Στα τρία τους χρόνια μας ρωτάνε γιατί τα κορίτσια δεν έχουν πουλάκι, στα πέντε πως γεννιούνται τα παιδιά και στα δέκα ανησυχούν για τις αλλαγές στο σώμα τους. Το έγκυρο Ινστιτούτο American Academy of Child and Adolescent Psychiatry μας δίνει μερικές χρήσιμες οδηγίες για το πώς να μιλήσουμε στα παιδιά για το σεξ, ανάλογα με την ηλικία που βρίσκονται.
Είναι γεγονός πως η συζήτηση για θέματα σχετικά με το σεξ μπορεί να είναι δύσκολη και άβολη για κάποιους γονείς. Ωστόσο ανάλογα με το επίπεδο της ανάγκης και της ζήτησης των παιδιών εμείς οι γονείς οφείλουμε να προσφέρουμε όση πληροφόρηση «χρειάζεται» κατά καιρούς το παιδί μας.
Τα παιδιά έχουν διαφορετικά επίπεδα περιέργειας και κατανόησης και αυτό εξαρτάται από την ηλικία τους και από το επίπεδο ωρίμανσης τους. Όσο μεγαλώνουν σε ηλικία τα παιδιά τόσο πιο συχνά θα ερωτούν λεπτομέρειες για το σεξ. Αρκετά παιδιά έχουν το δικό τους λεξιλόγιο για θέματα του σεξ. Είναι σημαντικό οι γονείς να βρούνε τις λέξεις που χρησιμοποιούν τα παιδιά τους και με τις οποίες αυτά νιώθουν άνετα. Μιλώντας με αυτό τον τρόπο η συζήτηση γίνεται πιο εύκολη.
2-3 ετών Οι πρώτες ερωτήσεις που κάνουν τα παιδιά είναι σε ηλικία 2-3 ετών περίπου όπου ενδιαφέρονται για τις σωματικές διαφορές που βλέπουν στο δικό τους σώμα και σε αυτό του αντίθετου φύλλου, ή των γονιών. Αυτή είναι η ευκαιρία για να βάλουμε τις σωστές βάσεις μιλώντας στο παιδί μας για τα μέρη του σώματός μας και να του εξηγήσουμε πως είναι το αρσενικό και πως το θηλυκό.
Στην ηλικία αυτή:
Δίνουμε σημασία στη σωστή ονομασία των εξωτερικών μερών του σώματος (στήθος, πέος, κόλπος, αιδοίο κ.λ.π)
Εξηγούμε στο παιδί τις σωματικές διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα
Αποδεχόμαστε τη συνήθεια του παιδιού να εξερευνά το σώμα του
Αρχίζουμε να συζητάμε θέματα σχετικά με την αυτοπροστασία του, όπως από ανεπιθύμητα αγγίγματα και άλλες συμπεριφορές που το κάνουν να νιώθει άβολα.
4-6 χρονών
Στην ηλικία αυτή τα παιδιά αρχίζουν να εκφράζουν απορίες για το πώς γίνονται τα παιδιά, ή ρωτάνε για λέξεις που έχουν ακούσει από την τηλεόραση ή το σχολείο τους, όπως τι είναι το σεξ, τι είναι ο gay...Αυτό που θα πρέπει να αποφύγουμε είναι να δείξουμε σοκαρισμένοι, ή να αλλάξουμε κουβέντα. Με απλές λέξεις και κατανοητές εξηγούμε τη διαδικασία και έχουμε πάντα για βοήθεια βιβλία εικονογραφημένα που μας δείχνουν ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.
Στην ηλικία αυτή:
Συζητάμε με το παιδί για τη σύλληψη ενός μωρού, την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, με απλή αλλά σωστή γλώσσα, χωρίς να πούμε σε ανιαρές λεπτομέρειες.
Συζητάμε μαζί του ως προς το ποια γλώσσα και συμπεριφορά είναι κοινωνικά αποδεκτή (λεξιλόγιο, χειρονομίες, συνήθειες).
Συζητάμε για τα όρια του σε σχέση με το χειρισμό του σώματός του για το τι είναι ασφαλές και τι όχι, τι είναι αποδεκτό και τι όχι.
Επισημαίνουμε στο παιδί ότι το σώμα του ανήκει μόνο στο ίδιο και ότι μπορεί και πρέπει να αρνηθεί οποιαδήποτε συμπεριφορά προέρχεται από κάποιον άλλο και το κάνει να νιώθει άβολα και άσχημα, ακόμα και αν αυτός ο άλλος είναι μέλος της οικογένειας.
