Την ώρα που ένα παιδί με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες καλείται να συντάξει ένα ‘Σκέφτομαι και γράφω’, ή αλλιώς μια έκθεση, ο γονιός ή ο δάσκαλος βρίσκεται μπροστά σε μια χαοτική κατάσταση. Οι δυσκολίες, βέβαια, σύνταξης ενός γραπτού δεν αφορούν μόνο τους μαθητές με μαθησιακά αλλά γενικά όλα τα παιδιά, ιδιαίτερα τα παιδιά μικρότερων τάξεων του Δημοτικού. Αυτό, όμως, καθιστά τη δουλειά ενός γονιού με δίδυμα πιο εύκολη γιατί ότι κάνει με το ένα παιδί με μαθησιακά, μπορεί να κάνει ταυτόχρονα και με το άλλο παιδί.
Ας δούμε μαζί μερικές ασκήσεις που μπορούν να κάνουν οι γονείς στα παιδιά με δυσλεξία και να το βοηθήσουν στο γραπτό τους λόγο.
Πρώτη άσκηση: Ο προφορικός λόγος
Ένα παιδί με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες, παρουσιάζει σημαντικά κενά στον προφορικό λόγο του. Εκτός από το φτωχό λεξιλόγιό του, δεν έχει συνοχή στη σκέψη του, πολλές φορές το μυαλό του ‘κολλάει’ σε αυτό που θέλει να πει και αν του δοθεί ένα κείμενο, θα παρουσιάσει ιδιαίτερες δυσκολίες στην κατανόησή του. Είναι σημαντικό, λοιπόν, το παιδί να εξασκηθεί στον προφορικό λόγο για να μπορεί να αποκτήσει ένα σταθερό και πλούσιο λεξιλόγιο και έπειτα αυτές τις γνώσεις να τις μεταφέρει στο χαρτί.
• Βρίσκουμε ένα θέμα από την καθημερινότητα των παιδιών ή κάτι αγαπημένο τους που θα ήθελαν να γράψουν.
• Παίρνουμε ένα λευκό χαρτόνι και με μεγάλα και μαύρα γράμματα γράφουμε το θέμα της έκθεσης (π.χ. Ποιο είναι το αγαπημένο μου φαγητό;)
• Βρίσκουμε από βιβλία ή περιοδικά εικόνες που να σχετίζονται με το θέμα και ζητάμε από τα παιδιά να τα κολλήσουν στο λευκό χαρτόνι, κάτω από το θέμα
• Φτιάχνουμε καρτέλες από δύο διαφορετικά χρώματα. Στο χαρτόνι, π.χ. με κόκκινο χρώμα γράφουμε μερικές λέξεις «κλειδιά», όπως μακαρόνια, παστίτσιο, στο χαρτόνι, π.χ. με κίτρινο χρώμα γράφουμε κάποια επίθετα που έχουν σχέση με το φαγητό, όπως νόστιμο, μαγειρευτό, ανάλατο και στο χαρτόνι, π.χ. με πράσινο χρώμα γράφουμε κάποιες λέξεις για να τις χρησιμοποιήσουν ως λεξιλόγιο, εστιατόριο, φούρνος, υλικά, βιβλίο μαγειρικής.
• Τοποθετούμε τα χρωματιστά χαρτόνια μπροστά στα παιδιά, τους δίνουμε κάποιο χρόνο να επεξεργαστούν το θέμα (ιδιαίτερα για το παιδί με δυσλεξία) και αφού βεβαιωθούμε πως έχουν καταλάβει το νόημα, τους ζητάμε να μας αναπτύξουν, προφορικά, το θέμα.
• Τα ενθαρρύνουμε να χρησιμοποιούν με σωστό τρόπο τις προτάσεις και να κάνουν σωστή χρήση του λεξιλογίου και των επιθέτων, ξεκινώντας από τις λέξεις «κλειδιά».
• Αφού τελειώσουν, ζητάμε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν το αγαπημένο τους φαγητό.
