 | |
 | |
| Γεωγραφία | |
|---|---|
| Αρχιπέλαγος | Αιγαίο Πέλαγος |
| Χώρα | |
| Διαμέρισμα | Μαρμαρά |
| Επαρχία | Τσανάκκαλε |
| Πρωτεύουσα | Παναγία η Μπαλωμένη - Çınarlı. |
| Δημογραφικά | |
| Πληθυσμός | 8.894 (απογραφής 2000) |
| Εθνικότητες | Τούρκοι, Έλληνες, Κούρδοι, Βούλγαροι |
| Πρόσθετες πληροφορίες | |
| Ιστοσελίδα | www.gokceada.gov.tr |
Η Ίμβρος (παλαιότερη τουρκική ονομασία: İmroz, σήμερα στα Τουρκικά: Gökçeada (Gökçe=μικρός ουρανός, ada=νησί: μεταφρασμένα από την Τουρκική, δηλαδή το Gökçeada μπορεί να μεταφραστεί στα Ελληνικά ως ουρανοκατέβατο νησί ή το γαλάζιο νησί ή ακριβέστερα το νησί του μικρού ουρανού)), είναι νησί του Αιγαίου, το οποίο ανήκει σήμερα στην Τουρκία και ανήκει διοικητικά στην νομαρχία του Τσανάκαλε. Βρίσκεται στο βόρειο Αιγαίο, στην είσοδο του Ελλησπόντου. Έχει έκταση 279 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 8.912 κατοίκων, εκ των οποίων πλέον μόνον περίπου 254 είναι Έλληνες. Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία, η μελισσοκομική, καλλιέργεια σιτηρών/ελαιοδένδρων, η αλιεία και ο τουρισμός. Το νησί φημίζεται επίσης για τα αμπέλια του και το εκλεκτό κρασί του.
Ιστορία
Αρχαιότητα
Η Ίμβρος θεωρείται ότι πήρε την ονομασία της από την τοπική καρική θεότητα Ίμβραμος που λατρευόταν στο νησί. Στην αρχαιότητα ανήκε, μαζί με τη γειτονική Λήμνο, στην Αθηναϊκή Συμπολιτεία. Μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, ο Μιλτιάδης κατέκτησε το νησί. Οι Αθηναίοι ίδρυσαν εκεί αποικία περί το 450 π.Χ., την οποία διατήρησαν τους επόμενους έξι αιώνες.
Σύγχρονη εποχή
Περί τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το 100% του πληθυσμού του νησιού δηλαδή περίπου 8.000 ήταν Έλληνες. Λόγω της στρατηγικής θέσης της, δίπλα στα Δαρδανέλλια, η Ίμβρος παρέμεινε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, μαζί με την Τένεδο, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου, που παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα.
Το 1920, η Συνθήκη των Σεβρών παραχωρούσε τα δυο νησιά στην Ελλάδα. Μετά όμως την ήττα των Ελλήνων στη Μικρά Ασία και τη Μικρασιατική Καταστροφή, η Συνθήκη της Λωζάννης έδωσε τα δύο νησιά στην Τουρκία, διάδοχο πλέον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η ίδια συνθήκη όμως εξαίρεσε τους Έλληνες κατοίκους των δύο νησιών από την ανταλλαγή των πληθυσμών που ακολούθησε, και προέβλεψε γι' αυτούς εκτενή αυτονομία, πράγμα όπως που στη συνέχεια καταπατήθηκε σε μεγάλη έκταση.