6-9 χρονών
Στη σχολική ηλικία, και κοντά στην προεφηβεία τα παιδιά ρωτάνε περισσότερες λεπτομέρειες για το σεξ. Εδώ πρέπει το παιδί να το προσανατολίσουμε στο γονιό του ίδιου φύλλου για να του μιλήσει για τις επικείμενες αλλαγές στο σώμα του αλλά και για το σεξ πλέον, σκεπτόμενοι ότι έχουμε απέναντι μας ένα έφηβο που θα αρχίσει τους πειραματισμούς με το σώμα του και το αντίθετο φύλλο. Σε αυτή την ηλικία μιλάμε για την περίοδο, για το πώς η λειτουργία της σχετίζεται με την τεκνοποίηση και για τις προφυλάξεις απέναντι στην εγκυμοσύνη αλλά και τις ασθένειες που μεταδίδονται με το σεξ. Σε αυτήν την ηλικία χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή μια που τα παιδιά έχουν πλέον πρόσβαση στο διαδίκτυο και είναι πιθανό να έρθουν σε επαφή με πορνογραφικό υλικό που θα τα τρομάξει ή θα τα μπερδέψει.
Στην ηλικία αυτή: Μιλάμε με το παιδί για τις διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα(συμπεριφορά, συνήθειες, κοινωνικά αποδεχτές τάσεις)
Του εξηγούμε τον μηχανισμό της αναπαραγωγής με περισσότερες λεπτομέρειες
Του θέτουμε όρια που σχετίζονται με το σεβασμό των προσωπικών στιγμών του ιδίου και των άλλων σε ιδιωτικό χώροn
Συζητάμε μαζί του για θέματα που αποτελούν κοινωνικά ταμπού, καθώς και για θέματα που σχετίζονται με τα στερεότυπα των φύλων
9-12 χρονών
Στην ηλικία αυτή που οι ειδικοί ορίζουν ως εφηβεία είναι αρκετά δύσκολο να πλησιάσουμε τα παιδιά για αυτό το θέμα, αλλά καλό είναι να τους μιλήσουμε και σε αυτό το στάδιο να δείξουμε πως η σεξουαλική ζωή του καθενός επηρεάζει και το σύντροφό του. Αν βλέπουμε ότι το παιδί μεγαλώνει και αλλάζει αλλά δε μας ρωτάει τίποτα επιδιώκουμε να ξεκινήσουμε εμείς τη συζήτηση με αφορμή τις σωματικές αλλαγές που παρατηρούμε. Προσπαθούμε να μην αποτρέψουμε το παιδί από το να κάνει ερωτήσεις. Όσο μικρό και αν σας φαίνεται αν ρωτήσει έχει ερεθίσματα για αυτό και πρέπει να του μιλήσουμε. Δεν υπάρχει καταλληλότερος άνθρωπος να προστατεύσει και να ενημερώσει τα παιδιά για το σεξ από τους γονείς του. Προσέχουμε να μη τρομάξουμε το παιδί και να μη δώσουμε υπερβολικές λεπτομέρειες που δεν αντέχει, ανάλογα με την ηλικία του. Προμηθευόμαστε βιβλία που μας ταιριάζουν για να μας βοηθήσουν σε αυτή την εκπαίδευση, και αφήνουμε ανοιχτή την επικοινωνία μας να μας ρωτήσει ότι άλλο θέλει.
Στην ηλικία αυτή:
Συζητάμε με το παιδί για τις σωματικές και συναισθηματικές αλλαγές της προεφηβείας ή άλλα θέματα που τους απασχολούν με στόχο να τα διαφωτίσουμε αλλά κυρίως να τα καθησυχάσουμε
Συζητάμε μαζί τους για την ιδέα που έχουν για το σώμα τους(θέματα αυτοεικόνας, αυτοεκτίμησης κ.λπ)
Καθησυχάζουμε τους φόβους τους για το αν είναι φυσιολογικοί, εξαιτίας των ξαφνικών αλλαγών που νιώθουν ότι βιώνουν (περίοδος, ονείρωξη, αλλαγές στο σώμα, στη φωνή) Δείχνουμε κατανόηση στην αμηχανία τους να συζητήσουν θέματα που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα παρόλο που θα το ήθελαν πολύ.