Δεύτερη Άσκηση: Η Γραμματική και τα σημεία στίξης
Αφού έχει ολοκληρωθεί το προφορικό κομμάτι του θέματος της έκθεσης, προχωράμε στη γραμματική και στα σημεία στίξης. Τι ακριβώς μπορούμε να κάνουμε;
• Πάνω σε λευκές καρτέλες γράφουμε τις έννοιες από τα πιο σημαντικά μέρη του λόγου. Π.Χ) Το ουσιαστικό φανερώνει έναν άνθρωπο, ένα ζώο, ένα αντικείμενο και ένα μέρος. Το επίθετο χαρακτηρίζει το ουσιαστικό. Το ρήμα δηλώνει κίνηση. Το επίρρημα είναι άκλιτη λέξη που φανερώνει τόπο, τρόπο, χρόνο, ποσό, άρνηση, βεβαίωση.
• Εξηγούμε στα παιδιά πως μια πρόταση ξεκινάει με κεφαλαίο γράμμα και τελειώνει με κάποιο από τα σημεία στίξης (τελεία, ερωτηματικό, θαυμαστικό).
• Εξηγούμε στα παιδιά για την έννοια των εισαγωγικών («,») μέσα στο κείμενο.
• Φτιάχνουμε μικρές κάρτες. Μαζί με τα παιδιά, σε κάποιες από τις κάρτες γράφουμε κάποια από τα ουσιαστικά (π.χ. πιάτο, ψυγείο, υλικά, ντομάτες) που έχουμε σκοπό να χρησιμοποιήσουμε στο ‘Σκέφτομαι και Γράφω’, σε άλλες γράφουμε μερικά επίθετα (π.χ. ελληνικό, κρύο, ζεστό, άνοστο), σε άλλες μερικά ρήματα (π.χ. μαγειρεύω, δοκιμλαζω, τρώω) και τέλος σε άλλες μερικά επιρρήματα (π.χ. πολύ, λίγο, τώρα). Ζητάμε από τα παιδιά να διαλέξουν, τυχαία, κάποιες κάρτες , να χαρακτηρίσουν τις λέξεις (αν είναι π.χ. ουσιαστικό ή επίθετο) και με αυτές να κάνουν, προφορικά, προτάσεις. Μπορούν, αν θέλουν να τις μαγνητοφωνήσουν ή να τις αποθηκεύσουν σε κάποιο κουτί, έτσι ώστε όταν φτάσει η ώρα του ‘Σκέφτομαι και Γράφω’ να έχουν τη δυνατότητα να ανακαλέσουν τις πληροφορίες.
• Με τη χρήση της πλαστελίνης, ζητάμε από τα παιδιά να πλάσουν τα πιο σημαντικά σημεία στίξης (τελεία, κόμμα, θαυμαστικό),να τα κολλήσουν σε άσπρα χαρτόνια και να τα κόψουν σε τετράγωνη μορφή.
• Σχηματίζουμε κάποιες από τις προτάσεις που έχουμε σκοπό να χρησιμοποιήσουμε στην έκθεση και ζητάμε από τα παιδιά να τοποθετήσουν τις καρτέλες με τα σημεία στίξης στο τέλος κάθε πρότασης.
Τρίτη Άσκηση: Η δημιουργία των παραγράφων
Αφού, ολοκληρώθηκε το προφορικό κομμάτι και το κεφάλαιο της γραμματικής και των σημείων στίξης, περνάμε στην δημιουργία των παραγράφων ώστε να συνταχτεί η έκθεση. Ορίστε μερικές ιδέες:
• Δίνουμε το θέμα στα παιδιά, π.χ. ) «Ποιο είναι το αγαπημένο μου φαγητό;».
• Παίρνουμε όλες τις παραπάνω καρτέλες που δημιουργήσαμε, με όλες τις πληροφορίες και τα τοποθετούμε πάνω στο τραπέζι.
• Παίρνουμε τρία φύλλα Α4 με διαφορετικά χρώματα. Στο π.χ.) μπλε φύλλο γράφουμε εμείς την πρόταση που θα μπορούσαν να ξεκινήσουν τα παιδιά (ο πρόλογος). Στη γαλάζια καρτέλα γράφουμε δύο με τρεις ιδέες που θα μπορούσε το παιδί να χρησιμοποιήσει μέσα στην παράγραφο (το κυρίως θέμα). Στη μοβ καρτέλα γράφουμε μια πρόταση που θα μπορούσαν τα παιδιά να ολοκληρώσουν την παράγραφο (ο επίλογος).