Το 1926, ο νέος Αστικός Κώδικας της Τουρκίας ανακάλεσε όλα τα δικαιώματα των μειονοτήτων, μεταξύ αυτών και των κατοίκων της Ίμβρου, κατά παράβαση της Συνθήκης της Λωζάννης. Ο Νόμος 1151 του 1927 απαγόρευσε τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία. Η πρόβλεψη για ύπαρξη τοπικής αστυνομίας, ελεγχόμενης από την ελληνική μειονότητα στο νησί δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Η Ίμβρος ονομάστηκε Gökçeada και έλαβε χώρα εκτεταμένος εποικισμός από την ενδοχώρα της Τουρκίας, με σκοπό την αλλοίωση της πληθυσμιακής σύνθεσης. Ιδιοκτησίες Ελλήνων απαλλοτριώθηκαν με την επίκληση λόγων ασφαλείας σε εξευτελιστικές τιμές.
Η κλιμάκωση της έντασης στην Κύπρο τη δεκαετία του 1960 επέφερε ακόμη μεγαλύτερη χειροτέρευση των συνθηκών διαβίωσης των Ελλήνων στο νησί. Η εγκατάσταση μιας "ανοικτής φυλακής" (δίπλα στο χωριό Σχοινούδι) για βαρυποινίτες από το εσωτερικό της χώρας αύξησε τον τρόμο του ελληνικού πληθυσμού και επέτεινε το φαινόμενο της μετανάστευσης. Σήμερα οι Έλληνες στην Ίμβρο δεν είναι πάνω από 135, στην πλειοψηφία τους γέροντες. Η "ανοικτή αγροτική φυλακή" χτίστηκε στο χωριό Şirinköy, κοντά στο Σχοινούδι το οποίο ήταν από τα μεγαλύτερα χωριά της Ίμβρου και των Βαλκανίων το οποίο σήμερα είναι από τα πιο ερειπωμένα χωριά στο νησί.
Ίδρυση τελωνείων στην Ίμβρο
Εξαιρετική πρόσφατη εξέλιξη χαρακτηρίζουν οι ιμβριακοί σύλλογοι την απόφαση των τουρκικών αρχών να προχωρήσουν σε ίδρυση τελωνείων στην Ιμβρο και την Τένεδο. Η απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης, που δημοσιεύθηκε στο υπ΄αριθμ. 28150 φύλλο της εφημερίδας της κυβέρνησης της χώρας, έγινε δεκτή με ικανοποίηση καθώς αποτελούσε πάγιο αίτημα των Ελλήνων αλλά και του Πατριαρχείου.
Σύμφωνα με τους ιμβριακούς Συλλόγους «με την εξαιρετική αυτή εξέλιξη, τα νησιά Ιμβρος και Τένεδος είναι πλέον σημεία εισόδου στην Τουρκία από το εξωτερικό και εξόδου από αυτήν για διακίνηση προσώπων, αγαθών και υπηρεσιών από και προς το εξωτερικό.
Ενδεικτικός πληθυσμός Ελλήνων στα χωριά της Ίμβρου
- Άγιοι Θεόδωροι, με πληθυσμό 65 Ελλήνων (Δήμαρχος τρ.: Kostantino Marino).
- Σχοινούδι, με πληθυσμό 52 Ελλήνων.
- Παναγιά, με πληθυσμό 35 Ελλήνων.
- Αγρίδια, με πληθυσμό 23 Ελλήνων (Δήμαρχος τρ.: Atanaş Îpsaro).
- Ευλάμπιο, με πληθυσμό 11 Ελλήνων.
- Γλυκύ, με πληθυσμό 14 Ελλήνων (Δήμαρχος τρ.: Teodoro Vulgarel).
- Κάστρο, με πληθυσμό 0 Ελλήνων.
Σημείωση: Οι παραπάνω αριθμοί αναφέρονται προσεγγιστικά στους μόνιμους Έλληνες ή σε αυτούς που μένουν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου στο νησί και όχι σε αυτούς που επισκέπτονται το νησί στις διακοπές/γιορτές (π.χ Πάσχα, Καλοκαίρι). Πηγή: Νίκος Δολδούρης (Έλληνας Ίμβριος της διασποράς (Αυστραλία) , σήμερα μόνιμος κάτοικος στο Σχοινούδι).
