Οι γιορτές είναι εδώ και το ερώτημα στα χείλη των παιδιών, αναλόγως της ηλικίας, είναι: «Τι δώρο θα μου πάρεις;» ή «Τι δώρο θα μου φέρει ο Αϊ-Βασίλης;». Από την άλλη, το δίλημμα γονιών και συγγενών είναι η επιλογή ανάμεσα σε παιχνίδι ή κάτι πιο πρακτικό. Για να καταλήξετε, ελάτε στη θέση του παιδιού και, πηγαίνοντας μερικά χρόνια πίσω, σκεφθείτε: αν ήσασταν παιδί, τι θα προτιμούσατε, ένα μπλουζάκι ή ένα καινούργιο παιχνίδι; Αν η ζυγαριά γείρει υπέρ του παιχνιδιού, το επόμενο ερώτημα που προκύπτει είναι: Και ποιο απ' όλα τα παιχνίδια που διαφημίζονται και κατακλύζουν τα ράφια των καταστημάτων είναι το καλύτερο, ποιο δεν θα έχει βλαβερές συνέπειες στον ψυχικό κόσμο του παιδιού;
Γράφει η Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Ηδη από τη βρεφική ηλικία το παιχνίδι αποτελεί ένα από τα βασικότερα μέσα μάθησης. Μέσω του παιχνιδιού τα παιδιά εξερευνούν το σώμα τους, τις σχέσεις με τους γονείς τους και τους συνομηλίκους τους και τον κόσμο γύρω τους. Το παιχνίδι βοηθάει στην ανάπτυξη της γλώσσας, της κρίσης και της λογικής. Αρκεί να παρατηρήσουμε παιδιά εν δράσει για να αντιληφθούμε πόσο βασικό είναι το παιχνίδι και για την ανάπτυξη άλλων ικανοτήτων. Για παράδειγμα, το κουνιστό αλογάκι, τα διάφορα οχήματα με πετάλια, το σχοινάκι βοηθούν στην ανάπτυξη ικανοτήτων όπως η μυϊκή δύναμη, η ισορροπία και ο συντονισμός κινήσεων. Το παιχνίδι καλεί τα παιδιά να αφήσουν ελεύθερη τη φαντασία τους και να αυτοσχεδιάσουν, όπως όταν παίζουν σπιτάκια ή ινδιάνους και καουμπόηδες. Ακόμη μέσα από το παιχνίδι τα παιδιά αποκτούν εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους και αυξάνεται η αυτεκτίμησή τους. Οταν τελειώνουν ένα παζλ, το χτίσιμο ενός κάστρου, ή όταν δημιουργούν ένα σύννεφο από σαπουνόφουσκες νιώθουν ότι τα κατάφεραν και αποκτούν μια αίσθηση δύναμης. Παράλληλα με το αίσθημα αυτεκτίμησης τα παιχνίδια αποτελούν τη βάση της φιλίας. Τα επιτραπέζια παιχνίδια, η ομαδική εργασία για την επίτευξη ενός κοινού στόχου, η χαρά που δίνει η μοιρασιά του παιχνιδιού με έναν φίλο (παρά τα σποραδικά καβγαδάκια) θέτουν τη βάση για μακροχρόνιες φιλίες. Η επικοινωνία προάγεται μέσα από την παρέα και μέσω των παιχνιδιών. Παίζοντας τα παιδιά με παιχνίδια στα πλαίσια μιας ομάδας βοηθούνται να ανακαλύψουν πώς σκέφτονται και νιώθουν τα άλλα άτομα και τι προκαλεί επιδοκιμασία ή αποδοκιμασία. Μαθαίνουν τι γίνεται όταν αποφασίσουν να μοιραστούν το game boy ή όταν το κρατήσουν για τον εαυτό τους, και αντιλαμβάνονται τις επιπτώσεις των πράξεών τους στους άλλους.
Μέσω των παιχνιδιών τα παιδιά μπορούν να διοχετεύσουν την ενέργειά τους με επιτρεπτούς τρόπους. Ετσι, ενώ μπορεί να είναι επιλήψιμο το να χοροπηδούν στον καναπέ, το να χρησιμοποιούν ένα τραμπολίνο για τον ίδιο σκοπό ή να οδηγούν ποδήλατο είναι σωστό.
* Οι κατηγορίες
* Παιχνίδια που βοηθούν στη φυσική ανάπτυξη και στη μυϊκή δύναμη, όπως βαγονέτα, παιχνίδια που απαιτούν έλξη ή ώθηση (για μικρά παιδιά), ποδήλατα, πατίνια, σκέιτ μπορντ.
* Παιχνίδια που βοηθούν στην ανάπτυξη της αντίληψης καθώς και του συντονισμού χεριού και ματιού, όπως παζλ, κύβοι, σετ για κατασκευές και χτίσιμο.
* Παιχνίδια που βοηθούν στην ανάπτυξη των αισθήσεων (αφή, όραση, ακοή, όσφρηση, γεύση), όπως μουσικά όργανα (αληθινά ή παιχνίδια), πλαστελίνη, σετ κατασκευής με πηλό, κασετόφωνο, τηλεσκόπιο, παιχνίδια που παράγουν ήχο ή εικόνες.
* Παιχνίδια για την ανάπτυξη των κοινωνικών ικανοτήτων και της φαντασίας, όπως κούκλες, κουκλόσπιτα, κουζινικά, σετ μπακαλικής, παραγεμισμένα ζωάκια, πλαστικές φιγούρες, τρένα, αεροπλάνα, αυτοκινητάκια, επιτραπέζια παιχνίδια και βιβλία .
