Διαβάστε παρακάτω τον απολογισμό για της συζήτησης για την Ειδική Αγωγή στον Εθνικό Διάλογο. Ο Αντώνης Λιάκος παρουσιάζει τι συζητήθηκε και τον προγραμματισμό για την "ολοκλήρωση της γέφυρας".
Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι,
Σας στέλνω έναν απολογισμό των όσων έγιναν έως τώρα, καθώς και τον προγραμματισμό για την επόμενη φάση.
Κορμός των εργασιών του Διαλόγου υπήρξαν οι εργασίες στις ειδικές επιτροπές και στις ομάδες εργασίας, οι οποίες συστήθηκαν μετά από πρόσκληση στα μέλη της αρχικής επιτροπής των 36 (28 Δεκ. 2015), η οποία εμπλουτίστηκε με μέλη του ΙΕΠ, ειδικούς στην εκπαίδευση και μάχιμους εκπαιδευτικούς, ώστε να φτάσει σήμερα σε έναν αριθμό πλέον των 100 προσώπων, τα οποία δραστηριοποιούνται σε 10 επιτροπές και ομάδες εργασίας. Οι επιτροπές αυτές συνεδριάζουν τακτικά, ανταλλάσσοντας κείμενα και προτάσεις. Είναι συγκινητική η προθυμία συμμετοχής και η δέσμευση των συναδέλφων και συναδελφισσών προς την κατεύθυνση της ολοκλήρωσης αυτού του εγχειρήματος. Ο Διάλογος είναι μια ζώσα πραγματικότητα, η οποία δεν μπορεί να περιγραφεί εκ των προτέρων, παρά μόνο εν μέρει. Ωστόσο εξαρχής οι προσδοκίες μας αφορούσαν την επανεκκίνηση της παιδείας μετά την κρίση, και την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Όπως συμβαίνει και στις επιστημονικές έρευνες, στην πορεία δημιουργούνται νέα ερωτήματα τα οποία πρέπει να μελετηθούν και να απαντηθούν. Επομένως η δημιουργία ομάδων έρευνας και διαβούλευσης ακολουθεί την πορεία του Διαλόγου και θα παραμείνει ανοικτή έως και τη διατύπωση των τελικών προτάσεων για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.
Παράλληλα, επεξεργαζόμαστε τις προτάσεις που καταθέτουν οι πολίτες στον κόμβο του Διαλόγου, οι οποίες ήδη υπερβαίνουν τις 150 τεκμηριωμένες προτάσεις. Είναι εντυπωσιακό ότι παρά τις διαφορές από πρόταση σε πρόταση, η κατεύθυνση συμπίπτει με τις επεξεργασίες της επιτροπής. Προς την ίδια κατεύθυνση αναπτύσσονται και οι απόψεις που κατατίθενται στις ανοικτές συναντήσεις του Διαλόγου.
Οι κεντρικές επιλογές που καθορίζουν την κατεύθυνση των Μεταρρυθμίσεων, όπως προκύπτουν από την πορεία του Διαλόγου είναι οι εξής: έχει εκφραστεί από όλους/ες η βούληση για την υπεράσπιση της δημόσιας εκπαίδευσης, η ανάγκη ενδυνάμωσης των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτικών θεσμών κάθε βαθμίδας μέσω της ανα-ρύθμισης των σχέσεων με την κεντρική διοίκηση (παιδαγωγική αυτονομία), η ανάγκη εισαγωγικής και διαρκούς επιμόρφωσης του εκπαιδευτικού προσωπικού, η αλλαγή της κουλτούρας του σχολείου, η μετάβαση από τη διδασκαλία στη μάθηση, η ενίσχυση του ρόλου και των αρμοδιοτήτων του συλλόγου των διδασκόντων, η καλλιέργεια δημοκρατικών αξιών στην εκπαίδευση, ο ενιαίος χώρος έρευνας-διδασκαλίας στην ανώτατη εκπαίδευση, η αποκέντρωση και η απόδοση πρωτοβουλίας στους συντελεστές της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Διαπιστώνουμε ότι τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα δεν ανταποκρίνονται στο μέγεθος των κόπων των μαθητών, των θυσιών των οικογενειών τους, ακόμη και των πόρων που διατέθηκαν στο παρελθόν.