Περιουσίες Ίμβριων Ελλήνων
Όλα τα Ελληνικά χωριά στην Ίμβρο έχουν χαρακτηριστεί ως διατηρητέα από την τουρκική κυβέρνηση. Έτσι, όποιος Ίμβριος θέλει να επισκευάσει το σπίτι του, θα πρέπει να το αναπαλαιώσει όπως ακριβώς ήταν αρχικά. Οι Ίμβριοι που δεν έχουν την τουρκική υπηκοότητα δεν μπορούν να κληρονομήσουν περιουσία στην Ίμβρο. Αυτό αποτελεί πρόβλημα κυρίως στην περίπτωση των Ελλήνων-Ίμβριων ανδρών που δεν έχουν υπηρετήσει στον τουρκικό στρατό. Επίσης κανένας ξένος υπήκοος (δηλαδή χωρίς τουρκική υπηκοότητα -- π.χ. Έλληνας, Ολλανδός, Αμερικανός κλπ) δεν μπορεί να αγοράσει σπίτι στην Ίμβρο γιατί θεωρείται ολόκληρο το νησί παραμεθόριος περιοχή. Όλοι αυτοί οι περιορισμοί (διατηρητέα σπίτια, τουρκική υπηκοότητα) αποτελούν εμπόδια στους Έλληνες-Ίμβριους που θέλουν να επισκευάσουν/κληρονομήσουν τα σπίτια τους. Όταν δεν υπάρχει κληρονόμος, η περιουσία μετά τον θάνατο του ιδιοκτήτη περνάει στο τουρκικό δημόσιο.
Ελληνικά σχολεία στην Ίμβρο
Την Τρίτη 10 Ιανουαρίου 2012 ενεκρίθη το αίτημα αδειοδότησης ελληνικού μειονοτικού σχολείου στην Ίμβρο. Το σχετικό αίτημα είχε πραγματοποιηθεί προς τις τουρκικές αρχές προ ενός έτους από μέλη των κοινοτήτων της Ίμβρου και είχε κατατεθεί διά χειρός του κ. Λάκη Βίγκα. Πρόκειται για ιστορική εξέλιξη καθώς μετά από 47 χρόνια επιτρέπουν οι τουρκικές αρχές σε ελληνικό σχολείο να λειτουργήσει στην Ίμβρο. Τον Σεπτέμβριο 2013 άνοιξε ενα ελληνικό δημοτικό σχολείο τις θύρες του με πέντε μαθητές. Το 2014, το σχολείο έκλεισε και πάλι.
Έλληνες και Κούρδοι στην Ίμβρο
Στην Ίμβρο εκτός από πολύ στρατό και Έλληνες συναντά κανείς και πολλούς Κούρδους μετανάστες. Στο Κάστρο (σήμερα Kaleköy) πολλοί Κούρδοι έχουν πάρει τα εγκαταλελειμμένα σπίτια και τα έχουν μετατρέψει σε ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Στο χωριό Σχοινούδι - Dereköy (το οποίο ήταν το μεγαλύτερο χωριό της Ίμβρου και από τα μεγαλύτερα στην περιοχή των Βαλκανίων) σήμερα κατοικούν λίγοι άνθρωποι.
Η μεταφορά Κούρδων στο νησί ήταν στα πλαίσια της Τουρκικής πολιτικής για την επάνδρωση του νησιού.
Κοίμηση της θεοτόκου, Δεκαπενταύγουστος
Κατά τη διάρκεια του πανηγυριού του Δεκαπενταύγουστου η Ίμβρος και τα χωριά γεμίζουν από Έλληνες Ίμβριους από το εξωτερικό και από την Ελλάδα.
