Υπάρχουν πλάσματα στον κόσμο μας που υπερέχουν έναντι όλων των άλλων, καθώς μπορούν και ζουν σε εξαιρετικά ακραίες συνθήκες, εντελώς αφιλόξενες για την ιδιαίτερη ύπαρξη που αποκαλούμε ζωή.
Όντα και μικροοργανισμοί δηλαδή που έχουν προικοδοτηθεί από τη Φύση με αδιανόητες δυνατότητες επιβίωσης, αψηφώντας όλα τα συστατικά που χρειαζόμαστε εμείς οι υπόλοιποι για να τα καταφέρουμε.
Και βέβαια δεν είναι λίγα τα πλάσματα αυτά, καθώς η επιστήμη κομίζει συνεχώς νέα είδη στην κατηγορία «σκληρά καρύδια», αν και τα παρακάτω 10 ξεχωρίζουν για το μάχιμο της ύπαρξής τους!
Κι αν κάποτε ο άνθρωπος δήλωνε εμφατικά ότι είναι η κορωνίδα της δημιουργίας, μάλλον ήρθε η ώρα να αναθεωρήσουμε…
Αράχνη Ιμαλαΐων
Ο υψηλότερος ανθρώπινος οικισμός είναι ο περίφημος La Rinconada στο Περού, σκαρφαλωμένος σε υψόμετρο 5.100 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας! Η ασιατική χήνα βέβαια μας βάζει τα γυαλιά, καθώς έχει εντοπιστεί να πετά σε υψόμετρο 6.437 μέτρων, αν και το ρεκόρ για την υψηλότερη μόνιμη κατοικία ανήκει σε άλλο είδος. Είναι η αράχνη των Ιμαλαΐων (euophrys omnisuperstes), που ζει σε υψόμετρα 6.700 μέτρων, που κόβει το νήμα του να ζεις στην κορυφή του κόσμου, εκεί που τίποτα άλλο δεν επιβιώνει. Η εν λόγω αράχνη τρέφεται μάλιστα με έντομα που μεταφέρει εκεί ο παγωμένος αέρας, καθώς είπαμε ότι η ζωή στα μέρη της σπανίζει. Όπως και το οξυγόνο φυσικά, με το αραχνοειδές να επιβιώνει πράγματι παρά την έλλειψη ικανής ποσότητας οξυγόνου για να υποστηριχθεί η ζωή…
Γιγαντιαίος αρουραίος-καγκουρό
Όταν μιλάμε για ζώα που μπορούν να επιβιώσουν για μακρά χρονικά διαστήματα χωρίς στάλα νερού, η καμήλα είναι το πρώτο είδος που μας έρχεται στον νου. Η καμήλα όμως επιβιώνει μόλις για 15 μέρες στην έρημο χωρίς νερό, και λέμε μόλις γιατί υπάρχει εκεί έξω πλάσμα που περνά όλη του τη ζωή χωρίς να χρειάζεται το ζωογόνο ρέον! Καλωσορίσατε στην επικράτεια του γιγαντιαίου αρουραίου-καγκουρό, μακρινού ξαδέλφου του κάστορα, που ζει κάπου 3-5 χρόνια χωρίς να χρειάζεται το απόλυτο συστατικό της ζωής. Παίρνει την απαραίτητη ενυδάτωση από την τροφή του, η οποία αποτελείται κυρίως από σπόρους, και την κρατά μόνιμα εντός του καθώς δεν ιδρώνει ποτέ. Ζει κυρίως στην Κοιλάδα του Θανάτου (Death Valley), αν και πλέον απειλείται από εξαφάνιση, αν και η έλλειψη νερού δεν είναι εδώ πρόβλημα…
Θερμο-ανεκτικά σκουλήκια
Θερμο-ανεκτικά σκουλήκια
