Σαν σήμερα, 13 Ιουλίου 1908, αγωνίζονται για πρώτη φορά στους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες, στο Λονδίνο γυναίκες αθλήτριες. Το e-didaskalia.blogspot.gr με αφορμή τη σημερινή ημέρα κάνει μια αναδρομή στη θέση των γυναικών στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Οι γυναίκες στην Αρχαία Ολυμπία
Οι γυναίκες δεν επιτρέπονταν στους Αρχαίους Ολυμπιακούς (γυμνικούς) Αγώνες, όχι μόνο ως αθλήτριες αλλά ούτε και ως θεατές. Κι όμως, υπήρχαν γυναίκες Ολυμπιονίκες. Πώς; Ήταν οι ιδιοκτήτριες των αλόγων που κέρδιζαν στα ιππικά αθλήματα. Τα άλογα τα ίππευε ένας ηνίοχος. Αγωνιζόταν, στην ουσία, για λογαριασμό του ιδιοκτήτη. Όταν ο ιδιοκτήτης ήταν γυναίκα, αυτή θεωρούνταν Ολυμπιονίκης, κι ας μην είχε βρεθεί καν στην Ολυμπία! Η πιο ονομαστή για τις νίκες της στην Ολυμπία ήταν η Κυνίσκα, κόρη του βασιλιά της Σπάρτης Αρχίδαμου και αδελφή του Αγησιλάου του Β’.
Οι πιο γνωστή, όμως, και ενδιαφέρουσα ιστορία γυναίκας στους Αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες ήταν εκείνη της Καλλιπάτειρας. Με πατέρα (τον Διαγόρα), αδελφούς (τον Ακουσίλαο, τον Δαμάγητο και τον Δωριέα) Ολυμπιονίκες και γιο να αγωνίζεται στους Αγώνες, τόλμησε να μπει στον ιερό χώρο της Ολυμπίας μεταμφιεσμένη σε άντρα γυμναστή για να καμαρώσει το παιδί της. Και, όντως, ο Πεισίδωρος κέρδισε στο άθλημά του, την πυγμαχία, με αποτέλεσμα η Καλλιπάτειρα να αποκαλυφθεί, βγάζοντας μια κραυγή ευτυχίας. Της δόθηκε χάρη (η ποινή για μια γυναίκα που παραβίαζε το νόμο ήταν θάνατος), λόγω της καταγωγής της από μια οικογένεια με τέτοια ολυμπιακή ιστορία…
Από το 1896 και μετά
Στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1896, στην Αθήνα, δεν συμμετείχε επίσημα καμία γυναίκα αθλήτρια. Ωστόσο λέγεται ότι μία ελληνίδα με το όνομα Μελπομένη τερμάτισε, ανεπίσημα, πρώτη στον Μαραθώνιο σε τέσσερις ώρες και τριάντα λεπτά. Μύθος ή πραγματικότητα;Επίσημα, γυναίκες συμμετείχαν για πρώτη φορά στους δεύτερους Ολυμπιακούς Αγώνες, στο Παρίσι το 1900, σε δύο αγωνίσματα, το τένις και το γκολφ, που ήταν δραστηριότητες της υψηλής κοινωνίας. Το ποσοστό στους αγώνες ήταν 19 γυναίκες και 1.206 άνδρες.
Στους Ολυμπιακούς του 1904 το τένις και το γκολφ έδωσαν την θέση τους στην τοξοβολία. Οι γυναίκες που έλαβαν μέρος ήταν μόλις οκτώ ενώ οι άντρες δεν ξεπερνούσαν τους 681.
Το 1908 στους Ολυμπιακούς του Λονδίνου μπήκε ξανά το τένις. Η συμμετοχή των γυναικών ήταν 36 προς 1.999 άνδρες.
