Θέματα:
1) Η τεμπελιά και η έλλειψη ενδιαφερόντων κάνει τον άνθρωπο δυστυχισμένο,
2) Το ψωμί στο καθημερινό τραπέζι αποκτά μεγαλύτερη αξία όταν ο άνθρωπος έχει κοπιάσει για να το αποκτήσει,
3) Η δουλειά και η δημιουργία προσφέρει στον άνθρωπο ικανοποίηση και χαρά.
Ενότητες
1η Ενότητα: «Κάποτε ήταν….που λέει ο λόγος», Η ανορεξία του βασιλιά και η δυστυχία της απραξί-ας.
2η Ενότητα : « Οπού κάποια μέρα….τότε θα γιατρευτείς», Η διάγνωση και η συμβουλή του σοφού γέ-ροντα.
3η Ενότητα : «Από την ίδια μέρα….και περίμενε», Η λανθασμένη εφαρμογή της συμβουλής του σοφού γέροντα.
4η Ενότητα :«Άκουσέ με βασιλιά μου…του απάντησε κείνος», Η δοκιμασία του βασιλιά.
5η Ενότητα :«Σε λίγο βγήκανε τα καρβέλια…κι εμείς έτσι», Η γιατρειά του βασιλιά.
Δίδαγμα: Από το παραμύθι διδασκόμαστε ότι ο άνθρωπος όταν δουλεύει αισθάνεται ικανοποιημένος, αμείβεται, νιώθει χαρά και ευτυχία. Για παράδειγμα, το διάβασμα, ως πνευματική εργασία μας κάνει πιο έξυπνους! Στο παραμύθι μας υπάρχει η αντίθεση ανάμεσα στον κόσμο των φτωχών και των πλουσίων. Ο φτωχός γέροντας όμως είναι αυτό που κατέχει τη σοφία ενώ ο βασιλιάς με όλα τα πλούτη του κόσμου, είναι δυστυχισμένος. Άρα τα υλικά αγαθά δεν φέρνουν τη γνώση και την ευτυχία.
Η ανωνυμία των προσώπων, η απουσία συγκεκριμένου τόπου και χρόνου:
Τα πρόσωπα είναι ανώνυμα. Επίσης ο τόπος και ο χρόνος του παραμυθιού είναι άγνωστοι. Έτσι το παραμύθι μας αποκτά διαχρονική αξία, δηλαδή αυτό που θέλει να μας διδάξει, η αξία δηλαδή της εργασίας στη ζωή μας, ίσχυε στο παρελθόν, ισχύει στο παρόν και θα ισχύει και στο μέλλον.
Χαρακτηρισμός προσώπων:
Βασιλιάς: είναι τεμπέλης, αδρανής, νωθρός, αδιάφορος για τον λαό του, γκρινιάρης, παράξενος, ιδιότροπος και αυταρχικός. Οκνηρός, απαιτητικός, αυταρχικός, απειλητικός, αναγκάζεται να γίνει υπάκουος και εργατικός και τελικά ευτυχισμένος.
Γέροντας: είναι εργατικός, σοφός, προνοητικός, ατρόμητος στις απειλές, ήρεμος και ψύχραιμος. Έμπειρος, ,δημιουργικός ,υπομονετικός
Χρονική εξέλιξη της ιστορίας: Τα γεγονότα παρουσιάζονται με τη χρονολογική σειρά.
Κοινό σημείο βασιλιά -γέροντα: Αν και είναι αντίθετοι στον τρόπο ζωής και στις αντιλήψεις, ο βασιλιάς και ο γέρος σοφός, μετά το τέλος της δοκιμασίας ταυτίζονται, γιατί συμφωνούν για την αξία της εργασίας.
Αφηγηματικοί τρόποι:
Αφήγηση: δίνεται η εξέλιξη του παραμυθιού και μάλιστα με γρήγορη διαδοχή των γεγονότων. Για παράδειγμα «Κάποτε ήταν ένας πλούσιος βασιλιάς…»
Διάλογος: δίνονται καθαρότερα στοιχεία της προσωπικότητας, των σκέψεων και των ενεργειών των προσώπων.
Περιγραφή: μπλέκεται με την αφήγηση (η μεταμφίεση του βασιλιά σε φτωχό).
Αφηγητής: παντογνώστης, αφήγηση σε γ πρόσωπο
Ο αφηγητής: Tριτοπρόσωπος παντογνώστης εκτός από ένα δυο σημεία που απευθύνεται στους ακροατές του, οπότε είναι πρωτοπρόσωπος (για παράδειγμα, «Κι ο βασιλιάς παιδί μου….»). Ο αφηγητής έχει απλό λόγο, καθημερινό και αφηγείται σε απλή, καθημερινή γλώσσα.
Γλώσσα : Απλή και φυσική, με τη ζωντάνια και την αμεσότητα που διαθέτει ο προφορικός λόγος. Λέξεις κεφαλλονίτικης διαλέκτου.
Σχήματα λόγου- εκφραστικά μέσα:
Μεταφορές: π.χ.«Έπεσαν με τα μούτρα στη δουλειά»
Παρομοίωση: π.χ. « σαν πεινασμένος λύκος»
Υπερβολή: «ούτε το μικρό μου δαχτυλάκι δεν κουνώ»
Εικόνες : «Φόρεσε κι αυτός φτωχικά ρούχα..»( οπτική), « άρχισε να βγαίνει από τον φούρνο η μυρωδιά τους» (οσφρητική)
Ειρωνεία: «Φαίνεται ότι το ψωμί που σου ζύμωσαν δεν ήταν τόσο γλυκό όσο έπρεπε…»
Επανάληψη: «Κάποτε ήταν ένας πλούσιος βασιλιάς, πολύ πλούσιος».
