Αδιαμφισβήτητη πρωταγωνίστρια των ημερών η Πάτρα, με το περίφημο Πατρινό Καρναβάλι να κρατάει τα σκήπτρα και να συγκεντρώνει όλα τα βλέμματα πάνω της. Η Ξάνθη ακολουθεί στη δεύτερη θέση με τις καρναβαλικές της εκδηλώσεις να ξεσηκώνουν τα πλήθη, ενώ το Ρέθυμνο διοργανώνει το τρίτο μεγαλύτερο καρναβάλι στη χώρα.
Ωστόσο, στη Νάουσα, την Κοζάνη, την Καλαμάτα και σε άλλες περιοχές της χώρας αναβιώνουν κάθε χρόνο έθιμα που έχουν τις ρίζες τους βαθιά στο πέρασμα των αιώνων –αρκετά από αυτά φέρουν και διονυσιακές αναφορές– και «ξυπνούν» κάθε χρόνο τέτοια εποχή βάζοντας μικρούς και μεγάλους σε εορταστικό κλίμα. Άλλα πιο παραδοσιακά και άλλα πιο μοντέρνα, έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό τους ένα στοιχείο: χαρίζουν αστείρευτα χαμόγελα σε όλους.
Γράφει η Ελπίδα Πιτάκη
Νάουσα
Χαρακτηριστικός χαιρετισμός Γενίτσαρου
Μία φορά να επισκεφτείτε τη Νάουσα κατά τη διάρκεια της Αποκριάς και θα ανανεώνετε το ραντεβού σας με την μοναδική ηρωική πόλη της χώρας κάθε χρόνο για τον επόμενο. Το κέφι, ο ενθουσιασμός και ο αυθορμητισμός κυριαρχούν σε καθημερινή βάση σε όλους τους δρόμους της, με τον παραδοσιακό ζουρνά να κυριαρχεί στα ακούσματα και τις επιλογές του κόσμου και τους αυτοσχέδιους εορτασμούς και γλέντια να στήνονται σχεδόν σε κάθε γειτονιά και στέκι της πόλης. Από τα πιο χαρακτηριστικά, ωστόσο, έθιμα της Νάουσας οι «Μπούλες», κατά κόσμον «Γενίτσαροι και Μπούλες», με βαθιές ρίζες στο πέρασμα των αιώνων που συνδυάζει την τοπική παράδοση με τους ηρωικούς αγώνες, ενώ αναφορές γίνονται και στην αρχαία Ελλάδα, αναφορικά με τον θεό Διόνυσο. Η μεγαλύτερη ακμή του σημειώθηκε στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αι., ενώ μέχρι σήμερα εφαρμόζεται αναλλοίωτο, δημιουργώντας μια συγκινησιακή ατμόσφαιρα που καθορίζει και τον «χαρακτήρα» της Αποκριάς. Πρόκειται, λοιπόν, για μπουλούκια (ομάδες) αντρών ντυμένων με την παραδοσιακή ενδυμασία του Γενίτσαρου, οι οποίοι γυρίζουν στους δρόμους και τις γειτονιές της πόλης χορεύοντας παραδοσιακούς χορούς με τη συνοδεία του ζουρνά και του νταουλιού.
Η Μπούλα και ο Γενίτσαρος στο Δημαρχείο της Νάουσας
Το έθιμο διαδραματίζεται την πρώτη Κυριακή της Αποκριάς και τη Δευτέρα, συνεχίζεται την Κυριακή της Αποκριάς (το απόγευμα μετά το βγάλσιμο του «Προσώπου» πραγματοποιείται υπαίθριο γλέντι στην περιοχή Αλώνια με παραδοσιακούς μεζέδες και το φημισμένο ναουσαίικο ξινόμαυρο) και την Καθαρά Δευτέρα, για να ολοκληρωθεί την Κυριακή της Ορθοδοξίας στην περιοχή του Σπηλαίου. Tip: Αξίζει να παρακολουθήσετε από κοντά την διαδικασία ντυσίματος του Γενίτσαρου και να ακολουθήσετε τη διαδρομή του μπουλουκιού. Θα ζήσετε μια μοναδική εμπειρία ζωής που πραγματικά θα σας μείνει αξέχαστη.