Προσπαθούμε να θίξουμε θέματα που σχετίζονται με νέες σκέψεις και νέα συναισθήματα που τους απασχολούν όπως φιλίες ή φλερτ
Προσπαθούμε να θέσουμε τη σχέση μας μαζί τους σε νέες βάσεις, με στόχο να καταφέρουμε να την διατηρήσουμε δυνατή κατά τη διάρκεια των δύσκολων χρόνων της εφηβείας.
Τα παιδιά έχουν διαφορετικά επίπεδα περιέργειας και κατανόησης και αυτό εξαρτάται από την ηλικία τους και από το επίπεδο ωρίμανσης τους. Όσο μεγαλώνουν σε ηλικία τα παιδιά τόσο πιο συχνά θα ερωτούν λεπτομέρειες για το σεξ. Αρκετά παιδιά έχουν το δικό τους λεξιλόγιο για θέματα του σεξ. Είναι σημαντικό οι γονείς να βρούνε τις λέξεις που χρησιμοποιούν τα παιδιά τους και με τις οποίες αυτά νιώθουν άνετα. Μιλώντας με αυτό τον τρόπο η συζήτηση γίνεται πιο εύκολη.
2-3 ετών Οι πρώτες ερωτήσεις που κάνουν τα παιδιά είναι σε ηλικία 2-3 ετών περίπου όπου ενδιαφέρονται για τις σωματικές διαφορές που βλέπουν στο δικό τους σώμα και σε αυτό του αντίθετου φύλλου, ή των γονιών. Αυτή είναι η ευκαιρία για να βάλουμε τις σωστές βάσεις μιλώντας στο παιδί μας για τα μέρη του σώματός μας και να του εξηγήσουμε πως είναι το αρσενικό και πως το θηλυκό.
Στην ηλικία αυτή:
Δίνουμε σημασία στη σωστή ονομασία των εξωτερικών μερών του σώματος (στήθος, πέος, κόλπος, αιδοίο κ.λ.π)
Εξηγούμε στο παιδί τις σωματικές διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα
Αποδεχόμαστε τη συνήθεια του παιδιού να εξερευνά το σώμα του
Αρχίζουμε να συζητάμε θέματα σχετικά με την αυτοπροστασία του, όπως από ανεπιθύμητα αγγίγματα και άλλες συμπεριφορές που το κάνουν να νιώθει άβολα.
4-6 χρονών
Στην ηλικία αυτή τα παιδιά αρχίζουν να εκφράζουν απορίες για το πώς γίνονται τα παιδιά, ή ρωτάνε για λέξεις που έχουν ακούσει από την τηλεόραση ή το σχολείο τους, όπως τι είναι το σεξ, τι είναι ο gay...Αυτό που θα πρέπει να αποφύγουμε είναι να δείξουμε σοκαρισμένοι, ή να αλλάξουμε κουβέντα. Με απλές λέξεις και κατανοητές εξηγούμε τη διαδικασία και έχουμε πάντα για βοήθεια βιβλία εικονογραφημένα που μας δείχνουν ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.
Στην ηλικία αυτή:
Συζητάμε με το παιδί για τη σύλληψη ενός μωρού, την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, με απλή αλλά σωστή γλώσσα, χωρίς να πούμε σε ανιαρές λεπτομέρειες.
Συζητάμε μαζί του ως προς το ποια γλώσσα και συμπεριφορά είναι κοινωνικά αποδεκτή (λεξιλόγιο, χειρονομίες, συνήθειες).
Συζητάμε για τα όρια του σε σχέση με το χειρισμό του σώματός του για το τι είναι ασφαλές και τι όχι, τι είναι αποδεκτό και τι όχι.
Επισημαίνουμε στο παιδί ότι το σώμα του ανήκει μόνο στο ίδιο και ότι μπορεί και πρέπει να αρνηθεί οποιαδήποτε συμπεριφορά προέρχεται από κάποιον άλλο και το κάνει να νιώθει άβολα και άσχημα, ακόμα και αν αυτός ο άλλος είναι μέλος της οικογένειας.
