Δώδεκα στρατηγικές μνήμης

Παρακάτω παρατίθενται στρατηγικές, που ενισχύουν τη μνήμη (κυρίως τη μνήμη εργασίας). Παρόλο που οι παρακάτω στρατηγικές απευθύνονται σε μαθητές, είναι εξίσου βοηθητικές και για ενήλικες. Όλοι, εξάλλου, μπορεί κάποια στιγμή να δυσκολευτούμε στην άμεση ανάκληση πληροφοριών και να χρειαστούμε βοήθεια.

Έχετε παρατηρήσει ποτέ, ότι η ανάκληση κάποιων πληροφοριών είναι πιο εύκολη συγκριτικά με την ανάκληση κάποιων άλλων; Για παράδειγμα, ενώ είναι εύκολο να θυμόμαστε πώς ανάβουμε τη μηχανή του αυτοκινήτου, δεν μπορούμε να θυμηθούμε εύκολα τα λόγια ενός θεατρικού έργου στο σχολείο. Το γεγονός αυτό δεν πρέπει απαραίτητα να μας ανησυχήσει και μπορεί να συμβεί στον καθένα. Οι παρακάτω στρατηγικές μπορούν να μας βοηθήσουν να απομνημονεύσουμε και να ανακαλέσουμε πληροφορίες που είναι απαραίτητες.

Οι δώδεκα στρατηγικές, κάποιες από τις οποίες λέγονται μνημονικές τεχνικές, είναι οι εξής:
 Κατάτμηση
Χωρίστε τις λέξεις σε μικρά μέρη. Η στρατηγική αυτή ονομάζεται κατάτμηση και χρησιμοποιείται συχνά όταν απομνημονεύουμε τον αριθμό τηλεφώνου ενός φίλου, τον συνδυασμό σε μια κλειδαριά, ή το ΑΦΜ μας. Είναι ευκολότερη η απομνημόνευση μακροσκελών αριθμών, εάν τους χωρίζουμε σε ομάδες των τριών, τεσσάρων ή ακόμα και πέντε αριθμών. Ο λόγος είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν την ικανότητα να θυμούνται αποσπάσματα πληροφοριών σε ομάδες των τριών, τεσσάρων ή πέντε κάθε φορά.
Μερικές προτάσεις για τους τρόπους, με τους οποίους μπορούμε να χρησιμοποιούμε την κατάτμηση πληροφοριών και αριθμών είναι οι εξής:

• Χωρίστε τις λέξεις: ομαδοποιήστε τις λέξεις σε μέρη του λόγου ή με βάση άλλα χαρακτηριστικά.
• Ταξινομήστε την ιστορία σε χρονικές περιόδους ή σημαντικά γεγονότα.
• Για εκμάθηση ξένων γλωσσών: Χωρίστε τις λέξεις σε λεξιλογικές κατηγορίες, όπως π.χ. οικιακά αντικείμενα ή επαγγέλματα.
• Εάν δεν υπάρχει κάποιο μοτίβο στις πληροφορίες, χωρίστε τις σε ομάδες των τριών, τεσσάρων και πέντε κάθε φορά.

 Κατανόηση

Πριν απομνημονεύσετε κάτι, προσπαθήστε να το κατανοήσετε. Ένας αποτελεσματικός τρόπος να το κάνετε αυτό είναι να κάνετε μία σύνδεση ανάμεσα σε αυτό που μαθαίνετε και αυτό που έχετε βιώσει. Όσο καλύτερα συσχετίζετε την καινούργια πληροφορία με κάτι που ξέρετε, τόσο ευκολότερο είναι να το μάθετε. Για παράδειγμα, πριν προσπαθήσετε να απομνημονεύσετε γεγονότα της Ευρωπαϊκής ιστορίας, βρείτε τα μέρη στο χάρτη. Κατόπιν, δείτε εάν σχετίζονται το ένα με το άλλο, αλλά και με το μέρος, στο οποίο κατοικείτε.
 Διαγράμματα
Τα διαγράμματα αποτελούν εργαλεία, τα οποία σας βοηθούν να βλέπετε, αυτά που μαθαίνετε. Ακόμα, σας βοηθούν να οργανώσετε τις πληροφορίες. Τα διαγράμματα υπάρχουν σε διαφορετικούς τύπους, ενώ μπορείτε να δημιουργήσετε και εσείς οι ίδιοι το δικό σας:

• Το διάγραμμα Venn για σύγκριση και αντίθεση.
• Το διάγραμμα Web για το κύριο θέμα και τις λεπτομέρειες.
• Το διάγραμμα «αίτιο-αποτέλεσμα» με το κύριο γεγονός στη μέση και τα αίτια να απαριθμούνται στα αριστερά και τα αποτελέσματα στα δεξιά. (Τα αίτια συνδέονται με τα αποτελέσματα με γραμμές).
• Το κυκλικό διάγραμμα, το οποίο αποτελείται από σχήματα σε κυκλικό μοτίβο λέξεων. Καθένα εκπροσωπεί πράγματα ή γεγονότα, τα οποία βρίσκονται σε κύκλους, π.χ. ο κύκλος του νερού.