Κοζάνη
Ο "φανός" στην κεντρική πλατεία της Κοζάνης
Το βράδυ της Κυριακής της Αποκριάς σε κάθε γειτονιά της Κοζάνης ανάβουν για πάρα πολλούς συνεχόμενους αιώνες οι «φανοί» –μεγάλες φωτιές–, με βασικότερο απ’ όλους εκείνον στην κεντρική πλατεία της πόλης. Γύρω τους στήνεται ένα γλέντι με μεγάλους και μικρούς να τραγουδούν και να χορεύουν συνοδεία ζωντανής μουσικής (από χάλκινα πνευστά) και κρασιού που ρέει άφθονο. Ιδιαίτερη μνεία αξίζουν τα τραγούδια, γνωστά και ως «ξινέντραπα» ή «μασκαραλίτικα», με σατυρικό χαρακτήρα και περιπαικτικό χαρακτήρα, που τα λένε «έξω από τα δόντια» χωρίς καμία απολύτως ντροπή, καθώς εκείνο το βράδυ όλα είναι επιτρεπτά! Όταν σβήσει η φωτιά πολλοί είναι εκείνοι που μαζεύουν τις στάχτες και τις σκορπάνε στις καλλιέργειες έτσι ώστε να πολλαπλασιαστεί η σοδειά τους.
Καρναβάλι Νέδουσας
Το έθιμο της "Ευετηρίας" λαμβάνει χώρα με σκοπό να εξασφαλίσει την καλοχρονιά και γονιμότητα
Για να ζήσετε τον αυθεντικό, παραδοσιακό εορτασμό της Αποκριάς, επισκεφτείτε την Νέδουσα, έναν από τους ορεινούς οικισμούς του δήμου Καλαμάτας, σε απόσταση 30 χλμ. από το κέντρο της Μεσσηνιακής πρωτεύουσας. Κάθε χρόνο την καθαρά Δευτέρα στην κεντρική πλατεία του χωριού λαμβάνει χώρα ένα αυθεντικό, αγροτικό δρώμενο. Γνωστό και ως το δρώμενο της Ευετηρίας, είναι ένα είδος "λαϊκού θεάτρου" που αποτελείται από μια σειρά "πράξεων" που πραγματοποιούνται από μια ομάδα μεταμφιεσμένων με σκοπό την εξασφάλιση της καλοχρονιάς και της γονιμότητας. Το μοναδικό αυτό δρώμενο αποτελείται από κάποια χαρακτηριστικά μέρη τα οποία δεν συναντούνται σε άλλα σημεία της Ελλάδας, προσελκύοντας έτσι εκατοντάδες φίλους της παράδοσης από κάθε γωνιά της χώρας. Tip: Κατά τη διάρκεια του δρώμενου ο πολιτιστικός σύλλογος του χωριού προσφέρει στους επισκέπτες σαρακοστιανά και τοπικό κρασί.
Ρέθυμνο
Η τελετή έναρξης του Ρεθεμνιώτκου Καρναβαλιού Κρήτης για το 2016
Από τις πιο φημισμένες διοργανώσεις της Κρήτης και το τρίτο μεγαλύτερο καρναβάλι στην Ελλάδα –μετά από εκείνα της Πάτρας και της Ξάνθης– το Ρεθεμνιώτικο Καρναβάλι αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους θεσμούς της πόλης, που μάλιστα το 2014 έκλεισε 100 χρόνια ζωής –οι πρώτες χιουμοριστικές εκδηλώσεις σημειώθηκαν το 1914. Η πόλη του Ρεθύμνου μέσα από το καρναβάλι της προσπαθεί και καταφέρνει να προβάλλει την ιδιαίτερη ταυτότητά της, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την μακραίωνη ιστορία και την πλούσια παράδοσή της. Για περίπου 3 συνεχόμενες εβδομάδες το Ρέθυμνο και οι κάτοικοί του, φοράνε την καλύτερη διάθεσή τους, την πιο χρωματιστή και ευφάνταστη αποκριάτικη στολή τους και ξεχύνονται στους δρόμους της πόλης για να πάρουν μέρος στα parties που λαμβάνουν χώρα σε διάφορα σημεία της, με βασικούς πρωταγωνιστές τη μουσική, το χορό, το θέατρο και τις παρελάσεις για μικρούς και μεγάλους. Η πιο διάσημη και ξεχωριστή διοργάνωση κατά τη διάρκεια του Ρεθεμνιώτικου Καρναβαλιού δεν είναι άλλη από το "Κυνήγι του κρυμμένου θησαυρού", που διοργανώνεται από το 1990 και ξεσηκώνει στο πόδι –στην κυριολεξία– όλη την πόλη και τους επισκέπτες της. Πρόκειται για ένα παιχνίδι μυστηρίου που εξελίσσεται σε ολόκληρη την πόλη, αναδεικνύοντας σε μεγάλο νικητή την ομάδα που θα φτάσει πρώτη στο θησαυρό, λύνοντας όλους τους γρίφους που λαμβάνει κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Η μεγάλη παρέλαση των αρμάτων και των καρναβαλιστών πραγματοποιείται την Κυριακή της Αποκριάς, το προηγούμενο βράδυ διοργανώνεται νυχτερινή παρέλαση, τόσο για μικρούς όσο και για μεγάλους ενώ την Καθαρά Δευτέρα γιορτάζονται παραδοσιακά τα Κούλουμα. Tip: Αξίζει να ακολουθήσετε και κάποια διαδρομή με παραδοσιακούς κανταδόρους, για να ταξιδέψετε στο χρόνο μέσα από καντάδες μιας άλλης εποχής.