Καθώς το νερό είναι καλός αγωγός της θερμότητας, μια θερμοκρασία 50 βαθμών Κελσίου είναι σαφώς πιο επικίνδυνη για τη ζωή στη θάλασσα παρά στη στεριά. Κι αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που στα θερμότερα μέρη των πυθμένων του ωκεανού ανθούν τα βακτήρια, καθώς η αφόρητη ζέστη κάνει το περιβάλλον εχθρικό για κάθε πολυκύτταρο οργανισμό. Με αυτά υπόψη, υπάρχει ωστόσο ένα σκουλήκι (paralvinella sulfincola) που προτιμά τα αδιανόητα ζεστά μέρη της θάλασσας! Στα πειράματα που έχουν γίνει με το ιδιαίτερο αυτό είδος ζωής, το σκουλήκι προτιμά πράγματι να μετακινείται στις γωνιές των ενυδρείων που οι βιολόγοι έχουν θερμάνει στους 45-55 βαθμούς Κελσίου, με τη θεωρία να κάνει πλέον λόγο ότι το σκουλήκι έχει λατρέψει εξελικτικά τη ζέστη για να τρέφεται με τους άφθονους μικροοργανισμούς που ζουν εκεί. Κανένα άλλο πολυκύτταρο πλάσμα δεν επιβιώνει στη θάλασσα σε τέτοιες θερμοκρασίες…
Καρχαρίας Γροιλανδίας
Ένα από τα μεγαλύτερα και λιγότερο μελετημένα είδη καρχαρία, στις διαστάσεις σχεδόν του μεγάλου λευκού, ο αργοκίνητος καρχαρίας Γροιλανδίας ζει σε βάθος 1.200 μέτρων, γι’ αυτό και δεν τον συναντάμε συχνά. Και βέβαια παραμένει το καρχαριοειδές που ζει στα ψυχρότερα νερά, με τις θερμοκρασίες του Βόρειου Ατλαντικού να κυμαίνονται μεταξύ 1-12 βαθμούς Κελσίου! Είναι τόσο ακραίες οι συνθήκες της ζωής του που αναγκάζεται να κινείται πολύ αργά (ένας καλός κολυμβητής τον περνά άνετα) για να διατηρεί τα αποθέματα ενέργειας, καταβροχθίζοντας κυριολεκτικά ό,τι βρεθεί στο διάβα του, καθώς το αφιλόξενο περιβάλλον τον αναγκάζει να μην είναι καθόλου εκλεκτικός στο φαΐ του. Αν και δεν είναι σίγουροι ακόμα οι βιολόγοι, η τρέχουσα θεωρία τον θέλει να ζει πάνω από 200 χρόνια, κάτι που παραμένει άθλος τρομακτικός μέσα σε τόσο ακραίες συνθήκες…
Σκουλήκι-Διάολος
Για δεκαετίες ολόκληρες οι επιστήμονες πίστευαν ότι αποκλειστικά μονοκύτταροι οργανισμοί μπορούν να επιβιώσουν στην άβυσσο. Είναι τέτοιες οι συνθήκες πίεσης, έλλειψης οξυγόνου και εξαιρετικών θερμοκρασιών που οι πολυκύτταροι οργανισμοί δεν θα επιβίωναν στα τρομερά βάθη των ωκεανών. Και τότε βρήκαν, εκατοντάδες μάλιστα μέτρα κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας, το σκουλήκι Halicephalobus mephisto, που πήρε το όνομά του από τον δαίμονα της γερμανικής μυθολογίας. Το σκουλήκι βρέθηκε σε βάθος 2,2 μιλίων σε δείγμα χώματος από υποθαλάσσιο σπήλαιο της Νότιας Αφρικής. Εννοείται ότι ανέτρεψε όσα πιστεύαμε για τους πολυκύτταρους οργανισμούς, όπως το άλλο ξακουστό σκουλήκι, το οποίο επιβίωσε από την καταστροφή του διαστημοπλοίου Columbia! Η ανακάλυψη του εν λόγω είδους έδωσε μάλιστα νέες ελπίδες για αναζήτηση ζωής στον πλανήτη Άρη και σε περιβάλλοντα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας…
Βάτραχοι
