«Μια ζωή γεμάτη λάθη δεν είναι μόνο πιο σεβαστή, αλλά και με περισσότερο νόημα από τη ζωή κάποιου που δεν κάνει τίποτα», είχε πει ο George Bernard Shaw. Και μπορεί η φράση «μαθαίνουμε από τα λάθη μας» να σας ακούγεται σαν θεωρητικό κλισέ, αλλά το έχει επιβεβαιώσει και η επιστήμη:
Σε αυτή τη μελέτη, νευροεπιστήμονες διαπίστωσαν πως ο εγκέφαλός μας σπεύδει να μας ειδοποιήσει σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο όταν αντιλαμβάνεται προς οδεύουμε προς ένα λάθος, ώστε να μην το επαναλάβουμε.
Σε αυτή τη μελέτη, νευροεπιστήμονες διαπίστωσαν πως ο εγκέφαλός μας σπεύδει να μας ειδοποιήσει σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο όταν αντιλαμβάνεται προς οδεύουμε προς ένα λάθος, ώστε να μην το επαναλάβουμε.
Με πόσους διαφορετικούς τρόπους όμως μαθαίνουμε από τις κακές επιλογές μας; Ιδού οκτώ λόγοι για τους οποίους, σύμφωνα με την ψυχολόγο Lisabeth Saunders Medlock, πρέπει να είμαστε ευγνώμονες στα λάθη μας:
*Μας βοηθούν να ξεδιαλύνουμε τα «θέλω» μας
Τα λάθη μας λειτουργούν ως «καμπανάκια», ως «φωτεινοί σηματοδότες» που μας ειδοποιούν ότι είμαστε εκτός πορείας και ότι κάτι πρέπει να διορθώσουμε. Κάπως έτσι, μας βοηθούν να επανακαθορίσουμε την σωστή πορεία και να συνειδητοποιήσουμε τι πραγματικά θέλουμε να είμαστε, να έχουμε ή να κάνουμε.
Τα λάθη μας λειτουργούν ως «καμπανάκια», ως «φωτεινοί σηματοδότες» που μας ειδοποιούν ότι είμαστε εκτός πορείας και ότι κάτι πρέπει να διορθώσουμε. Κάπως έτσι, μας βοηθούν να επανακαθορίσουμε την σωστή πορεία και να συνειδητοποιήσουμε τι πραγματικά θέλουμε να είμαστε, να έχουμε ή να κάνουμε.
*Μας μαθαίνουν να αποδεχόμαστε τον εαυτό μας με τα ελαττώματά του
Είναι στενάχωρο να πέφτει κανείς σε κακοτοπιές. Αλλά είναι παρήγορο να μπορεί να γελά με τα λάθη του, και να βρίσκει τη δύναμη να ξανασηκώνεται. Στο κάτω-κάτω, κανείς δεν είναι τέλειος, γι’ αυτό κι εμείς οι ίδιοι πρέπει να αγκαλιάζουμε την ατελή μας φύση.
Είναι στενάχωρο να πέφτει κανείς σε κακοτοπιές. Αλλά είναι παρήγορο να μπορεί να γελά με τα λάθη του, και να βρίσκει τη δύναμη να ξανασηκώνεται. Στο κάτω-κάτω, κανείς δεν είναι τέλειος, γι’ αυτό κι εμείς οι ίδιοι πρέπει να αγκαλιάζουμε την ατελή μας φύση.
*Μας μαθαίνουν να αντιμετωπίζουμε τους φόβους μας
Μερικές φορές, ακόμη και αν δώσουμε σκληρή προσπάθεια, αποτυγχάνουμε. Και είναι σε αυτό το σημείο που οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι «κολλήσαμε». Να έρθουμε δηλαδή αντιμέτωποι με τους φόβους μας, να ζητήσουμε βοήθεια και να ψάψουμε για όλους τους πιθανούς τρόπους να ξεπεράσουμε το πρόβλημα.
Μερικές φορές, ακόμη και αν δώσουμε σκληρή προσπάθεια, αποτυγχάνουμε. Και είναι σε αυτό το σημείο που οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι «κολλήσαμε». Να έρθουμε δηλαδή αντιμέτωποι με τους φόβους μας, να ζητήσουμε βοήθεια και να ψάψουμε για όλους τους πιθανούς τρόπους να ξεπεράσουμε το πρόβλημα.
*Μας κάνουν πιο ειλικρινείς Κυρίως με τον εαυτό μας.
Γιατί χρειάζεται κουράγιο για να παραδεχτούμε ότι κάναμε λάθος, ακόμη κι αν αυτό μας κάνει να ντρεπόμαστε. Στην ουσία τα λάθη μας αναγκάζουν να βάλουμε έναν καθρέφτη απέναντί μας, ο οποίος μας βοηθά να «αγκαλιάσουμε» την δυνατότητα να γίνουμε καλύτεροι.
