«Παραμελημένοι» Κανόνες Γραμματικής
Κανόνες που, αν και έχουν ευρεία εφαρμογή, συχνά τους ξεχνάμε ή μπορεί ακόμα και να αγνοούμε την ύπαρξή τους...
| Γενικές που πρέπει να προσέξουμε |
| Τα προπαροξύτονα, αρσενικά και θηλυκά ουσιαστικά σε -ος κατεβάζουν τον τόνο στην παραλήγουσα στη γενική του ενικού και στη γενική και αιτιατική του πληθυντικού: ο πόλεμος - του πολέμου - των πολέμων - τους πολέμους, η διάμετρος - της διαμέτρου - των διαμέτρων - τις διαμέτρους Παραδείγματα λέξεων που ακολουθούν αυτόν τον κανόνα: αρσενικά: άνθρωπος, θόρυβος, κίνδυνος, θηλυκά: κάθοδος, είσοδος, έξοδος, πρόοδος, λεωφόρος (αλλά και άμμος). Με τον ίδιο τρόπο κλίνονται και τα θηλυκά ουσιαστικά που δείχνουν επάγγελμα: δικηγόρος, πρόεδρος (κλητική: κυρία πρόεδρε και όχι κυρία πρόεδρος) Διατηρούν τον τόνο στην προπαραλήγουσα, σ' όλες τις πτώσεις ενικού και πληθυντικού, οι πολυσύλλαβες και οι λαϊκές λέξεις: του αντίκτυπου, του ανήφορου, του εξάψαλμου, του καλόγερου, του γκόμενου, του παίδαρου. |
| Ο τόνος των προπαροξύτονων επιθέτων σε -ος κατεβαίνει στην παραλήγουσα στη γενική ενικού και γενική και αιτιατική πληθυντικού, όταν αυτά χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά: "συμπεριφορά βάρβαρων ανθρώπων", αλλά "οι επιδρομές των βαρβάρων" | "η μητέρα του άρρωστου παιδιού", αλλά "η κατάσταση του αρρώστου" | " η εμφάνιση του άγνωστου άντρα", αλλά "η εμφάνιση του αγνώστου". |
| Τα προπαροξύτονα ουδέτερα ουσιαστικά σε -ο κατεβάζουν τον τόνο στην παραλήγουσα στη γενική ενικού και πληθυντικού ( πανεπιστημίου, ατόμου, ατόμων, κατόπτρου, επίπλου, θεάτρου, αυτοκινήτου, μετώπου, μετώπων) εκτός από τις λαϊκές λέξεις όπως σίδερο-σίδερου (αλλά: σιδήρου),σύννεφο-σύννεφου, χαμόγελο-χαμόγελου, μάγουλο-μάγουλου, κάρβουνο-κάρβουνου, ψίχουλο-ψίχουλου. |
| Αρσενικά παροξύτονα ουσιαστικά σε –ας :, όπως ταμίας Ο ταμίας- του ταμία- των ταμιών, ο μήνας- του μήνα- των μηνών, ο τραυματίας- του τραυματία- των τραυματιών, ο βλάκας- του βλάκα- των βλακών. ( φαίνεται εύκολο αλλά, για κάποιο ανεξήγητο λόγο, είναι πολύ συχνές οι λανθασμένες γενικές πληθυντικού: των ταμίων, των βλάκων κλπ. Το τελευταίο είναι λάθος και στο spelling του Word!) |