Οι βάτραχοι είναι ένα εκπληκτικό είδος από μόνοι τους, αν και εδώ θα μιλήσουμε για μια ολόκληρη υποκατηγορία τους που παγώνουν κυριολεκτικά τον χειμώνα, καταφέρνουν ωστόσο να διατηρούνται μαγικά στη ζωή και να ξεπαγώνουν μόλις καταφτάσει η άνοιξη! Μόνο στη Βόρεια Αμερική, είναι γνωστά 5 τέτοια είδη βατράχου, τα οποία κρύβονται απλώς κάτω από φύλλα τον χειμώνα και παγώνουν παρέα με όλα τα άλλα γύρω τους. Διαθέτουν βέβαια έναν εκπληκτικό αντιψυκτικό μηχανισμό στο σώμα τους, παρόμοιο με τη χειμερία νάρκη, αν και εδώ σταματά να λειτουργεί μέχρι και η καρδιά τους! Η υψηλή συγκέντρωση γλυκόζης που παρατηρείται στην ψύξη του βατράχου θεωρείται πλέον ότι παίζει κεφαλαιώδη ρόλο στην επιβίωσή του. Ακόμα πιο εκπληκτικό είναι το γεγονός ότι ο βάτραχος επιδεικνύει την εκπληκτική ικανότητά του ακόμα και στο εργαστήριο, θέλοντας προφανώς να κομπάσει μπροστά στους επιστήμονες για τις υπεράνθρωπες δυνατότητές του…
Μικρόβια της Αβύσσου
Όλοι ξέρουμε ότι το βαθύτερο σημείο των ωκεανών είναι η Τάφρος των Μαριανών του Ειρηνικού Ωκεανού, εκεί που το βάθος αγγίζει τα 10,994 χιλιόμετρα (10,994 ± 40 μέτρα), με την ακραία πίεση να υπερβαίνει κατά 1.100 φορές την πίεση στην επιφάνεια της θάλασσας. Κάποια χρόνια πριν, οι επιστήμονες είχαν εντοπίσει, με τη βοήθεια ειδικού βαθυσκάφους, γιγαντιαίες αμοιβάδες στην τάφρο και έκαναν λόγο ότι θα μπορούσαν κάλλιστα να υπάρχουν και άλλα είδη ζωής στα εξωφρενικά αυτά βάθη. Κάτι που έγινε πραγματικότητα από την πρόσφατη αποστολή στη διαβόητη τάφρο του Τζέιμς Κάμερον, ναι του σκηνοθέτη! Ο Κάμερον δεν είδε φυσικά με τα μάτια του την πλούσια ζωή του ρήγματος, τα δείγματα ωστόσο που συνέλεξε από τα ιζήματα απέδειξαν περίτρανα ότι η τάφρος είναι γεμάτη με μικρόβια. Αυτό που έκανε τους ειδικούς να τα χάσουν είναι ότι παρά το τεράστιο βάθος και την ασύλληπτη πίεση, οι μικροοργανισμοί αυτοί λειτουργούν υποδειγματικά, τρεφόμενοι με υπολείμματα ύλης που τυχαίνει να φτάσουν ως την άβυσσο…
Τροχόζωα
Οι μικροσκοπικοί πολυκύτταροι οργανισμοί, σωστά ασπόνδυλα ζώα δηλαδή, που συναντώνται στα γλυκά νερά αριθμούν περισσότερα από 1.900 είδη. Το ερώτημα εδώ είναι πώς επιβιώνεις κάπου 30-50 εκατομμύρια χρόνια χωρίς σεξ; Γιατί βλέπετε τα μικροσκοπικά αυτά ασπόνδυλα είναι αποκλειστικά θηλυκά (όχι ερμαφρόδιτα) και από την πρώτη ανακάλυψή τους μέχρι και σήμερα δεν έχει βρεθεί ούτε ένα αρσενικό. Τα ζώα που αναπαράγονται χωρίς σεξ είναι λιγότερα από το 1% των πλασμάτων της Φύσης και κατατάσσονται στις χαμηλότερες βαθμίδες ζωής, εκτός φυσικά από τα τροχόζωα. Οι βδελλοειδείς αυτοί οργανισμοί αναπαράγονται λοιπόν χωρίς σεξ (με κλωνοποίηση), κάτι που κάνει τους επιστήμονες να μιλούν για ατέλεια στο DNA τους. Και τι καλύτερος τρόπος από το να αναπληρώσεις τα κενά στον γενετικό σου κώδικα από το να καταβροχθίζεις το DNA από άλλες μορφές ζωής; Κι έτσι, με το κλεμμένο DNA στις φαρέτρες τους, τα τροχόζωα έχουν αναπτύξει μια εκπληκτική ικανότητα να αντέχουν την εξαιρετική αφυδάτωση, αλλά και απίστευτα επίπεδα ραδιενέργειας! Τα απόκοσμα όντα αναπληρώνουν λοιπόν τις καταστροφές στο σώμα τους δανειζόμενα γενετικό κώδικα από τη λεία τους, κάτι που τους δίνει τη δυνατότητα να αντέχουν κάθε ακραία συνθήκη θερμοκρασίας, πίεσης και έλλειψης νερού. Το ίδιο κάνουν και όταν η ραδιενέργεια βλάψει το DNA τους, αυτοθεραπεύονται δηλαδή με τη βοήθεια άλλων…