Τα βασικά πορίσματα που προέρχονται από τις ειδικές επιτροπές είναι τα εξής (με τη μορφή βασικών σημείων):.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
9) ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Αρχικά ο σχεδιασμός ήταν η επιτροπή να περιλάβει ζητήματα που αφορούν όλες τις ειδικές ομάδες μαθητών. Αυτό δεν στάθηκε δυνατό γιατί ήδη τα προβλήματα της ειδικής αγωγής έχουν μια ισχυρή ιδιαιτερότητα και μεγάλο άνοιγμα πολλών και διαφορετικών περιπτώσεων.
Έργο της Επιτροπής είναι :
• Η ανάπτυξη διαλόγου γύρω από τα θέματα που απασχολούν την εκπαίδευση των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή/και αναπηρίες, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
• Η διαμόρφωση των βασικών αρχών και η διατύπωση προτάσεων για τη βελτίωση των συνθηκών της εκπαίδευσης και ένταξης στο κατάλληλο περιβάλλον μάθησης με τους λιγότερους δυνατόν αποκλεισμούς.
Όσον αφορά το παιδί με Αναπηρία & Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες η επιτροπή προσανατολίζεται προς τα εξής ζητήματα:
• Εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης.
• Συνεχή αξιολόγηση της προόδου του.
• Φάκελο που θα περιλαμβάνει σημαντικά στοιχεία για το παιδί, ιδιαίτερα την πορεία του και την πρόοδό του στο σχολείο.
• Συναίνεση γονέων για το εξατομικευμένο πρόγραμμα που θα ακολουθείται με τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο συνάντηση στο σχολείο γονέων – εκπαιδευτικών, όπου θα συζητούν τα θέματα που άπτονται της προόδου του μαθητή.
• Πολύ καλά συντονισμένη ομάδα εκπαιδευτικών & ειδικών που θα δουλεύουν με τον μαθητή.
• Τον κύριο λόγο για τον μαθητή τον έχει ο εκπαιδευτικός της τάξης.
• Η σχέση εκπαιδευτικών και συνοδών (όταν υπάρχουν) θα πρέπει να είναι συνεργατική με σκοπό την βέλτιστη προσαρμογή και πρόοδο του παιδιού, αλλά και την κατά το δυνατό μεγαλύτερη ανεξαρτητοποίησή του στο σχολείο (προοδευτική μείωση της βοήθειας που παρέχει ο συνοδός).
• Όσον αφορά τον ειδικό παιδαγωγό που αναλαμβάνει την κύρια ευθύνη για την πρόοδο του μαθητή με Αναπηρία & Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες:
- Απόφοιτος παιδαγωγικών τμημάτων, τμημάτων ψυχολογίας, τμημάτων ΦΠΨ, αλλά και καθηγητικών τμημάτων (εφόσον έχει και παιδαγωγική επάρκεια).
- Άρτια εκπαιδευμένος σε θέματα που αφορούν το παιδί το οποίο αναλαμβάνει (π.χ., αν παιδί με Μαθησιακές Δυσκολίες, πιστοποίηση επάρκειας στις Μαθησιακές Δυσκολίες, αν παιδί με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος, πιστοποίηση επάρκειας στη ΔΑΦ κ.ο.κ.).
- Στην πρόσληψή του να έχει λόγο και ο διευθυντής του σχολείου και να λαμβάνεται υπόψη για την πρόσληψή του και η συνέντευξη εκτός από τα υπόλοιπα προσόντα του.
- Να έχει διαπιστευτήρια συνεχιζόμενης εκπαίδευσης για να κατοχυρώνει το δικαίωμα επαναπρόσληψης του ή τη διατήρηση της θέσης του. Οι εξελίξεις στην ειδική αγωγή είναι συνεχείς και θα πρέπει να επιμορφώνεται και να επικαιροποιεί τις γνώσεις του προκειμένου να παρέχει την κατάλληλη στήριξη και εκπαίδευση σε έναν μαθητή με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες.\Η Επιτροπή, χάρη στη συνεχή και εντατική της λειτουργία, βρίσκεται πολύ κοντά στην ολοκλήρωση των εργασιών της.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ: Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ ΓΕΦΥΡΑΣ
Την ολοκλήρωση του Διαλόγου θα μπορούσαμε να την παρομοιάσουμε περισσότερο με την κατασκευή του τόξου μιας γέφυρας παρά μιας οικοδομής. Σε μια μισοτελειωμένη οικοδομή μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι κάτω όροφοι, κάτι μένει κι αν δεν ολοκληρωθεί. Αντίθετα, αν δεν ολοκληρωθεί το τόξο της γέφυρας, απλώς δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Ολοκλήρωση της γέφυρας σημαίνει να συμφωνήσουμε ως προς το χαρακτήρα της εκπαίδευσης και του εκπαιδευτικού συστήματος, και αυτός δεν προκύπτει παρά αν ολοκληρώσουμε την αντιμετώπιση των επί μέρους προβλημάτων με την εργασία των επιτροπών.
