Η ετυμολογία της λέξεως βρίσκεται στα συνθετικά «δήμος» (το σύνολο ή η συνέλευση των ανθρώπων που έχουν πολιτικά δικαιώματα) και «κράτος» (δύναμη, εξουσία, κυριαρχία). Επομένως, Δημοκρατία είναι η κυριαρχία του δήμου. Η λέξη κράτος προέρχεται ετυμολογικά από το ρήμα κρατ-έω, κρατ-ώ που σημαίνει κυριαρχώ, έχω δύναμη και την επιβάλλω. Η λέξη δήμος προέρχεται ετυμολογικά από το ρήμα δαίω που σημαίνει μοιράζω, διανέμω. Ο όρος Δημοκρατία επινοήθηκε κατά τον πέμπτο αιώνα π.Χ., στην κλασική Ελλάδα, και χρησιμοποιήθηκε κατ' αντιδιαστολή με τη μοναρχία, την αριστοκρατία και την ολιγαρχία, με τον Κλεισθένη να είναι ο ιδρυτής της πρώτης δημοκρατίας κατά το 508-507 π.Χ. μετά το τέλος της τυραννίας του Πεισίστρατου και τον Περικλή να συνεχίζει την παράδοση κατά τον χρυσό αιώνα των Αθηνών. Σήμερα, στην καθομιλουμένη, χρησιμοποιείται συνήθως κατ' αντιδιαστολή με τον όρο δικτατορία.
