπους  με  τους  οποίους  θα  μπορούσαν  να  αντιμετωπιστούν,

40  ΜΟΝ

“Παράδοση και μοναξιά”

Η παράδοση είναι συνέχεια, είναι δεσμός των περασμένων με τα τωρινά και τα μελλούμενα, είναι επίσης ενότητα ανάμεσα σε ανθρώπους σύγχρονους που δέχονται από κοινού την επίδρασή της. Είναι σύνδεσμος πνευματικός και ανθρώπινος μέσα στην ιστορική διάρκεια και μέσα στο παρόν, ας πούμε: στο χώρο και στο χρόνο. Αυτό είναι, άλλωστε, το έθνος, σε τελευταία ανάλυση, δεν είναι τίποτα άλλο: μια κοινή παράδοση που διαμορφώνει μιαν ομαδική συνείδηση.

Η έξαρση¹ του “αίματος”, της “φυλής” με τη βιολογική έννοια, είναι καθαρή μυθολογία που αποδείχθηκε μάλιστα, στα χρόνια μας, νοσηρή και επικίνδυνη για την υπόσταση του ανθρώπου. Το “αίμα” δεν αναλύεται σε ποσότητα ούτε και διαιρείται σε καλής και κακής ποιότητας. Από την αυγή της ιστορίας, όλα τα έθνη προέρχονται από το αδιάκοπο και αξεδιάλυτο ανακάτωμα των αιμάτων και κανένα στον κόσμο δεν μπορεί να καυχηθεί πως είναι καθαρόαιμο. Την προσωπικότητα ενός εθνικού ομίλου δεν την προσδιορίζουν βιολογικά στοιχεία, αλλά η παράδοση, στοιχείο πνευματικό κατ’ εξοχήν.

Είναι ωστόσο κάθε παράδοση καλή; Απλοϊκό θα ήταν να δώσει κανείς, στο σημείο αυτό, απάντηση ανεπιφύλακτα καταφατική. Αναπόφευκτα, καθώς το ξέρουμε όλοι κι από την πείρα, η παράδοση σέρνει μέσα της και στοιχεία που ξεπεράστηκαν οριστικά και νεκρώθηκαν και δεν χρησιμεύουν πια για το καλό. Η τάση της είναι να τα απορρίπτει αργά-αργά, να αφομοιώνει νέες εισφορές και να ανανεώνεται ολοένα. Το πρόβλημα είναι να τη βοηθούμε να ανανεώνεται χωρίς να σπάσει.

Δεν μπορούμε όμως, άραγε να ζήσουμε και χωρίς παράδοση: Υλικά, βέβαια, μπορούμε. Λαοί ολόκληροι έκαμαν αρκετές φορές το πείραμα να σπάσουν ριζικά την παράδοσή τους, να ξαναρχίσουν τη ζωή τους από το άλφα, χωρίς το στήριγμά της. Και άτομα αμέτρητα, πνευματικά και ηθικά ξεριζωμένα, υπάρχουν σήμερα και συχνά ευημερούν έξω από κάθε παράδοση, θρησκευτική, γλωσσική, εθνική, εθιμική ή άλλη, σαν απλοί αριθμοί ριγμένοι στο στρόβιλο των μεγάλων κοσμουπόλεων και της τεχνοκρατίας του καιρού μας.

Εκείνο που μπορούμε να απαντήσουμε στα ερωτήματα που προκύπτουν αυθόρμητα από αυτήν τη συζήτηση είναι ότι ο άνθρωπος είναι καλύτερος και αισθάνεται καλύτερα μέσα στην παράδοση, παρά έξω απ’ αυτήν. Η παράδοση τον ενώνει ψυχικά με μια μεγάλη ανθρώπινη πραγματικότητα, μέσα σε χώρο και σε χρόνο, καθώς έλεγα πριν. Η ανθρώπινη θερμότητά της τον παρηγορεί, το κύρος των πνευματικών αξιών που αυτή αντιπροσωπεύει τον στηρίζει ηθικά, η αιωνόβια, αργή δύναμή της τον τονώνει, τον βοηθεί να προχωρήσει στο δύσκολο δρόμο της ζωής. Έξω από την παράδοσή του θα βρεθεί μοιραία μόνος, έρημος, πικρός και γεμάτος άγχη μέσα στο χάος ενός παράλογου, φοβερού κόσμου που θα του φανεί να μην έχει ούτε νόημα ούτε αιτία ή σκοπό. Μπορεί τότε να προσφέρει στον εαυτό του την παγερή ικανοποίηση ότι ελευθέρωσε τη διάνοιά του από τα παραδομένα και έγινε έτσι πιο έξυπνος και πιο σπουδαίος από τους άλλους που διατηρούν τους πατροπαράδοτους δεσμούς, θα αισθανθεί όμως τον πόνο της πικρής μοναξιάς να τον σφίγγει ανελέητα και την εσωτερική του ισορροπία να κλονίζεται επικίνδυνα.[…]

Γιώργος Θεοτοκάς, “Πολιτικά Κείμενα” (Θεματικοί κύκλοι, σ.σ. 443-444)

ΘΕΜΑΤΑ

1.    Να  γραφεί  η  περίληψη  του  κειμένου ( 60 – 80  λέξεις ).

25  μον

2.    Να  βρεθεί  ο  τρόπος  ανάπτυξης  της  1^ης  παραγράφου.

10  ΜΟΝ

3.    Να  βρεθεί  από  ένα  συνώνυμο  για  τις  λέξεις : νοσηρή, διαιρείται, ανακάτωμα, καυχηθεί, ενώνει.

5  ΜΟΝ

4.    Να  βρεθούν  πέντε  λέξεις  με  μεταφορική  σημασία.

5  ΜΟΝ

5.    Να  βρεθεί  η  δομή  της  2^ης  παραγράφου  του  κειμένου.

5  ΜΟΝ

6.    « Η  παράδοση  είναι  συνέχεια, είναι  δεσμός  των  περασμένων  με  τα  τωρινά  και  τα  μελλούμενα, είναι  επίσης  ενότητα  ανάμεσα  σε  ανθρώπους  σύγχρονους  που  δέχονται  από  κοινού  την  επίδρασή  της »: Να  αναπτύξετε  το  νόημα  της  παραπάνω  φράσης  σε  μία  παράγραφο  80 – 100  λέξεων.

10  ΜΟΝ

7.    Τα  τελευταία  χρόνια  παρατηρείται  όλο  και  περισσότερο  η  απομάκρυνση  των  νέων  από  την  παράδοση. Ποιες  είναι  οι  αιτίες  αυτού  του  φαινομένου ; Με  ποιους  τρόπους  μπορεί  να  επιτευχθεί  η  επαφή  των  νέων  με  την  παράδοση ;

( άρθρο  500 – 600  λέξεων ).

40  ΜΟΝ

Τα αίτια της υψηλής ανεργίας των πτυχιούχων ΑΕΙ-ΤΕΙ

Η οικονομική και εκπαιδευτική πολιτική

Του ΜΑΝΟΛΗ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗ*

Ενα από τα πολλά αρνητικά «ρεκόρ» που έχει η χώρα μας ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.) είναι -σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η Eurostat στις 18.4.07- η ανεργία των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ΑΕΙ - ΤΕΙ) (βλέπε «Ελευθεροτυπία» της 19.4.07). Το ερώτημα που γεννιέται είναι: σε ποιους λόγους οφείλεται το υψηλό αυτό ποσοστό ανεργίας;

Πριν προχωρήσουμε, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η μεγάλη πλειονότητα των ανέργων πτυχιούχων είναι νέοι και, επομένως, αποτελούν τμήμα των ανέργων νέων, στο ποσοστό ανεργίας των οποίων η χώρα μας, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε η Eurostat στις 2.5.07, κατέχει την πρώτη θέση ανάμεσα στα 27 κράτη-μέλη της Ε.Ε. (βλέπε «Ελευθεροτυπία» της 3.5.07). Ο μεγάλος αριθμός των ανέργων νέων ανδρών και (περισσότερο) γυναικών, με τη σειρά του, αποτελεί τμήμα του συνόλου των ανέργων της χώρας, στο ποσοστό των οποίων η Ελλάδα, σύμφωνα με την τελευταία ανακοίνωση της Eurostat, κατέχει την 4η υψηλότερη θέση (μετά την Πολωνία, τη Σλοβακία και τη Γαλλία) ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ε.Ε.

Τα παραπάνω δεδομένα μάς οδηγούν στο πρώτο και βασικό αίτιο της ανεργίας, δηλαδή την οικονομική πολιτική, που ακολουθείται εδώ και πολλά χρόνια από τις κυβερνήσεις και των δύο κομμάτων εξουσίας, μια πολιτική, η οποία δεν δημιουργεί επαρκή αριθμό διατηρήσιμων θέσεων εργασίας. Αυτό οφείλεται, ανάμεσα στα άλλα, στο ότι η πολιτική αυτή δεν συνέβαλε:

- Στον εκσυγχρονισμό της ελληνικής γεωργίας, ώστε ο τομέας αυτός της οικονομίας να μπορέσει να συγκρατήσει ή και να ελκύσει νέους σε προσοδοφόρες καλλιέργειες (τυποποιημένων και υψηλής ποιότητας προϊόντων, βιολογικές καλλιέργειες κ.λπ.).

