Τα δέκα ιατρικά θαύματα του 2015

Οι καινοτομίες στην υγεία που αναμένεται να κάνουν πρεμιέρα φέτος αλλάζοντας τη ζωή των ασθενών

Κινητές μονάδες αντιμετώπισης εγκεφαλικών επεισοδίων, πρωτοποριακά εμβόλια και φάρμακα, ανώδυνες εξετάσεις αίματος, ακτινοθεραπείες στη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων...

Αυτές είναι συνοπτικά οι ιατρικές εξελίξεις που έχουν όλες τις πιθανότητες με το μέρος τους να κάνουν τη διαφορά στην φροντίδα των ασθενών το 2015, σύμφωνα με 110 γιατρούς και επιστήμονες της φημισμένης Cleveland Clinic, στο Οχάιο, οι οποίοι εξέτασαν προσφάτως όλες τις ιατρικές εξελίξεις για να ξεχωρίσουν τις πιο σημαντικές.

Το «Top 10 των Ιατρικών Καινοτομιών», όπως αποκαλείται, εκδίδεται από την Κλινική εδώ και σχεδόν μια δεκαετία και η βαθμολογία του στην πρόβλεψη των πιο σημαντικών εξελίξεων είναι πολύ καλή, κατά τον δρα Μάικλ Ρόιζεν, επιστημονικό υπεύθυνο του Wellness Institute και καθηγητή Ιατρικής στο Κολέγιο Ιατρικής Lerner της κλινικής.

«Αν κοιτάξουμε την αντίστοιχη λίστα που εκδώσαμε πριν από δύο χρόνια, θα δούμε ότι σχεδόν όλες οι προβλέψεις μας μπήκαν στην καθημερινή πρακτική και παρείχαν σημαντικά οφέλη», λέει.

Βέβαια, οι επιλογές εμπεριέχουν και λίγο ρίσκο, διότι απαιτούν να μαντέψουν οι επιστήμονες τι αποφάσεις θα λάβουν οι ρυθμιστικές Αρχές και πως θα εξελιχθούν κλινικές μελέτες που δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί. Αυτός είναι και ο λόγος που «οι προβλέψεις συνήθως είναι πρόωρες κατά 6 έως 18 μήνες, αν και οι περισσότερες βγαίνουν τελικά σωστές», προσθέτει ο δρ Ρόιζεν.

Να, λοιπόν, ποιο είναι το εφετινό Top 10 των ιατρικών ανακαλύψεων:

1. Κινητή Μονάδα Εγκεφαλικών. Το κρίσιμο χρονικό διάστημα για την αντιμετώπιση ενός εγκεφαλικού επεισοδίου που οφείλεται σε θρόμβο (ισχαιμικό εγκεφαλικό) είναι τα πρώτα 60 λεπτά, αλλά οι περισσότεροι ασθενείς καθυστερούν να φτάσουν στο νοσοκομείο.

Το πρόβλημα αυτό μπορούν να επιλύσουν οι κινητές μονάδες εγκεφαλικών, δηλαδή ειδικά εξοπλισμένα ασθενοφόρα που σπεύδουν στους ασθενείς με ύποπτα συμπτώματα. Το ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό του ασθενοφόρου κάνει τηλεδιάσκεψη με τον νευρολόγο στο νοσοκομείο και χορηγεί επιτόπου την πρώτη δόση θρομβολυτικών.

Οι πρώτες τέτοιου είδους μονάδες έχουν ήδη αρχίσει να κυκλοφορούν στις ΗΠΑ και τα έως τώρα στοιχεία δείχνουν ότι οι ασθενείς λαμβάνουν την σωτήρια αγωγή τέσσερις φορές πιο γρήγορα απ’ ό,τι αν πήγαιναν στο νοσοκομείο, κατά τον δρα Πίτερ Ρασμούσεν, διευθυντή του Εγκεφαλοαγγειακού Κέντρου της Κλινικής.

2. Εμβόλιο για το δάγκειο πυρετό. Πενήντα έως 100 εκατομμύρια άνθρωποι σε περισσότερες από 100 χώρες του κόσμου μολύνονται ετησίως με τον ιό που προκαλεί δάγκειο πυρετό και μεταδίδεται με το τσίμπημα των κουνουπιών.

Το πρώτο εμβόλιο εναντίον της νόσου έχει αναπτυχθεί και δοκιμάζεται, και αναμένεται να υποβληθεί για έγκριση μέσα στο 2015.

Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) ο δάγκειος πυρετός αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία νοσηλείας, μετά την ελονοσία, σε επιστρέφοντες ταξιδιώτες στην Ευρώπη.

Στην χώρα μας υπήρξε ένα κρούσμα της νόσου το 2012, έπειτα από σχεδόν 85 χρόνια πλήρους απουσίας.

3. Ανώδυνη εξέταση αίματος. Μία εταιρεία στο Πάλο Άλτο της Καλιφόρνιας βρήκε τρόπο να πραγματοποιεί έως 30 βιοχημικές εξετάσεις σε μία σταγόνα αίματος, που λαμβάνεται από τα τριχοειδή αγγεία στην άκρη ενός δακτύλου με μία πρακτικά ανώδυνη διαδικασία.

Τα αποτελέσματα των εξετάσεων διατίθενται μέσα σε λίγες ώρες από την αιμοληψία, ενώ το κόστος είναι σημαντικά χαμηλότερο από το συμβατικό.

4. Αναστολείς για μείωση της χοληστερόλης. Αν και οι στατίνες ρυθμίζουν αποτελεσματικά εδώ και δύο δεκαετίες τη χοληστερόλη των καρδιοπαθών, ποσοστό έως και 20% των ασθενών παρουσιάζουν δυσανεξία σε αυτές και δεν μπορούν να τις λάβουν.

Το πρόβλημα αυτό μπορεί να αντιμετωπίζει μία νέα ομάδα φαρμάκων, οι αναστολείς του PCSK9, που λαμβάνονται με ένεση, και βρίσκονται στο στάδιο της ανάπτυξης. Οι έως τώρα μελέτες δείχνουν ότι τα φάρμακα αυτά μπορεί να μειώνουν κατά το ήμισυ έως τα δύο τρίτα την «κακή» (LDL) χοληστερόλη, δίχως να προκαλούν συμπτώματα δυσανεξίας, κατά τον δρα Στίβεν Νίσεν, διευθυντή του Τμήματος Καρδιαγγειακής Ιατρικής της ClevelandClinic.

Η έγκριση τουλάχιστον ενός από αυτά, αναμένεται εντός του 2015.

5. «Έξυπνοι» συνδυασμοί για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Περισσότεροι από 30 συνδυασμοί αντισωμάτων με φάρμακα δοκιμάζονται για την αντιμετώπιση συμπαγών όγκων αλλά και αιματολογικών καρκίνων.

Οι συνδυασμοί αυτοί αποκαλούνται συζεύγματα αντισωμάτων-φαρμάκων (ADCs) και η θεωρία πίσω από την επινόησή τους είναι απλή: τα αντισώματα εκ φύσεως επιτίθενται σε συγκεκριμένα είδη ιστών, συνεπώς αποτελούν το τέλειο «όχημα» για να «κουβαλήσουν» τοξικά φάρμακα σε έναν ιστό-στόχο, αφήνοντας ανέπαφους τους υγιείς.

Μερικά τέτοιου είδους φάρμακα έχουν ήδη εγκριθεί, αλλά αναμένονται αποτελέσματα από πολλά άλλα.

6. Αναστολείς των «φρένων» του ανοσοποιητικού. Μία άλλη προσέγγιση στην αντιμετώπιση του καρκίνου είναι η χρήση φαρμάκων που δεσμεύουν την δράση ορισμένων πρωτεϊνών στα κύτταρα, οι οποίες δρουν ως «φρένα» του ανοσοποιητικού και το εμποδίζουν να σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα.

Τα φάρμακα αυτά λέγονται αναστολείς του ανοσοποιητικού σημείου ελέγχου (immune checkpoint inhibitors), χορηγούνται ενδοφλεβίως και δείχνουν να υπόσχονται πολλά στη θεραπεία διαφόρων μορφών καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου του μελανώματος, του νεφρικού καρκινώματος κ.ά.

Ήδη έχουν εγκριθεί ορισμένοι τέτοιου είδους αναστολείς, ενώ αναμένονται και άλλοι.

7. Ασύρματος βηματοδότης. Οι βηματοδότες χρησιμοποιούνται από τη δεκαετία του ’60 για την διόρθωση του καρδιακού παλμού - και το μέγεθός τους ολοένα μικραίνει.

