 | |
| Γέννηση | 11 Ιουλίου 1916 Αυστραλία |
|---|---|
| Θάνατος | 8 Ιανουαρίου 2000 (83 ετών) |
| Εθνικότητα | Ρώσος |
| Ερευνητικός τομέας | Φυσική |
| Ίδρυμα εργασίας | Ινστιτούτο Λέμπεντεφ |
| Σπουδές | Πανεπιστήμιο Αγίας Πετρούπολης |
| Σημαντικά βραβεία | Βραβείο Νόμπελ Φυσικής (1964) |
Ο Αλεξάντρ Μιχάιλοβιτς Πρόχοροφ (ρωσ. Алекса́ндр Миха́йлович Про́хоров, ΔΦΑ: [ɐlʲɪˈksandr mʲɪˈxajləvʲɪt͡ɕ ˈproxərəf] 11 Ιουλίου 1916 - 8 Ιανουαρίου 2000) ήταν Ρώσος φυσικός γνωστός για την πρωτοποριακή έρευνα του πάνω στο λέιζερ για την οποία και πήρε το βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 1964.
Βιογραφία
Ο Πρόχοροφ γεννήθηκε στο 'Αθερτον, Κουΐνσλαντ της Αυστραλίας από Ρώσους γονείς η οποίοι είχαν μεταναστεύσει στην Αυστραλία για να αποφύγουν την καταστολή από την τσαρική κυβέρνηση. Το 1923 μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση επέστρεψαν στη Ρωσία. Το 1934 ο Πρόχοροφ μπήκε στο Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης για να σπουδάσει φυσική. Αποφοίτησε το 1939 και πήγε στη Μόσχα για να δουλέψει στο Ινστιτούτο Λέμπεντεφ, στο εργαστήριο ταλαντώσεων με επικεφαλής τον ακαδημαϊκό Νικολάι Παπαλέξη (Николай Дмитриевич Папалекси). Η έρευνά του ήταν αφιερωμένη στη διάδοση των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στην ιονόσφαιρα. Κατά την έναρξη του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου το 1941 στη Σοβιετική Ένωση, κατατάχθηκε στον Κόκκινο Στρατό. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο Πρόχοροφ πολέμησε στο πεζικό, και τραυματίστηκε δύο φορές σε μάχες, και του απονεμήθηκαν τρία μετάλλια, καθώς το μετάλλιο της Ανδρείας το 1946. Το 1944 αποστρατεύθηκε και επέστρεψε στο Ινστιτούτο Λέμπεντεφ, όπου το 1946 υποστήριξε το Ph.D με τη διατριβή με θέμα «Θεωρία της Σταθεροποίησης της συχνότητας ενός Ταλαντωτή στη Θεωρία μικρής παραμέτρου».
Έρευνα
Το 1947 ο Πρόχοροφ άρχισε να εργάζεται για την ασύμφωνη ακτινοβολία που εκπέμπεται από τα ηλεκτρόνια σε τροχιά σε έναν κυκλικό επιταχυντή σωματιδίων που ονομάζεται σύγχροτρον. Απέδειξε ότι η εκπομπή συγκεντρώνεται κυρίως στο φάσμα μικροκυμάτων. Εκείνη την εποχή σχημάτισε μια ομάδα νέων επιστημόνων για να εργαστούν στην φασματοσκοπία της μοριακής εναλλαγής και των δονήσεων, και αργότερα στην κβαντική ηλεκτρονική. Η ομάδα επικεντρώθηκε σε μια ειδική κατηγορία των μορίων που έχουν τρεις (μη εκφυλισμένες) στιγμές αδράνειας. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε τόσο σε πειραματικό όσο και σε θεωρητικό επίπεδο. Το 1954 ο Πρόχοροφ έγινε επικεφαλής του εργαστηρίου. Μαζί με τον Νικολάι Γκεννάντιεβιτς Μπάσοφ ανέπτυξε θεωρητικές βάσεις για τη δημιουργία ενός μοριακού ταλαντωτή και κατασκεύασε τέτοιο ταλαντωτή βασισμένο σε αμμωνία. Τα αποτελέσματά τους παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στο πλαίσιο εθνικής διάσκεψης, το 1952, αλλά δεν δημοσιεύτηκαν μέχρι και το 1954-1955.
Το 1955 ο Πρόχοροφ ξεκίνησε την έρευνά του στον τομέα του Ηλεκτρονικού Παραμαγνητικού Συντονισμού. Επικεντρώθηκε στη χαλάρωση των ιόντων από τα στοιχεία της ομάδας του σιδήρου σε ένα πλέγμα οξειδίου του αργιλίου, αλλά και των άλλων εξεταζόμενων, "μη-οπτικών», τα θέματα, όπως οι μαγνητικές μεταβολές φάσης του DPPH. Για τη θεμελιώδη εργασία τους στον τομέα της κβαντικής ηλεκτρονικής, η οποία οδήγησε στην κατασκευή ταλαντωτών και ενισχυτών βασισμένων στην αρχή Μέιζερ-λέιζερ του απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής από κοινού με τους Νικολάι Γκεννάντιεβιτς Μπάσοφ και Τσαρλς Χαρντ Τάουνς.