- Στην προσέλκυση νέων Ελλήνων επιστημόνων με υψηλή κατάρτιση και εμπειρία σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού, με τη δημιουργία τεχνολογικών πάρκων, στα οποία θα αξιοποιούνταν οι γνώσεις τους σε τομείς αιχμής (πληροφορικής, βιοτεχνολογίας κ.λπ.).

- Στην αξιοποίηση των κλιματολογικών πλεονεκτημάτων της χώρας, με την ανάπτυξη 12μηνης τουριστικής περιόδου με όλες τις μορφές τουρισμού τόσο στις ορεινές όσο και στις νησιωτικές περιοχές της, με την παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών σε ανταγωνιστικές τιμές και γενικότερα

- Στην περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας (βλέπε σχετικά άρθρο μας στην «Ελευθεροτυπία» της 30.4.07) με την αξιοποίηση των ειδικών πλεονεκτημάτων των νομών ή ακόμα και πόλεων και οικισμών.

Ενα άλλο βασικό αίτιο της υψηλής ανεργίας των πτυχιούχων ΑΕΙ - ΤΕΙ είναι η εκπαιδευτική πολιτική που έχουν ακολουθήσει όλες οι κυβερνήσεις. Η πολιτική αυτή δεν λαμβάνει υπόψη ούτε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας, ούτε τις απαιτήσεις του διεθνοποιημένου ανταγωνιστικού περιβάλλοντος, στο οποίο είναι υποχρεωμένη να λειτουργήσει η χώρα μας ως μέλος της Ε.Ε. Πιο συγκεκριμένα, εξ αιτίας της πολιτικής αυτής, ανάμεσα στα άλλα, στη χώρα μας:

- Η τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση είναι υποβαθμισμένη και έχει γίνει αντικείμενο συνεχών πειραματισμών, χωρίς ουσιαστική μελέτη για τις ζητούμενες ειδικότητες και χωρίς το αναγκαίο διδακτικό προσωπικό και την απαραίτητη σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή.

- Δεν υπάρχει ουσιαστικός επαγγελματικός προσανατολισμός, με αποτέλεσμα οι διαδοχικές γενιές των Ελλήνων και Ελληνίδων να κάνουν επιλογές σε ό,τι αφορά την εκπαίδευσή τους και το επάγγελμά τους, όχι με βάση τα αντικειμενικά δεδομένα (δηλαδή τις τρέχουσες ανάγκες της κοινωνίας και οικονομίας σε εργατικό δυναμικό) και τις προοπτικές που έχει η χώρα στο διεθνοποιημένο περιβάλλον που προαναφέρθηκε (δηλαδή τη βιωσιμότητα των διαφόρων επαγγελμάτων, για τα οποία υπάρχει τώρα ζήτηση). Οι επιλογές των νέων γίνονται με βάση κατεστημένες (αλλά, σε πολλές περιπτώσεις, ξεπερασμένες) αντιλήψεις (βλέπε σχετικά στη συνέχεια).

- Ολοι οι υπουργοί Παιδείας έχουν συμβάλει στην αλόγιστη ίδρυση τμημάτων σε παλαιά και νέα ΑΕΙ ή ΤΕΙ, διάσπαρτων σε όλη τη χώρα, με ειδικότητες, για τις οποίες δεν υπάρχει προοπτική απασχόλησης των αποφοίτων. Η ίδρυση τέτοιων τμημάτων γίνεται εξ αιτίας είτε πιέσεων τοπικών βουλευτών του κυβερνώντος κόμματος, είτε για λόγους εξυπηρέτησης της εκλογικής περιφέρειας των υπουργών, είτε έπειτα από ατεκμηρίωτες προτάσεις των ίδιων των ιδρυμάτων.

- Ολοι επίσης οι υπουργοί Παιδείας καθορίζουν αριθμό εισακτέων σε πολλά από τα υπάρχοντα ή τα νεοϊδρυόμενα τμήματα των ΑΕΙ - ΤΕΙ πολύ μεγαλύτερο από τον αριθμό που προτείνουν τα ιδρύματα. Η τακτική αυτή προκαλεί πληθώρα σπουδαστών και στη συνέχεια (όσων παίρνουν πτυχίο) αποφοίτων σε κλάδους, οι οποίοι είναι κορεσμένοι, γεγονός που τροφοδοτεί την ανεργία ή την ετεροαπασχόληση.

- Το σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ - ΤΕΙ -ιδιαίτερα πριν από την καθιέρωση ως ελάχιστου βαθμού της βάσης του 10- κατανέμει «επιτυχόντες» σε τμήματα στα οποία δεν είχαν βασικά πρόθεση να εισαχθούν. Ορισμένοι από τους φοιτητές αυτούς προσπαθούν απλώς να πάρουν το πτυχίο και τελειώνοντας δεν έχουν ιδιαίτερη επιθυμία να σταδιοδρομήσουν και έτσι δεν φροντίζουν να αυξήσουν τα προσόντα τους με ειδίκευση ή μεταπτυχιακές σπουδές (που σήμερα θεωρούνται απαραίτητες σε πολλές ειδικότητες). Πάρα πολλοί, όμως, δεν τελειώνουν και προστίθενται στις δεκάδες χιλιάδες των «αιωνίων φοιτητών».

Η ανεργία, όμως, των αποφοίτων ΑΕΙ - ΤΕΙ οφείλεται και στη νοοτροπία και τις εμμονές της ελληνικής οικογένειας, η οποία, ενώ βλέπει τα υψηλά ποσοστά ανεργίας των πτυχιούχων, εξακολουθεί να θεωρεί υποδεέστερη την τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση και να προωθεί τα παιδιά της (καταβάλλοντας, όταν μπορεί, το υψηλό κόστος των φροντιστηρίων και των ιδιαιτέρων μαθημάτων) σε σχολές των ΑΕΙ - ΤΕΙ, ανεξάρτητα από τις προοπτικές απασχόλησης και ανεξάρτητα από τις ικανότητες και τις κλίσεις των παιδιών.

Από τα όσα, με πολλή συντομία, αναφέρθηκαν στο άρθρο αυτό, είναι σαφές ότι η μείωση του ποσοστού ανεργίας των αποφοίτων ΑΕΙ - ΤΕΙ (και γενικότερα των νέων) απαιτεί ριζική αλλαγή πολλών πλευρών (ορισμένες από τις οποίες αναφέρθηκαν πιο πάνω) της οικονομικής και εκπαιδευτικής πολιτικής των κυβερνήσεων, καθώς και της νοοτροπίας των ελληνικών οικογενειών. Η αλλαγή αυτή απαιτεί γενναίες αποφάσεις. Η λήψη και εφαρμογή τέτοιων αποφάσεων είναι σήμερα το μέγα ζητούμενο στη χώρα μας.

* Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην: αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ.

ΘΕΜΑΤΑ

1.    Να  γραφεί  η  περίληψη  του  κειμένου ( 80 – 100  λέξεις).

25  ΜΟΝ

2.    Να  γραφεί  από  ένα  συνώνυμο  για  τις  λέξεις : γεννιέται, πλειονότητα, παροχή, απαραίτητη, αποτέλεσμα, ξεπερασμένες, ατεκμηρίωτες, νοοτροπία, υποδεέστερη, αλλαγή.

10  ΜΟΝ

3.    « Όλοι  επίσης  οι  υπουργοί … τα  ιδρύματα «»: Να  μετατραπεί  η  ενεργητική  σύνταξη  σε  παθητική.

5  ΜΟΝ

4.    Να  ερμηνεύσετε  τη  χρήση  των  εισαγωγικών  στις  παρακάτω  φράσεις :

« Ελευθεροτυπία «», « επιτυχόντες «», « αιωνίων  φοιτητών «»

5  ΜΟΝ

5.    «  Ένα  άλλο  βασικό  αίτιο  … χώρας  μας «» : Να  βρεθεί  η  δομή  και  ο  τρόπος  ανάπτυξης  της  παραγράφου.

10  ΜΟΝ

6.    Στο  κείμενο  η  έλλειψη  ορθού  επαγγελματικού  προσανατολισμού  παρουσιάζεται  ως  βασικό  αίτιο  της  ανεργίας . Σε  μία  παράγραφο  80 – 100  λέξεων  να  αναφερθείτε  στη  σημασία  του  επαγγελματικού  προσανατολισμού  για  την  επιλογή  επαγγέλματος.

10  ΜΟΝ

7.    Στο  κείμενο  αναφέρονται  οι  αιτίες  της  ανεργίας  των  νέων. Σε  ένα  άρθρο  500 – 600  λέξεων, να  αναφερθείτε  στις  συνέπειες  της  ανεργίας  σε  ατομικό  και  συλλογικό  επίπεδο   και  να  προτείνετε  τρόπους  αντιμετώπισης  του  φαινομένου.

