Ο (Λούτσιο) Αντόνιο Βιβάλντι,
γνωστός και ως "ο κοκκινομάλλης παπάς" (λόγω του χρώματος των μαλλιών
του), γεννήθηκε στη Βενετία το 1678 και πέθανε στη Βιέννη το 1741.
Είναι μια βασική μορφή της προ-κλασσικής εποχής, με βασικό είδος σύνθεσης, όπου διέπρεψε, το κονσέρτο. Δεξιοτέχνης επίσης βιολιστής, καθηγητής και διευθυντής ορχήστρας.
Είναι μια βασική μορφή της προ-κλασσικής εποχής, με βασικό είδος σύνθεσης, όπου διέπρεψε, το κονσέρτο. Δεξιοτέχνης επίσης βιολιστής, καθηγητής και διευθυντής ορχήστρας.
Θεωρείται ο πιο σημαντικός ανάμεσα στους συνθέτες κονσέρτων.
Παρόλο που γνωρίζουμε λιγοστά στοιχεία για τη ζωή του, μέσα από το έργο του μπορούμε να διακρίνουμε: μια ιδιαίτερη αγάπη που είχε απέναντι στη φύση, μια ευγενική προσωπικότητα, έναν ακούραστο λάτρη της μουσικής και έναν ικανότατο, ευφυή και ταλαντούχο συνθέτη και μουσικό.
Η ζωή του
Αντόνιο βαφτίστηκε ανεπίσημα την ημέρα της γέννησης του, καθώς η μαμή
φοβήθηκε πως θα πέθαινε. Υπέφερε από άσθμα που τον επηρέασε σωματικά,
αλλά κυρίως ψυχολογικά σε όλη του την ζωή.
Ανήκε στην εργατική τάξη. Είχε έναν αδερφό κουρέα και έναν άλλο που εξορίστηκε μετά από κάποια συμπλοκή. Αλλά ο ίδιος μορφώθηκε καλά με μουσικές και ιερατικές σπουδές.
Την πρώτη του μουσική παιδεία, την έλαβε από τον πατέρα του, Τζοβάνι Μπατίστα, επαγγελματία κουρέα και αξιόλογο βιολιστή, τακτικό μέλος της ορχήστρας του Αγίου Μάρκου, τον οποίο ο Αντόνιο αντικαθιστούσε συχνά στις συναυλίες.
Παράλληλα με τη μουσική του εκπαίδευση, προετοιμαζόταν και για την σταδιοδρομία του ως ιερέας. Χειροτονήθηκε αρκετά νέος, αλλά το άσθμα του τον εμπόδιζε να ιερουργεί. Στην πραγματικότητα το ταλέντο του τον προόριζε για μια λαμπρή σταδιοδρομία στη θέση του διευθυντή μουσικής σ' ένα σχολείο. Αργότερα έκανε και πολλά ταξίδια στην Ευρώπη.
Αν και πολύ εύπορος λόγω των σημαντικών εσόδων από τη μουσική του, είχε σπάταλη ζωή, με αποτέλεσμα στα τελευταία του χρόνια να καταλήξει στο πτωχοκομείο της Βιέννης. Όταν πέθανε εκεί το 1741, ετάφη ως άπορος και μάλλον άγνωστος, γιατί είχε ήδη ξεχαστεί.
Το έργο του
Το έργο του είναι πολύ σημαντικό στον κόσμο της μουσικής, παρότι ο ασθενικός νεαρός ιερωμένος δεν έδινε αρχικά την εντύπωση σπουδαίου μουσικού.
Παρά την σχετικά κακή του υγεία, φαίνεται πως συνέθετε "με μανία και πληθωρικά"
Σε αυτόν χρωστάμε την καινοτομία του κονσέρτου με σολίστα.
Ένας από τους φίλους του παρατήρησε κάποτε: "Τον άκουσα να αναλαμβάνει τη σύνθεση ενός κονσέρτου από την πρώτη ως την τελευταία του φωνή, λέγοντας ότι θα το γράψει πιο γρήγορα, απ' ότι θα το αντέγραφε ένας αντιγραφέας".
Το 1718 ξεκίνησε περιοδείες με πολυπληθή συνοδεία, αρχικά σε όλη την Ιταλία και στο τέλος στη Βιέννη, ίσως και στην Πράγα.
Γνώρισε μεγάλες επιτυχίες σαν διευθυντής ορχήστρας, συνθέτης, καθηγητής και δεξιοτέχνης βιολιστής. Έγραψε 30 όπερες, εισαγωγές, σονάτες και λίγα θρησκευτικά έργα, αλλά άφησε την έντονη προσωπική του σφραγίδα πάνω στη μορφή του κονσέρτου. Τα κονσέρτα του ανέρχονται σε περισσότερα από τετρακόσια, ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα, που εκτός από αριθμητικό ήταν και ποιοτικό.