Πληθυσμός
Πληθυσμιακή αλλαγή στην Ίμβρο
Έλληνες
Τούρκοι
| Πόλεις & Χωριά* | 1927 | 1970 | 1975 | 1980 | 1985 | 1990 | 1997 | 2000 | ||||||||
| Παναγιά (Çınarlı) | - | - | 3578 | 615 | 3806 | 342 | 4251 | 216 | 767 | 70 | 721 | 40 | 553 | 26 | 503 | 29 |
| Γλυκί (Bademli) | - | - | 66 | 144 | 1 | 57 | 40 | 1 | 13 | 34 | 29 | 22 | 15 | 15 | 15 | 13 |
| Σχοινούδι (Dereköy) | - | - | 73 | 672 | 391 | 378 | 319 | 214 | 380 | 106 | 99 | 68 | 82 | 40 | 68 | 42 |
| Eşelek | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 152 | - |
| Fatih | - | - | - | - | - | - | - | - | 3962 | 45 | 4284 | 32 | 4135 | 21 | 4180 | 25 |
| Κάστρο (Kaleköy) | - | - | 38 | 36 | 24 | - | - | 128 | 94 | - | 105 | - | 90 | - | 89 | - |
| Şahinkaya | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 168 | - | 107 | - | 86 | - |
| Şirinköy | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 189 | - |
| Αγρίδια (Tepeköy) | - | - | 3 | 504 | 4 | 273 | 2 | 193 | 1 | 110 | 2 | 75 | 2 | 39 | 2 | 42 |
| Uğurlu | - | - | - | - | - | - | - | - | 460 | - | 490 | - | 466 | - | 401 | - |
| Yenibademli | - | - | - | - | - | - | - | - | 416 | - | 660 | - | 628 | - | 581 | - |
| Ευλάμπιο (Yenimahalle) | - | - | 182 | 143 | 162 | 121 | 231 | 81 | 359 | 59 | 970 | 27 | 2240 | 25 | 2362 | 27 |
| Άγιοι Θεόδωροι (Zeytinli) | - | - | 30 | 507 | 15 | 369 | 36 | 235 | 72 | 162 | 25 | 130 | 12 | 82 | 12 | 76 |
| ΣΥΝΟΛΟ | 157 | 6555 | 3970 | 2621 | 4403 | 1540 | 4879 | 1068 | 6524 | 586 | 7626 | 321 | 8330 | 248 | 8913 | 135 |
* παλαιότεροι οικισμοί / νεότεροι οικισμοί (από 1980+)
Πηγή: Gökçeada Municipality official page
Πηγή: Changes in the demographic characteristics of Gökçeada
Γεωγραφία
Η "χώρα" του νησιού είναι η Παναγία (σήμερα Çınarlı). Βρίσκεται στο κέντρο της Ίμβρου και δίπλα στον οικισμό κατασκευάζεται μικρό αεροδρόμιο. Οι περισσότεροι οικισμοί του νησιού απέκτησαν τουρκική ονομασία το 1926.
- Σχοινούδι (σήμερα Dereköy =Λαγγαδοχώρι μεταφρασμένο από τα Τούρκικα). Βρίσκεται στο κέντρο της δυτικής πλευράς του νησιού. Ο οικισμός είναι σήμερα σχεδόν άδειος, λόγω της μετανάστευσης των Ελλήνων κατοίκων του στο εξωτερικό. Γεμίζει όμως για το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου.
- Κάστρο (σήμερα Kaleköy =Καστροχώρι ή Κάστρο μεταφρασμένο από τα Τούρκικα). Βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του νησιού και πήρε το όνομά του από παρακείμενο κάστρο. Έχει επίσης μικρό λιμάνι, που κατασκευάστηκε από τους Γάλλους που το κατείχαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
- Άγιοι Θεόδωροι (σήμερα Zeytinli köyü =Ελαιοχώρι ή Ελαιώνας μεταφρασμένο από τα Τούρκικα). Το χωριό του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου.
- Αγρίδια (σήμερα Tepeköy =Κορφοβουνοχώρι μεταφρασμένο από τα Τούρκικα). Τα Αγρίδια βρίσκονται στα βόρεια του νησιού και στους Τούρκους είναι γνωστά και ως Rum köyü, δηλαδή ελληνικό χωριό, γεγονός που αιτιολογείται από την αμιγώς ελληνική κατοίκηση του.