40  ΜΟΝ

Το Ιnternet της Παιδείας

Μια από τις βαθύτερες αμφίδρομες σχέσεις που γνωρίζει ο άνθρωπος στη ζωή του είναι αυτή τού μαθητή - διδασκάλου. Στη βάση της είναι η σχέση που δημιουργεί τον πολιτισμό, μιας και οι κατακτήσεις κάθε γενιάς δεν πεθαίνουν μαζί της, αλλά μεταδίδονται στην επόμενη.

Το Internet είναι, ουσιαστικά, το πρώτο αμφίδρομο μέσο επικοινωνίας των ανθρώπων (πολλοί πομποδέκτες), σε αντιδιαστολή με τα παραδοσιακά μονόδρομα μέσα (ένας πομπός - πολλοί δέκτες). Κατά συνέπεια, είναι εξ ορισμού ένα μέσο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ολοκληρωμένη αμφίδρομη παιδεία, συμπληρώνοντας τη μέχρι σήμερα χρήση του ως παγκόσμιας βιβλιοθήκης.

Το δυναμικό του Internet στην παιδεία μόλις τώρα αρχίζει να διερευνάται διεθνώς σε μεγάλη κλίμακα. Οι πιο σημαντικές αιτίες που οδηγούν αυτή την εξέλιξη είναι πρώτα πρώτα η γιγάντωση της διείσδυσης του μέσου (ήδη κοντά 60% στην Αμερική) και έπειτα η δημιουργία των κατάλληλων εργαλείων που θα κάνουν την προσφορά παιδείας μέσω Internet ανάλογη σε ευκολία με την παιδεία διά προσωπικής επαφής μαθητών - διδασκάλων.

Τα εργαλεία αυτά είναι εύχρηστα, κομψά και μάλλον λογικού κόστους. Στη βασική τους μορφή προσφέρουν παραδόσεις μαθημάτων από καθηγητές που ακολουθούνται από εξετάσεις on-line και τεστ. Σε ένα παράθυρο στην οθόνη του υπολογιστή παρουσιάζεται με κινούμενη εικόνα ο καθηγητής που δίνει τη διάλεξη. Σε ένα διπλανό παράθυρο παρουσιάζεται η ομιλία του με κείμενο, ενώ δίπλα, σε τρίτο παράθυρο, παρουσιάζονται τυχόν σχήματα, διαφάνειες και άλλα εποπτικά βοηθήματα. Γύρω γύρω υπάρχουν ποικίλα εργαλεία (π.χ. δείξε μου ξανά το κεφάλαιο 3, μεγάλωσέ μου το σχήμα, τύπωσέ μου τη φωτογραφία). Ακόμη, δίνεται η σχετική βιβλιογραφία, τόσο με παραπομπές on-line όσο και σε φυσικά βιβλία. Ύστερα από μια ομάδα παραδόσεων, μπορεί να έλθει ένα τεστ, που στην πιο απλή μορφή του είναι ρομποτικό: ο μαθητής παίρνει ένα ερωτηματολόγιο, συνήθως πολλαπλής επιλογής, και ο υπολογιστής του εκπαιδευτικού κέντρου τον βαθμολογεί άμεσα. Σε μια πιο σύνθετη μορφή, ο μαθητής μπορεί να κληθεί να γράψει κείμενο το οποίο θα το δει ένας πραγματικός καθηγητής, θα το βαθμολογήσει και θα του στείλει τις παρατηρήσεις του με e-mail. Βεβαίως, κάθε μαθητής μπορεί να στέλνει e-mail με ερωτήματα στους καθηγητές, είτε σε κλειστή μορφή είτε σε μορφή forum, όπου οι ερωταποκρίσεις μπορεί να παρακολουθούνται από όλα τα μέλη μιας ομάδας μαθητών.

Στην παιδεία μέσω Internet, ο μαθητής έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί τα μαθήματα όποτε θέλει, να επαναλαμβάνει όποια κεφάλαια θέλει, να σταματήσει την παράδοση για να δει καλύτερα ένα σχήμα, να ψάχνει άμεσα άλλα στοιχεία στη βιβλιογραφία. Όλ' αυτά είναι μεγάλες δυνάμεις, που, ωστόσο, έχουν μέσα τους τη δυνατότητα της κατάχρησης: Χωρίς τη φυσική παρουσία του διδασκάλου, ο μαθητής μπορεί να αρχίσει να χαζεύει και να χάνει τον χρόνο του (ευκολότερα και σε μεγαλύτερο βαθμό απ' ό,τι στις παραδοσιακές τάξεις). Ωστόσο, αν υπάρχουν συγκεκριμένα τεστ που πρέπει να περάσει σε συγκεκριμένο χρόνο, αποκτάμε ένα στοιχείο ελέγχου.

Μετά ταύτα, είναι σαφές ότι είναι μακριά η ημέρα που θα πούμε ότι δεν έχουμε ανάγκη τις φυσικές τάξεις διδασκαλίας και τη φυσική επαφή διδασκάλου - μαθητών. Ωστόσο, είναι εξίσου σαφές ότι ο κόσμος της εκπαίδευσης προσθέτει στη δύναμή του ακόμη ένα ισχυρό, όσο και ανεξερεύνητο, όπλο.

Ο Θεόδωρος Σπίνουλας είναι επικεφαλής του Ιντερνετικού Προγράμματος του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη και της Πύλης ΙΝ. GR.
(Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, 13-5-2001)

ΘΕΜΑΤΑ

1.    Να  γραφεί  η  περίληψη  του  κειμένου. ( 60- 70  λέξεις ).

25  ΜΟΝ

2.    « Το  ίντερνετ  είναι  ουσιαστικά  το  πρώτο  αμφίδρομο  μέσο  επικοινωνίας  των  ανθρώπων ¨» : Να  αναπτύξετε  την  παραπάνω  φράση  σε  μία  παράγραφο  80 – 100  λέξεων.

10  ΜΟΝ

3.    Ποια  η  δομή  και  ποιος  ο  τρόπος  ανάπτυξης  της  2^ης  και  της  3^ης  παραγράφου  του  κειμένου ;

10  ΜΟΝ

4.    Να  γραφεί  από  ένα  αντώνυμο  για  τις  λέξεις : παραδοσιακά, αμφίδρομη, παγκόσμιας, ευκολία, εύχρηστα, σύνθετη, παρουσία, συγκεκριμένο, σαφές, ισχυρό

10  ΜΟΝ

5.    Να  γραφούν  οι  πλαγιότιτλοι  των  παραγράφων  του  κειμένου.

5  ΜΟΝ

6.    Αναμφίβολα  το  διαδίκτυο  προσφέρει  πολλές  δυνατότητες  στα  πλαίσια  του  σχολείου, αλλά  και  στην  καθημερινότητα. Ωστόσο, υπάρχουν  και  οι  επικριτές  του, που  διατείνονται  ότι  τα  μειονεκτήματα  της  χρήσης  του  είναι περισσότερα  από  τα  οφέλη  που  προσφέρει. Σε  ένα  άρθρο  500 – 600  λέξεων  να  αναφερθείτε  στις  αρνητικές  επιδράσεις  του διαδικτύου, καθώς  και  στα  εφόδια  με  τα  οποία  χρειάζεται  να  οπλιστεί  η  νέα  γενιά  για  να  μπορέσει  να  αντιμετωπίσει  ενδεχόμενους  κινδύνους  που  απορρέουν  από  τη  χρήση  του.

40  ΜΟΝ

ΤΑ ΝΕΑ: Ξενοφοβία και Ρατσισμός

Ρατσισμός σημαίνει να διακρίνεις και να μεταχειρίζεσαι δυσμενώς έναν άνθρωπο λόγω εθνικότητας ή φυλής ή θρησκευτικών πεποιθήσεων. Η δυσμενής μεταχείριση ξεκινά από την αδικαιολόγητη αφαίρεση δικαιωμάτων από έναν άνθρωπο και φτάνει ως την ωμή βία. Υπό την έννοια αυτή το άρθρο 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, το άρθρο 2 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, και το άρθρο 5 του Συντάγματος, απαγορεύουν με σαφή και κατηγορηματικό τρόπο στο κράτος να ασκεί ρατσιστικές πολιτικές, ή να συμπεριφέρονται με παρόμοιο τρόπο τα όργανά του. Πρέπει, ωστόσο, γρήγορα να επισημάνουμε ότι σε πολλές χώρες της Ευρώπης ο ρατσισμός δεν προκύπτει από τη συμπεριφορά του κράτους. Αντίθετα εκδηλώνεται με ιδιαιτέρως βίαιο τρόπο από την πλευρά της κοινωνίας. Η μισαλλοδοξία και ο ρατσισμός εκκινούν από τον άνθρωπο και απευθύνονται σε άλλον άνθρωπο. Και υπό αυτή του την εκδοχή ο ρατσισμός ως συμπεριφορά, αλλά και ως τρόπος σκέψης, είναι πιο επικίνδυνος και περισσότερο δύσκολο να αντιμετωπισθεί.