Κάποια από τα έργα του Βιβάλντι είχαν χαθεί για σχεδόν 200 χρόνια και μόνο σε λίγους μυημένους ήταν γνωστό το όνομα και η σημασία του για τη μουσική του μπαρόκ. Στη δεκαετία του 1920 παρουσιάστηκαν σε ένα παλαιοπώλη μοναχοί κάποιου μοναστηριού της Ιταλίας και προσέφεραν παλαιά βιβλία και παρτιτούρες για να εισπράξουν χρήματα, με τα οποία θα συντηρούσαν τα κτίριά τους. Ο παλαιοπώλης, συμπωματικά με σημαντική μουσική παιδεία, αναγνώρισε στις παρτιτούρες ότι επρόκειτο για έργα της εποχής μπαρόκ και συγκεκριμένα του Βιβάλντι. Δυστυχώς η συλλογή αυτή περιείχε μόνο τις ζυγές σελίδες από τις παρτιτούρες. Οι μονές σελίδες, όσο και αν αναζητήθηκαν, δε βρέθηκαν σ' αυτό το μοναστήρι ή σε άλλο της περιοχής. Άρχισε τότε μια αστυνομική αναζήτηση, στην οποία συνέβαλε και το δικτατορικό καθεστώς του Μουσολίνι, με αποτέλεσμα να εντοπιστούν οι μονές σελίδες μετά από αρκετά χρόνια στην κατοχή ενός υπέργηρου βιομήχανου, ο οποίος γνώριζε τη σημασία των εντύπων που κατείχε και δεν τα έδινε για κανένα χρηματικό ποσό. Μετά από μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις, πιθανόν και με πιέσεις από το δικτατορικό καθεστώς, δέχτηκε ο βιομήχανος να παραδώσει τις μονές σελίδες και έτσι δόθηκαν σε μικρό χρονικό διάστημα στη δημοσιότητα εκατοντάδες έργα του μεγάλου Ιταλού συνθέτη.
Η αξία των κονσέρτων του
Τα έργα του ξεχωρίζουν για διάφορους λόγους. Αξιοσημείωτο είναι ότι, ανάμεσα στο σολίστα και την ορχήστρα δημιουργείται μια αίσθηση διαλόγου και καμιά φορά και λογομαχίας. Τα θέματα είναι συχνά εντυπωσιακά, αλλά ωστόσο απλά. Συγχρόνως η μουσική παρακολουθείται εύκολα και διαθέτει καθαρή μορφή και αρμονίες και τονικότητες που φανερώνουν σιγουριά και εξυπηρετούν κάποιον αληθινό σκοπό.
Άλλο σημαντικό στοιχείο του ύφους του Βιβάλντι είναι η ρυθμική του ζωτικότητα, που κινεί τη μουσική όλο και προς τα εμπρός, έτσι ώστε να αιχμαλωτίζεται η προσοχή.
Όσον αφορά την περιγραφική μουσική του Βιβάλντι είχε σημαντική απήχηση. Η πιο γνωστή είναι μια ομάδα από τέσσερα κονσέρτα για βιολί και ορχήστρα που αναπαριστάνουν τις εποχές του χρόνου. Το κάθε κονσέρτο προλογίζεται στην παρτιτούρα από ένα ποίημα σχετικό με την απεικονιζόμενη εποχή. Αν και υποστηρίζεται ότι τα ποιήματα μπορεί και να γράφτηκαν μετά την ολοκλήρωση του έργου, δεν αμφισβητείται ότι ο συνθέτης θέλησε εξαρχής στο έργο αυτό να περιγράψει τη φύση.
Έτσι δίκαια τον εξύμνησαν ως τον καλύτερο μουσικό "ζωγράφο" της εποχής του.
