Αφού πολέμησαν για μια δεκαετία, στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, και η Αθήνα και η Σπάρτη είχαν εξαντληθεί. Ο Αθηναίος στρατηγός, Λάχης, με την υποστήριξη του Νικία, έθεσε επιτυχώς στην αθηναϊκή συνέλευση στα μέσα του 423 π.Χ. το αίτημα για ανακωχή με την Σπάρτη, για να ελέγξει την πρόοδο αποτελεσματικότερου στρατηγού της Σπάρτης, τον Βρασίδα. Εντούτοις, η "ανακωχή του Λάχη" άσκησε λίγη επίδραση στον Βρασίδα, ο οποίος την ακύρωσε μέσα σε ένα έτος, με την κατάληψη της Σκιώνης και τη Μένδης, με σκοπό η Αθήνα να απελευθερώσει τους Σπαρτιάτες αιχμαλώτους της Σφακτηρίας. Η Αθήνα έστειλε ενισχύσεις κάτω από τις διαταγές του Νικία ο οποίος κατέλαβε εκ νέου τη Μένδη.
Ο Κλέων στην πράξη κατάργησε την ανακωχή μεταξύ της Αθήνας και της Σπάρτης, αφ' ότου αποφάσισε να επέμβει στην πόλη Αμφίπολη στη Μακεδονία. Εντούτοις, μέσω της επιδέξιας ηγεσίας του Βρασίδα, οι Σπαρτιάτες κατατρόπωσαν τους Αθηναίους στη μάχη της Αμφίπολης. Και ο Βρασίδας και ο Κλέωνας σκοτώθηκαν στη μάχη, και με αυτόν τον τρόπο απομακρύνθηκαν τα βασικά μέλη των φιλοπόλεμων φατριών, και στις δύο πλευρές.
Μετά από τους δύο στρατηγούς που αντέτασσαν την ειρήνη, τον Αθηναίο Κλέωνα και το Σπαρτιάτη Βρασίδα, που σκοτώθηκαν στη μάχη,ο Νικίας αποφάσισε να επιδιώξει την ειρήνη μεταξύ όλων των αντιμαχόμενων κρατών. Ο Νικίας, και ο Πλειστοάναξ, βασιλιάς της Σπάρτης, συμφώνησαν (15 Απριλίου 421 π.Χ.) την ειρήνη του Νικία μεταξύ της Αθήνας και της Σπάρτης, η οποία έφερε προσωρινό τέλος στον Πελοποννησιακό Πόλεμο.
Η ουσία της ειρήνης του Νικία ήταν μια επιστροφή στην προπολεμική κατάσταση: τα εν καιρώ πολέμου κέρδη επρόκειτο να επιστραφούν. Ειδικότερα, η Αμφίπολη θα επιστρεφόταν στην Αθήνα και οι Αθηναίοι θα απελευθέρωναν τους Σπαρτιάτες που είχαν αιχμαλωτιστεί στη Σφακτηρία. Οι ναοί σ' όλη την Ελλάδα θα ήταν ανοικτοί στους προσκυνητές από όλες τις πόλεις, και το μαντείο των Δελφών θα επανακτούσε την αυτονομία του. Η Αθήνα θα μπορούσε να συνεχίσει να συλλέγει το φόρο από τα κράτη, όπως έκανε μέχρι τώρα από τον καιρό του Αριστείδη, αλλά δεν θα μπορούσε να τα αναγκάσει να γίνουν σύμμαχοι της. Η Αθήνα συμφώνησε επίσης να δεχτεί τη βοήθεια της Σπάρτης σε περίπτωση που οι είλωτες επαναστατούσαν.Όλοι οι σύμμαχοι της Σπάρτης συμφώνησαν να υπογράψουν την ειρήνη, εκτός από τη Βοιωτία, την Κόρινθο, την Ηλεία, και τα Μέγαρα.