Στις παρυφές του φαινομένου του ρατσισμού κινείται η ξενοφοβία. Ο φόβος για τον ξένο σαφώς και δεν είναι ρατσισμός, σαφώς και δεν εκδηλώνεται με βία, σαφώς και δεν είναι ιδιαιτέρως επικίνδυνος. Ο φόβος για τον ξένο αποτελεί συνήθως μια εσωτερική αρνητική αντιμετώπιση του άλλου όταν αυτός μεταναστεύει, είναι φτωχός, ανήκει σε άλλη εθνικότητα ή φυλή ή πιστεύει σε άλλη θρησκεία. Η ξενοφοβία είναι παθητική. Αποτελεί αποκλειστικά κοινωνική αντίδραση, δηλαδή δεν μπορεί να αποτελέσει κρατική πρακτική. Τέλος, δεν αποτελεί το αίτιο για βίαιες συμπεριφορές. Με άλλα λόγια, φοβάμαι τον άλλον, σημαίνει επιφυλάσσομαι, κοιτώ καχύποπτα, αποδοκιμάζω με μορφασμό, ενοχλούμαι, αποστρέφω το βλέμμα μου και προσπερνώ, υποτιμώ με λόγια ή χωρίς λόγια, κλείνω, ενδεχομένως, την πόρτα κατάμουτρα, σιγοψιθυρίζω υποτιμητικές εκφράσεις κ.ο.κ. Ενώ αντίθετα ρατσισμός σημαίνει βία, της έντασης της Κου Κλουξ Κλαν, ή ξυλοδαρμοί στις γειτονιές. Ρατσισμός σημαίνει γκέτο, απαγόρευση άσκησης δικαιωμάτων κ.ο.κ.

Η ξενοφοβία λοιπόν ως μη ιδιαιτέρως επικίνδυνη δεν πρέπει να μας τρομάζει όταν την διαπιστώνουμε. Ωστόσο, η έλλειψη αντιμετώπισης των αιτίων που την προκαλούν και η παντελής υποτίμησή της μπορεί να επιφέρουν απροσδόκητα αρνητικά αποτελέσματα. ΄Oταν πριν από λίγο ανέφερα ότι η ξενοφοβία κινείται στις παρυφές του ρατσισμού ήθελα να πω ότι, ενδεχομένως, η ξενοφοβία να μπορούσε να αποτελέσει προϋπόθεση και ίσως προστάδιο του ρατσισμού. Με άλλες λέξεις, αν η ξενοφοβία δεν προσεχθεί, εύκολα καθίσταται ο καλός αγωγός του ρατσισμού. Ο πολίτης που φοβάται τον ξένο που κατοικεί δίπλα ή απέναντί του, και που ενοχλείται από τις προσπάθειες του αλλοδαπού αυτού να γίνει μέρος, της κάθε φορά συγκεκριμένης κοινωνίας, δεν είναι δύσκολο να αποδεχτεί τον ρατσισμό, είτε με παθητικό, είτε με ενεργητικό τρόπο.

Με αυτές τις σκέψεις είναι ανησυχητική η έκθεση του Ευρωβαρόμετρου για το 2000 που δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ της 1ης Νοεμβρίου. Το 21% των Ελλήνων που ενοχλούνται από την παρουσία ανθρώπων άλλου θρησκεύματος, το 24% που ενοχλούνται από την παρουσία ανθρώπων άλλης φυλής, και το απροσδόκητο 38% των Ελλήνων που ενοχλούνται από την παρουσία ανθρώπων άλλων εθνικοτήτων στη χώρα μας, συνθέτουν ένα ιδιαιτέρως ανησυχητικό φαινόμενο. Όσο κι αν επιφυλασσόμαστε, ως προς το απολύτως ορθόν των στοιχείων μιας δημοσκόπησης (π.χ. η έρευνα μπορεί να πραγματοποιείται στο περιβάλλον που έχει διαμορφώσει ένα έγκλημα ή μια αρνητική συμπεριφορά ενός αλλοδαπού κ.ο.κ. ) πρέπει ωστόσο να ανησυχήσουμε και να αντιδράσουμε έγκαιρα. Με πολιτική και κοινωνική σύνεση και χωρίς δημαγωγίες. Να ανατρέψουμε με επικοινωνιακό τρόπο στην κοινή γνώμη τα ψευδοσυμπεράσματα των δημαγωγών, των υστερικών. Και από την άλλη να ενισχύσουμε τις πολιτικές αφομοίωσης εκείνων των αλλοδαπών που τιμούν την Ελλάδα, ως χώρα εργασίας, και αποδέχονται το ενδεχόμενο της Ελλάδας ως δεύτερης πατρίδας. Και η υπέρβαση αυτή πρέπει να αποτελέσει στόχο όλων των πλευρών του πολιτικού συστήματος. Οι ενδείξεις πως κάτι τέτοιο είναι εφικτό υπάρχουν και είναι πολλές. Από την άλλη, όμως, πολλοί είναι και οι κίνδυνοι, αφού η ξενοφοβία έχει διεισδύσει με έντονο μάλιστα τρόπο στο εσωτερικό όλων των πολιτικών κομμάτων .

ΘΕΜΑΤΑ

1.    Να  γραφεί  η  περίληψη  του  κειμένου. ( 80 – 100  λέξεις ).

25  ΜΟΝ

2.    Να  γραφεί  από  ένα  συνώνυμο  για  τις  λέξεις : εκδηλώνεται, αποτελεί, παντελής, καθίσταται, στόχο.

5  ΜΟΝ

3.    Να  γραφεί  από  ένα  αντώνυμο  για  τις  λέξεις : δυσμενής, αδικαιολόγητη, απαγορεύουν, αρνητική, αποδεχτεί.

5  ΜΟΝ

4.    Να  βρεθεί  η  δομή  της  1^ης  παραγράφου  του  κειμένου.

5  ΜΟΝ

5.    Να  βρεθεί  ο  τρόπος  ανάπτυξης  της  2^ης  παραγράφου  του  κειμένου.

5  ΜΟΝ

6.    Τι  δηλώνουν  οι  λέξεις : λοιπόν , ωστόσο, όταν, αν , είτε – είτε  της  3^ης  παραγράφου  που  συμβάλλουν  στη  συνοχή  του  κειμένου;

5  ΜΟΝ

7.    « Ωστόσο,  η  έλλειψη  αντιμετώπισης  των  αιτιών  που  την  προκαλούν ( την  ξενοφοβία )  και  η  παντελής  υποτίμησή  της  μπορεί  να  επιφέρουν  απροσδόκητα  αρνητικά  αποτελέσματα ». Να  αναπτυχθεί  το  περιεχόμενο  της  παραπάνω  φράσης  σε  μία  παράγραφο  80 – 100  λέξεων.

10  ΜΟΝ

8.    Σε  ένα  άρθρο  500-600  λέξεων  να  αναφερθείτε  στα  αίτια  του  ρατσισμού, καθώς  και  στους  τρόπους  με  τους  οποίους  θα  μπορούσε  να  αντιμετωπιστεί. ( 500-600  λέξεις ).

40  ΜΟΝ

Από τη σχολική βία στην απαξίωση του σχολείου

Της ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΚΟΡΩΝΑΙΟΥ*

Με το «τέλος» των απεργιών και των καταλήψεων, ο σχολικός κόσμος και οι πρωταγωνιστές του (δάσκαλοι και μαθητές) εξακολουθούν να βρίσκονται στην επικαιρότητα με ιδιαίτερα δραματικό τρόπο.

Τυχαία ή σκόπιμα, εικόνες ακραίων παραβατικών συμπεριφορών (βιασμοί, ξυλοδαρμοί, εξευτελισμοί, κ.ά.) κατακλύζουν τις τηλεοπτικές οθόνες, εμπεδώνοντας την κοινή πεποίθηση ότι ο σχολικός θεσμός είναι ανίκανος να διαχειριστεί τα μικρά και μεγάλα ζητήματα μιας ανήσυχης εποχής. Έργο που κατά τα φαινόμενα έχουν αναλάβει διάφοροι τηλεοπτικοί αστέρες, υποκαθιστώντας σήμερα και τα σχολεία και καταγγέλλοντας υποκριτικά όλα εκείνα τα οποία οι ίδιοι «δίδαξαν» από τη χρήση της κρυφής κάμερας και των τηλεριάλιτι εκπομπών.

**Μέσα σε αυτό το διαταραγμένο τοπίο, ο δάσκαλος αποτελεί μια φιγούρα που παλεύει απελπισμένα, σχεδόν μάταια, να ανακαλύψει και να αποκαλύψει στους άλλους (μαθητές, γονείς, κοινωνία) αλλά και στον εαυτό του το νόημα της καθημερινής του δουλειάς.

