| ||||||
| Πρωτεύουσα | Στεμνίτσα | |||||
| Γλώσσες | Ελληνικά | |||||
| Πολίτευμα | Δημοκρατία | |||||
| Μάιος 1821 Απρίλιος 1823 | ||||||
| Θρησκεία | Ορθοδοξία | |||||
| Προηγούμενο κράτος | Μεσσηνιακή Γερουσία | |||||
| Διάδοχο κράτος | Ελληνική Πολιτεία | |||||
Πελοποννησιακή Γερουσία ονομάστηκε οργανισμός διοίκησης που συγκροτήθηκε από τους επαναστατημένους Έλληνες της Πελοποννήσου τον Μάιο του 1821, αμέσως μετά το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821 και λειτούργησε μέχρι την κατάργησή της από την Β' Εθνοσυνέλευση Άστρους, τον Απρίλιο του 1823. Πρόεδρος της Γερουσίας ήταν ο επίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος και αντιπρόεδρος ο Ασημάκης Φωτήλας ο οποίος μετά τον Φεβρουάριο 1822 εκτελούσε καθήκοντα προέδρου.
Ίδρυση
Η Γερουσία αυτή καθιερώθηκε με την έννοια νομοθετικού σώματος και όχι με την έννοια του δεύτερου νομοθετικού σώματος όπως εξελίχθηκε αργότερα.
Στις 25 Μαρτίου του 1821 συγκροτήθηκε στην Πελοπόννησο και συγκεκριμένα στην Καλαμάτα η πρώτη τοπική συνέλευση - Γερουσία η οποία και ήταν εκείνη που πρώτη διακήρυξε την ανεξαρτησία της Ελλάδος και η οποία ψήφισε τη σύσταση της "Μεσσηνιακής Γερουσίας" από τοπικούς προκρίτους υπό τον Πέτρο Μαυρομιχάλη. Το γεγονός αυτό τόσο ενθουσίασε τους Έλληνες που τον ίδιο χρόνο πολιτικοί, εκκλησιαστικοί και στρατιωτικοί πρόκριτοι απ΄ όλη την Πελοπόννησο ανταποκρινόμενοι στην πρόσκληση του Π. Μαυρομιχάλη συνήλθαν στη Μονή των Καλτεζών, στα σύνορα των σημερινών Νομών Αρκαδίας και Λακωνίας, στα τέλη Μαΐου του 1821 όπου και ψήφισαν τη σύσταση της πρώτης μεγάλης γερουσίας πέραν του τοπικού χαρακτήρα που είχε η προηγούμενη και κλήθηκε «Γερουσία όλου του Δήμου των επαρχιών της Πελοποννήσου» ή γνωστότερα ως «Γερουσία των Καλτετζών», ή ακριβέστερα «Πελοποννησιακή Γερουσία» (από το περίγραμμο όνομα της σφραγίδας της) με πρόεδρο τον Π. Μαυρομιχάλη και γραμματέα τον Ρήγα Παλαμήδη. Αυτή η πράξη εκδόθηκε στις 26 Μαΐου του 1821. Ταυτόχρονα εκλέχθηκαν τα μέλη αυτής που την αποτελούσαν οι:
- επίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος στη θέση του προέδρου
- Σωτήριος Χαραλάμπης
- Αθανάσιος Κανακάρης
- Αναγνώστης Παπαγιαννόπουλος (Δεληγιάννης)
- Θεοχάρης (ή Θεοχαράκης) Ρέντης
- Νικόλαος Πονηρόπουλος
Γραμματέας ορίστηκε ο Ρήγας Παλαμήδης.
Αυτοί και καθόρισαν την αποστολή τους που συνίστατο στο:
- "...να συσκέπτωνται, προβλέπωσι και διοικώσι και κατά το μερικόν και κατά το γενικόν, απάσας τας υποθέσεις, διαφοράς και παν ό,τι συντείνει εις την κοινήν ευταξίαν, αρμονίαν, εξοικονομίαν τε και ευκολίαν του ιερού Αγώνος μας, καθ΄ όποιον τρόπον η Θεία πρόνοια τους φωτίση και γνωρίσωσιν ωφέλιμον, έχοντες κατά τούτο κάθε πληρεξουσιότητα, χωρίς να ημπορή τις να αντιτείνει ή να παρακούση εις τα νεύματα και τας διαταγάς των".