| Πτώσεις επιθέτων σε –ής -ές/ -ης -ες: ο/η διεθνής, του/της διεθνούς, τον/τη διεθνή, το διεθνές, τα διεθνή ο/η συνήθης, του/της συνήθους, τον/την συνήθη, το σύνηθες, τα συνήθη, των συνήθων. Προσοχή (μόνο για αρσ.): Του ευγενούς αγώνα, αλλά: του ευγενή(=αριστοκράτη) (επίθ. το α΄, ουσ. το β΄). Επιστήμη συγγενούς κλάδου(επίθ.). Είναι φίλος ενός στενού μου συγγενή (ουσ.). |
| Επίθετα παροξύτονα σε -ώδης, -ώδης, -ώδες, όπως βραχώδηςκλίνονται με παρόμοιο τρόπο με την προηγούμενη περίπτωση, με μία εξαίρεση: στη γενική πληθυντικού κατεβάζουν τον τόνο στη λήγουσα: του βραχώδους- των βραχωδών, του δηλητηριώδους- των δηλητηριωδών, του ουσιώδους- των ουσιωδών, του θεμελιώδους- των θεμελιωδών |
| Γενικές αρσενικών και ουδέτερων επιθέτων σε -ών, όν, όπως παρών: παρόντος, επιλαχόντος, απόντος, επιτυχόντος, τυχόντος (και όχι του επιλαχόντα, του απόντα) |
| Τα θηλυκά σε -η (σκέψη, κυβέρνηση κτλ.) σχηματίζουν τη γενική σε -ηςκαι σε -έως, π.χ.: σκέψης και σκέψεως, κυβέρνησης και κυβερνήσεως. Όσα, όμως, έχουν λαϊκή προέλευση, μόνο σε -ης: θύμηση - θύμησης, γέμιση - γέμισης Η γενική σε -εως είναι γενικά προτιμότερη ενώ προτιμάται πάντα μετά από λόγιες προθέσεις ή λόγιες και μη τυποποιημένες φράσεις: προ της αποφάσεως, υπέρ της λύσεως, περί της σχέσεως, σχέδιο πόλεως, πρώτης τάξεως, οδηγίες χρήσεως, ημερομηνία λήξεως, ομάδα κρούσεως, κρίση συνειδήσεως, χαίρω εκτιμήσεως, πάσης φύσεως, πορεία πλεύσεως, έτος ιδρύσεως κλπ. |
| Τα ισοσύλλαβα θηλυκά με κατάληξη -α στη γενική πληθυντικού τονίζονται στη λήγουσα εκτός από αυτά που προέρχονται από παλιά τριτόκλητα. Έτσι έχουμε: των καρδιών, των βαρκών, των γλωσσών, αλλά των πατρίδων, τωνακτίνων, των διωρύγων (πατρίς, ακτίς, διώρυξ). Σε αυτήν την κατηγορία, περιέργως, υπάρχουν πολλές λέξεις χωρίς γενική πληθυντικού. Με την έννοια ότι η γενική πληθυντικού δεν έχει καθιερωθεί στην πράξη. Παραδείγματα: ταρίφα, κάμερα, λινάτσα και οι πολύ συνηθισμένες κότα και πατάτα. Ανεξάρτητα από κανόνες, η καλύτερη επιλογή είναι να αποφεύγουμε τη χρήση των γενικών πληθυντικού σε τέτοιες λέξεις. Εδώ χρειάζεται ειδική μνεία στην "πισίνα". Η σωστή γεν. πληθ. είναι τωνπισινών. Καλύτερα να υιοθετήσουμε όμως "των πισίνων" για προφύλαξη, όπως το θέτει ο κ. Μπαμπινιώτης. Όχι λοιπόν "επιβαρύνσεις για τους κατόχους τεράστιων πισινών". |
| Θηλυκά επαγγελματικά και άλλα ονόματα σε -έας (-εύς) ( εισαγγελέας, γραμματέας, συγγραφέας κ.ά.) σχηματίζουν τη γενική ενικού με τον λόγιο τύπο: τής εισαγγελέως, τής γραμματέως, τής συγγραφέως αντί των γενικών: τής εισαγγελέας, τής γραμματέας, της συγγραφέας. |
