Ο Φραγίσκος Φερδινάνδος των Αψβούργων (18 Δεκεμβρίου 1863 - 28 Ιουνίου 1914) ήταν αρχιδούκας και διάδοχος της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας.
Τα πρώτα χρόνια
Γεννήθηκε στο Γκρατς της Αυστρίας και ήταν γιος του αρχιδούκα Κάρολου Λουδοβίκου, αδερφού του αυτοκράτορα Φραγκίσκου Ιωσήφ, και της Ανουντσιάτας των Βουρβόνων. Το 1883 κατατάχθηκε στο στρατό ως 3ος ανθυπολοχαγός. Η ζωή του άλλαξε δραματικά το 1889 όταν αυτοκτόνησε άτεκνος ο διάδοχος του θρόνου και πρώτος ξάδερφός του Ροδόλφος, μοναχογιός του Αυτοκράτορα Φραγκίσκου Ιωσήφ. Έτσι ο Φραγκίσκος Φερδινάνδος αναδείχθηκε σε μοναδικό κληρονόμο του αυτοκράτορα μετά την παραίτηση του πατέρα του που ήταν ο αμέσως επόμενος αδελφός στην σειρά διαδοχής. Το 1895 γνώρισε την κόμισσα Σοφία φον Τσότεκ, η οποία ήταν τσέχικης καταγωγής και δεν ανήκε στην ελίτ των ευγενικών οικογενειών. Η σχέση τους κρατήθηκε κρυφή μέχρι το 1898, όταν και αποκαλύφθηκε εξαιτίας ενός τυχαίου περιστατικού. Ο αυτοκράτορας Φραγκίσκος Ιωσήφ αμέσως αντιτάχθηκε σε έναν επικείμενο γάμο μεταξύ τους αλλά ο Φραγκίσκος Φερδινάνδος ήταν ανένδοτος. Τελικά ύστερα από διαπραγματεύσεις το 1899 νυμφεύθηκε την Σοφία φον Τσότεκ σε μοργανατικό γάμο που σήμαινε ότι η γυναίκα του και οι απόγονοι αυτών δεν είχαν κανένα δικαίωμα στον θρόνο. Μαζί της απέκτησε τρία παιδιά, την πριγκίπισσα Σοφία, τον δούκα Μαξιμιλιανό και τον δούκα Έρνεστ.
Οι απόψεις του
Οι απόψεις του Φραγκίσκου Φερδινάνδου για την εποχή ήταν αρκετά προοδευτικές. Δεν συμφωνούσε με το δυαδικό σύστημα διακυβέρνησης της Αυτοκρατορίας και υποστήριζε την ιδέα για μια ομοσπονδία όλων των εθνοτήτων που ζούσαν στην Αυστρία (Ηνωμένες πολιτείες της Αυστρίας). Αυτές οι θέσεις όμως σε μια εποχή που ο εθνικισμός στα Βαλκάνια ήταν σε ανοδική πορεία ήταν λογικό να προκαλέσουν. Ιδιαίτερα αντέδρασαν οι Σερβοκροάτες.
Ανάληψη αξιωμάτων
Το 1913 ανέλαβε την γενική επιθεώρηση του Αυτοκρατορικού στρατού, θέση ιδιαίτερα σημαντική. Τον Ιούνιο του 1914 μαζί με την γυναίκα του πραγματοποίησε επίσκεψη στο Σεράγεβο. Στις 28 Ιουνίου ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ παραμόνευε κατά μήκος της διαδρομής απ' όπου θα περνούσε η αυτοκινητοπομπή του διαδόχου του θρόνου. Αρχικά πέταξε μια βόμβα προς το αμάξι χωρίς όμως να κατορθώσει να χτυπήσει το ζεύγος. Τελικά ύστερα από λίγα λεπτά ακινησίας η αυτοκινητοπομπή σταμάτησε μπροστά από το δημαρχείο του Σεράγεβο. Ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ όμως έχοντας κατορθώσει να ξεφύγει από τις διωκτικές αρχές πυροβόλησε τον Φραγκίσκο Φερδινάνδο και την γυναίκα του, Σοφία φον Τσότεκ, τραυματίζοντας τους σοβαρά. Τελικά λίγο αργότερα ξεψύχησαν. Η συγκεκριμένη δολοφονία ήταν η σπίθα που προκάλεσε τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Κληρονόμοι
Παιδιά του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου από τον μοργαντικό του γάμο με την Σοφία ήταν:
- Πριγκίπισσα Σοφία βον Χόενμπεργκ (1901 - 1990)
- Μαξιμιλιανός δούκας του Χόενμπεργκ (1902 - 1962)
- Πρίγκηπας Ερνέστος βον Χόενμπεργκ (1904 - 1954)