Αναδίπλωση: «που ό, τι επιθυμούσε η καρδιά του το ΄χε .Όλα τα είχε.»
Φύλλο εργασίας
1) Όταν ήσουν πιο μικρός διάβαζες ή σου διάβαζαν παραμύθια; Μπορείς να θυμηθείς κάποιο; Αφηγήσου την ιστορία του. Ποιος ήταν ο αγαπημένος σου ήρωας και γιατί;
2) Συνήθως ένα κείμενο αναφέρεται σε συγκεκριμένο τόπο ή χρόνο. Στο κείμενό μας δίνεται τόπος ή χρόνος και γιατί;
3) Ο βασιλιάς αντιμετώπιζε κάποιο πρόβλημα .Ποιο είναι αυτό και ποιες συνέπειες είχε για τον ίδιο;
4) Ποιοι προσπάθησαν να λύσουν το πρόβλημα του βασιλιά και τι αποτέλεσμα είχε η προσπάθειά τους;
5) Σε μια παράγραφο να παρουσιάσεις τη ζωή του βασιλιά στο παλάτι, όπως φαίνεται από τα λόγια του στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου.
6) Ο γέροντας συμβουλεύει το βασιλιά να φάει το «πιο γλυκό ψωμί». Πως αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι του παλατιού τον όρο «γλυκό ψωμί» και ποιο ήταν το αποτέλεσμα των ενεργειών τους;
7) Τελικά η πρόταση του γέρου είναι μια δοκιμασία για τον βασιλιά που έχει κάποια στάδια (θερισμός, αλώνισμα, άλεσμα, ζύμωμα, ψήσιμο) . Γνωρίζεις τι είναι και πως γίνονται ; Ρώτα τους γονείς σου , βρες εικόνες στο διαδίκτυο. Είναι πιστεύεις εύκολες εργασίες για κάποιον αγρότη;
8) «….η ζάχαρη του ψωμιού σου ήταν ο ιδρώτας που έχυσες για να το φτιάξεις!» Τι εννοεί ο γέροντας με τα λόγια αυτά; Ποιες συμβουλές δίνει στον βασιλιά;
9) Ένα κείμενο μπορούμε να το χωρίσουμε σε επιμέρους ενότητες ανάλογα με τα διαφορετικά πρόσωπα ή θέματα. Προσπάθησε στις παρακάτω ενότητες του κειμένου να δώσεις έναν σύντομο τίτλο.
1η Ενότητα:«Κάποτε ήταν….που λέει ο λόγος», | |
2η Ενότητα:« Οπού κάποια μέρα….τότε θα γιατρευτείς», | |
3η Ενότητα: «Από την ίδια μέρα….και περίμενε», | |
4η Ενότητα : «Άκουσέ με βασιλιά μου…του απάντησε κείνος», | |
5η Ενότητα: «Σε λίγο βγήκανε τα καρβέλια…κι εμείς έτσι», |
10) Στο κείμενο υπάρχει αφήγηση και διάλογος. Εντόπισε ένα παράδειγμα για κάθε περίπτωση. Σε ποιο πρόσωπο γίνεται η αφήγηση και γιατί;
11) Να βρείτε τρία σχήματα λόγου και να σχολιάσετε τον λειτουργικό τους ρόλο μέσα στο κείμενο (γιατί τα χρησιμοποιεί ο συγγραφέας;).
12) Ποια είναι η γλώσσα του κειμένου; Να εντοπίσετε τις λαϊκές λέξεις και φράσεις.
13) Αφηγήσου σε κάποιον συμμαθητή σου που έλειπε σήμερα, το παραμύθι, με πολύ λίγα λόγια.
14) Στα παραμύθια συνήθως διακρίνουμε διάφορα στάδια-μοτίβα από τα οποία περνά ο ήρωας:
α) Στην αρχή παρουσιάζεται ένα πρόβλημα.
β) Στη συνέχεια κάποιοι προσπαθούν να το λύσουν, χωρίς όμως να τα καταφέρνουν.
γ) Μετά εμφανίζεται ένα άλλο πρόσωπο που δίνει κάποια συμβουλή.
δ) Στο τέλος ο ήρωας του παραμυθιού περνάει κάποιες δοκιμασίες, και καταφέρνει να λύσει το πρόβλημα.
Στο παραμύθι που διαβάσαμε, ο ήρωας περνά από αυτά τα συνηθισμένα στάδια των παραμυθιών. Προσπάθησε να συμπληρώσεις τον παρακάτω πίνακα.
Στάδια εξέλιξης του παραμυθιού | |
α) Πρόβλημα του ήρωα | |
β) Κάποιοι προσπαθούν να το λύσουν | |
γ) Εμφανίζεται ένα άλλο πρόσωπο | |
Δ) Δοκιμασίες του ήρωα |
15) Ποιος από τους ήρωες του παραμυθιού σου είναι πιο συμπαθητικός .δικαιολόγησε την άποψή σου.
16) Δώσε ένα άλλο τίτλο στο παραμύθι (χιουμοριστικό, τραγικό…)