Γιατί χρειάζεται κουράγιο για να παραδεχτούμε ότι κάναμε λάθος, ακόμη κι αν αυτό μας κάνει να ντρεπόμαστε. Στην ουσία τα λάθη μας αναγκάζουν να βάλουμε έναν καθρέφτη απέναντί μας, ο οποίος μας βοηθά να «αγκαλιάσουμε» την δυνατότητα να γίνουμε καλύτεροι.
*Μας δίνουν εξαιρετικό feedback Έχουμε ένα στόχο.
Δοκιμάζουμε κάτι για να τον πετύχουμε και αποτυγχάνουμε. Η ανάλυση του τι πήγε στραβά είναι αυτή που θα μας δώσει τα πιο χρήσιμα συμπεράσματα για το τι θα πρέπει να αλλάξουμε στην επόμενη προσπάθειά μας.
Δοκιμάζουμε κάτι για να τον πετύχουμε και αποτυγχάνουμε. Η ανάλυση του τι πήγε στραβά είναι αυτή που θα μας δώσει τα πιο χρήσιμα συμπεράσματα για το τι θα πρέπει να αλλάξουμε στην επόμενη προσπάθειά μας.
*Μας μαθαίνουν να παίρνουμε την ευθύνη
Η ενστικτώδης αντίδρασή μας όταν κάτι πάει στραβά, είναι να πούμε «δεν φταίω εγώ». Αλλά αν αφήσουμε τους εγωισμούς στην άκρη, μπορούμε να δούμε πως το να παίρνουμε την ευθύνη των επιλογών μας μπορεί να μην είναι και τόσο ευχάριστη διαδικασία, αλλά σίγουρα μας κάνει καλύτερους και πιο ενδιαφέροντες και αξιόπιστους ανθρώπους.
Η ενστικτώδης αντίδρασή μας όταν κάτι πάει στραβά, είναι να πούμε «δεν φταίω εγώ». Αλλά αν αφήσουμε τους εγωισμούς στην άκρη, μπορούμε να δούμε πως το να παίρνουμε την ευθύνη των επιλογών μας μπορεί να μην είναι και τόσο ευχάριστη διαδικασία, αλλά σίγουρα μας κάνει καλύτερους και πιο ενδιαφέροντες και αξιόπιστους ανθρώπους.
*Μας θυμίζουν τι θα πει ακεραιότητα
Ακόμη και τα μικρότερα λάθη που κάνουμε στην καθημερινότητά μας μπορούν να γίνουν «συνήθεια», και να οδηγήσουν σταδιακά σε μεγαλύτερα. Αυτό γίνεται γιατί έχουμε την τάση να ξεφεύγουμε από τις αξίες μας και να πάμε κόντρα στους δύσκολους στόχους μας.
Ακόμη και τα μικρότερα λάθη που κάνουμε στην καθημερινότητά μας μπορούν να γίνουν «συνήθεια», και να οδηγήσουν σταδιακά σε μεγαλύτερα. Αυτό γίνεται γιατί έχουμε την τάση να ξεφεύγουμε από τις αξίες μας και να πάμε κόντρα στους δύσκολους στόχους μας.
Αλλά η συνειδητοποίηση των λαθών είναι κάτι που μας θυμίζει ότι κάθε μας επιλογή υποδηλώνει τις αξίες και τον τρόπο που έχουμε επιλέξει να ζούμε. Μας θυμίζει, με άλλα λόγια, πόσο σημαντική είναι η ακεραιότητα των επιλογών μας και η συνέπεια στον ευρύτερο τρόπο σκέψης και δράσης μας.
*Μας μαθαίνουν να τολμάμε
Ο εύκολος δρόμος μπροστά σε ένα δύσκολο εγχείρημα είναι να το αποφύγουμε. Ο δύσκολος δρόμος είναι να… μπούμε στην προσπάθεια με τα μπούνια. Και μπορεί να ενέχει τις περισσότερες πιθανότητες για λάθη, αλλά ακόμη κι έτσι, ξέρουμε ότι επιλέξαμε να ρισκάρουμε, να φτάσουμε στα όρια, στην ουσία… να ζήσουμε.
Ο εύκολος δρόμος μπροστά σε ένα δύσκολο εγχείρημα είναι να το αποφύγουμε. Ο δύσκολος δρόμος είναι να… μπούμε στην προσπάθεια με τα μπούνια. Και μπορεί να ενέχει τις περισσότερες πιθανότητες για λάθη, αλλά ακόμη κι έτσι, ξέρουμε ότι επιλέξαμε να ρισκάρουμε, να φτάσουμε στα όρια, στην ουσία… να ζήσουμε.
Περισσότερα θέματα ψυχολογίας εδώ.