Μόνος συχνά, όπως έδειξαν οι πρόσφατες κινητοποιήσεις, μέσα σε ένα χαοτικό περιβάλλον που αποσταθεροποιεί τις αναπαραστάσεις, τις αντιλήψεις και τις αξίες οι οποίες στήριζαν τη δημόσια εικόνα και το κύρος ενός επαγγέλματος, που και συλλογική μνήμη και ιστορία διαθέτει σε αυτόν τον τόπο.

**Αυτό που ζούμε σήμερα είναι η ασάφεια σκοπών και στόχων, η συστηματική καταστροφή των θεμελιωδών αξιών, των ιδεολογικών και συμβολικών περιεχομένων του εκπαιδευτικού συστήματος. Πώς, αλήθεια, ο εκπαιδευτικός να επενδύσει, κοινωνικά και ψυχολογικά, σε ένα επάγγελμα που η κοινωνία και οι φορείς της έχουν εδώ και καιρό απαξιώσει στην κλίμακα των κοινωνικών ιεραρχιών, παρά τις θορυβώδεις διακηρύξεις για το αντίθετο; Και πώς οι ανθρωπιστικές αξίες να βρουν θέση σε ένα σχολείο που οι προγραμματισμένες μεταρρυθμίσεις επιδιώκουν να μετατρέψουν σε μια τεράστια ιδιωτική αγορά, της οποίας οι νόμοι και οι κανόνες βρίσκονται σε πλήρη αντίφαση με το νόημα αυτών των αξιών;

*Μπροστά σε αυτή την πραγματικότητα, η διαστροφική εμμονή στην προβολή βίαιων σκηνών από τους σχολικούς χώρους ενισχύει τη συνολική αποσταθεροποίηση, αποκρύπτοντας τις αθεράπευτες πληγές του ελληνικού σχολείου: τις ποικίλες ελλείψεις, τη φτώχεια και τη μιζέρια, το αίσθημα του μάταιου, την αναρμοδιότητα και την αδυναμία διαχείρισης των εντάσεων, την έλλειψη νοήματος.

**Έτσι, από γενιά σε γενιά και από μεταρρύθμιση σε μεταρρύθμιση, οι νόμοι της αγοράς διεισδύουν στα σχολεία μαζί με τα κινητά και τις νέες τεχνολογίες (που με θορυβώδη τρόπο σκέπτονται κάποιοι αρμόδιοι να απαγορεύσουν, ως αυτά να ήταν η αιτία όλων των κακών). Όμως οι μαθητές, πριν ακόμη γίνουν εργαζόμενοι, αποτελούν ένα τεράστιο καταναλωτικό κοινό που υφίσταται τις ασφυκτικές πιέσεις μιας βίαιης οικονομικής αγοράς, στην οποία οι μόνοι απυρόβλητοι είναι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Ποτέ άλλοτε το σχολείο δεν ήταν περισσότερο παγιδευμένο στις αντιφάσεις μιας «κοινής γνώμης» που απαιτεί συγχρόνως τη μετάδοση ανθρωπιστικών αρχών και την προσαρμογή στην αγριότητα της αγοράς, την ισότητα όλων και την επιλεκτική προαγωγή των άριστων, την άσκηση αυστηρής εξουσίας και το συναινετικό διάλογο. Η κοινωνία μοιάζει να καλεί το δάσκαλο να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα: να επιβάλλεται όταν δεν έχει πια ούτε τα πραγματικά ούτε τα συμβολικά ερείσματα για να το πράξει. Να τιμωρεί και να απαγορεύει, διδάσκοντας, ωστόσο, δημοκρατικές διαδικασίες, αποφεύγοντας συγκρούσεις και διατηρώντας αλώβητη την εικόνα του σχολείου του αλλά και του ίδιου του συστήματος και (για ορισμένους) ολόκληρου του έθνους.

**Απομένει το σύνθημα των μαθητών: «Θέλουμε σχολεία που να μορφώνουν και όχι να εξοντώνουν». Είμαστε άραγε σε εγρήγορση για να κατανοήσουμε το νόημα μιας τέτοιας διεκδίκησης; Ή, μήπως, συνειδητά ή ασυνείδητα, ακολουθούμε τη δυναμική του προαναγγελθέντος ιδεολογικού «τέλους» του σχολείου ως δημόσιου αγαθού και μοναδικής απελευθερωτικής διαδρομής για τα παιδιά των μη προνομιούχων κοινωνικών ομάδων;

«Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» (5/11/2006)

ΘΕΜΑΤΑ

1.    Να  γραφεί  η  περίληψη  του  κειμένου  (  70 – 90  λέξεις )

25  ΜΟΝ

2.    Να  γραφεί  από  ένα  συνώνυμο  για  τις  λέξεις : πεποίθηση, αποσταθεροποιεί, θεμελιωδών, αντίφαση, αποκρύπτοντας, έλλειψη, διεισδύουν, αποτελούν, συναινετικό, ερείσματα .

10  ΜΟΝ

3.    Ποιος  ο  ρόλος  των  ερωτήσεων  στο  κείμενο ;

5  ΜΟΝ

4.    Αυτό  που  ζούμε  σήμερα … αξιών : Να  βρεθεί  η  δομή  της  παραγράφου.

5  ΜΟΝ

5.    Να  βρεθούν  στο  κείμενο  πέντε  λέξεις  με  συνυποδηλωτική  σημασία.

5  ΜΟΝ

6.    Σε  μία  παράγραφο  80 – 100  λέξεων  να  αναφερθείτε  στη  συμβολή  του  σχολείου  στη  διαμόρφωση  της  προσωπικότητας  των  νέων.

10  ΜΟΝ

7.    Αναμφίβολα, τα  κρούσματα  νεανικής  παραβατικότητας  έχουν  αυξηθεί  στο  σχολικό  χώρο  τις  τελευταίες  δεκαετίες, Ποιες  είναι  οι  αιτίες  του  νοσηρού  αυτού  φαινομένου ; Με  ποιους  τρόπους  θα  μπορούσε  να  αντιμετωπιστεί ; ( άρθρο  500 – 600  λέξεων ).

40  ΜΟΝ

Για το Καταμερισμό της Εργασίας – John Zerzan

23/08/2009

από Πρακτορείο Rioters

Για το Καταμερισμό της Εργασίας – John Zerzan

Καταμερισμός της Εργασίας: 1. η κατάτμηση σε εξειδικευμένα, συγκεκριμένα καθήκοντα για λόγους μέγιστης απόδοσης στην οποία συνίσταται η παραγωγή, αποτελεί στοιχειώδη όψη της παραγωγικής διαδικασίας. 2. ο περιορισμός ή η υποβάθμιση της ανθρώπινης δραστηριότητας σε ξεχωριστά καθήκοντα που αποτελούν την υλική ρίζα της αλλοτρίωσης. Είναι η βασική εξειδίκευση με την οποία εμφανίζεται και αναπτύσσεται ο πολιτισμός.

Η σχετική ολότητα της ζωής πριν τον πολιτισμό ήταν πριν από κάθε τι, η απουσία του περιοριστικού, καταπιεστικού διαχωρισμού των ανθρώπων σε διάφορους ρόλους και λειτουργίες. Η θέσμιση της απώλειας των εμπειριών και της δύναμης μπρος στην κυριαρχία της εξειδίκευσης, που φαίνεται τόσο φυσική σήμερα, συνιστά τον Καταμερισμό της Εργασίας. Δεν είναι τυχαίο που οι ιδεολογίες-κλειδιά του πολιτισμού έχουν επιστρατεύσει όλες τις δυνάμεις τους προκειμένου να προσδώσουν αξία στο διαχωρισμό αυτό. Στη «Δημοκρατία» του Πλάτωνα για παράδειγμα, μαθαίνουμε ότι η καταγωγή του Κράτους βρίσκεται στην «φυσική» ανισότητα μεταξύ των ανθρώπων που ενσωματώνεται στον Καταμερισμό της Εργασίας. Ο Durkheim αποτίνει το δικό του φόρο τιμής σε έναν διαχωρισμένο κόσμο ανισότητας, εκθειάζοντας την ως λυδία λίθο της “ανθρώπινης αλληλεγγύης”, η ηθική αξία της οποίας είναι… μάλλον το μαντέψατε ήδη! Πριν από αυτόν, σύμφωνα με τον Franz Borkenau, εκδηλώθηκε μια σημαντική αύξηση του καταμερισμού εργασίας γύρω στα 1600, όταν και εισήχθηκε η αφηρημένη έννοια της εργασίας, η οποία χρησιμοποιείται και για να υπογραμμίσει, με τη σειρά της, ολόκληρη τη σύγχρονη, καρτεσιανή σύλληψη της υποταγής ολόκληρης της υλικής μας υπόστασης και της μετατροπής της σε ένα αντικείμενο για την (αφηρημένη) συνείδηση.