* Παιχνίδια για την ανάπτυξη των καλλιτεχνικών και δημιουργικών τάσεων καθώς και παρατήρησης/λογικής, όπως σετ ζωγραφικής, σετ κατασκευής κοσμημάτων, αργαλειοί, χημικά σετ, σετ για πειράματα, πλαστικά ζώα.
* Παιχνίδια για την ανάπτυξη των ικανοτήτων που βοηθούν στην ανάγνωση και στην αριθμητική, όπως κύβοι και μαγνητικοί πίνακες με γράμματα και αριθμούς, βιβλία, κασέτες/CD με τραγούδια και παραμύθια.
* Θυμηθείτε:
* Τα ακριβότερα παιχνίδια δεν είναι απαραιτήτως και τα καλύτερα.
* Τα δημοφιλέστερα παιχνίδια δεν είναι τα μόνα που ευχαριστούν τα παιδιά.
* Τα απλά, κλασικά παιχνίδια (μπάλες, κούκλες - αρκουδάκια, κύβοι) εξακολουθούν να συγκινούν τα παιδιά επειδή τους επιτρέπουν να αφήσουν τη φαντασία τους ελεύθερη και να δημιουργήσουν πολλά θέματα παιχνιδιού γι' αυτό και αυτά τα παιχνίδια έχουν αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου.
* Οι επιλογές
Μωρά
* Παιχνίδια που είναι αρκετά μεγάλα ώστε το μωρό να μην τα καταπιεί, να μη σπάνε, να πλένονται και να μην έχουν μυτερές γωνίες ή μικρά κομμάτια που μπορεί να τραβηχτούν και να βγουν.
* Παιχνίδια με έντονα χρώματα και διαφορετική υφή.
* Παιχνίδια με ήχο και χρώμα που απευθύνονται σε διαφορετικές αισθήσεις.
* Παιχνίδια τα οποία το μωρό να μπορεί να κοιτάξει με ενδιαφέρον, να βάλει στο στόμα και να ρίξει κάτω.
* Μαλακά, ζεστά αρκουδάκια ή άλλα ζωάκια.
* Παιχνίδια που χρειάζονται έλξη ή ώθηση (π.χ. πάπια που τραβιέται με σχοινάκι).
* Παιχνίδια που μπαίνουν το ένα μέσα στο άλλο.
* Βιβλία για μωρά.
Παιδιά 2-3 ετών
* Οχήματα με πετάλια, ποδηλατάκι, βαγονέτο.
* Κούνια, τραμπολίνο, κατασκευές για αναρρίχηση.
* Κύβοι
* Παζλ, παιχνίδια με ένθετα κομμάτια στα οποία πρέπει να ταιριάξουν το σωστό σχήμα στη σωστή εγκοπή.
* Κούκλες, παραγεμισμένα ζωάκια.
* Αυτοκίνητα, φορτηγά, τρένα.
* Σετ με ρούχα και εργαλεία διαφόρων επαγγελμάτων.
* Δημιουργικά υλικά, όπως νερομπογιές, κηρομπογιές, μαρκαδόροι.
* Βιβλία.
Παιδιά 4-5 ετών
* Μαριονέτες και κουκλοθέατρο.
* Σετ με ζώα της φάρμας, του δάσους κ.ά.
* Κύβοι και άλλα υλικά για κατασκευές και χτίσιμο.
* Μουσικά όργανα
* Δημιουργικά υλικά
* Παιχνίδια που προάγουν τις πνευματικές ικανότητες.
* Παιχνίδια που βοηθούν στην εκμάθηση ανάγνωσης και αριθμητικής.
* Κούκλες, παραγεμισμένα ζωάκια, κουκλόσπιτα, κουζινικά κ.ά.
* Μέσα συγκοινωνίας, ηλεκτρικά και τηλεκατευθυνόμενα παιχνίδια.
Παιδιά σχολείου
* Ηλεκτρονικά παιχνίδια
* Επιτραπέζια
* Ποδήλατα
* Σετ για χειροτεχνίες
* Σετ για κατασκευές
* Σετ για πειράματα
* Τηλεσκόπιο και σετ για επιστημονικές παρατηρήσεις.
* Παιχνίδια από τον προηγούμενο κατάλογο τα οποία απευθύνονται σε μεγαλύτερα παιδιά.
* Η κρίσιμη ερώτηση
Το παιδί μου ζητάει επίμονα κάποια πολυδιαφημισμένα παιχνίδια που είναι τώρα της μόδας. Να του τα αγοράσω; Μήπως κάποια από αυτά είναι βλαβερά για την ψυχική του υγεία;
Σε γενικές γραμμές τα παιχνίδια από μόνα τους δεν είναι ούτε καλά ούτε κακά, αλλά εξαρτάται από τη χρήση τους και τον βαθμό γονεϊκής παρέμβασης η επίδρασή τους. Ετσι, ακόμη και το κατ' εξοχήν εκπαιδευτικό παιχνίδι δεν θα αποδώσει αυτά που ο κατασκευαστής του υπόσχεται αν δεν χρησιμοποιηθεί σωστά. Από την άλλη, τα παιχνίδια που θεωρείται ότι προάγουν τη βία δεν εξυπηρετούν απαραιτήτως αυτόν τον σκοπό όταν οι γονείς εξηγούν τη σωστή χρήση τους, τη διαφορά μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, τις επιλογές σωστής συμπεριφοράς σε διάφορες καταστάσεις και φροντίζουν ώστε το παιδί τους να έχει μια ευρύτερη γκάμα παιχνιδιών και επιλογών.
Περισσότερα θέματα για γονείς εδώ.