Μία εταιρεία στη Μινεσότα, όμως, επινόησε ένα νέο είδος, που έχει μέγεθος... χαπιού και λειτουργεί δίχως καλώδια, με αποτέλεσμα να μην ενέχει κίνδυνο να σπάσει ή να μολυνθεί το καλώδιο μεταφοράς του ηλεκτρικού ρεύματος, όπως συμβαίνει μερικές φορές (υπολογίζεται στο 2-3% των ασθενών) με τους κλασικούς βηματοδότες.

Η συσκευή αποτελεί αντικείμενο επισταμένων μελετών και προς το παρόν προορίζεται για ασθενείς που χρειάζονται βηματοδότηση μόνο σε έναν θάλαμο της καρδιάς.

8. Νέα φάρμακα για την ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση. Ελπίδες για καλύτερη διαχείριση της ασθένειάς τους δίνουν εξειδικευμένα φάρμακα στους σχεδόν 300.000 άνθρωποι σε Ευρώπη και Αμερική (μεταξύ αυτών και περίπου 2.000 Έλληνες) που πάσχουν από ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση - μία πνευμονοπάθεια που προκαλεί «ουλές» στους πνεύμονες.

Τα φάρμακα αυτά αποτελούν τις πρώτες ειδικές θεραπείες για τη νόσο και παρέχουν ελπίδες ότι οι ασθενείς θα ζήσουν περισσότερο και καλύτερα.

Πριν από την έγκριση αυτών των φαρμάκων (σ.σ. στην Ευρώπη έχει προς το παρόν εγκριθεί ένα, στις ΗΠΑ δύο) η μοναδική θεραπεία ήταν η μεταμόσχευση πνεύμονος, κατά τον καθηγητή Πνευμονολογίας Δημοσθένη Μπούρο, πρόεδρο της Επιστημονικής Εταιρείας Σπανίων Παθήσεων & Ορφανών Φαρμάκων (ΕΕΣΠΟΦ).

9. Διεγχειρητική ακτινοθεραπεία στον καρκίνο του μαστού. Η ανίχνευση του καρκίνου του μαστού στα πολύ αρχικά του στάδια είναι «εισιτήριο» για την ίαση, με τις περισσότερες ασθενείς να υποβάλλονται σε αφαίρεση του όγκου και ύστερα σε ακτινοθεραπεία για να αποτραπεί ο κίνδυνος υποτροπής.

Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται με ολοένα αυξανόμενη συχνότητα η διεγχειρητική ακτινοθεραπεία (IORT), κατά την οποία γίνεται μία και μόνη ακτινοβόληση μέσα στον μαστό της ασθενούς εν όσω αυτή βρίσκεται ακόμα υπό αναισθησία στο χειρουργείο, αμέσως μόλις αφαιρεθεί ο όγκος.

Οι γιατροί της Cleveland Clinic εκτιμούν ότι εφέτος είναι η χρονιά όπου θα αυξηθεί κατακόρυφα η χρήση της μεθόδου, καθώς μελέτες επιβεβαιώνουν πως μία ακτινοθεραπεία εκ των έσω είναι εξίσου αποτελεσματική με τις πολλαπλές ακτινοβολήσεις όλου του μαστού εκ των έξω.

10. Νέα θεραπεία για την καρδιακή ανεπάρκεια. Νέους δρόμους στη θεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας - του τελικού σταδίου σχεδόν όλων των καρδιακών παθήσεων - εκτιμάται ότι ανοίγει ένα νέο φάρμακο, που ουσιαστικά αποτελεί συνδυασμό δύο υπαρχόντων.

Το φάρμακο αποκαλείται LCZ 696 και μελέτη έδειξε ότι μειώνει κατά 20% τη θνησιμότητα από καρδιακή ανεπάρκεια και κατά 21% τις νοσηλείες γι’ αυτήν, σε σύγκριση με την κλασική αγωγή.

Όπως έγραφε και ο καθηγητής Δημήτρης Κρεμαστινός στα «ΝΕΑ» στις 20 Νοεμβρίου 2014 «ενώ πριν από μερικές δεκαετίες η διάγνωση της καρδιακής ανεπάρκειας σηματοδοτούσε αθεράπευτη νόσο με επιβίωση χειρότερη και από τους καρκίνους, τώρα υπάρχει δυνατό φως στο βάθος του τούνελ».

Το LCZ 696 αναμένεται να εγκριθεί κάποια στιγμή το 2015.

Περισσότερα επιστημονικά θέματα εδώ.