Στην πρώτη κιόλας πρόταση του «Ο Πλούτος Των Εθνών» (1776), ο Adam Smith προέβλεψε την ουσία της βιομηχανικής επανάστασης προσδιορίζοντας πως ο καταμερισμός της εργασίας αντιστοιχεί και σε μια ποσοτική αύξηση της παραγωγικότητας. Είκοσι χρόνια αργότερα, ήταν ο Schiller αυτός που αναγνώρισε πως ο καταμερισμός της εργασίας παρήγαγε μια κοινωνία στην οποία τα μέλη της ήταν ανίκανα να αναπτυχθούν ως ανθρώπινες οντότητες. Ο Marx μπορούσε να δει και από τις δυο πλευρές: «Ως αποτέλεσμα του καταμερισμού της εργασίας… ο εργάτης υποβαθμίζεται στην κατάσταση της μηχανής». Αλλά η λατρεία του Marx στην ολότητα της παραγωγής ήταν και καθοριστική για την ανθρώπινη απελευθέρωση. Θεώρησε πως το ξεπέρασμα της αθλιότητας των ανθρώπων περνά μέσα από το αναγκαίο κακό της καπιταλιστικής ανάπτυξης.

Ο Μαρξισμός δεν μπόρεσε να εξαλείψει το καθοριστικό αποτύπωμα αυτής της θεώρησης υπέρ του καταμερισμού της εργασίας, κι έτσι οι βασικοί θεωρητικοί του σίγουρα αντανακλούν αυτήν την αποδοχή. Ο Lukacs, για παράδειγμα, επιλέγει να το αγνοήσει, βλέποντας μόνο πως τις «δυνάμεις ενοποίησης της κυρίαρχης εμπορευματικής μορφής» εφιστώντας την προσοχή του στο πρόβλημα της προλεταριακής συνειδητοποίησης. Ο E.P. Thompson κατανόησε ότι μέσα στο βιομηχανικό σύστημα, «η χαρακτηρο-δομή των ανυπόταχτων προ-βιομηχανικών εργατών ή βιοτεχνών προσαρμόστηκε με τη βία σε αυτό που αποτέλεσε τον υπάκουο απομονωμένο εργάτη». Κι όμως, έδωσε ελάχιστη προσοχή στον καταμερισμό της εργασίας, τον κεντρικό μηχανισμό με τον οποίο αυτή η προσαρμογή επιτεύχθηκε.

Ο Marcuse προσπάθησε να περιγράψει έναν πολιτισμό με απουσία κάθε καταπίεσης, ερχόμενος ωστόσο μπρος στην ασυμβατότητα αυτών των δύο. Υποκύπτοντας στη «φυσικότητα» του καταμερισμού εργασίας, έκρινε πως η «λελογισμένη άσκηση εξουσίας» και η «πρόοδος του συνόλου» στηρίζονται πάνω του. Λίγες σελίδες μετά, πάλι, στο «Έρως και Πολιτισμός» θα παραδεχτεί πως «κάποιος καταλήγει ολοένα και πιο αποξενωμένος από την εργασία του όσο περισσότερο εξειδικευμένος γίνεται ο καταμερισμός της εργασίας».

Ο Ellul καταλάβαινε πως «το αιχμηρό λεπίδι της εξειδίκευσης έχει χαράξει σα ξυράφι τη ζωντανή σάρκα», πως ο καταμερισμός της εργασίας προκαλεί την άγνοια ενός «κλειστού σύμπαντος» αποκόπτοντας το υποκείμενο από τους άλλους κι από τη φύση.

Παρομοίως ο Horkheimer συνόψισε την αλλοτρίωση: «Έτσι, παρόλη τη δραστηριότητά τους, τα άτομα γίνονται ολοένα και πιο παθητικά, παρόλη την εξουσία τους πάνω στη φύση, γίνονται ολοένα και πιο ανίσχυρα μπροστά στην κοινωνία και τους εαυτούς τους». Παρόμοια σκεπτόμενος, ο Foucault επέστησε την προσοχή στην παραγωγικότητα ως το στοιχειώδη σύγχρονο καταναγκασμό.

Όμως η σύγχρονη μαρξιστική σκέψη συνεχίζει να πέφτει στην παγίδα της ανάπτυξης του καταμερισμού της εργασίας, για χάρη της τεχνολογικής προόδου. Ο Braverman στο -με πολλές έννοιες- εξαιρετικό έργο του «Εργασία και Μονοπωλιακό Κεφάλαιο» εξερευνά την υποβάθμιση της εργασίας, αλλά τη θεωρεί κατά κύριο λόγο, ως πρόβλημα «απώλειας της θέλησης και της φιλοδοξίας, να αποσπαστεί ο έλεγχος της παραγωγής από τα χέρια των καπιταλιστών».

Οι «Ψυχολογικό-Κοινωνικές Συνέπειες της Φυσικής και Αλλοτριωμένης Εργασίας» του Schwabbe είναι αφιερωμένες στο τέλος κάθε κυριαρχίας επί της παραγωγής και προτείνουν μια αυτό-διαχείριση της παραγωγής. Ο λόγος, προφανώς, που αγνοεί τον καταμερισμό της εργασίας είναι ότι είναι έμφυτος στην παραγωγή. Δεν καταλαβαίνει ότι είναι ηλίθιο να μιλάς για απελευθέρωση και παραγωγή στην ίδια πρόταση. Η τάση του καταμερισμού της εργασίας ήταν πάντοτε το αναγκαίο φορτίο που προσέφερε κάθε ανταλλάξιμο γρανάζι σε ένα ολοένα και περισσότερο αυτονομούμενο, αδιαπέραστο στην επιθυμία σύστημα. Ο βαρβαρισμός των μοντέρνων καιρών παραμένει η υποδούλωση στην τεχνολογία, με άλλα λόγια, ο καταμερισμός της εργασίας. Η εξειδίκευση, γράφει ο Giedion, «προχωρά χωρίς αναβολή», κι έτσι σήμερα περισσότερο από ποτέ, μπορούμε να δούμε και να νιώσουμε τον τελματωμένο, από-ερωτικοποιημένο κόσμο στον οποίο μας οδήγησε. Ο Robinson Jeffers έχει πάρει την απόφασή του: «Δεν θεωρώ πως ο βιομηχανικός πολιτισμός αξίζει τη διαστροφή της ανθρώπινης φύσης, την απονοηματοδότηση και την απώλεια της επαφής με τη Γη, στην οποία οδηγεί».

Εντωμεταξύ, η συνεχιζόμενη μυθολογία της «ουδετερότητας» και του «αναπόφευκτου» της τεχνολογικής ανάπτυξης, παίζουν τεράστιο ρόλο στην ενσωμάτωση του καθένα στον καταναγκασμό του καταμερισμού της εργασίας. Όσοι αντιτίθενται στην κυριαρχία ενώ ταυτόχρονα υπερασπίζονται τον αξιακό πυρήνα της, παρατείνουν την αιχμαλωσία μας. Θυμηθείτε τον Guattari, το μετα-στρουκτουραλιστή ριζοσπάστη, που θεωρεί πως η επιθυμία και το όνειρο είναι δυνατά «ακόμα και σε μια κοινωνία με υψηλή βιομηχανική ανάπτυξη και πλήρως ανεπτυγμένες υπηρεσίες πληροφοριών κλπ». Ο προχωρημένος αυτός γάλλος εχθρός της αλλοτρίωσης, ωχριά μπροστά στην απλοϊκή παρατήρηση της «έμφυτης αδυναμίας των βιομηχανικών κοινωνιών», προσφέρει ωστόσο ένα παράδειγμα εφαρμογής της ρήσης του: «χρειάζεται να αμφισβητήσουμε εξ ολοκλήρου την πρακτική των ειδικών», όχι φυσικά την ίδια την ύπαρξη των ειδικών, αλλά απλώς την «πρακτική» τους.

Για να γυρίσουμε στο ερώτημα: «Πόσο από τον καταμερισμό της εργασίας θα έπρεπε να κρατήσουμε;», θα ανταπέδιδα με την ερώτηση: «Πόση από την ολότητα των εαυτών μας και του πλανήτη επιθυμούμε;»

John Zerzan

ΘΕΜΑΤΑ

1.    Να  γραφεί  η  περίληψη  του  κειμένου. ( 80 – 100  λέξεις ).

25  ΜΟΝ

2.    Να  γραφεί  από  ένα  συνώνυμο  για  τις  λέξεις : στοιχειώδη, αποτελούν, να  υπογραμμίσει, παρήγαγε, αποτέλεσμα.

5  ΜΟΝ

3.    Να  γραφεί  από  ένα  αντώνυμο  για  τις  λέξεις : αύξηση, ανίκανα, υποβαθμίζεται, απελευθέρωση, απουσία.

5  ΜΟΝ

4.    « Ως  αποτέλεσμα  του  καταμερισμού  της  εργασίας  ο  εργάτης  υποβαθμίζεται  στην  κατάσταση  της  μηχανής ».Να  αναπτύξετε  την  παραπάνω  φράση  σε  μία  παράγραφο  80  λέξεων.

10  ΜΟΝ

5.    Με  ποιο  τρόπο / μέθοδο  αναπτύσσονται  η  1^η  και  η  4^η  παράγραφος  του  κειμένου. Να  αιτιολογήσετε  την  απάντησή  σας.