6-9 χρονών
Στη σχολική ηλικία, και κοντά στην προεφηβεία τα παιδιά ρωτάνε περισσότερες λεπτομέρειες για το σεξ. Εδώ πρέπει το παιδί να το προσανατολίσουμε στο γονιό του ίδιου φύλλου για να του μιλήσει για τις επικείμενες αλλαγές στο σώμα του αλλά και για το σεξ πλέον, σκεπτόμενοι ότι έχουμε απέναντι μας ένα έφηβο που θα αρχίσει τους πειραματισμούς με το σώμα του και το αντίθετο φύλλο. Σε αυτή την ηλικία μιλάμε για την περίοδο, για το πώς η λειτουργία της σχετίζεται με την τεκνοποίηση και για τις προφυλάξεις απέναντι στην εγκυμοσύνη αλλά και τις ασθένειες που μεταδίδονται με το σεξ. Σε αυτήν την ηλικία χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή μια που τα παιδιά έχουν πλέον πρόσβαση στο διαδίκτυο και είναι πιθανό να έρθουν σε επαφή με πορνογραφικό υλικό που θα τα τρομάξει ή θα τα μπερδέψει.
Στην ηλικία αυτή: Μιλάμε με το παιδί για τις διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα(συμπεριφορά, συνήθειες, κοινωνικά αποδεχτές τάσεις)
Του εξηγούμε τον μηχανισμό της αναπαραγωγής με περισσότερες λεπτομέρειες
Του θέτουμε όρια που σχετίζονται με το σεβασμό των προσωπικών στιγμών του ιδίου και των άλλων σε ιδιωτικό χώροn
Συζητάμε μαζί του για θέματα που αποτελούν κοινωνικά ταμπού, καθώς και για θέματα που σχετίζονται με τα στερεότυπα των φύλων
9-12 χρονών
Στην ηλικία αυτή που οι ειδικοί ορίζουν ως εφηβεία είναι αρκετά δύσκολο να πλησιάσουμε τα παιδιά για αυτό το θέμα, αλλά καλό είναι να τους μιλήσουμε και σε αυτό το στάδιο να δείξουμε πως η σεξουαλική ζωή του καθενός επηρεάζει και το σύντροφό του. Αν βλέπουμε ότι το παιδί μεγαλώνει και αλλάζει αλλά δε μας ρωτάει τίποτα επιδιώκουμε να ξεκινήσουμε εμείς τη συζήτηση με αφορμή τις σωματικές αλλαγές που παρατηρούμε. Προσπαθούμε να μην αποτρέψουμε το παιδί από το να κάνει ερωτήσεις. Όσο μικρό και αν σας φαίνεται αν ρωτήσει έχει ερεθίσματα για αυτό και πρέπει να του μιλήσουμε. Δεν υπάρχει καταλληλότερος άνθρωπος να προστατεύσει και να ενημερώσει τα παιδιά για το σεξ από τους γονείς του. Προσέχουμε να μη τρομάξουμε το παιδί και να μη δώσουμε υπερβολικές λεπτομέρειες που δεν αντέχει, ανάλογα με την ηλικία του. Προμηθευόμαστε βιβλία που μας ταιριάζουν για να μας βοηθήσουν σε αυτή την εκπαίδευση, και αφήνουμε ανοιχτή την επικοινωνία μας να μας ρωτήσει ότι άλλο θέλει.
Στην ηλικία αυτή:
Συζητάμε με το παιδί για τις σωματικές και συναισθηματικές αλλαγές της προεφηβείας ή άλλα θέματα που τους απασχολούν με στόχο να τα διαφωτίσουμε αλλά κυρίως να τα καθησυχάσουμε
Συζητάμε μαζί τους για την ιδέα που έχουν για το σώμα τους(θέματα αυτοεικόνας, αυτοεκτίμησης κ.λπ)
Καθησυχάζουμε τους φόβους τους για το αν είναι φυσιολογικοί, εξαιτίας των ξαφνικών αλλαγών που νιώθουν ότι βιώνουν (περίοδος, ονείρωξη, αλλαγές στο σώμα, στη φωνή) Δείχνουμε κατανόηση στην αμηχανία τους να συζητήσουν θέματα που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα παρόλο που θα το ήθελαν πολύ.
Προσπαθούμε να θίξουμε θέματα που σχετίζονται με νέες σκέψεις και νέα συναισθήματα που τους απασχολούν όπως φιλίες ή φλερτ
Προσπαθούμε να θέσουμε τη σχέση μας μαζί τους σε νέες βάσεις, με στόχο να καταφέρουμε να την διατηρήσουμε δυνατή κατά τη διάρκεια των δύσκολων χρόνων της εφηβείας.
Περισσότερα θέματα για τη σεξουαλική αγωγή εδώ.