Η εφηβεία πολλές φορές είναι στο μυαλό των γονέων συνδυασμένη με έντονες περιόδους αντίδρασης, γεμάτες ένταση και ανατροπές. Όχι άδικα, αφού σε αυτή την περίοδο, ο κάθε έφηβος χρειάζεται να χειραφετηθεί από την οικογένεια και να αρχίσει να δημιουργεί τους δικούς του φίλους, παρέες αλλά και τρόπο ζωής.
Αυτή η συναισθηματική ανάγκη που νιώθει ο έφηβος για ανεξαρτησία συχνά έρχεται σε αντίθεση με τους κανόνες και τα όρια που έχουν θεσπίσει οι γονείς.
Είναι γνωστό, ότι όλα τα παιδιά χρειάζονται όρια και μάλιστα αυτά θα πρέπει να έχουν μπει από τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Ο Αναπτυξιακός Εργοθεραπευτής, Στέλιος Μαντούδης, αναφέρει ότι μέσα σε αυτά νιώθουν ασφάλεια, μαθαίνουν αλλά και κατανοούν καλύτερα τους κανόνες της κοινωνίας. Παρόλο που συχνά παραβιάζουν κάποιους από αυτούς, ο λόγος είναι γιατί θέλουν να τα δοκιμάσουν και να διαπιστώσουν εάν όντως ισχύουν ή ακόμα και τις συνέπειες τους. Για παράδειγμα, ένα παιδί είναι πολύ πιθανό να κάνει κάτι που του έχουν απαγορέψει απλά και μόνο για να επιβεβαιώσει ότι ο γονιός του δεν αστειευόταν όταν του έλεγε ότι δεν επιτρέπεται να το πειράξει.
Ένα συχνό ερώτημα που απασχολεί τους περισσότερους γονείς είναι πως πρέπει να αντιδράσουν όταν το έφηβο παιδί τους παραβιάζει έναν κανόνα;
Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο θυμός δεν είναι καλός σύμβουλος και η ενόχληση ή δυσαρέσκεια του γονέα πρέπει να εκφραστεί ναι μεν με αυστηρό τόνο αλλά όχι με απότομες αντιδράσεις, φωνές και χαρακτηρισμούς. Επίσης, η αντίδραση πρέπει να γίνει άμεσα και όχι ετεροχρονισμένα, ώστε ο έφηβος να συνδυάσει άμεσα το αίτιο με το αποτέλεσμα. Στην ερώτηση πως πρέπει να φερθεί ο γονέας και ποια θα είναι η συνέπεια για το ίδιο το παιδί, απαντάμε ότι η τιμωρία δεν συνίσταται. Παρόμοιες τακτικές, όπως είναι η μέθοδος της δέσμευσης, να μιλήσουμε να συζητήσουμε και να πάρουμε υπόσχεση τήρησης των κανόνων για το μέλλον είναι σαφώς πιο ορθές παιδαγωγικά και δεν έχουμε το αποτέλεσμα να μας αντιμετωπίσει το παιδί ως αντίπαλο ή εχθρό, ώστε να αναπτυχθεί μέσα του το αίσθημα της εκδίκησης.
Όταν βλέπουμε ότι το παιδί μας συνεχίζει να μας αγνοεί ή δεν δέχεται να ακολουθήσει αυτά που έχει συμφωνήσει θα πρέπει:
• Να έχουμε βάλει από νωρίς όρια στο παιδί μας
• Δεν δίνουμε στον έφηβο διπλά μηνύματα, η μητέρα π.χ. απαγορεύει μια ενέργεια ενώ ο πατέρας δείχνει πιο δεκτικός και την επιτρέπει
• Εξετάζουμε μήπως έχουμε απομακρυνθεί από την σχέση με το έφηβο παιδί μας και αυτό επηρεάζεται από άτομα που βρίσκονται στο περιβάλλον του
• Κάνουμε την αυτοκριτική μας ώστε να μπούμε στην θέση του εφήβου μήπως είμαστε πολύ αυστηροί και καταπιεστικοί
• Δεν δίνουμε στον έφηβο διπλά μηνύματα, η μητέρα π.χ. απαγορεύει μια ενέργεια ενώ ο πατέρας δείχνει πιο δεκτικός και την επιτρέπει
• Εξετάζουμε μήπως έχουμε απομακρυνθεί από την σχέση με το έφηβο παιδί μας και αυτό επηρεάζεται από άτομα που βρίσκονται στο περιβάλλον του
• Κάνουμε την αυτοκριτική μας ώστε να μπούμε στην θέση του εφήβου μήπως είμαστε πολύ αυστηροί και καταπιεστικοί
Η συμβουλή του ειδικού
Πολύ συχνά ακούμε για παιδιά με δύσκολη εφηβεία. Αυτό δεν είναι πάντα σωστό γιατί δύσκολα αλλάζει σε ένα παιδί τόσο πολύ η συμπεριφορά στην εφηβεία. Συνήθως ένας έφηβος έχει μια ατίθαση ή αντιδραστική συμπεριφορά, από την παιδική ηλικία, όπου στην εφηβεία οι γονείς χάνουν εντελώς τον έλεγχο του. Τα όρια πρέπει να εφαρμόζονται από τους γονείς σε μικρή ηλικία, διαφορετικά στην εφηβεία χρειάζεται τα παιδιά να παρακολουθήσουν κάποιο πρόγραμμα συμβουλευτικής για εφήβους.
Πολύ συχνά ακούμε για παιδιά με δύσκολη εφηβεία. Αυτό δεν είναι πάντα σωστό γιατί δύσκολα αλλάζει σε ένα παιδί τόσο πολύ η συμπεριφορά στην εφηβεία. Συνήθως ένας έφηβος έχει μια ατίθαση ή αντιδραστική συμπεριφορά, από την παιδική ηλικία, όπου στην εφηβεία οι γονείς χάνουν εντελώς τον έλεγχο του. Τα όρια πρέπει να εφαρμόζονται από τους γονείς σε μικρή ηλικία, διαφορετικά στην εφηβεία χρειάζεται τα παιδιά να παρακολουθήσουν κάποιο πρόγραμμα συμβουλευτικής για εφήβους.
Στέλιος Μαντούδης
Αναπτυξιακός Εργοθεραπευτής
Αναπτυξιακός Εργοθεραπευτής
Περισσότερα θέματα για την εφηβεία εδώ.