10  ΜΟΝ

6.    Ποια  η  δομή  της  προτελευταίας  παραγράφου  του  κειμένου ;

5  ΜΟΝ

7.    « Αναμφισβήτητα  στη  σύγχρονη  εποχή  η  εξειδίκευση  αποτελεί  ανάγκη, αλλά  και  κίνδυνο ». Να  αναπτύξετε  την  παραπάνω  άποψη  σε  ένα  άρθρο  500-600  λέξεων.

40  ΜΟΝ

Το «ελληνίζειν» και ο δήμος των παιδιών

Παντελής Μπουκάλας

Mπορεί άλλοι να γκρινιάζουν για την «κατάντια της γλώσσας μας», κι άλλοι να μοιρολογούν γιατί βιάζονται να πιστέψουν ότι κείται νεκρή εκεί όπου υψώνεται το ζωηρότατο σώμα της, ωστόσο η γλώσσα συνεχίζεται, επειδή, απλώς, η ζωή συνεχίζεται. Aν έχει κανείς περίεργο μάτι, μπορεί να διαπιστώσει διαβάζοντας (στην καλή λογοτεχνία, στις μεταφράσεις, στη φιλοσοφία, στη δημοσιογραφία, στα περιοδικά ειδικών επαγγελματικών ή επιστημονικών τομέων, ακόμη και στις μικρές αγγελίες, όπου ο στενός χώρος υποχρεώνει το συντάκτη να απελευθερώσει όλη τη λεξιπλαστική του φαντασία) ότι καινούργιες λέξεις-κλαδιά ξεφυτρώνουν ανελλιπώς στον παλιό κορμό. Άλλες αντέχουν, αφομοιώνονται και γίνονται κοινές, κι άλλες εκπίπτουν γρήγορα ή μένουν εγκλωβισμένες σε κάποιο γκέτο, σε κάποια αργκό. Υπάρχει επίσης και η εργαστηριακού τύπου γλωσσική παραγωγή (όπου κάποιοι γλωσσολόγοι, φιλόλογοι ή απλοί «ανησυχούντες» σχηματίζουν επιτροπές, στρώνονται σε ένα γραφείο με λεξικά και γραμματικές δίπλα τους και μεταφράζουν ορισμένες από τις λέξεις που εισάγουμε μαζί με τα νέα προϊόντα ή τις νέες συνήθειες), που υποβάλλεται στη δημόσια κρίση με στόχο την επίσης δημόσια χρήση (μια τέτοια εργασία έχει αναλάβει, λ.χ., η Μόνιμη Ομάδα Τηλεπικοινωνιακής Ορολογίας του OTE).

Κι αν εκτός από περίεργο μάτι έχει κανείς και πρόθυμο αυτί –και εφόσον βέβαια αποφασίσει να πετάξει από πάνω του την πνιγηρή αρματωσιά των ιδεολογημάτων του και να αρνηθεί το αριστοκρατικής κοπής στερεότυπο σύμφωνα με το οποίο ο γύρω κόσμος είναι ένα σχεδόν αφασικό νήπιο– θ’ ακούσει, από το στόμα των παιδιών ας πούμε, κάποιες καινούργιες λέξεις που ίσως τον ξενίσουν στην αρχή, αλλά, αν το καλοσκεφτεί, θα δει ότι η παραγωγή τους δεν απιστεί στους κανόνες και ο ήχος τους δεν «πικραίνει την ακοή». Κι ακόμη κι αν δεν υιοθετήσει τα νέα «πλάσματα», ίσως καταλήξει να αποδεχτεί ότι δεν ήταν βέβαια ο λαϊκισμός εκείνος που οδήγησε δύο μάστορες του στοχασμού, τον Πλάτωνα και τον Σολωμό, να μας συστήσουν ότι πρέπει να έχουμε πάντοτε τεταμένη την προσοχή μας όταν ερχόμαστε σε επαφή με τον δήμο. «Eμάνθανε το ελληνίζειν παρά των πολλών» μας βεβαιώνει ο πλατωνικός Σωκράτης, και ο ποιητής που τον τιμάμε σαν εθνικό ενώ περιφρονούμε τις σαφέστατες γλωσσικές του αντιλήψεις, επιμένει στον κορυφαίο «Διάλογο»: «Ωστόσο σου ξαναλέγω ότι ο διδάσκαλος των λέξεων είναι ο λαός».

Ο δήμος των παιδιών, λοιπόν, για τον οποίο εμείς οι ώριμοι έχουμε αποφασίσει, ερήμην του, ότι πάσχει από ανίατη λεξιπενία και από βαρύτατης μορφής ξενολατρία, συμβάλλει στη γλωσσική παραγωγή μάλλον περισσότερο απ’ ό, τι οι μονότονα οδυρόμενοι. Kαι συμβάλλει με τον τρόπο που αρμόζει στην ηλικία του: παιχνιδιάρικα, αυθόρμητα, ανεμπόδιστα, δηλαδή φυσικά, χωρίς να τον κατατρύχουν ιδεολογικά φαντάσματα ή φιλολογικές φοβίες. Σκαρώνει έτσι λέξεις όχι απλώς εύηχες και χαριτωμένες, αλλά σαφείς και καίριες, με την οικονομία τους και την απόλυτη συναρμογή τους με το πράγμα, την κίνηση ή την ιδιότητα που επιχειρούν να συλλάβουν και να περιγράψουν. Δεν μιλάω εδώ για τα «παιδιόπλαστα» της προσχολικής ηλικίας που δημιουργούνται κατά μόνας, από κάθε πειραματιζόμενο μπόμπιρα, αλλά για τα γλωσσικά δημιουργήματα της παιδικής μικροκοινωνίας, για τη συλλογική παραγωγή που αναπτύσσεται παντού όπου τα παιδιά παίζουν, μαλώνουν, φιλιώνουν και καλούνται να συνεννοηθούν, δίνοντας ονόματα σε νέα, υλικά στοιχεία της καθημερινότητάς τους και σε νέες συμπεριφορές.

Δεν ξέρω αν οι λεξικογράφοι θα «νομιμοποιήσουν» ποτέ με το κύρος τους, φιλοξενώντας τη στις δέλτους της, τη λέξη «ατομιστία», που ακούω τον τελευταίο καιρό από την πιτσικαρία, πάντως οι διαπληκτιζόμενοι ανήλικοι παίκτες την έχουν ήδη νομιμοποιήσει στο δικό τους γηπεδάκι. Όταν τη λένε, ξέρουν απολύτως τι εννοούν, και ξέρουν επίσης ότι οι συμπαίκτες τους την κατανοούν πλήρως (όπως κι όταν χαρακτηρίζουν «χλατσωτό» το τρίποντο και «άμπαλο» τον άσχετο), άρα λοιπόν ο πρωταρχικός όρος, η συνεννόηση, εκπληρώνεται απροβλημάτιστα. «Aτομιστίες», λοιπόν, διαπράττει όποιος παίρνει την μπάλα και δεν τη δίνει ούτε από το δεξί του πόδι στο αριστερό του, είναι δηλαδή οι πράξεις του ατομιστή, την οποία ψέγει η νεόκοπη λέξη ακόμη και διά της καταλήξεώς της. Όχι, η «ατομιστία» δεν ταυτίζεται με τον οικείο μας «ατομισμό», και δεν μπορώ να σκεφτώ ποια άλλη λέξη (και όχι περίφραση) θα μπορούσε να την αντικαταστήσει. Έχει επίσης ο παιδικός δήμος το γνώρισμα να εξελληνίζει πιο γρήγορα απ’ ό,τι ο ενήλικος που τον περιβάλλει (και εντέλει τού επιβάλλεται) τις ξένες λέξεις, όσες εκτελωνίζονται μαζί με κάθε εισαγόμενο παιχνίδι. Στη δική τους γλώσσα, τα περισσότερα δανεικά ουσιαστικά αρχίζουν να κλίνονται ελληνοπρεπώς σχεδόν εξαρχής –ενώ την ίδια ώρα εμείς οι μεγάλοι φτάνουμε να χρησιμοποιούμε άκλιτο, στον προφορικό και το γραπτό μας λόγο, ακόμα και το Mιλάνο ή το καζίνο. Αίφνης, η μόδα των τελευταίων μηνών είναι το γιο–γιο, όχι όμως το παλιό, το απλό, παρά ένα καινούργιο, Hyper Spinner το εμπορικό όνομά του, εμπλουτισμένο με έναν μηχανισμό που επιτρέπει στον παίκτη να κάνει θαύματα. Πώς λέγονται τα θαύματα αυτά στη γλώσσα των παιδιών; «Σπινιές». Εκ του «spin», της περιστροφής. Όχι, οι «σπινιές» δεν είναι απολύτως ίδιες με τις «περιστροφές», κατά συνέπεια η νέα λεξούλα κάποια ανάγκη υπηρετεί, και την υπηρετεί καλά, και μάλλον δεν ασκεί αφόρητη βία στην ελληνική.