Η Πελοποννησιακή Γερουσία που έμελλε ν΄ ασκήσει τα καθήκοντά της μέχρι την πτώση της Τριπολιτσάς (το Σεπτέμβριο του 1821), την επόμενη ημέρα στις 27 Μαΐου του 1821 μετακινήθηκε στη Μονή Χρυσοπηγής στη Στεμνίτσα. Πράγματι η προσφορά των υπηρεσιών της προς το αγωνιζόμενο τότε ελληνικό έθνος υπήρξε μεγάλη, αν ληφθεί υπόψη ότι αυτή απετέλεσε και την πρώτη Πολιτειακή διοίκηση στη δύσκολη περίοδο του ξεσηκωμού και την οργάνωση της Επανάστασης έστω και αν αντέδρασαν τα μέλη της, τότε, στα σχέδια του Δημήτριου Υψηλάντη στις αρχές του Ιουνίου, όταν έφθασε στην Πελοπόννησο και που οδήγησαν σε ρήξη που απείλησε την ενότητα των οπλαρχηγών.
Μέλη της Πελοποννησιακής Γερουσίας
Σε όρκο και αποφάσεις που λήφθηκαν στο Άργος την 1η Δεκεμβρίου 1821 αναφέρονται ως γερουσιαστές οι:
- Δημήτριος Υψηλάντης
- Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης
- Πρωτοσύγγελος Αμβρόσιος (εξ επαρχίας και πατρίδος Αρκαδίας)
- Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος (εξ επαρχίας Λεονταρίου, πατρίδος Πολιανής) (σημείωση: ελλείπει τούτο το όνομα)
- Ασημάκης Φωτήλας (αναφέρεται Φωτείλας) (Καλάβρυτα)
- Θεοχάρης Ρέντης ή Θεοχαράκης Ρένδης (Κόρινθος)
- Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος (Πάτρα)
- Ιωάννης Βαρβάτης εξ επαρχίας Καρυταίνης, κωμοπόλεως Βιτένης
- Χαράλαμπος Περρούκας ή Χαραλάμπης Περούκας (Άργος)
- Παναγιώτης Ζαριφόπουλος (Φανάρι)
- Παναγιώτης Γιανατάκης εν Μισθρά (Μυστράς) τοποτηρητής του Παναγιώτου Ιατράκου ιατρού
- Διονύσιος Παπαγιαννόπουλος (Γαστούνη)
- Κωνσταντίνος Ζαφυρόπουλος εξ Αγίου Πέτρου, πατρίδος Αγίου Ιωάννου
- Γιαννάκης Π. Κυριακός (Καλαμάτα)
- Δημήτριος Καλαμαριώτης (Νησί)
- Χριστόδουλος Άχολος (Πύργος)
- Ηλίας Καράπαυλος (Κορώνη)
- Παναγιώτης Καλογεράς (Μονεμβασία) (σημείωση: ελλείπει τούτο το όνομα)
- Παναγιώτης Ποτήρης (Μοθώνη, δηλ. Μεθώνη)
- Ιωάννης Γ. Οικονομίδης (Νεόκαστρο, δηλ. Πύλος)
- Σπύρος Φραγκισκόπουλος ή Φραντζεσκόπουλος (Ανδρούσα)
- Μιλιάνης τοποτηρητής του Αναγνώστη Παπαγεωργίου (Λεοντάριο), στρατηγός
- Αναγνώστης Ζέρβας εξ επαρχίας κάτω Ναχαγιέ, πατρίδος Κρανιδίου
- Αναγνώστης Αναστασόπουλος εξ επαρχίας πατρίδος Λιγουρίου (σημείωση: ελλείπει τούτο το όνομα)
- Σε σημείωση βρίσκεται το όνομα: Ανδρέας Λόντος (Βόστιτσα) με την παρατήρηση: δεν υπάρχει στα άλλα δυο αντίγραφα
Στην ίδια απόφαση εκλέγεται ως πρόεδρος της Πελοποννησιακής Γερουσίας ο Δημήτριος Υψηλάντης και ο Μιχαήλ Σχινάς ονομάζεται «εξ' απορρήτων».