| Ο κύριος Παντελέων, του κ. Παντελέοντος, η κυρία Παντελέοντος, της κ. -Παντελέοντος κλπ. (και όχι του κ. Παντελέων, η κ. Παντελέων). |
| Το πλαγκτόν είναι ελληνική λέξη. Η γενική είναι του πλαγκτού (και όχι του πλαγκτόν). Δεν έχει όμως πληθυντικό. |
| Συνήθως, τα θηλυκά σε -ώ στη γενική έχουν κατάληξη -ώς: της Αργυρώς, της Κλειώς, της πειθώς. Η κατάληξη σε -ούς δεν είναι λάθος αλλά είναι αρχαιοπρεπής και επιτρέπεται μόνο σε λόγιες λέξεις και σε αρχαία ονόματα. Έτσι: Της Αργυρώς (αλλά όχι της Αργυρούς), της Κλειώς (αλλά και της Κλειούς [της αρχαίας]), της Σαπφούς (της αρχαίας ποιήτριας), αλλά της Σαπφώς Νοταρά. Ειδικά για την πειθώ και την ηχώ, προτιμότερες είναι οι γενικές της πειθούςκαι της ηχούς, παρόλο που, τυπικά, οι σωστοί τύποι είναι της πειθώς, της ηχώς. . |
"Ανένταχτες" και "ανυπόταχτες" γενικές συνηθισμένων λέξεων που δεν υπάρχουν στις νεοελληνικές γραμματικές:
|
♦
| Κάποιοι κανόνες για τα ρήματα |
| Χρόνοι συνθέτων του άγω: ενστ. εξάγω, πρτ. εξήγα, μέλλ. εξακολουθ.: θα εξάγω μέλλ. στιγμιαίος: θα εξαγάγω,αόρ. εξήγαγα, πρκ.-υπρσ.: έχω-είχα εξαγάγει π.χ. κάθε χρόνο η χώρα θα εξάγει μήλα, θα απαγάγει την κόρη του. Γενικά: οι εξακολουθητικοί ρηματικοί τύποι είναι με -ηγαγ- ή -αγαγ- και οι στιγμιαίοι με -αγ- ή -ηγ- |
| Χρόνοι των ρημάτων σε -λλω: ενστ. επιβάλλω, πρτ. επέβαλλα, αόρ.επέβαλα, πρκ.-υπρσ. έχω-είχα επιβάλει μέλλ. εξακολ. θα επιβάλλω, μελλ.στιγμ. θα επιβάλω Π.χ. "θα καταβάλλω κάθε μήνα το ενοίκιο", "θα σου καταβάλω το αντίτιμο"(άπαξ). Γενικά: οι εξακολουθητικοί ρηματικοί τύποι γράφονται με δύο λάμδα και οι στιγμιαίοι με ένα |
| Σε πολλά ρήματα η χρονική αύξηση διατηρείται: ήλεγξα, διηύθυνα, διενήργησα, απέκτησα κλπ.(και όχι: έλεγξα, διεύθυνα κλπ) |
| Τα σύνθετα με προθέσεις ρήματα στον πρτ. και στον αόρ. άλλοτε έχουνεσωτερική συλλαβική αύξηση και άλλοτε όχι: εξέφρασα (και όχι: έκφρασα), εξέφρασαν ή εκφράσανε (και όχι: έκφρασαν),συνέθεσαν ή συνθέσανε (και όχι: σύνθεσαν), εισέπραξα (και όχι: είσπραξα),εισέπραξαν ή εισπράξανε (και όχι: είσπραξαν) κλπ., αλλά μόνο: διαχώρισα, μεταβίβαζα, εκφώνησα, εκλιπάρησα κλπ. |