- Γλυκύ (σήμερα Bademli köyü =Αμυγδαλώνας μεταφρασμένο από τα Τούρκικα). Βρίσκεται ανάμεσα από τη χώρα και το Κάστρο.
- Ευλάμπιο (σήμερα Yenimahalle==Καινούργιος Μαχαλάς μεταφρασμένο από τα Τούρκικα). Κοντά, ουσιαστικά δίπλα, στη χώρα, προς το λιμάνι του Αγίου Κήρυκα (Kuzulimanı).
- Yeni Bademli köyü
- Eşelek / Karaca köyü
- Şahinkaya köyü (=Βράχος του γέρακα μεταφρασμένο από τα Τουρκικά). Εδώ διαμένουν πόντιοι εξισλαμισθέντες/εκτουρκισθέντες.
- Şirinköy (=Χαριτωμένο Χωριό μεταφρασμένα από τα Τούρκικα). Εδώ βρίσκονται τα ερείπια των «ανοικτών αγροτικών φυλακών βαρυποινιτών». Στο χωριό σήμερα ζούνε εκδιωγμένοι Βούλγαροι (Τουρκική μειονότητα εκδιωγμένη από το καθεστώς Ζίβκοβ της Βουλγαρίας). Σήμερα τα ερείπια των φυλακών τα οποία βρίσκονται δίπλα στο χωριό, χρησιμοποιούνται ως στάβλοι.
- Uğurlu köyü (=Τυχερό χωριό μεταφρασμένο από τα Τούρκικα).
Αξιοθέατα
- Κέφαλος (Aydıncık/Kefaloz): Παραλία ιδανική για σέρφινγκ. Η παραλία αυτή τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί τουριστικά. Έτσι σήμερα εκεί συναντάς ταβέρνες, δωμάτια αλλά και ξαπλώστρες.
- Στενός (Kapıkaya ): Παραλία.
- Άγιος Κήρυκας (Kuzulimanı): Πλοίο για Τσανάκαλε και Kabatepe.
- Marmaros: Παραλία με μικρό καταρράκτη. Για την προστασία του δάσους που υπάρχει εκεί η δασονομία απαγορεύει την είσοδο στην παραλία τους καλοκαιρινούς μήνες γιατί υπάρχει κίνδυνος πυρκαγιάς. Στις 16 Αυγούστου όταν γιορτάζει το Εκκλησάκι στην παραλία γίνεται μια εξαίρεση και μόνο τότε επιτρέπεται η είσοδος.
- Σπηλιά (Pınarbaşı): Η μεγαλύτερη πηγή νερού πάνω στο νησί.
- Λιβούνια: Τεράστια, τουριστικά ανεκμετάλλευτη παραλία δυτικά του νησιού, κοντά στο χωριό Uğurlu köyü.
Πρόσωπα
- Μιχαήλ Κριτόβουλος
- Πατριάρχης Βαρθολομαίος, Γεννημένος το 1940 στο χωριό Άγιοι Θεόδωροι.
- Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ιάκωβος, Γεννημένος το 1911 στο χωριό Άγιοι Θεόδωροι.
- Σπύρος Μελετζής, Γεννημένος στο χωριό Άγιοι Θεόδωροι 1906-2003 Φωτογράφος - διάσημος για τις φωτογραφίες της Αντίστασης του 40.