Στις 27 Δεκεμβρίου 1821, στην Επίδαυρο, ψηφίστηκε ο «Οργανισμός περί προσωρινής Διοικήσεως» με επιπλέον υπογράφοντες τους:
- Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
- Παναγιώτης Ιατράκος στρατηγός
- Αναγνώστης Παπαγεωργίου στρατηγός
(οι δυο τελευταίοι συμμετείχαν αρχικά με αντιπροσώπους τους «τοποτηρητές»)
Στην ίδια απόφαση γίνεται και εκλογή είκοσι μελών για την εθνική βουλή (την Α' Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου). Σε παρένθεση αναφέρονται με την ένδειξη (20 Δεκ) όσοι υπέγραψαν στα πρακτικά της Α' Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου στις 20 Δεκεμβρίου και με την ένδειξη (1 Ιαν) όσοι υπέγραψαν το «Προσωρινόν Πολίτευμα» την 1η Ιανουαρίου:
- Παλαιών Πατρών Γερμανός (20 Δεκ)
- Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης (20 Δεκ)
- Άγιος Ανδρούσης Ιωσήφ (επίσκοπος Ανδρούσας)
- Βενιαμίν Λέσβιος, διδάσκαλος
- Κωνσταντίνος Καρατζάς
- Αθανάσιος Κανακάρης (20 Δεκ)
- Σωτήριος Χαραλάμπης (20 Δεκ)
- Παναγιώτης Κρεββατάς
- Αναγνώστης Παπαγιαννόπουλος (20 Δεκ)
- Γεώργιος Σισίνης
- Πανούτσος Νοταράς (20 Δεκ)
- Δημήτριος Περρούκας ή Περούκας
- Ανδρέας Ζαΐμης (1 Ιαν)
- Πολυχρόνης Τζανέτος (20 Δεκ)
- Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος (1 Ιαν)
- Θεοδωράκης Βλάσης (ή Θεοδωράκης Βλάσσης Θεόδωρος Βλάσιος)
- Γεώργιος Καλαράς
- Γιαννούλης Καραμάνος (20 Δεκ)
και δυο ακόμη ονόματα για τα οποία δεν υπάρχουν στοιχεία
Από άλλες πηγές, κυρίως από τον Αμβρόσιο Φραντζή που ήταν ο ίδιος μέλος της Γερουσίας, φαίνονται και οι εξής ως μέλη της Πελοποννησιακής Γερουσίας:
- Κορίνθου Κύριλλος
- Γεώργιος Βάρβογλους
- Αναγνώστης Ζαφειρόπουλος
- Νικόλαος Τζανέτου
- Αναγνώστης Μακρυπουκάμισος
- Δ. Περωτής
- Δ. Πα. Τζόνης
- Κωνσταντίνος Δημητρίου
Πρόεδρος
Αν και αρχικά ψηφίσθηκε ως πρόεδρος ο Δημήτριος Υψηλάντης, αυτός δεν αποδέχθηκε τη θέση, και στη συνέχεια διορίσθηκε στη θέση του προέδρου ο Βρεσθένης Θεοδώρητος. Μετά την μετάβαση της Γερουσίας στην Τριπολιτσά, στα μέσα Φεβρουαρίου του 1822, χρέη προέδρου εκτελούσε ο αντιπρόεδρος Ασημάκης Φωτήλας.
Γραμματέας
Στην πρώτη πράξη, στις 26 Μαΐου 1821, Γραμματέας ήταν ο Ρήγας Παλαμήδης. Αργότερα γραμματέας ορίστηκε ο Μιχαήλ Σχινάς που τότε ήταν στο Μεσολόγγι. Προσωρινά δε τα καθήκοντα του γραμματέα είχε ο Δ. Κ. Χ. Ασλάνης Βυζάντιος. Αργότερα, ο Σχινάς δεν αποδέχθηκε τη θέση, παραιτήθηκε και ο Βυζάντιος και στη θέση του γραμματέα τοποθετήθηκε ο Ν. Σπηλιάδης.
Περισσότερα ιστορικά αφιερώματα εδώ.