Ο αριθμός των γυναικείων συμμετοχών διπλασιάστηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1912 στην Στοκχόλμη. Αν και ακόμα παρέμεινε στο υπερβολικά μικρό ποσοστό του 3 τοις εκατό του συνόλου των 2.547 αθλητών. Μετά από απανωτές συνεδριάσεις της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, στο Ολυμπιακό πρόγραμμα των αγώνων συμπεριλήφθηκε και η κολύμβηση των γυναικών. Γεγονός που έδωσε την πρώτη γυναίκα Ολυμπιονίκη σε κολυμβητικό άθλημα, την Φάνι Ντούρακ από την Αυστραλία.
Η πρώτη ελληνίδα αθλήτρια, έλαβε μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924 στο Παρίσι. Η Λένα Βαλαωρίτου Σκαραμαγκά αγωνίστηκε στο τένις αλλά δεν κατάφερε να διακριθεί.
Επίσης η Ελένη Κοντοσταύλου - Νικολοπούλου αγωνίστηκε στο ίδιο αγώνισμα αλλά δεν στάθηκε τυχερή με τα ελληνικά χρώματα αντίθετα είχε διακριθεί διεθνώς στο τένις με την σημαία της Γαλλίας.
Για την ιστορία να αναφέρουμε πως στους ίδιους αγώνες, την δεύτερη θέση στο άθλημα της Αντισφαίρισης πήρε μια ελληνίδα που αγωνίστηκε με τα χρώματα της Γαλλίας, η Ιουλία Βλαστού Σερπιέρι.
Στους ένατους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1928 στο Άμστερνταμ, καθιερώθηκε μόνιμα πλέον και με απόφαση της Δ.Ο.Ε. η γυναικεία συμμετοχή και στα αγωνίσματα στίβου. Οι γυναίκες συμμετείχαν για πρώτη φορά στα 100μ, στα 800μ, στα 4χ100μ στο ύψος και στην δισκοβολία. Σε αυτή την διοργάνωση οριστικοποιήθηκε η γυναικεία παρουσία στη ξιφασκία, στην κολύμβηση καιτη γυμναστική. Στους αγώνες αυτούς πήραν μέρος 290 γυναίκες.
Τα 800μ αφαιρέθηκαν στην επόμενη Ολυμπιακή διοργάνωση και πέρασαν 32 χρόνια μέχρι οι γυναίκες να ξανατρέξουν απόσταση μεγαλύτερη από 200μ. Από τους Ολυμπιακούς του 1928 μέχρι τους Ολυμπιακούς του Βερολίνου το 1936, ο αριθμός των γυναικείων Ολυμπιακών αθλημάτων παρέμεινε αμετάβλητος.
Στους 14ους Ολυμπιακούς το 1936 στο Βερολίνο έλαβε μέρος η Δομνίτσα Λανίτου - Καβουνίδου, στο αγώνισμα των 100 μέτρων, η οποία κατατάχτηκε έκτη στα ημιτελικά. Συμμετείχε και στους Ολυμπιακούς του Λονδίνου το 1948.
Διετέλεσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΣΕΓΑΣ.
Τιμήθηκε με πολλά διπλώματα και διακρίσεις, και έφυγε πριν λίγους μήνες από τη ζωή.
Έτρεχε με κοντά παντελονάκια. Μάλιστα στον Τύπο της εποχής υπήρχαν πολλές φωτογραφίες με το ανάλογο σχόλιο αλλά πάντα καλοπροαίρετα. Στην γενέτειρα της την Κύπρο το να ασχολείτο μια γυναίκα με τον αθλητισμό δεν ήταν κάτι περίεργο. Αντίθετα στην Ελλάδα η αντιμετώπιση δεν ήταν η ίδια. Ήταν μια κοινωνία συντηρητική και ανδροκρατούμενη.
Όμως η Λανίτου-Καβουνίδου είχε τον πατέρα της που της συμπαραστεκόταν.
Μετά το τέλος του δεύτερου Παγκοσμίου πολέμου ο ρόλος της γυναίκας αναβαθμίστηκε. Στους Ολυμπιακούς του 1948 στο Λονδίνο παρουσιάστηκε ένα επαναστατικό πρόγραμμα γυναικείων αγωνισμάτων με πέντε νέα αγωνίσματα και ένα ακόμα άθλημα, το κανό.