| Για το ρήμα κάθομαι έχουν επικρατήσει οι τύποι: Προστακτική: κάθισε, καθίστε, Αόριστος: κάθισα (αντίλογος: "κάθισε" είναι και ο αντίστοιχος τύπος του ρήματος "καθίζω". Εδώ υπάρχει διχογνωμία, παρόλο που η Νεοελληνική Γραμματική αναφέρει σαφώς το "κάθισε". Ο τύπος "κάθησε" δεν είναι ξεκάθαρο γιατί είναι λάθος) |
| Συμμετέχω, πρτ. συμμετείχα, μέλλ. εξακολ. θα συμμετέχω όλο το χρόνο στις εκδηλώσεις, μέλλ. στιγμ. θα συμμετάσχω στην εκδήλωση, αόρ.συμμετέσχον, πρκ.-υπρσ. έχω-είχα συμμετάσχει. |
| Ρήμα είμαι: Ενεστώτας: είμαστε, είστε και αόριστος: ήμαστε, ήσαστε (Προσοχή, πολύ εύκολα γίνεται το λάθος και γράφεται π.χ. "χτες είμαστε σπίτι" αντί του ορθού "χτες ήμαστε σπίτι") |
| Οι ενεργητικές μετοχές σε -ντας γράφονται με -ω όταν αυτό τονίζεται και με -ο όταν δεν τονίζεται: κάνοντας, μιλώντας. |
| Οι παθητικές μετοχές σε -μενος γράφονται με δύο μμ στα ρήματα με χαρακτήρα π, β, φ, φτ, πτ. Σε μια άλλη διατύπωση, όλα τα ρήματα με αόριστο σε -ψα, εκτός από αυτά με κατάληξη σε -ευω ή -αυω, γράφονται με δύο μμ. Παραδείγματα: γραμμένος (έγραψα), κομμένος (έκοψα), βαμμένος (έβαψα), κλεμμένος (έκλεψα), αλλά λατρεμένος, παιδεμένος, πλυμένος, βρεμένος, δεμένος κλπ. |
| Διατήρηση τύπου καθαρεύουσας στο δεύτερο συνθετικό στις περιπτώσεις: δείχνω, αλλά: αναδεικνύω, επιδεικνύω, αποδεικνύω ρίχνω, αλλά: απορρίπτω, καταρρίπτω, επιρρίπτω λύνω, αλλά: επιλύω, διαλύω στέλνω, αλλά: αποστέλλω, διαστέλλω δίνω, αλλά: παραδίδω, αναδίδω, αποδίδω (και παρεμπιπτόντως, δώσ' μου, όχι δος μου) |
Οι αναδιπλασιασμοί των παθητικών μετοχών σε λίγες περιπτώσεις διατηρούνται αλλά, τις περισσότερες φορές, όχι:
Προσοχή: «Θεωρώ δεδομένη την εκλογή του»(αλλά: «είμαι δοσμένος στον αγώνα»). «τετριμμένα επιχειρήματα» (αλλά: «τριμμένα ρούχα»).«κεκλεισμένων των θυρών» (αλλά: «κλεισμένες πόρτες»). |
| Διατήρηση παθητικού αορίστου της καθαρεύουσας σε αρκετές περιπτώσεις: Εξελέγην, εξεπλάγην, προήχθης, συνέβη, επλήγη, συνελήφθησαν, διεξήχθησαν κλπ., κατά τους παθ. αορ. β΄ της αρχαίας (και όχι: εκλέχτηκα, εκπλάγηκα, προάχθηκες, συνέβηκε, πλήχτηκε, συλλήφθηκαν, διεξάχθηκαν κλπ). |
| Τα σύνθετα του ρήματος νοώ και τα παράγωγά τους γράφονται με ένα ν, εκτός από το εννοώ, έννοια. Έτσι: υπόνοια, επινοώ, κατανοώ. |