Στο προσεχές διάστημα θα πρέπει να σχηματίσουμε μια επιτροπή που θα μελετήσει την υπόθεση της αναδιοργάνωσης της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και τον χαρακτήρα του νέου λυκείου και νέου γυμνασίου που θα προκύψει. Δεν είναι εύκολο εγχείρημα, από την άποψη των υλικοτεχνικών υποδομών, αλλά θα αποτελέσει μια μείζονα μεταρρύθμιση στην εκπαίδευση. Επομένως χρειάζεται να δηλωθούν διαθεσιμότητες για τη συμμετοχή στην ομάδα που θα εργαστεί πάνω σε αυτή την υπόθεση.
Αν επίσης έως τώρα ο Διάλογος είναι προσανατολισμένος στα προβλήματα δομής της εκπαίδευσης, θα πρέπει στο επόμενο διάστημα να συζητήσουμε το ζήτημα του περιεχομένου των μαθημάτων και των σπουδών στην εγκύκλια εκπαίδευση. Δύσκολα θα μπορούσε κανείς να παραδεχτεί ότι εδώ δεν υπάρχει μείζον ζήτημα. Και εδώ χρειάζεται να δηλωθούν διαθεσιμότητες.
Αν όμως ο Διάλογος ομοιάζει με τόξο γέφυρας είναι και επειδή αρθρώνεται πάνω σε διαφορετικές πλατφόρμες. Εκτός από της συζητήσεις των Επιτροπών του Εθνικού Διαλόγου, διεξάγονται εργασίες στην Επιτροπή Μορφωτικών Σχέσεων στη Βουλή (με πρωτοβουλία του προέδρου της κ. Κ. Γαβρόγλου), και, τώρα μετά την θεσμική του αποκατάσταση, στο Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας (ΕΣΥΠ). Το ΕΣΥΠ, σύμφωνα με τον Πρόεδρό του, κ. Νίκο Θεοτοκά, το επόμενο διάστημα, αμέσως μετά το Πάσχα, θα προχωρήσει στη διοργάνωση ημερίδων και συζητήσεων στα επίδικα ζητήματα της εκπαίδευσης όπως έχουν αναδειχθεί έως τώρα από τις εργασίες των Επιτροπών, με την εξαγωγή συμπερασμάτων και την υιοθέτηση προτάσεων.
Η τελική έκθεση θα αποτελείται από τις εκθέσεις κάθε επιτροπής του Εθνικού Διαλόγου, καθώς και από τις προτάσεις που θα διαμορφωθούν μέσα από τις συζητήσεις του ΕΣΥΠ καθώς και της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής. Πρέπει να καταβάλουμε προσπάθειες να περιλαμβάνουν: Α) Συγκεκριμένες προτάσεις οι οποίες θα ισχύσουν στα σχολεία από τον Σεπτέμβρη, Β) Διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων που θα αποκτήσουν νομοθετική μορφή και Γ) Σαφείς κατευθύνσεις μετασχηματισμού των εκπαιδευτικών θεσμών.
Ως προς την πρώτη φάση, τις άμεσες πολιτικές. Αφετηρία είναι η δραματική έλλειψη πόρων μετά από χρόνιες περικοπές. Ποιες προσαρμογές θα πρέπει να γίνουν στα σχολεία; Το ζήτημα αυτό θα πρέπει να ενταχτεί στις εργασίες των επιτροπών και να αντιμετωπιστεί ανοιχτά, με ειλικρίνεια απέναντι στους γονείς και την κοινωνία, με δημιουργικότητα και φαντασία. Ιδιαίτερα σ’ ότι αφορά τις πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης θα πρέπει να δούμε τη σχέση του σχολείου με την τοπική κοινωνία, μέσα από μια ανοικτή έκκληση σύμπραξης, ασφαλώς με κανόνες. Το φτωχό σε οικονομικούς πόρους σχολείο μπορεί να αποδειχτεί πλούσιο σε ερεθίσματα και αξίες σχολείο, αρκεί να δούμε πώς θα βγει από τη ρουτίνα και θα αξιοποιήσει τους πολιτισμικούς πόρους που το περιβάλουν. Πρέπει να σκεφτούμε τολμηρά και έξω από την όποια πεπατημένη συγκεκριμένες προτάσεις και να καλέσουμε εκπαιδευτικούς, γονείς και τοπική αυτοδιοίκηση σε σχεδιασμό για την επόμενη χρονιά.