Μορφή των αγώνων αυτών θεωρήθηκε η Ολλανδέζα Φάνι Μπλάνκερς Κοέν, μητέρα δύο παιδιών. Η Κοέν η οποία έμεινε γνωστή στην αθλητική ιστορία ως «η ιπτάμενη νοικοκυρά» κατέκτησε τέσσερα χρυσά μετάλλια στα 100μ και στα 200μ, στα 80μ με εμπόδια και στη σκυταλοδρομία 4χ100.
Στις επόμενες διοργανώσεις το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών αυξήθηκε και στην εικοσαετία 1948 - 1968 ο γυναικείος αθλητισμός αναπτύχθηκε σημαντικά σε ολόκληρο τον κόσμο. Όμως η πεποίθηση ότι ο αθλητισμός έβλαπτε τον γυναικείο οργανισμό διατηρήθηκε για καιρό.
Στους Ολυμπιακούς της Μελβούρνης το 1956 έλαβαν μέρος 371 γυναίκες και 2.813 άνδρες.
Στα αγωνίσματα των γυναικών διακρίθηκαν οι αθλήτριες της Αυστραλίας, με πρωτιές σε όλες τις κατηγορίες. Εξέχουσα γυναικεία μορφή ήταν η Μπέτυ Κάθμπερτ με τρία χρυσά μετάλλια, στο δρόμο 100 και 800 μέτρων και στη σκυταλοδρομία 4χ100.
Μορφή των αγώνων, στους Ολυμπιακούς της Ρώμης το 1960, αναδείχθηκε η Ρωσίδα αθλήτρια της γυμναστικής Λαρίσα Λατίνινα, που παρά το γενικότερο κλίμα αποδοκιμασίας που υπήρχε για τις Σοβιετικές γυμνάστριες, αποθεώθηκε από το κοινό εκτελώντας το πρόγραμμά της στις ασκήσεις εδάφους με μουσική υπόκρουση από τον καρυοθραύστη του Τσαϊκόφσκι.
Στο Τόκιο το 1964 οι γυναίκες που αγωνίστηκαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες ήταν 683 αριθμός αρκετά μικρός σε σύγκριση με τους άντρες που ήταν 4.457.
Το ποσοστό ήταν ανάλογο και στην επόμενη διοργάνωση, στο Μεξικό. Συμμετείχαν 780 γυναίκες και 4.750 άνδρες. Στους αγώνες τα βλέμματα των θεατών συγκέντρωσε η Τσέχα αθλήτρια της γυμναστικής Βέρα Κασλάβσκα, η οποία πήρε τέσσερα χρυσά μετάλλια.
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου το 1972 είχαμε και ελληνική συμμετοχή. Μετά από εικοσιτέσσερα χρόνια, με τελευταία εκπρόσωπο μας την Δομνίτσα Λανίτου - Καβουνίδου, η Ελένη Αυλωνίτου και η Μαίρη Ιωαννίδου αγωνίστηκαν με τα ελληνικά χρώματα στην Κολύμβηση.
Ο αριθμός των γυναικών έγινε επιτέλους τετραψήφιος, με 1.058 συμμετοχές. Από εκεί και πέρα ο αριθμός αυτός πήρε την ανιούσα. Η ελληνική αποστολή απαρτίστηκε πλέον και από γυναίκες.
Στους Ολυμπιακούς του Μόντρεαλ το 1976, συμμετείχαν 1.247 γυναίκες.
Η Σοφία Σακοράφα στο ακόντιο και η Μαρούλα Λάμπρου στο Μήκος θα εκπροσωπήσουν την Ελλάδα όχι μόνο σε αυτούς τους αγώνες αλλά και στους επόμενους, στη Μόσχα, χωρίς ωστόσο να διακριθούν.
Προσωπικότητα των αγώνων του Μόντρεαλ αναδείχθηκε η Ρουμάνα γυμνάστρια Νάντια Κομανέτσι, η οποία αποχώρισε από την διοργάνωση με πέντε χρυσά μετάλλια ανοίγοντας νέους δρόμους στο χώρο της Ενόργανης Γυμναστικής.