| Οι "συγκεκομμένοι" ρηματικοί τύποι του β’ πληθυντικού (όπως ανοίξτε, γυρίστε, αφήστε, τηλεφωνήστε) είναι μόνο της προστακτικής. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται στο β’ πληθ. του στιγμιαίου μέλλοντα και της υποτακτικής του αορίστου, Στις περιπτώσεις αυτές η κατάληξη είναι -ετε και όχι -τε (που είναι κατάληξη μόνο της προστακτικής). Έτσι είναι σωστές οι εκφράσεις: ανοίξτε τα μάτια, όταν ανοίξετε τα μάτια, θα γυρίσετε νικητές, γυρίστε νικητές, αφήστε την να φύγει, θα την αφήσετε να φύγει, τηλεφωνήστε μου. Είναι λάθος οι εκφράσεις: όταν ανοίξτε τα μάτια, θα γυρίστε νικητές, θα την αφήστε να φύγει, είπατε ότι θα μου τηλεφωνήστε. |
Γενικά τα ρήματα στη δημοτική συντάσσονται –σχεδόν πάντα – με αιτιατική. Τα ρήματα των προτάσεων που ακολουθούν συντάσσονται με αιτιατική και όχι με γενική:
|
♦
| Ένα ορθογραφικό ναρκοπέδιο: Η Προστακτική |
| Η προστακτική στα Νέα Ελληνικά έχει μόνο δύο πρόσωπα: δεύτερο ενικό και δεύτερο πληθυντικό. Έχει δύο φωνές (ενεργητική - παθητική) και διακρίνεται σε συνοπτική (στιγμιαία) προστακτική (π.χ. γράψε) και εξακολουθητική(π.χ. γράφε). O εξακολουθητικός τύπος περιγράφεται σε κάποιες γραμματικές και σαν προστακτική ενεστώτα, ενώ ο συνοπτικός τύπος σαν προστακτικήαορίστου, χωρίς όμως οι χρόνοι αυτοί να έχουν εδώ τη χρονική σημασία που έχουν σε άλλους ρηματικούς τύπους. Κανόνες για την ορθογραφία της προστακτικής
|
♦
| Επίθετα που θέλουν προσοχή |
| Επίθετα σε -ύς, -ιά, -ύ (όπως βαθύς): Ο τόνος μένει πάντα στην ίδια συλλαβή σε όλες τις πτώσεις, ενώ το -ύ μετατρέπεται σε -ι στις πτώσεις που δεν τονίζεται: ο βαθύς, τον βαθύ, η βαθιά, το βαθύ, του βαθιού (αρσ. και ουδ.) της βαθιάς, οι βαθιοί, οι βαθιές, τα βαθιά, των βαθιών(όλα τα γένη) Με τον ίδιο τρόπο κλίνονται τα: ελαφρύς, μακρύς, παχύς, πλατύς, φαρδύς |
| Επίθετα σε -ύς, -εία, -ύ (όπως ευθύς): ο ευθύς, τον ευθύ, η ευθεία, το ευθύ, προσοχή στη γενική: του ευθύ ή και του ευθέος (αλλά όχι το αρχ."ευθέως"),της ευθείας Ονομαστική (και αιτ.)πληθυντικού: οι ευθείς (αρσ. και θηλ.), τα ευθέα Γενική πληθυντικού: των ευθέων (αρσ. και ουδ.) των ευθειών (θηλ.) Με τον ίδιο τρόπο κλίνονται τα: τραχύς, θρασύς, ευρύς, οξύς Προσοχή! Το πλατύς δεν ανήκει σε αυτήν την ομάδα επιθέτων. Το ουσιαστικό οξύ έχει διαφορετική γενική: του οξέως (π.χ. νιτρικό οξύ). "Οι συνέπειες του οξέος εμφράγματος", αλλά "οι ιδιότητες του υδροχλωρικού οξέως". |
