Ο Ηλίας Βενέζης (πραγματικό όνομα Ηλίας Μέλλος, Αϊβαλί, 4 Μαρτίου 1904 -Αθήνα, 3 Αυγούστου 1973 ) ήταν Έλληνας συγγραφέας, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Έγινε γνωστός για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη, Το νούμερο 31328 και το θεατρικό έργο Μπλοκ C.
Βιογραφικά στοιχεία
Γεννήθηκε στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας στις 4 Μαρτίου 1904, σύμφωνα με αυτοβιογραφικό του σημείωμα, σύμφωνα όμως με άλλες πληροφορίες από επίσημα έγγραφα πρέπει να είχε γεννηθεί το 1898. Ο πατέρας του, Μιχαήλ Μέλλος, καταγόταν από την Κεφαλλονιά και η μητέρα του από τη Λέσβο. Βενέζης λεγόταν ο παππούς του Δημήτριος από την πλευρά του πατέρα του.Τα πρώτα χρόνια της ζωής του τα έζησε στο Αϊβαλί, μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1914, όταν και εγκαταστάθηκε με τη μητέρα και τα αδέρφια του στη Μυτιλήνη μέχρι το 1919. Το 1922 η οικογένειά του εγκατέλειψε οριστικά πλέον τη Μικρά Ασία, ο ίδιος όμως δεν πρόλαβε να επιβιβαστεί στο πλοίο: αιχμαλωτίστηκε και εστάλη στα εργατικά τάγματα για 14 μήνες. Οι εμπειρίες του από τα εργατικά τάγματα περιέχονται στο πρώτο μυθιστόρημά του, Το νούμερο 31328.
Το 1923 απελευθερώθηκε και επέστρεψε στη Μυτιλήνη. Εκεί υπήρχε αξιόλογη λογοτεχνική κίνηση με πρωτεργάτη τον Στράτη Μυριβήλη. Αυτός μάλιστα τον παρακίνησε να καταγράψει την αιχμαλωσία του και έλεγε χαρακτηριστικά ότι "του έμαθε πώς να κρατάει το μολύβι στο χέρι". Το Νούμερο 31328 δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά σε συνέχειες το 1924 στην εφημερίδα Καμπάνα της Μυτιλήνης, διευθυντής της οποίας ήταν ο Μυριβήλης.
Στη Μυτιλήνη εργαζόταν στην Τράπεζα της Ελλάδος και το 1932 πήρε μετάθεση και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα. Διώχθηκε για τις πολιτικές του ιδέες από τον νόμο του "Ιδιωνύμου", από τη δικτατορία του Μεταξά και κατά τη διάρκεια της Κατοχής συνελήφθη με την κατηγορία ότι σε συγκέντρωση του προσωπικού της Τράπεζας είχε μιλήσει για ελευθερία. Φυλακίστηκε στο "Μπλοκ C" των φυλακών Αβέρωφ και η εκτέλεσή του απετράπη έπειτα από αντιδράσεις του πνευματικού κόσμου.
Μετά τον πόλεμο διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας με επίσημες θέσεις όπως του Διευθύνοντος συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου, Αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Το 1957 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Παράλληλα το έργο του γνώριζε πολύ μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα με συνεχείς επανεκδόσεις και στο εξωτερικό με πολλές μεταφράσεις.
Τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής του (1971-1973) υπέφερε από σοβαρό πρόβλημα υγείας. Πέθανε στις 3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα, από καρκίνο του λάρυγγα. Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Λέσβου.
Εργογραφία
Μυθιστορήματα
- Το νούμερο 31328 (1931)
- Γαλήνη (1939)
- Αιολική Γη (1943)
- Ωκεανός (1956)
- Το Μυθιστόρημα των Τεσσάρων, μαζί με τους Μυριβήλη, Καραγάτση, Τερζάκη (195 Λέκας (συλλογή, 1927)
- Εμανουήλ Λεύκας (συλλογή, 1939)
- Αιγαίο (συλλογή, 1941)
- Ακήφ (διήγημα, 1944)
- Άνεμοι (συλλογή, 1944)
- Ώρα Πολέμου (συλλογή, 1946)
- Οι νικημένοι (συλλογή, 1954)
- Αρχιπέλαγος (συλλογή, 1969)
Ταξιδιωτικά και αφηγήσεις
- Φθινόπωρο στην Ιταλία (ταξιδιωτικό, 1950)
- Αμερικανική Γη (ταξιδιωτικό, 1955)
- Αργοναύτες (χρονικά και ταξίδια, 1962)
- Εφταλού (αφηγήσεις, 1972)
- Περιηγήσεις (ταξιδιωτικό, 1973)
- Στις ελληνικές θάλασσες (αφηγήσεις, 1973)
- Μικρασία Χαίρε (αφηγήσεις, 1974)
Ραδιόφωνο
- Πλοία και Θάλασσες (συγγραφή & αφήγηση, 1969)
- Έλληνες και Ξένοι Περιηγητές (συγγραφή & αφήγηση, 1970)
Θέατρο
- Μπλοκ C (θεατρικό, 1963)
Άλλα έργα
- Έξοδος (χρονικό της κατοχής, 1950)
- Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός (ιστορικό, 1952)
- Χρονικόν της Τραπέζης της Ελλάδος (ιστορικό, 1955)
- Εμμανουήλ Τσουδερός (ιστορικό, 1966)
Βιβλιογραφία
- Η μεσοπολεμική πεζογραφία, εκδ. Σοκόλη, τ. Β
- Κ. Μητσάκη, Νεοελληνική πεζογραφία. Η γενιά του '30, Αθήνα, 1977
- M. Vitti, Η γενιά του τριάντα. Ιδεολογία και μορφή, Ερμής, Αθήνα 1977