Βραβεία
Το 1959 ο Πρόχοροφ έγινε καθηγητής στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας - το πιο διάσημο πανεπιστήμιο στη Σοβιετική Ένωση, Το ίδιο έτος του απονεμήθηκε τοΒραβείο Λένιν. Το 1960 έγινε μέλος της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών και εξελέγη ακαδημαϊκός το 1966. Το 1967 είχε κερδίσει το πρώτο Τάγμα του Λένιν (έλαβε πέντε κατά τη διάρκεια της ζωής του: το 1967, 1969, 1975, 1981 και 1986). Το 1968 έγινε αντιπρόεδρος διευθυντής του ΙνστιτούτουΛέμπεντεφ και το 1971 πήρε τη θέση του επικεφαλής του αναγνωρισμένου Σοβιετικού ιδρύματος, στο Ινστιτούτο Φυσικής και Τεχνολογίας της Μόσχας. Κατά το ίδιο έτος εξελέγη μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών. Μεταξύ του 1982 και του 1998 διετέλεσε υπηρεσιακός διευθυντής της Γενικής Φυσικής του Ινστιτούτου της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, και μετά το 1998 ως επίτιμος διευθυντής. Μετά το θάνατό του το 2002, το ινστιτούτο μετονομάστηκε ΑΜ Πρόχοροφ Γενική Φυσική Ινστιτούτου της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.
Το 1969 ο Πρόχοροφ έγινε Ήρωας της Σοσιαλιστικής Εργασίας, η υψηλότερη διάκριση στην τότε Σοβιετική Ένωση, για επιτεύγματά του στην εθνική οικονομία και τον πολιτισμό. Έλαβε για δεύτερη φορά το βραβείο το 1986. . Από το 1969 ήταν ο αρχισυντάκτης της Μεγάλης Σοβιετικής Εγκυκλοπαίδειας. Τιμήθηκε με το ΜετάλλιοFrederic Ives, την υψηλότερη διάκριση του Optical Society of America (OSA), το 2000, και έγινε επίτιμο μέλος του ΟΣΑ το 2001. Το ίδιο έτος του απονεμήθηκε το Βραβείο Demidov. Το 1969 έγινε Ήρωας της Σοσιαλιστικής Εργασίας, που ήταν ο υψηλότερος βαθμός διάκρισης στη Σοβιετική Ένωση για επιτεύγματα στην εθνική οικονομία και τον πολιτισμό. Έλαβε το δεύτερο εν λόγω βραβείο το 1986. Από το 1969 ήταν ο αρχισυντάκτης της Μεγάλης Σοβιετικής Εγκυκλοπαίδειας. Τιμήθηκε με το Μετάλλιο Frederic Ives, την υψηλότερη διάκριση του Optical Society of America (OSA), το 2000, και έγινε επίτιμο μέλος του ΟΣΑ το 2001. Το ίδιο έτος του απονεμήθηκε το Βραβείο Demidov.
Πολιτική
Ο Πρόχοροφ έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος το 1950. Το 1983, μαζί με άλλους τρεις ακαδημαϊκούς- Andrey Tychonoff, Ανατόλι Dorodnitsyn και Γκεόργκι Skryabin - υπέγραψε την περίφημη ανοιχτή επιστολή, καταγγέλλοντας το άρθρο, ο Αντρέι Ζαχάρωφ, στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων. Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων.
Οικογένεια
Και οι δύο γονείς του Πρόχοροφ πέθαναν στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Παντρεύτηκε την γεωγράφο Galina Shelepina το 1941 και είχαν έναν γιο, τον Κυρίλ, ο οποίος γεννήθηκε το 1945. Μετά από τον πατέρα του, Kυρίλ Πρόχοροφ έγινε φυσικός στο χώρο της οπτικής και επί του παρόντος έχει αναλάβει ένα εργαστήριο που σχετίζεται με το λέιζερ στο Ινστιτούτο Γενικής Φυσικής Πρόχοροφ.
Βιβλία
- A. M. Prokhorov (Editor in Chief), J. M. Buzzi, P. Sprangle, K. Wille. Coherent Radiation Generation and Particle Acceleration, 1992, ISBN 0-88318-926-7.Research Trends in Physics series published by the American Institute of Physics Press (presently Springer, New York)
- V. Stefan and A. M. Prokhorov (Editors) Diamond Science and Technology Vol 1: Laser Diamond Interaction. Plasma Diamond Reactors (Stefan University Press Series on Frontiers in Science and Technology) 1999 ISBN 1-889545-23-6.
- V. Stefan and A. M. Prokhorov (Editors). Diamond Science and Technology Vol 2 (Stefan University Press Series on Frontiers in Science and Technology) 1999 ISBN 1-889545-24-4.