- Νικόλαος Ανδριώτης
Ιμβριακό Γλωσσικό Ιδίωμα
Το ιμβριακό ιδίωμα ανήκει στα λεγόμενα βόρεια νεοελληνικά ιδιώματα, σύμφωνα με τη διάκριση του Γεωργίου Χατζιδάκι, καθώς παρουσιάζει το φαινόμενο της αποβολής των ατόνων φωνηέντων /i, u/ και της κώφωσης των /e, o/ σε /i, u/ αντίστοιχα. Αξιοσημείωτη είναι η διατήρηση σημαντικού αριθμού αρχαιοελληνικών στοιχείων τα οποία δεν υπάρχουν πλέον στην κοινή νεοελληνική γλώσσα σε επίπεδο τόσο λεξιλογίου όσο και γραμματικής. Από τα βασικότερα χαρακτηριστικά του ιδιώματος είναι τα εξής:
- Συχνή ύπαρξη δυσπρόφερτων αλλεπάλληλων συμφώνων (πχ: κουσκ'νίχ'ς).
- Χρήση του τύπου ι (αντί ο) στην ονομαστική ενικού αρσενικού γένους του οριστικού άρθρου (πχ: ι πατέρας).
- Σχηματισμός του α΄πληθυντικού Ενεστώτα και Παρατατικού των ρημάτων μέσης φωνής και με την κατάληξη -ματσ' (πχ: δινόματσ', κρατιέματσ').
Τένεδος
 | |
| |
| Γεωγραφία | |
|---|---|
| Αρχιπέλαγος | Αιγαίο Πέλαγος |
| Έκταση | 37.6 km2 |
| Χώρα | |
 Τουρκία | |
| Περιφέρεια | Μαρμαρά |
| Νομαρχία | Τσανάκαλε |
| Δημογραφικά | |
| Πληθυσμός | 2.543 (απογραφής 2000) |
| Εθνικότητες | 2.526 Τούρκοι - 27 Έλληνες |
| Πρόσθετες πληροφορίες | |
| Ιστοσελίδα | www.bozcaada.bel.tr |
Η Τένεδος (στα τουρκικά Bozcaada) είναι νήσος του Αιγαίου που απέχει 52 μίλια από την είσοδο των στενών των Δαρδανελλίων, και μόλις 3 μίλια δυτικά από την ακτή της Τρωάδας που σήμερα ανήκει στην Τουρκία. Έχει σχήμα κυκλικού τομέα με το τόξο του προς ανατολή. Έχει έκταση μόλις 32 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 2.500 κατοίκων, εκ των οποίων πλέον, μόνον οι 20-25 είναι Έλληνες. Γενικά η Τένεδος είναι χαμηλή, το μεγαλύτερο υψόμετρο έχει η κορυφή του Προφήτη Ηλία (του Αϊλιά) 205 μ. Οι μέγιστες διαστάσεις της είναι κατά διεύθυνση Δ.ΒΔ. - Α.ΝΑ. 6 μίλια και κατά Β-Ν 3 μίλια. Το δε ανάπτυγμα της ακτογραμμής της φθάνει τα 15 μίλια. Ακρωτήρια έχει τον Πουνέντη (δυτική άκρη) επί του οποίου υφίσταται φάρος, και άλλα μικρότερα πέριξ. Το έδαφός της είναι αρκετά εύφορο, η δε καλλιεργούμενη απ΄τους Έλληνες έκτασή της έφθανε τα 13000 στρέμματα, κυρίως πλούσιοι αμπελώνες, από τους οποίους και γινόταν εξαγωγή υπέροχου κρασιού.
Ιστορία
Η Τένεδος κατοικούνταν από τα αρχαία χρόνια και υπήρχε εκεί ιερό του Απόλλωνα. Κατά πάσα πιθανότητα Τυρρηνοί-Πελασγοί από το νησί να ίδρυσαν την Τένεδο στις Άλπεις. Κατά το Μεσαίωνα έγινε αντικείμενο έριδος μεταξύ Οθωμανών και Ενετών, οι οποίοι το κατείχαν διαδοχικά. Τότε χρησιμοποιήθηκε από τους Τούρκους και σαν ναυτική βάση και τόπος εξορίας (εκεί μεταξύ άλλων εξορίστηκε και ο Κωνσταντίνος Μουρούζης).