«Kαι λοιπόν. Ακόμα και το “spin”, αντιδάνειο είναι, από τη “σπείρα”», θα αποφανθούν οι δανειομάχοι, αρκούμενοι στην ηχητική ομοιότητα, την ίδια που τους επιτρέπει να ισχυρίζονται πως οι Ινδιάνοι Nαβάχο είναι κι αυτοί απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων, ως «ναυαγοί». Kαι, βγάζοντας πια από τη μέση τα παιδιά, θα ξεθηκαρώσουμε τα «ενήλικα» σπαθιά μας. Το ένα σπαθί, του κοπετού, γράφει πάνω του πως η γλώσσα μας, η νέα ελληνική, πεθαίνει, πάει, πέθανε. Το άλλο σπαθί, της μεγαλομανίας, γράφει πως η μητέρα της τωρινής μας γλώσσας δεν είναι απλώς και μητέρα όλων των γλωσσών του κόσμου αλλά (όπως διάβασα και σε επιστολή-μανιφέστο «πολιτευτού της Nομαρχιακής Aυτοδιοίκησης Aθηνών -Πειραιώς», ιδιαιτέρως προβεβλημένη σε ένθετο απογευματινής εφημερίδας) «είναι γλώσσα του σύμπαντος». Ποια απόδειξη κομίζει; Μα την προφανή: «το σύμπαν έχει ελληνική ονομασία». Kαι μας το ’λεγαν οι αρχαίοι: ράβδος εν γωνία, άρα βρέχει.

Καθημερινή, 9-6-2002

ΘΕΜΑΤΑ

1.    Να   γραφεί  η  περίληψη  του  κειμένου.  ( 80 – 100   λέξεις .

25  ΜΟΝ

2.    Να  βρεθεί  η  δομή  της  3^ης  παραγράφου  του  κειμένου.

5  ΜΟΝ

3.    Να  γραφεί  από  ένα  συνώνυμο  για  τις  λέξεις : συμβάλλει, αρμόζει, αυθόρμητα, καίριες, ξέρουν

5  ΜΟΝ

4.    Να  γραφεί  από  ένα  αντώνυμο  για  τις  λέξεις : απελευθερώσει, εισάγουμε, δημόσια, συλλογική, εισαγόμενο

5  ΜΟΝ

5.    Να  βρεθούν  στο  κείμενο  πέντε  λέξεις  με  συνυποδηλωτική  λειτουργία.

5  ΜΟΝ

6.    Τι  δηλώνουν  οι  λέξεις : ωστόσο, επειδή, αν, ή, ακόμη  που  συμβάλλουν  στη  συνοχή  της  πρώτης  παραγράφου ;

5  ΜΟΝ

7.    « Ο  δήμος  των  παιδιών  για  τον  οποίο  εμείς  οι  ώριμοι  έχουμε  αποφασίσει, ερήμην  του, ότι  πάσχει  από  λεξιπενία ».Να  αναπτύξετε  μία  παράγραφο  80  λέξεων  με  παραδείγματα  που  επιβεβαιώνουν  την  παραπάνω  άποψη.

10  ΜΟΝ

8.    Οι  περισσότεροι  νέοι  στην  καθημερινή  τους  επικοινωνία  χρησιμοποιούν  έναν  ιδιόμορφο  γλωσσικό  κώδικα. Ποια  είναι  τα  χαρακτηριστικά  του; Ποιες  οι  αιτίες  του  φαινομένου; ( 500- 600 λέξεις ).

40  ΜΟΝ

 Επιστροφή στην εποχή της ... βραδύτητας

Με κοινό σύνθηµα τη λέξη «αργά», κινήµατα σε όλο τον κόσµο διεκδικούν την ποιότητα στην καθηµερινή ζωή

Του Γιαννη Ελαφρου, Καθηµερινή, Σάββατο, 1 Ιανουαρίου 2005

Ζούµε στην εποχή της ταχύτητας και της έντασης. Ταχύτατα αυτοκίνητα, γρήγοροι υπολογιστές, πολυδύναµα κινητά τηλέφωνα και υπερηχητικά αεροπλάνα. Όλοι τρέχουμε σαν παλαβοί για να προλάβουμε. Κουρδισμένα στρατιωτάκια της παραγωγικότητας, αστείες -όσο και δραµατικές- φιγούρες. Αλλά η µέρα αποδεικνύεται ολοένα και πιο µικρή, καθώς ο χρόνος αµείλικτα ξοδεύεται στο αυτοκίνητο, στην επιμήκυνση του ωραρίου ή στη δεύτερη δουλειά, στις ολοένα και περισσότερες υποχρεώσεις.

Το αστείο είναι ότι η γοητεία της ταχύτητας και των διαφόρων fast - εφαρµογών προέρχεται από την υπόσχεση ότι θα µας βγάλουν νικητές στην αδυσώπητη µάχη µε τον χρόνο. Θα τα κάνουµε όλα πιο γρήγορα, ώστε να µας µένει χρόνος και για «άλλα πράγµατα»·ίσως αυτά που θέλουµε περισσότερο. Κι όμως, ο εντατικός ρυθµός ζωής αφαιρεί σχεδόν κάθε περιεχόµενο πραγµατικής ζωής. Σαν να περνάς µε 200 χιλιόµετρα την ώρα, από τοπία που φεύγουν σαν καρτούν.

Πού χάθηκε η εµπειρία ενός αργόσυρτου γεύµατος, πλούσιου σε γεύση και σε συζήτηση; Πώς ηττήθηκε η κριτική σκέψη και ο αναστοχασµός από τον όγκο των ταχύτατα διακινούµενων πληροφοριών; Γιατί «δεν υπάρχει χρόνος» για να διαβάσουµε ποίηση ή να ονειρευτούµε µε τα µάτια ανοικτά; Πώς καταντήσαµε αιχµάλωτοι του ιλίγγου της ταχύτητας;

Ο αγώνας του θνητού ανθρώπου µε τον χρόνο δεν είναι µόνο ο πιο αρχέγονος, αλλά και ο πιο διαρκής. Αλλά η σηµερινή ασφυξία λόγω έλλειψης ελεύθερου χρόνου, δεν είναι απλά αποτέλεσµα λανθασµένων προσωπικών επιλογών. Είναι κοινωνικό πρόβληµα. Ένας ολόκληρος πολιτισµός είναι θεµελιωµένος πάνω στην εκµετάλλευση του χρόνου του καθένα µας. Βασίζεται στην ελαστική εργασία και στην υπερεργασία, στη γρήγορη αγορά µιας ολόκληρης γκάµας µισοάχρηστων συσκευών, που απαξιώνονται µε την ίδια σχεδόν ταχύτητα, µε αυτήν που υπόσχονται. Οι συνέπειες είναι ήδη εδώ. Η πρωτοφανής πολύπλευρη φθορά του ανθρώπινου οργανισµού. Η υπερκατανάλωση και η αυξηµένη παραγωγή αποβλήτων. Η υπερθέρµανση του πλανήτη. Η υποβάθµιση της ζωής.

Η διατροφή, καθρέφτης κάθε πολιτισµού, αντικατοπτρίζει την εποχή της ταχύτητας.

Φαστφουντάδικα ταΐζουν µια πόλη που τρέχει «πανικόβλητη». Οµοιοµορφία και τυποποίηση και το φαΐ στο πόδι. «Τρελά», τοξικά και µεταλλαγµένα τρόφιµα που παράγονται από τις επικίνδυνες «φάµπρικες» της εντατικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, χωρίς το µεράκι και τον χρόνο του καλλιεργητή. Ήρθε η ώρα να κατεβάσουµε ταχύτητα. Όχι για να κολλήσουµε στο σήµερα, αλλά για να ζήσουµε διαφορετικά. «Το εγκώµιο στη βραδύτητα» εκτός από βιβλίο του Μίλαν Κούντερα γίνεται τάση. Οι εργαζόµενοι διεκδικούν λιγότερες ώρες εργασίας και όχι εντατικοποίηση. Οι οικολόγοι, να µπει φραγµός στην εντατική γεωργία. Κινήµατα, όπως το Slow Food, θέτουν ξανά την πολιτιστική αξία της διατροφής και της αργής απόλαυσής της, ενώ άλλα, όπως το Slow Cities, αναδεικνύουν ένα άλλο µοντέλο πόλης φιλικό στον άνθρωπο. Το «αργά» γίνεται συνώνυµο της ποιότητας και της αλλαγής.

Θέμα  έκθεσης : Η  σημερινή  εποχή  χαρακτηρίζεται  ως  « εποχή  των  γρήγορων  ρυθμών ».Ποιές  είναι  οι  αιτίες  που  έχουν  συμβάλλει  στην  εντατικοποίηση  των  ρυθμών  ζωής  του  σύγχρονου  ανθρώπου ;  Ποιες  είναι  οι  συνέπειες  αυτού  του  φαινομένου ; Να  αναπτύξετε  τις απόψεις  σας  σε  μία  ομιλία  για  τη  Βουλή  των  Εφήβων  ( 500 – 600   λέξεις ).