 Οπτικοποίηση

Η οπτικοποίηση είναι ο τρόπος, με τον οποίο σχηματίζουμε νοερά μια εικόνα, χωρίς να την κοιτάμε. Η οπτικοποίηση, μας βοηθά σχεδόν σε όλα. Για παράδειγμα, εάν το θέμα είναι ο κύκλος του νερού, σχηματίστε νοερά την εικόνα ενός σύννεφου. Φανταστείτε το να μεγαλώνει, και καθώς το κοιτάτε, «αισθανθείτε» την κρύα βροχή του. Φανταστείτε τη βροχή να ακουμπά τη γη, να δημιουργεί μικρά ρυάκια και ποτάμια, τα οποία κινούνται προς τη θάλασσα. Τώρα, φανταστείτε τον ήλιο να εξατμίζει το νερό και να σχηματίζει σύννεφα. Εάν μπορέσετε να οπτικοποιήσετε τα μέρη του κύκλου του νερού, τότε το βαρετό διάγραμμα αποκτά νόημα και είναι εύκολο να το θυμάστε. Σε γενικές γραμμές, εάν δυσκολεύεστε στην οπτικοποίηση αντικειμένων, προσπαθήστε να σχεδιάσετε χάρτες, πίνακες, γραφήματα ή ακόμα και εικόνες.
 Συσχέτιση
Μία ακόμα μαθησιακή στρατηγική είναι η συσχέτιση ή «σύνδεση» κάθε λέξης με ένα πρόσωπο, τόπο, συναίσθημα, ή κατάσταση. Μπορείτε να συσχετίσετε αυτό, το οποίο μαθαίνετε, με κάποιον που γνωρίζετε, ή έναν χαρακτήρα ή σκηνή μιας ταινίας. Όταν, π.χ. χρειάζεται να μάθετε κάποιο λεξιλόγιο, γράψτε τις νέες λέξεις, συμπληρώστε ορισμούς δίπλα από αυτές, και στη συνέχεια αντιστοιχίστε τις με ένα πρόσωπο, πράγμα, γεγονός, ταινία, ή οτιδήποτε είναι σημαντικό για εσάς και θα σας βοηθήσει να θυμάστε τη σημασία κάθε λέξης. Για παράδειγμα, «Η θεία μου η Αλίκη είναι αλτρουίστρια και είναι εθελόντρια σε παιδικά χωριά».

 Ομοιοκαταληξία

Η ομοιοκαταληξία αποτελεί σημαντική τεχνική όταν π.χ. πρέπει να θυμηθούμε μία λέξη. Αν θα πρέπει να θυμηθούμε τη λέξη «μνεία», τη συνδέουμε με τον αριθμό «τρία», αφού ομοιοκαταληκτούν.

 Χρήση στο λόγο

Μιλώντας για την πληροφορία που προσπαθούμε να μάθουμε, παράλληλα τη μαθαίνουμε! Για παράδειγμα, πες στη μαμά, στον παππού, σε ένα φίλο σου ή ακόμα και στο σκύλο σου τι προσπαθείς να μάθεις! Εάν δε προσπαθείς να μάθεις την ιστορία, μίλησε για αυτή: συζήτησε, διαφώνησε, επιχειρηματολόγησε! Σκέψου ένα άτομο, το οποίο έζησε σε μία πολύ σημαντική ιστορική περίοδο και κάνε πως εσύ είσαι αυτό το πρόσωπο. Μίλησε για τα σημαντικά γεγονότα που έζησες, δηλαδή το ποιος συμμετείχε σε αυτά, πότε και που συνέβησαν, τι έγινε ακριβώς και –κυρίως- γιατί συνέβησαν. Εάν προσπαθείς να μάθεις μία ξένη γλώσσα, προσπάθησε να την εξασκήσεις κατά τη διάρκεια του φαγητού. Δεν έχει σημασία, εάν οι υπόλοιποι στο τραπέζι καταλαβαίνουν. Σημασία έχει ότι εσύ καταλαβαίνεις και με αυτό τον τρόπο τη μαθαίνεις!

 Εξιστόρηση

Ένας τρόπος να θυμηθείς κάποια πληροφορία είναι να αφηγηθείς μία ιστορία. Γράψε μία ιστορία επικεντρώνοντας στα βασικά σημεία αυτού που προσπαθείς να μάθεις και τοποθέτησέ τα σε μία λογική σειρά. Αυτό που γράφεις μπορεί να είναι ένα τραγούδι ή ένα ποιηματάκι με ομοιοκαταληξία, στο οποίο αφηγείσαι μια ιστορία. Κάθε γεγονός στην ιστορία θα βοηθά στην ανάκληση του επόμενου γεγονότος, οπότε και θα ενισχύει τη μνήμη ακόμα περισσότερο.