Ζάκυνθος
Αν βρεθείτε στη Ζάκυνθο την περίοδο των Αποκριών θα έχετε τη δυνατότητα να ζήσετε ένα τριήμερο ξέφρενου κεφιού και διασκέδασης διαφορετικό απ' όσα έχετε βιώσει σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Το πρόγραμμα του ζακυνθινού καρναβαλιού, το οποίο μετρά πέντε αιώνες ζωής, γνωστοποιείται στο κοινό από τους παραδοσιακούς ντελάληδες που γυρίζουν όλο το νησί την Κυριακή του Ασώτου –την αποκαλούμενη και "γουρουνοκυριακή"– φέρνοντας στο νου εικόνες από τα περίφημα καρναβάλια των παλαιότερων χρόνων. Παρελάσεις, μασκαράτες, χοροί και αυτοσχέδια κωμικά έργα στους δρόμους είναι κάποιες από τις εκδηλώσεις που θα μαγνητίσουν το ενδιαφέρον σας. Όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, έτσι κι εδώ, οι εκδηλώσεις για τον εορτασμό της Αποκριάς κορυφώνονται την τελευταία Κυριακή, με πλήθος μεταμφιεσμένων να συνοδεύουν την περιφορά του Καρνάβαλου με πρωτότυπα άρματα. Οι εκδηλώσεις ολοκληρώνονται με την "Κηδεία της Μάσκας", μια διασκεδαστική παρωδία κηδείας, όπου τη θέση του νεκρού καταλαμβάνει ο Καρνάβαλος, ο οποίος εν συνεχεία καίγεται. Tip: Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα δρώμενα του καρναβαλιού είναι οι περίφημες "Γκιόστρες", κατά τη διάρκεια των οποίων πραγματοποιούνται ιππικοί αγώνες με Ζακυνθινούς καβαλάρηδες στην πλατεία Σολωμού, καθώς και η αναπαράσταση του παραδοσιακού βενετσιάνικου γάμου.
Ύδρα
Η καρναβαλική παρέλαση στην Ύδρα περνάει από τα γραφικά σοκάκια του νησιού
Όσοι επιλέξετε την Ύδρα για τις ανοιξιάτικες εξορμήσεις σας, φροντίστε να βρίσκεστε στο αρχοντικό νησί το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας. Όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, έτσι και εδώ, οι εκδηλώσεις για τον εορτασμό της Αποκριάς κορυφώνονται την τελευταία Κυριακή, με πλήθος μεταμφιεσμένων να περιφέρονται στα γραφικά σοκάκια της Ύδρας, χορεύοντας σε ξέφρενους ρυθμούς και ακολουθώντας την πορεία που διαγράφει ο βασιλιάς Καρνάβαλος. Η παρέλαση ξεκινάει από την Πλατεία Ναυάρχου Βότσου, ενώ κατά τη διάρκεια της παρέλασης πραγματοποιούνται τρεις στάσεις (στη συνοικία του Καμινιού, στη Λάκκα του Κόκκορη και στη Λάκκα Γαβρίλη) στις οποίες στήνονται γλέντια με χορούς, πατροπαράδοτες, νησιώτικα τραγούδια και τοπικά κεράσματα. Μόλις η πομπή φτάσει στο λιμάνι του γραφικού οικισμού της Ύδρας, το γλέντι ανάβει με διασκέδαση που κρατάει μέχρι πρωίας. Η παρέλαση ολοκληρώνεται με το παραδοσιακό κρέμασμα του βασιλιά Καρνάβαλου στην Πλατεία της Ξερής Ελιάς.
Περισσότερα θέματα για την παράδοση εδώ.