Ώρα για ένα παιχνιδάκι. Θα σας δώσω μία πρόταση και θα πρέπει να μου βρείτε το γλωσσικό λάθος. Για πάμε:
"Ευχαριστώ όλους όσους βοήθησαν στην ολοκλήρωση αυτού του έργου".
Η αναφορική αντωνυμία "όσος-η-ο" στην συγκεκριμένη πρόταση είναι υποκείμενο του ρήματος "βοήθησαν" και ως υποκείμενο πρέπει να τεθεί σε πτώση ονομαστική και όχι αιτιατική. Άρα το σωστό είναι "Ευχαριστώ όλους όσοι βοήθησαν στην ολοκλήρωση αυτού του έργου". Πιο κατανοητό γίνεται όταν μεταφέρουμε την πρόταση αυτή λίγο αλλαγμένη: "Ευχαριστώ εκείνους οι οποίοι βοήθησαν στην ολοκλήρωση αυτού του έργου.
Προσοχή όμως! Η αναφορική αντωνυμία "όσος-η-ο" μπορεί να βρίσκεται σε πτώση αιτιατική, όταν είναι αντικείμενο του ρήματος. Για παράδειγμα, "Ευχαριστώ όλους όσους αγαπάω". Εδώ το "όσους" είναι αντικείμενο του "αγαπάω" (εγώ το υποκείμενο) και τίθεται σε πτώση αιτιατική.
Σημείωση: Στη γλώσσα μας υπάρχουν τα λεγόμενα σχήματα λόγου. Τα σχήματα λόγου είναι εκφραστικοί τρόποι που αποκλίνουν από τους συμβατικούς κανόνες της χρήσης του λόγου. Δεν πρόκειται για συντακτικά λάθη (σολοικισμούς), αλλά για συγκεκριμένες εκφραστικές επιλογές που εξυπηρετούν νοηματικές ή αισθητικές επιδιώξεις. Ένα από τα σχήματα λόγου της αρχαίας ελληνικής γλώσσας είναι το σχήμα έλξης ή έλξη, κατά το οποίο ένας όρος της πρότασης έλκεται, επηρεάζεται συντακτικά από άλλον ισχυρότερο όρο της ίδιας ή άλλης πρότασης με αποτέλεσμα να συμφωνεί συντακτικά με αυτόν και να μην εκφέρεται όπως οι κανόνες υπαγορεύουν. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα έχουμε έλξη του αναφορικού.
Αν θέλετε την καθαρά προσωπική μου άποψη, προτιμώ, όταν η αναφορική αντωνυμία έχει συντακτικό ρόλο υποκειμένου, να μπαίνει σε ονομαστική πτώση (όλους όσοι), για να εφαρμόζονται ακριβώς οι κανόνες συντακτικού, μιας και μας δίνεται αυτή η δυνατότητα. Από την άλλη μεριά το να εκφραστεί με έλξη του αναφορικού (όλους όσους) δεν είναι απορριπτέο, αφού ο νόμος της έλξης είναι πανίσχυρος και αποδεκτός από αρχαιοτάτων χρόνων.
Επειδή υπάρχουν δυσκολίες με την κλίση του επιθέτου όλοι, όταν συνοδεύεται με την αναφορική αντωνυμία όσοι, σας παραθέτω τον παρακάτω πίνακα:
Σημείωση: Στη γλώσσα μας υπάρχουν τα λεγόμενα σχήματα λόγου. Τα σχήματα λόγου είναι εκφραστικοί τρόποι που αποκλίνουν από τους συμβατικούς κανόνες της χρήσης του λόγου. Δεν πρόκειται για συντακτικά λάθη (σολοικισμούς), αλλά για συγκεκριμένες εκφραστικές επιλογές που εξυπηρετούν νοηματικές ή αισθητικές επιδιώξεις. Ένα από τα σχήματα λόγου της αρχαίας ελληνικής γλώσσας είναι το σχήμα έλξης ή έλξη, κατά το οποίο ένας όρος της πρότασης έλκεται, επηρεάζεται συντακτικά από άλλον ισχυρότερο όρο της ίδιας ή άλλης πρότασης με αποτέλεσμα να συμφωνεί συντακτικά με αυτόν και να μην εκφέρεται όπως οι κανόνες υπαγορεύουν. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα έχουμε έλξη του αναφορικού.
Αν θέλετε την καθαρά προσωπική μου άποψη, προτιμώ, όταν η αναφορική αντωνυμία έχει συντακτικό ρόλο υποκειμένου, να μπαίνει σε ονομαστική πτώση (όλους όσοι), για να εφαρμόζονται ακριβώς οι κανόνες συντακτικού, μιας και μας δίνεται αυτή η δυνατότητα. Από την άλλη μεριά το να εκφραστεί με έλξη του αναφορικού (όλους όσους) δεν είναι απορριπτέο, αφού ο νόμος της έλξης είναι πανίσχυρος και αποδεκτός από αρχαιοτάτων χρόνων.
Επειδή υπάρχουν δυσκολίες με την κλίση του επιθέτου όλοι, όταν συνοδεύεται με την αναφορική αντωνυμία όσοι, σας παραθέτω τον παρακάτω πίνακα:
Για το e-didaskalia.blogspot.gr
Αποστόλης Ζυμβραγάκης
Φιλόλογος
Δείτε περισσότερα γλωσσικά λάθη εδώ.