• Τοποθετούμε τις καρτέλες μπροστά στα παιδιά. Γράφουν μαζί ή χώρια τη λέξη ‘πρόλογος’ και κολλάνε από κάτω την μπλε καρτέλα. Έπειτα, γράφουν δικές τους προτάσεις, έτσι ώστε να ολοκληρώσουν το κομμάτι του προλόγου. Ύστερα, γράφουν ‘κυρίως θέμα’ και κολλάει από κάτω τη γαλάζια καρτέλα. Το παιδιά γράφουν τρεις με τέσσερις προτάσεις, ώστε να ολοκληρώσουν και το κυρίως θέμα. Τέλος, περνάμε στον ‘επίλογο’ και τα παιδιά ακολουθεί την ίδια διαδικασία, κολλώντας τη μοβ καρτέλα. Εμείς τα βοηθάμε, μόνο αν μας ζητηθεί, κυρίως στο παιδί με δυσλεξία που μπορεί, βέβαια, να το βοηθήσει και το αδελφάκι του.
• Αφού έχουν ολοκληρωθεί οι παράγραφοι, διαβάζουμε το ‘Σκέφτομαι και Γράφω’ στα παιδιά και παράλληλα το μαγνητοφωνούμε. Έπειτα, ακούγοντας τις ιστορίες τους, τα παροτρύνουμε να κάνουν μερικές διορθώσεις.
Σημείωση: Αν δούμε πως το παιδί με δυσλεξία δυσκολεύεται πολύ στη γραφή, μπορούμε να δαχτυλογραφήσουμε το κείμενο στον υπολογιστή, ενώ το παιδί μας υπαγορεύει τις ιδέες του. Δεν υπάρχει λόγος πίεσης, καθώς υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να φέρουμε τα αντίθετα αποτελέσματα.
Τέταρτη Άσκηση: Τώρα, ας παίξουμε
Επιτέλους, το ‘Σκέφτομαι και Γράφω’ ολοκληρώθηκε. Πώς μπορούμε να παίξουμε, λοιπόν, με το θέμα της έκθεσης;
• Παίρνουμε το λευκό χαρτόνι που γράψαμε τον τίτλο της έκθεσής μας (Ποιο είναι το αγαπημένο μου φαγητό;) και το κολλάμε σ’ ένα τοίχο του σπιτιού ψηλά.
• Ζητάμε από τα παιδιά να οργανώσουν ένα σκετσάκι με θέμα το ‘φαγητό’ (π.χ. πώς είναι ο μπαμπάς και η μαμά και μαγειρεύουν, ή πώς είναι σεφ σε ένα εστιατόριο). Τα ωθούμε να χρησιμοποιήσουν τις καρτέλες που αφορούν το συγκεκριμένο θέμα και να φτιάξουν διάλογους (προφορικώς ή γραπτώς)
• Τέλος, ζητάμε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν μια σκηνή του θεατρικού και να χρησιμοποιήσουν κάποιες από τις λέξεις ή τις προτάσεις της έκθεσης, ώστε να τα κολλήσει ως ετικέτες στα κατάλληλα σημεία της ζωγραφιάς.
Τι θέλουμε να πετύχουμε;
Αυτό που θέλουμε να πετύχουμε με τις παραπάνω ασκήσεις είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά με ή χωρίς μαθησιακά να διευρύνουν τη φαντασία τους, να εξασκούν τη μνήμη τους, να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους και να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση. Παράλληλα έχουν τη δυνατότητα να μαζεύουν υλικό για διάφορα θέματα εκθέσεων, έτσι ώστε όταν έρχεται η ώρα να συντάξουν μια έκθεση του σχολείου να ανατρέξουν στο αντίστοιχο υλικό.
Περισσότερες συμβουλές εδώ.