Κατά την υπογραφή της συνθήκης των Σεβρών το νησί, που κατοικούνταν κατ' απόλυτη σχεδόν πλειοψηφία από Έλληνες, παραχωρήθηκε στην Ελλάδα. Στην απογραφή της νήσου το 1920, ο πληθυσμός της αποτελούσε κοινότητα της επαρχίας Λήμνου και αριθμούσε τους 2835 κατοίκους, όλοι Έλληνες, που ήταν συγκεντρωμένοι στο ομώνυμο μεγαλοχωριό στο βόρειο μέρος της ανατολικής ακτής, που ήταν και ο μόνος οικισμός της νήσου. Μετά την ήττα όμως της Ελλάδας στο Μικρασιατικό Πόλεμο και την πτώση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας που ακολούθησε, κατά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης η Τένεδος μαζί με την Ίμβρο προσαρτήθηκε στη Τουρκία. Τα δυο νησιά, κατά το 14ο άρθρο της Συνθήκης, θα απολάμβαναν καθεστώς αυτονομίας, με δική τους αστυνομία και τοπική κυβέρνηση, ενώ οι Έλληνες που ζούσαν εκεί εξαιρέθηκαν από την ανταλλαγή πληθυσμών. Οι όροι της Συνθήκης παρ' όλα αυτά δεν τηρήθηκαν. Περιουσιακά στοιχεία των Ελλήνων δημεύτηκαν, ναοί βεβηλώθηκαν και το ελληνικό σχολείο έκλεισε, για λόγους ασφαλείας σύμφωνα με το Τουρκικό κράτος, ενώ η θέση τους υποβαθμίστηκε, ιδιαίτερα μετά την όξυνση στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας τη δεκαετία του '60. Σήμερα απομένουν μόλις λίγες δεκάδες ηλικιωμένοι Έλληνες.
Ναυτική ιστορία
Κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο (1912-1913) η Τένεδος καταλήφθηκε στην αρχή μαζί με την Ίμβρο από ελληνικά αποβατικά αγήματα για ανάγκες και μόνο "προκεχωρημένου ναυτικού παρατηρητηρίου" και όχι ως ορμητήριο του ελληνικού στόλου όπως νεότερα ιστορικά για την περιόδο εκείνη κείμενα αναφέρουν. Η Τένεδος λόγω της μικρής απόστασης, τόσο από τα Στενά των Δαρδανελίων, όσο και από τις τουρκικές ακτές, ήταν αρκετά εκτεθειμένη και ούτε ασφάλεια παρείχε. Αντ΄ αυτής ορμητήριο ήταν η Λέσβος. Η Τένεδος χρησιμοποιήθηκε περισσότερο ως προσωρινό αγκυροβόλιο των πλοίων που περιπολούσαν στη περιοχή και ως λιμένας καταφυγής σε περιπτώσεις κακοκαιρίας.
Το πρωί της 9ηςΔεκεμβρίου του 1912 εξερχόμενος στο Αιγαίο ο Οθωμανικός στόλος επικεφαλής του οποίου ήταν το καταδρομικό "Μετζητιέ" ακολούθησε συμπλοκή "εκ μακρόθεν" μεταξύ αυτού και των υπό τη διοίκηση του αντιπλοιάρχου Δ. Παπαχρήστου των ελληνικών αντιτορπιλικών, ("ανιχνευτικών", όπως λέγονταν τότε), τύπου "Λέων". Κατά τη διάρκεια αυτής της συμπλοκής τρία τουρκικά νεότευκτα αντιτορπιλικά τύπου "Σιχάο", επωφελούμενα της δυτικής απομάκρυνσης των ελληνικών ανιχνευτικών πλησίασαν την Τένεδο και άρχισαν να βάλουν κατ΄ αυτής. Στη συμπλοκή επίσης εκείνη το ελληνικό υποβρύχιο Δελφίν προβαίνοντας σε έγκαιρη άπαρση από τη Τένεδο, καταδύθηκε και επιχείρησε τορπιλοβόλο επίθεση κατά του "Μετζητιέ" η οποία όμως απέτυχε λόγω κακής λειτουργίας της τορπίλης. Στη συνέχεια το υποβρύχιο επιχειρώντας μεγαλύτερη κατάδυση προκειμένου ν΄ αποφύγει τα τουρκικά αντιτορπιλικά που είχαν τεθεί σε δίωξή του, προσέκρουσε στο βυθό που ήταν ευτυχώς αμμώδης και έτσι δεν υπέστη καμία βλάβη, όπου και επανήλθε σε "περισκοπικό βάθος".