| Επίθετα σε -ής, -ιά, -ί (όπως σταχτής): Τα επίθετα αυτά πάντα δηλώνουν χρώματα. Ο τόνος μένει πάντα στην ίδια συλλαβή σε όλες τις πτώσεις, ενώ το -ή μετατρέπεται σε -ι εκτός από την ονομαστική και αιτιατική του αρσενικού:ο σταχτής, τον σταχτή, η σταχτιά, το σταχτί, του σταχτιού (αρσ. και ουδ.)της σταχτιάς, οι σταχτιοί, τους σταχτιούς, οι σταχτιές, τα σταχτιά, των σταχτιών(όλα τα γένη) Με τον ίδιο τρόπο κλίνονται τα: βυσσινής, θαλασσής, καφετής, πορτοκαλής, χρυσαφής Το ουδέτερο αυτών των επιθέτων στον καθημερινό λόγο χρησιμοποιείται συχνά σαν άκλιτος τύπος στη θέση του αρσενικού και του θηλυκού. Π.χ. "ο πορτοκαλί καναπές", "οι χρυσαφί γόβες". |
| Επίθετα σε -ης, -ης, -ες (όπως συνήθης, διαρκής) ακολουθούν τους κλιτικούς κανόνες της αρχαίας: Γενικοί κανόνες: Το αρσενικό και το θηλυκό ταυτίζονται σε όλες τις πτώσεις (ο διαρκής, η διαρκής, τους διαρκείς, τις διαρκείς) Η ονομαστική και αιτιατική πληθυντικού αρσενικών-θηλυκών σχηματίζεται με -εις (αρσ.-θηλ.), και σε -η (ουδ.) π.χ. συνήθεις, διαρκείς, συνήθη, διαρκή Η γενική ενικού σχηματίζεται πάντα σε -ους. Π.χ. συνήθους, διαρκούς, θορυβώδους Ο τόνος διατηρείται στην ίδια συλλαβή που τονίζεται η ονομαστική του αρσενικού με τις εξής δύο εξαιρέσεις: 1) στα παροξύτονα, στην ονομαστική και αιτιατική ενικού του ουδετέρου, ο τόνος ανεβαίνει στην προπαραλήγουσα ( το σύνηθες, το κακόηθες, το αύταρκες). Τα παροξύτονα σε -ώδες δεν ακολουθούν αυτήν την εξαίρεση ( το θεμελιώδες, το ουσιώδες) 2) τα παροξύτονα σε -ώδης, στη γενική πληθυντικού, κατεβάζουν τον τόνο στη λήγουσα ( των θεμελιωδών, των ουσιωδών) |
| Υπάρχουν μερικά επίθετα που το θηλυκό τους σχηματίζεται τόσο με -η όσο και με -ια: ελαφρός, μαλακός, ευγενικός, ξανθός, φτωχός, βρώμικος. Έτσι είναι και τα δυο αποδεκτά: ξανθή ή ξανθιά, φτωχή ή φτωχιά, μαλακή ή μαλακιά |
| Τα επίθετα γλυκός-γλυκιά-γλυκό και φρέσκος-φρέσκια-φρέσκο. Ο πληθυντικός του θηλυκού είναι γλυκές-των γλυκών και φρέσκες-των φρέσκων και όχι "γλυκιές" ούτε "φρέσκιες". Οι φρέσκιες και οι γλυκιές, πάντως, είναι ένα τόσο διαδεδομένο λάθος που τείνει να θεωρείται σωστό. |
♦
| Προσοχή στους κανόνες τονισμού: |
|
♦
| Μικροί, χρήσιμοι ορθογραφικοί κανόνες |
Τα θηλυκά ουσιαστικά σε –ια, -εια γράφονται με «ει» όταν προέρχονται από ρήμα, αλλά γράφονται με «ι» όταν προέρχονται από ουσιαστικό. Π.χ. ειδωλολατρία, πρωτοπορία κλπ. (και όχι σε -εία), διότι προέρχονται από ουσιαστικά (ειδωλολάτρης, πρωτοπόρος) και όχι από ρήματα.