Μαζί με τις Σοβιετικές Λαρίσα Λατίνινα και Λουντμίλα Τερίσεβα και την Βέρα Κασλάβσκα από την Τσεχία συμπληρώνει τη χρυσή τετράδα των πλέον διακεκριμένων γυμναστριών όλων των εποχών.
Στους Ολυμπιακούς του 1980 στη Μόσχα εκτός από τις Σοφία Σακοράφα - Μαρούλα Λάμπρου πήρε μέρος και η κολυμβήτρια Σοφία Δάρα.
Το 1984 στο Λος Άντζελες συμμετείχαν 1.567 γυναίκες εκ των οποίων τέσσερις ελληνίδες αθλήτριες. Η Άννα Βερούλη στο ακόντιο, η Αγγελική Κανελλοπούλου στο τένις, Αγαθή Κασούμη και η Ελισάβετ Πανταζή στα 100 μέτρα με εμπόδια ήταν οι εκπρόσωποι μας στους αγώνες.
Το τέλος του εικοστού αιώνα βρίσκει τις γυναίκες σε πλεονεκτικότερη θέση. Στους Ολυμπιακούς της Σεούλ ο αριθμός των συμμετοχών αυξήθηκε στις 2.186 ενώ μία ντουζίνα γυναίκες συμπλήρωσαν την ελληνική αποστολή.
Οι αθλήτριες μας ήταν: Μαρία Αλεβίζου, Φωτεινή Βαρβαριώτου, Άννα Βερούλη, Γεωργία Ζουγανέλη, Χριστίνα Θαλασσινίδου, Αγαθή Κασούμη, Αικατερίνη Κόφφα, Βούλα Πατουλίδου, Μαρίνα Σκορδή, Όλγα Τσαρμποπούλου, Παναγιώτα Τσιτσελά και Μαρία Τσώνη.
Μία γυναίκα ήταν αυτή που άλλαξε τα ελληνικά δεδομένα κάνοντας την «επίθεση» της στον στίβο στον Παγκόσμιο χώρο. «Για την Ελλάδα ρε γαμώτο» και μόνο για αυτήν η Βούλα Πατουλίδου στέφτηκε το «χρυσό» κορίτσι της Βαρκελώνης ανοίγοντας τον δρόμο και σε άλλες ελληνίδες αθλήτριες να αξιωθούν με ένα μετάλλιο που είναι το όνειρο κάθε αθλητή.
Με επίδοση 12.64 στον Τελικό των 100 μέτρων με εμπόδια, η Βούλα Πατουλίδου έκανε το όνειρο πραγματικότητα. Κατέκτησε την πρώτη θέση και έγινε η πρώτη ελληνίδα αθλήτρια που κατέκτησε μετάλλιο και μάλιστα χρυσό.
Μαζί με την Πατουλίδου αγωνίστηκαν και οι: Ειρήνη Αιδινλή, Άννα Βερούλη, Νίκη Γκαβέρα, Μόρφω Δροσίδου, Χριστίνα Ζαχαριάδου, Μαρία Καραγιαννοπούλου, Αγαθή Κασούμη, Νίκη Μπακογιάννη, Χριστίνα Παπαδάκη, Μαρία Σανσανίδου, Αντωνία Σβάιερ, Αρετή Σιναπίδου και Ελένη Σταυρίδου.
Στους αγώνες πήραν μέρος 2.708 γυναίκες.
Στην Ατλάντα το 1996 το ποσοστό των γυναικών έφτασε το 40 τοις εκατό του συνόλου των αθλητών.
Η Νίκη Μπακογιάννη αθλήτρια του ύψους, κατάφερε να υπερβεί κατά 33 πόντους το μπόι της και να αναδειχθεί ασημένια Ολυμπιονίκης στην Ατλάντα.
Ήταν η μόνη ελληνίδα που κατέκτησε μετάλλιο σε αυτούς τους αγώνες. από τις 32 γυναίκες της αποστολής που αγωνίστηκαν.