Μεταξύ πολυάριθμων σύγχρονών του συνθετών, που αντιλήφθηκαν τη σπουδαιότητα του, βρίσκεται και ο Μπαχ, εφτά χρόνια νεότερος του Βιβάλντι, ο οποίος όταν έμαθε για το σπουδαίο συνάδελφό του, διασκεύασε έργα του, όταν αυτός σταμάτησε να εκδίδει παρτιτούρες στην Ιταλία και συνεργάστηκε με Ολλανδούς, Έτσι κυκλοφόρησαν τα έργα του ευρύτερα στην Ευρώπη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Κλασσικής Μουσικής , τόμος 4, εκδ. Λαμπράκη
2. Η ιστορία της Δυτικής Μουσικής, τόμος Α', Christofer Headington, εκδ. Gutenberg
3. H ιστορία της μουσικής, τόμος 1, Εμίλ Βουλερμόζ, εκδ. Υποδομή
4. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 14
5. Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή, τόμος 7
6. www.artissimo.gr
7. www.vivaldi.com
8. www.sf.ee.teiath.gr
Παρόλο που γνωρίζουμε λιγοστά στοιχεία για τη ζωή του, μέσα από το έργο του μπορούμε να διακρίνουμε: μια ιδιαίτερη αγάπη που είχε απέναντι στη φύση, μια ευγενική προσωπικότητα, έναν ακούραστο λάτρη της μουσικής και έναν ικανότατο, ευφυή και ταλαντούχο συνθέτη και μουσικό.
Η ζωή του
Αντόνιο βαφτίστηκε ανεπίσημα την ημέρα της γέννησης του, καθώς η μαμή
φοβήθηκε πως θα πέθαινε. Υπέφερε από άσθμα που τον επηρέασε σωματικά,
αλλά κυρίως ψυχολογικά σε όλη του την ζωή.Ανήκε στην εργατική τάξη. Είχε έναν αδερφό κουρέα και έναν άλλο που εξορίστηκε μετά από κάποια συμπλοκή. Αλλά ο ίδιος μορφώθηκε καλά με μουσικές και ιερατικές σπουδές.
Την πρώτη του μουσική παιδεία, την έλαβε από τον πατέρα του, Τζοβάνι Μπατίστα, επαγγελματία κουρέα και αξιόλογο βιολιστή, τακτικό μέλος της ορχήστρας του Αγίου Μάρκου, τον οποίο ο Αντόνιο αντικαθιστούσε συχνά στις συναυλίες.
Παράλληλα με τη μουσική του εκπαίδευση, προετοιμαζόταν και για την σταδιοδρομία του ως ιερέας. Χειροτονήθηκε αρκετά νέος, αλλά το άσθμα του τον εμπόδιζε να ιερουργεί. Στην πραγματικότητα το ταλέντο του τον προόριζε για μια λαμπρή σταδιοδρομία στη θέση του διευθυντή μουσικής σ' ένα σχολείο. Αργότερα έκανε και πολλά ταξίδια στην Ευρώπη.
Αν και πολύ εύπορος λόγω των σημαντικών εσόδων από τη μουσική του, είχε σπάταλη ζωή, με αποτέλεσμα στα τελευταία του χρόνια να καταλήξει στο πτωχοκομείο της Βιέννης. Όταν πέθανε εκεί το 1741, ετάφη ως άπορος και μάλλον άγνωστος, γιατί είχε ήδη ξεχαστεί.
Το έργο του
Το έργο του είναι πολύ σημαντικό στον κόσμο της μουσικής, παρότι ο ασθενικός νεαρός ιερωμένος δεν έδινε αρχικά την εντύπωση σπουδαίου μουσικού.
Παρά την σχετικά κακή του υγεία, φαίνεται πως συνέθετε "με μανία και πληθωρικά"
Σε αυτόν χρωστάμε την καινοτομία του κονσέρτου με σολίστα.
Ένας από τους φίλους του παρατήρησε κάποτε: "Τον άκουσα να αναλαμβάνει τη σύνθεση ενός κονσέρτου από την πρώτη ως την τελευταία του φωνή, λέγοντας ότι θα το γράψει πιο γρήγορα, απ' ότι θα το αντέγραφε ένας αντιγραφέας".
Το 1718 ξεκίνησε περιοδείες με πολυπληθή συνοδεία, αρχικά σε όλη την Ιταλία και στο τέλος στη Βιέννη, ίσως και στην Πράγα.
Γνώρισε μεγάλες επιτυχίες σαν διευθυντής ορχήστρας, συνθέτης, καθηγητής και δεξιοτέχνης βιολιστής. Έγραψε 30 όπερες, εισαγωγές, σονάτες και λίγα θρησκευτικά έργα, αλλά άφησε την έντονη προσωπική του σφραγίδα πάνω στη μορφή του κονσέρτου. Τα κονσέρτα του ανέρχονται σε περισσότερα από τετρακόσια, ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα, που εκτός από αριθμητικό ήταν και ποιοτικό.