Ως προς την μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη φάση, διαπιστώσαμε έως τώρα ότι εκτός από τη δραματική περικοπή πόρων, το πρόβλημα της εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες είναι η χρόνια ανηλικιότητα και η εξάρτησή του, τόσο ως προς τους οικονομικούς πόρους όσο και ως προς την καθοδήγηση από ένα συγκεντρωτικό μηχανισμό. Τα προβλήματα που προκαλεί αυτή η εξάρτηση θεραπεύονται με νέους λεπτομερείς κανονισμούς που πάλι εκπορεύονται από τα πάνω, διαιωνίζοντας τον ίδιο ακριβώς φαύλο κύκλο συγκεντρωτισμού και εκ των άνω ελέγχου. Επομένως η κεντρική μας στόχευση θα πρέπει να είναι η ενδυνάμωση και η ενηλικίωση της εκπαίδευσης σε όλα τα πεδία και σε όλους τους συμμετέχοντες. Αυτονομία, ανάληψη της ευθύνης και λογοδοσία είναι το τρίπτυχο της ενηλικίωσης και της ενδυνάμωσης. Θα πρέπει να δούμε πώς μπορεί να εξειδικευτεί, από το σχολείο έως το πανεπιστήμιο, από τα προγράμματα έως τη διακυβέρνηση της εκπαίδευσης.
Από την αρχή της διαδικασίας του Διαλόγου είχαμε επισημάνει ότι οι συνέπειες της κρίσης οδηγούν σε μια κοινωνική ανισότητα μέσα στο σχολείο. Η ανισότητα αυτή επιτείνεται και από την είσοδο μεταναστευτικών πληθυσμών, που σωστά μεν πρέπει να οδεύουν στο ενιαίο σχολείο, όπου όμως οι συνθήκες της τάξης, μαθησιακές και άλλες θα χειροτερεύουν, χωρίς ειδική βοήθεια. Για το λόγο αυτό χρειάζονται σωστικές ενέργειες με τη μορφή πρότυπων σχολείων σε επιλεγμένες φτωχές περιοχές όπου εμφανίζεται μια υπερ-συσσώρευση προβλημάτων. Ας είμαστε σαφείς: στις τάξεις των σχολείων των φτωχών περιοχών με ομάδες ξενόγλωσσων παιδιών καθώς και με παιδιά με ειδικές ανάγκες χρειάζεται ειδική εκπαιδευτική φροντίδα.
Μετά το Πάσχα, σε ημερομηνία που θα οριστεί, θα προγραμματίσουμε μια ολομέλεια όλων των επιτροπών, με συμμετοχή και εκείνων που δεν είχαν παρουσιάσει τη δουλειά τους στις 5 Μαρτίου. Είναι σημαντικό να διασταυρώνουμε τη δουλειά μας και να βαδίζουμε συγκλίνοντας.
Στόχος είναι προς το τέλος Μαΐου να ετοιμαστεί μια έκθεση με τις συνολικές προτάσεις, η οποία θα παρουσιαστεί τόσο στην πολιτική ηγεσία όσο επίσης και στην κοινή γνώμη.
- Πρέπει να ανταποδώσουμε την εμπιστοσύνη με την οποία τα μέλη των επιτροπών περιβάλλουν την προσπάθειά μας με τη δέσμευσή μας στις αλλαγές στην εκπαίδευση.
- Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση έχει μια ευρύτερη στόχευση από την οποία δεν πρέπει να αποκλίνουμε και κομβικό ρόλο στη δημιουργία μιας νέας προοδευτικής ταυτότητας στην ελληνική κοινωνία.
Με ανοιξιάτικους χαιρετισμούς
ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΙΑΚΟΣ
Πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου
Περισσότερα εκπαιδευτικά νέα εδώ.