«Υπάρχει προκατάληψη για της γυναίκες αθλήτριες. Το έχω νιώσει αυτό. Θα ήθελα επίσης να τονίσω πως οι γυναίκες, έχουν φέρει πολλά μετάλλια, ιδίως στον στίβο. Πιστεύω όμως πως σιγά σιγά η γυναίκα κερδίζει έδαφος και δικαιωματικά παίρνει την θέση που της αξίζει. Δεν της χαρίζεται τίποτα» επεσήμανε η Ολυμπιονίκης Νίκη Μπακογιάννη.
Η ελληνική αποστολή συγκροτήθηκε από 121 αθλητές, οι 32 ήταν γυναίκες.
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ το 2000, η ελληνική αποστολή ήταν η πολυπληθέστερη αλλά και η πιο πετυχημένη. Απαρτιζόταν από 146 αθλητές εκ των οποίων οι 47 ήταν γυναίκες. Για πρώτη φορά γυναίκες πήραν μέρος στην άρση βαρών και στο μοντέρνο πένταθλο
Η ελληνική ομάδα κατετάγη στην 17η θέση της κατάταξης συγκεντρώνοντας 13 μετάλλια. Τα πέντε από αυτά ήταν από γυναίκες.
Το ασημένιο μετάλλιο κατέκτησαν οι Κατερίνα Θάνου στα 100μ., η Μιρέλα Μανιάνι-Τζελίλη στον ακοντισμό και η Αναστασία Κελεσίδου στην δισκοβολία.
Χάλκινο μετάλλιο πήρε η Μαρία Χατζηιωάννου στην άρση βαρών και η εθνική ομάδα του ανσάμπλ που αποτελείτο από τις Άννα Πολάτου, Χαρά Καρυάμη, Μαρία Γεωργάτου, Ειρήνη Αϊνδηλή, Χαρίκλεια Πανταζή και Εύα Χριστοδούλου.
Το 2004 η αποστολή, έφτασε τα 436 άτομα, αριθμός ρεκόρ. Η συγκομιδή μεταλλίων της Ελλάδας στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας ήταν εντυπωσιακή:16 μετάλλια εκ των οποίων 6 χρυσά, 6 ασημένια, και 4 χάλκινα Ξεπέρασε κατά τρία τα μετάλλια που είχε κατακτήσει στο Σίδνεϊ .
Η Φανή Χαλκιά (400μ. με εμπόδια), Αθανασία Τσουμελέκα(20000μ. βάδην), Σοφία Μπεκατώρου-Αιμιλία Τσουλφά (ιστιοπλοία, κατηγορία 470) ανέβηκαν στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου. Ασημένιο μετάλλιο κατέκτησαν οι Ελισάβετ Μυστακίδου (τάε κβον ντό),Εθνική ομάδα υδατοσφαίρισης, Πηγή Δεβετζή (τριπλούν) και η Τασούλα Κελεσίδου δισκοβολία) και χάλκινο η Μιρέλα Μανιάνι στον ακοντισμό.
Δυο χάλκινα μετάλλια ήταν η γυναικεία ελληνικλη συγκομιδή το 2008 στο Πεκίνο, με πρωταγωνίστριες την Πηγή Δεβετζή(τριπλούν) και την τριάδα στα «Ινγκλινγκ» της ιστιοπλοίας, Σοφία Μπεκατώρου, Σοφία Παπαδοπούλου, Βιργινία Κραβαριώτη
H Σαουδική Αραβία ήταν η τελευταία χώρα στον κόσμο που αρνιόταν το δικαίωμα των γυναικών να συμμετέχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες, στην μεγαλύτερη γιορτή στον κόσμο. Ευτυχώς, αυτή η διαστροφή του ολυμπιακού πνεύματος σταματάει από φέτος. Η ολυμπιακή επιτροπή της Σαουδικής Αραβίας ανακοίνωσε πως στην αποστολή της χώρας για το Λονδίνο 2012 θα συμμετάσχουν και δύο αθλήτριες. Ποτέ άλλοτε η χώρα δεν είχε αποστείλει γυναίκες σε μια τέτοια κορυφαία αθλητική διοργάνωση. Η Ουοτζάν Αλί Σεράι Αμπντουλραχίμ Σαχρχανί, θα λάβει μέρος στην κατηγορία των +78 κιλών του τζούντο και η δρομέας Σάρα Ατάρ, στα 800 μέτρα.Οι δύο αθλήτριες προφανώς και θα μείνουν στην Ιστορία.