Υπάρχει η άποψη ότι και οι λέξεις κατασκοπεία, συνοδεία θα πρέπει να γράφονται με -ια (προερχόμενες αντίστοιχα από τα κατάσκοπος, συνοδός και όχι από τα κατασκοπεύω, συνοδεύω). Έχει καθιερωθεί όμως ο τύπος σε -εια, και αυτό πρέπει να θεωρείται το σωστό. |
| Τα επίθετα σε -ειος / -ιος που προέρχονται από κύρια ονόματα πραγματικών προσώπων γράφονται με -ει- ( αριστοτέλειος), ενώ αυτά που προέρχονται από τοπωνύμια με -ι- ( μετσόβιο). ΄Οσα προέρχονται από κύρια ονόματα μυθικών προσώπων, μπορούν να γράφονται και με τους δύο τρόπους (απολλώνιος, απολλώνειος). |
| Τα παράγωγα των ρημάτων σε –λλω γράφονται με ένα -λ: π.χ. αγγέλλω-άγγελος, καταβάλλω-καταβολή. |
| Τα αριθμητικά που είναι παράγωγα του μισό γράφονται με –μισι, -ήμισι και όχι με κατάληξη –υ. Π.χ. τριάμισι, τρεισήμισι, δυόμισι, πεντέμισι, (το) ενάμισι, εννιάμισι. Εξαίρεση: το αρσενικό ενάμισης και το θηλυκό μιάμιση, που σε όλες τις πτώσεις έχουν κατάληξη –η. |
| Οι σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό την πρόθεση εκ γράφονται με ένα κ, π.χ. έκρηξη, εκροή, εκτός αν το δεύτερο συνθετικό αρχίζει από κ οπότε η σύνθετη λέξη γράφεται με δύο κ, π.χ. έκκληση, εκκινώ, εκκρίνω, εκκεντρικός. |
| Γράφονται με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα, μεταξύ άλλων, τα ουσιαστικά που δηλώνουν εθνότητα ή καταγωγή: Έλληνας, Κρητικός, Αθηναίος, Γάλλος. Δεν γράφονται με κεφαλαίο επίθετα που προέρχονται από κύρια ονόματα ή εθνικά: ομηρικά έπη, αθηναϊκή δημοκρατία, ελληνική γλώσσα, γαλλική προεδρία, ελλαδικός χώρος. Τα ονόματα ζώων, συλλόγων, καλλιτεχνικών και λογοτεχνικών έργων γράφονται με κεφαλαίο (και επιπλέον μέσα σε εισαγωγικά για να ξεχωρίζουν από τα ονόματα πραγματικών ανθρώπων) Π.χ. "Τα Νέα", "Το Κρυφό Σχολειό", "Ο Πόλεμος των Άστρων", "Η Σταχτομαζώχτρα", "Βουκεφάλας", "Ντορής" |
| Η κλητική πτώση των θηλυκών είναι ίδια με την ονομαστική. η μητέρα-(κλητ.) μητέρα Προσοχή! Εξαιρούνται κάποια θηλυκά που δηλώνουν επάγγελμα, στα οποία ακολουθείται η ονομαστική των αντίστοιχων αρσενικών οπότε επηρεάζεται και η κλητική : η πρόεδρος- κυρία πρόεδρε, η γυμνασιάρχης- κυρία γυμνασιάρχη, η εισαγγελέας- κυρία εισαγγελέα, η γιατρός- γιατρέ |
| Τα θηλυκά σε -ισσα γράφονται με δύο -σσ-, με εξαίρεση τα "Λάρισα", "σάρισα". Παραδείγματα: μαγείρισσα, βασίλισσα, μάγισσα, μέλισσα, συντρόφισσα (πολλοί έχουν την εσφαλμένη εντύπωση ότι ο κανόνας αυτός δεν ισχύει πλέον). |
Σωστή χρήση των προτακτικών:
|
| Λόγιες λέξεις που έχουν σαν πρώτο συνθετικό τη λέξη "καλός" γράφονται συνήθως με δύο -λλ-: καλλιτέχνης, καλλωπίζω, καλλιέργεια, Καλλιρρόη, καλλιμάρμαρο, καλλιστεία, καλλονή, καλλιγραφία. Αλλά καλαίσθητος, καλόκαρδος, καλοκάγαθος, καλημέρα, καληνύχτα |
| Διπλασιασμός του ρ: Ένας γενικός κανόνας που φαίνεται ότι έχει επικρατήσει: Γράφονται με δύο -ρρ- οι σύνθετες λέξεις που αποτελούν αρχαία κληρονομιά, καθώς και τα νεότερα λόγια σύνθετα. Αυτός ο κανόνας χρειάζεται περισσότερες διευκρινήσεις. Έτσι: Το -ρ διπλασιάζεται σε -ρρ-:
Το -ρ δεν διπλασιάζεται και γράφονται με ένα -ρ-:
|
gnomikologikon.gr
Περισσότερα φιλολογικά θέματα εδώ.