Κατσαρίδες
Την ώρα που ο δημοφιλέστατος μύθος με την κατσαρίδα που επιβιώνει από πυρηνικό ολοκαύτωμα σαρώνει, το εκπληκτικό αυτό είδος κάνει πράγματι πολλά και διαφορετικά απίστευτα: επιβιώνει για βδομάδες χωρίς φαΐ και νερό και μπορεί να ζήσει επίσης για αρκετές βδομάδες χωρίς κεφάλι! Οι κατσαρίδες κυκλοφορούν στη Γη εδώ και 300 εκατομμύρια χρόνια, ξεπερνώντας ακόμα και τους δεινόσαυρους. Κι αν αυτά δεν είναι ήδη αρκετά, ας ξεκαθαρίσουμε την κατάσταση με τη ραδιενέργεια. Σε σχετικά πειράματα, το 50% του δείγματος των εντόμων που εκτέθηκαν σε ακτινοβολία 1.000 ραντ επιβίωσαν πράγματι, μια ποσότητα ραδιενέργειας ικανή να σκοτώσει έναν υγιή άνθρωπο σε λιγότερο από 10 λεπτά. Το 10% από αυτές επιβίωσαν μάλιστα και στα 10.000 ραντ, ακτινοβολία αντίστοιχη με την έκλυση ραδιενέργειας από την ατομική βόμβα της Χιροσίμα! Δυστυχώς, καμία δεν έζησε να μας πει τι έγινε όταν εκτέθηκε στα 100.000 ραντ, κάτι που μας κάνει να θεωρούμε ότι η κατσαρίδα δεν θα είναι το τελευταίο είδος που θα πεθάνει από τον πυρηνικό όλεθρο του ανθρώπου…
Βραδύπορα
Ένα μικροσκοπικό πλάσμα της θάλασσας κατέχει πλέον τα σκήπτρα για το πιο σκληρό καρύδι της Γης. Γιατί απλά-απλά το μικρό και σχεδόν γλυκό πλασματάκι αντέχει κυριολεκτικά τα πάντα: εξαιρετικό κρύο, απίστευτη ζέστη, τρομερές πιέσεις και τρελές ποσότητες ραδιενέργειας! Ό,τι κι αν του κάνεις, είτε το βράσεις, είτε το καταψύξεις, είτε το στείλεις στο Διάστημα(!), τα 200 χρόνια που είναι να ζήσει θα τα ζήσει. Τα βραδύπορα, που πλέον αποκαλούνται «αρκούδες του νερού», ζουν ευτυχισμένα σε κάθε εξωτερική συνθήκη, γι’ αυτό και έχουν αποικίσει τον πλανήτη μας από άκρη σε άκρη, με τα 900 είδη τους να ζουν από τα κορφοβούνια των Ιμαλαΐων μέχρι και τα βάθη των θαλασσών. Μικροσκοπικά σε διαστάσεις, με μέσο μήκος το 1 χιλιοστό, τα βραδύπορα αντέχουν θερμοκρασίες τόσο χαμηλές όσο και -236 βαθμούς Κελσίου, τόσο υψηλές όσο και 180 βαθμούς Κελσίου, την ίδια στιγμή που επιβιώνουν σε πίεση 6.000 ατμοσφαιρών (πολύ παραπάνω και από την άβυσσο ακόμα) αλλά και σε ραδιενέργεια της τάξης των 570.000 ραντ! Επιπλέον, μπορούν να περάσουν μια ολόκληρη δεκαετία από τα 200 χρόνια της ζωής τους χωρίς νερό, ενώ οι επιστήμονες υποθέτουν βάσιμα ότι μπορούν να ζήσουν και στο Διάστημα χωρίς κανένα πρόβλημα, καθώς έχουν επιβιώσει σε συνθήκες κενού. Αν λοιπόν γίνει το πολυθρύλητο πυρηνικό ολοκαύτωμα, οι αρκούδες του νερού θα είναι το είδος που θα ζήσει για να δει την επόμενη μέρα…
Περισσότερα αφιερώματα εδώ.