- Η επίθεση αυτή του ελληνικού υποβρυχίου ήταν η πρώτη στη παγκόσμια ιστορία αναφερόμενη περίπτωση χρησιμοποίησης υποβρυχίου σε πολεμική επιχείρηση εμπόλεμων Χωρών.
Στο μεταξύ αντιλαμβανόμενα τα ελληνικά ανιχνευτικά τον βομβαρδισμό που δέχονταν η Τένεδος επέστρεψαν κινούμενα προς Ανατολάς καταδιώκοντας τα τουρκικά τα οποία έσπευσαν να καλυφθούν υπό το προστατευτικό βεληνεκές των τουρκικών πυροβολείων των Δαρδανελίων χωρίς να υποστούν βλάβη εκ των ελληνικών πυρών. Πλησιάζοντας όμως το μεσημέρι φάνηκε στον ορίζοντα το Θωρηκτό ΑΒΕΡΩΦ στη θέα του οποίου όλα τα τουρκικά πλοία επανέπλευσαν μετά σπουδής στα Στενά.
Εκτός όμως των παραπάνω γεγονότων, στις 17 Φεβρουαρίου του 1913 κάτω από σφοδρή χιονοθύελλα το ελληνικό ανιχνευτικό ΙΕΡΑΞ προσπαθώντας να καλυφθεί σε υπήνεμο μέρος της Τενέδου, λόγω χαμηλής ορατότητας προσάραξε διατρέχοντας μεγάλο κίνδυνο. Προς βοήθειά του προσέτρεξε αμέσως το ανιχνευτικό ΛΕΩΝ, που βρισκόταν σε υπήνεμο όρμο της Ίμβρου το οποίο επεχείρησε ανεπιτυχώς την αποκόλληση του "Ιέρακα" Αργότερα έφθασε και το εύδρομο "ΕΣΠΕΡΙΑ". Εμπρός όμως στον κίνδυνο να γίνουν αντιληπτά τα συμβάντα αυτά στον εχθρό, ο ναύαρχος Κουντουριώτης έπλευσε με τον "ΑΒΕΡΩΦ" στη περιοχή, και τις απογευματινές ώρες κατορθώθηκε η αποκόλληση και η ασφαλής ρυμούλκηση του Ιέρακα στο Μούδρο της Λήμνου.
Πολιτιστικά
Ο Σύλλογος Τενεδίων ο Τέννης ιδρύθηκε το 2006 από μια μικρή ομάδα Τενεδίων προσφύγων που είναι εγκατεστημένοι στην Αττική και εκδιώχθηκαν από την Τένεδο μετά το 1964. Πρωταρχικός στόχος του Συλλόγου, είναι η διατήρηση των δεσμών όλων των Τενεδίων, όπου γης.
Ο Σύλλογος έχει 225 εγγεγραμμένα μέλη (καταγραφή 2008) και ασχολείται στενά και αποτελεσματικά με τα προβλήματα της ελληνικής κοινότητας στην Τένεδο, αξιοποιώντας παράλληλα και την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Η στενή συνεργασία του Συλλόγου με όλους τους φορείς και τα διεθνή θεσμοθετημένα όργανα αποτελεί άμεση προτεραιότητα του συλλόγου.
Πρόσωπα
- Κλεόστρατος ο Τενέδιος
Περισσότερα θέματα για τα ελληνοτουρκικά εδώ.