Προτάσεις με λέξεις που αρχίζουν από τα γράμματα μιας λέξης
Η στρατηγική αυτή μπορεί να μας βοηθήσει να μάθουμε λέξεις, οι οποίες προφέρονται δύσκολα. Σκεφτείτε μία πρόταση χρησιμοποιώντας λέξεις που αρχίζουν με τα γράμματα αυτά. Π.χ. για να μάθετε τη λέξη «ιξός» φτιάξτε μία πρόταση χωρίς νόημα, κάπως έτσι:
Ιτιά Ξεριζώνει Ο Σίφουνας
 Ακρωνύμια

Με ποιόν τρόπο αποστηθίζουμε τα ονόματα τεσσάρων λιμνών στην Ελλάδα; Είναι πολύ εύκολο! Θυμηθείτε τη λέξη ΓΑΤΑ (Γ= Γρατινή Α=Αώου Τ=Τριχωνίδα Α=Άγρα). Παρόλο που αυτή η στρατηγική δεν βοηθά στην κατανόηση των πληροφοριών, ενισχύει την ικανότητα απομνημόνευσης. Είναι διασκεδαστική και εύκολη, καθώς πιθανώς δε χρειάζεται να θυμάσαι την πληροφορία αυτή για πάντα.
 Επανάληψη

Εάν θέλετε να θυμάστε τις πληροφορίες, πρέπει να κάνετε εξάσκηση, αλλιώς θα «χαθούν». Όπως οι ηθοποιοί χρειάζεται να κάνουν πρόβες για να θυμούνται τα λόγια τους, έτσι και οι μαθητές χρειάζεται να δοκιμάζουν να θυμούνται αυτά που μαθαίνουν. Μερικές χρήσιμες συμβουλές για τα τεστ ή τη μελέτη είναι οι εξής:

• Κάντε επανάληψη για μικρά χρονικά διαστήματα (30 με 60 λεπτά) και κατόπιν κάντε ένα δεκάλεπτο διάλειμμα.
• Κάθε φορά που κάνετε επανάληψη: γράψτε, διαβάστε, σχεδιάστε, τραγουδήστε αυτά που μαθαίνετε! Οι πολυαισθητηριακές μέθοδοι ενδυναμώνουν τη μνήμη.
• Πριν πέσετε για ύπνο, προσπαθήστε να θυμηθείτε αυτά που χρειάζεται να ξέρετε για την επόμενη μέρα. Θα μπορείτε έτσι να θυμάστε πολλές περισσότερες πληροφορίες, εάν κάνετε επανάληψη από το προηγούμενο βράδυ.
• Κάνετε επανάληψη το πρωί, καθώς βουρτσίζετε τα δόντια σας, καθώς τρώτε το πρωινό σας, ή κάθεστε στο λεωφορείο.

 Παίξτε παιχνίδια

Τα παιχνίδια είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να θυμόμαστε πληροφορίες. Καθώς παίζετε το παιχνίδι, μαθαίνετε το υλικό και το εξασκείτε συνεχώς. Μερικά από τα παιχνίδια, τα οποία θα σας βοηθήσουν να θυμηθείτε γεγονότα, ορισμούς κ.ά. είναι τα εξής:

• Παιχνίδια μνήμης, χρησιμοποιώντας τράπουλες κομμένες στη μέση.
  Σε ζευγάρια, γράψτε τον ίδιο αριθμό σε καθεμία από τις δύο κάρτες 1 και 1, 2 και 2 κλπ. Γράψτε τους αριθμούς σε πολύ μικρό μέγεθος για να μην μπερδεύουν τον παίκτη, στο παιχνίδι. Σε κάθε ζευγάρι, γράψτε μία ερώτηση σε μία κάρτα και την απάντηση στο άλλο μισό της. Για παράδειγμα, γράψτε “2χ7=” στη μία κάρτα και “14” στην άλλη κάρτα του ζευγαριού, ή «Ποιο έτος κηρύχτηκε η ελληνική επανάσταση;» και «το 1821» στην άλλη. Κατόπιν ανακατέψτε όλες τις κάρτες και παίξτε το παιχνίδι μνήμης μόνοι σας ή με παρέα. Εάν παίζετε μόνοι σας, βρείτε πόσο γρήγορα ταιριάζετε τα ζευγάρια και ελέγξτε τα κοιτώντας, εάν οι μικροί αριθμοί είναι ίδιοι.
• Για πιο έμπειρους παίκτες: εάν αντιμετωπίζετε μεγάλη δυσκολία στην ανάκληση πληροφοριών, πάρτε ένα σκοινί και τοποθετήστε το, με τον ίδιο τρόπο που κρεμάμε τα ρούχα, ανάμεσα σε δύο μέρη σε ένα τοίχο. Κρεμάστε τα ζευγάρια το ένα δίπλα στο άλλο με μανταλάκια.

Προσαρμογή μετάφραση από: https://dyslexia.wordpress.com/2009/08/12/top-12-memory-strategies-for-better-grades/, ikidscenters.com

Περισσότερες συμβουλές εδώ.