Η ανακοίνωση από την Εθνική Ολυμπιακή Επιτροπή της Σαουδικής Αραβίας σημαίνει αυτόματα ότι όλες οι χώρες θα έχουν έστω και μία παρουσία σε αυτό το κορυφαίο γεγονός. Είχε προηγηθεί ανάλογη ανακοίνωση από το Μπρουνέι και το Κατάρ, που επίσης θα έχουν γυναίκες αθλήτριες στο Λονδίνο. Κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία με τις τρεις αυτές χώρες, που ποτέ μέχρι τώρα δεν είχαν στείλει γυναίκες στους Ολυμπιακούς. Το Μπρουνέι- Νταρουσαλάμ θα στείλει στο Λονδίνο την Maziah Mahusin (στίβος), ενώ το Κατάρ τις Νάντα Arkaji (κολύμβηση), Noor Al-Malki (στίβος), Aya Magdy (πινγκ πονγκ) και Bahiya Αλ-Χαμάντ (σκοποβολή). Η τελευταία θα είναι και η σημαιοφόρος της ομάδας κατά τη διάρκεια της Τελετής Έναρξης.
Η ΔΟΕ έχει εργαστεί για πολλές δεκαετίες για την προώθηση των γυναικών στον αθλητισμό, τόσο εντός όσο και εκτός του αγωνιστικού χώρου. Η ισότητα των φύλων κατοχυρώνεται στον Ολυμπιακό Χάρτη, το κατευθυντήριο έγγραφο για όλες τις ολυμπιακές διοργανώσεις, ενώ η χάραξη στρατηγικών για την άρση των εμποδίων μεταξύ των φύλων είναι ο πρωταρχικός στόχος των Γυναικών της ΔΟΕ και της Επιτροπής Αθλητισμού.
Δεκαέξι χρόνια πριν, το 1996 στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ατλάντα, 26 Εθνικές Ολυμπιακές Επιτροπές δεν είχαν ακόμη συμπεριλάβει αθλήτριες στις αντιπροσωπείες τους. Πριν από τέσσερα χρόνια στο Πεκίνο, το ποσοστό αυτό είχε πέσει σε μόλις τρεις, αυτές που προαναφέραμε ότι άλλαξαν τώρα στάση - σηματοδοτώντας έτσι ένα ιστορικό ορόσημο στην Ολυμπιακή ιστορία.
Το 1908 στο Λονδίνο και πάλι μόλις το 1,8% των συμμετεχόντων ήταν γυναίκες. Το 1948 που η αγγλική πρωτεύουσα φιλοξένησε και πάλι Ολυμπιακούς Αγώνες, το ποσοστό της γυναικείας παρουσίας έφτασε το 9,5% του συνόλου. Το 2008 στο Πεκίνο ήταν 42% και ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί τώρα.
Ένα άλλο ορόσημο στον αγώνα για την ισότητα των φύλων στον αθλητισμό στο Λονδίνο το 2012 είναι η ένταξη της πυγμαχίας γυναικών στο Ολυμπιακό πρόγραμμα, κάτι που σημαίνει αυτόματα ότι οι γυναίκες αγωνίστηκαν σε κάθε άθλημα για πρώτη φορά στην 116-χρονη ιστορία των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων.
Περισσότερα αφιερώματα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες εδώ.
Περισσότερα αφιερώματα για τον αθλητισμό εδώ.
Περισσότερα αφιερώματα για τις γυναίκες εδώ.