Κάποια από τα έργα του Βιβάλντι είχαν χαθεί για σχεδόν 200 χρόνια και μόνο σε λίγους μυημένους ήταν γνωστό το όνομα και η σημασία του για τη μουσική του μπαρόκ. Στη δεκαετία του 1920 παρουσιάστηκαν σε ένα παλαιοπώλη μοναχοί κάποιου μοναστηριού της Ιταλίας και προσέφεραν παλαιά βιβλία και παρτιτούρες για να εισπράξουν χρήματα, με τα οποία θα συντηρούσαν τα κτίριά τους. Ο παλαιοπώλης, συμπωματικά με σημαντική μουσική παιδεία, αναγνώρισε στις παρτιτούρες ότι επρόκειτο για έργα της εποχής μπαρόκ και συγκεκριμένα του Βιβάλντι. Δυστυχώς η συλλογή αυτή περιείχε μόνο τις ζυγές σελίδες από τις παρτιτούρες. Οι μονές σελίδες, όσο και αν αναζητήθηκαν, δε βρέθηκαν σ' αυτό το μοναστήρι ή σε άλλο της περιοχής. Άρχισε τότε μια αστυνομική αναζήτηση, στην οποία συνέβαλε και το δικτατορικό καθεστώς του Μουσολίνι, με αποτέλεσμα να εντοπιστούν οι μονές σελίδες μετά από αρκετά χρόνια στην κατοχή ενός υπέργηρου βιομήχανου, ο οποίος γνώριζε τη σημασία των εντύπων που κατείχε και δεν τα έδινε για κανένα χρηματικό ποσό. Μετά από μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις, πιθανόν και με πιέσεις από το δικτατορικό καθεστώς, δέχτηκε ο βιομήχανος να παραδώσει τις μονές σελίδες και έτσι δόθηκαν σε μικρό χρονικό διάστημα στη δημοσιότητα εκατοντάδες έργα του μεγάλου Ιταλού συνθέτη.
Η αξία των κονσέρτων του
Τα έργα του ξεχωρίζουν για διάφορους λόγους. Αξιοσημείωτο είναι ότι, ανάμεσα στο σολίστα και την ορχήστρα δημιουργείται μια αίσθηση διαλόγου και καμιά φορά και λογομαχίας. Τα θέματα είναι συχνά εντυπωσιακά, αλλά ωστόσο απλά. Συγχρόνως η μουσική παρακολουθείται εύκολα και διαθέτει καθαρή μορφή και αρμονίες και τονικότητες που φανερώνουν σιγουριά και εξυπηρετούν κάποιον αληθινό σκοπό.
Άλλο σημαντικό στοιχείο του ύφους του Βιβάλντι είναι η ρυθμική του ζωτικότητα, που κινεί τη μουσική όλο και προς τα εμπρός, έτσι ώστε να αιχμαλωτίζεται η προσοχή.
Όσον αφορά την περιγραφική μουσική του Βιβάλντι είχε σημαντική απήχηση. Η πιο γνωστή είναι μια ομάδα από τέσσερα κονσέρτα για βιολί και ορχήστρα που αναπαριστάνουν τις εποχές του χρόνου. Το κάθε κονσέρτο προλογίζεται στην παρτιτούρα από ένα ποίημα σχετικό με την απεικονιζόμενη εποχή. Αν και υποστηρίζεται ότι τα ποιήματα μπορεί και να γράφτηκαν μετά την ολοκλήρωση του έργου, δεν αμφισβητείται ότι ο συνθέτης θέλησε εξαρχής στο έργο αυτό να περιγράψει τη φύση.
Έτσι δίκαια τον εξύμνησαν ως τον καλύτερο μουσικό "ζωγράφο" της εποχής του.
Μεταξύ πολυάριθμων σύγχρονών του συνθετών, που αντιλήφθηκαν τη σπουδαιότητα του, βρίσκεται και ο Μπαχ, εφτά χρόνια νεότερος του Βιβάλντι, ο οποίος όταν έμαθε για το σπουδαίο συνάδελφό του, διασκεύασε έργα του, όταν αυτός σταμάτησε να εκδίδει παρτιτούρες στην Ιταλία και συνεργάστηκε με Ολλανδούς, Έτσι κυκλοφόρησαν τα έργα του ευρύτερα στην Ευρώπη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Κλασσικής Μουσικής , τόμος 4, εκδ. Λαμπράκη
2. Η ιστορία της Δυτικής Μουσικής, τόμος Α', Christofer Headington, εκδ. Gutenberg
3. H ιστορία της μουσικής, τόμος 1, Εμίλ Βουλερμόζ, εκδ. Υποδομή
4. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 14
5. Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή, τόμος 7
6. www.artissimo.gr
7. www.vivaldi.com
8. www.sf.ee.teiath.gr