Νεότερη λογοτεχνία (1922 - σήμερα)
Α. 1922 -1945
Η πρώτη δεκαετία (1922 -1930)
Ποίηση: ψυχικός κάματος, δυσκολία προσαρμογής στην πραγματικότητα ζωής, αίσθημα ανικανοποίητου και παρακμής.
Εκπρόσωποι: Ρ. Φιλύρας, Κ. Ουράνης, Ν. Λαπαθιώτης, Κ. Καρυωτάκης (αντιηρωική στάση, διαμαρτυρίαà σαρκασμός).
«ΚΑΡΥΩΤΑΚΙΚΟΙ»: Μ. Πολυδούρη, Μ. Παπανικολάου, Τ. Άγρας, Γ. Σκαρίμπας.
Γ. Παπατσώνης: βαθιά θρησκευτική πίστη και γενικότερα πίστη στις υψηλές αξίες της ζωής.
‚ Η γενιά του ’30
Διάλυση παλιάς τάξης πραγμάτων à ποίηση βρίσκει νέους εκφραστικούς τρόπους [Ευρωπαϊκή ποίηση:φουτουρισμός (< λατ. futurus= Μέλλοντας) (έκφραση με μοντέρνα μέσα της σύγχρονης ζωής), ντανταϊσμός(αυθόρμητη έκφραση ασυνείδητου) και υπερρεαλισμός. Ελληνική ποίηση: γενιά ’30 – αρχές συμβολισμού και υπερρεαλισμού: ελεύθερος στίχος, ‚ χρήση λεξιλογίου καθημερινής ομιλίας, ƒ κατάργηση λογικής αλληλουχίας του ποιήματος, „ απουσία μέτρου, … απουσία ομοιοκαταληξίας κλπ.].
Συμβολισμός (τέλη 19ου αι. – Γαλλία, ως αντίδραση στη ρομαντική ποίηση και τη νατουραλιστική πεζογραφία): περιορισμός στο ελάχιστο του εννοιολογικού περιεχομένου του ποιήματος, ‚ μουσικότητα καιυποβλητικότητα: η ακουστική ποιότητα λέξεων και η κατάλληλη τοποθέτησή τους υποβάλλουν τις ψυχικές διαθέσεις, ƒ συσχέτιση αντικειμένων (συμβόλων) και ψυχικών καταστάσεων (συμβολιζόμενων).
Ακρότατα όρια συμβολισμού – καθαρή ποίηση – Βαλερί και Μαλαρμέ (Γαλλία) [ποίηση με εσωτερική μουσικότητα, απαλλαγμένη, καθαρή από μη γλωσσικά στοιχεία (εννοιολογικό, θεματογραφικό κλπ.) à ποίηση σε αποτελμάτωση.
Υπερρεαλισμός (υπέρβαση της πραγματικότητας με την καταγραφή των υποσυνείδητων ενεργειών της ψυχής χωρίς την παρέμβαση της λογικής).
Ιδρυτής: Α. Μπρετόν – Γαλλία – μανιφέστο 1924: διακήρυξε την παντοδυναμία ονείρου, ενστίκτου και επανάστασης, ‚ στράφηκε σε κάθε μορφή λογικής, ηθικής ή κοινωνικής τάξης, ƒ χρησιμοποίησε την αυτόματη γραφή, „ ο μηχανισμός της τύχης προσδιορίζει τη μορφή του έργου του ποιητή, χωρίς προκαθορισμένο στόχο, κατ’ επίδραση του υποσυνείδητου, … η δύναμη των λέξεων προέρχεται από το βαθμό που ξεφεύγουν από το επιβεβλημένο τους νόημα, συνδυάζονται μεταξύ τους, χωρίς να υπακούουν σε ορθολογικούς νόμους.
ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ και ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΜΟΣ άσκησαν μεγάλη επιρροή στη νεότερη ποίηση.
ΘΕΑΤΡΟ: Α. Τερζάκης, Γ. Θεοτοκάς, Π. Πρεβελάκης (θέματα από την ιστορία), λίγο αργότερα: Β. Ρώτας,Δ. Ψαθάς.
Τα βασικά χαρακτηριστικά της νεότερης ποίησης
Εξωτερικά – μορφικά χαρακτηριστικά: Η νεότερη ποίηση εγκαταλείπει τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της νεότερης ποίησης (λ.χ. ομοιόμορφες ως προς τον αριθμό στίχων στροφές, ομοιοκαταληξία, μέτρο κλπ.).
Εσωτερικά χαρακτηριστικά: ≠ λογική αλληλουχία, είναι σα να παρακολουθούμε ένα ποίημα την ώρα της δημιουργίας του, ‚ ασχημάτιστες εικόνες, όπως ανεβαίνουν από το υποσυνείδητο την ώρα της δημιουργίας του,ƒ το ποίημα λειτουργεί με το μηχανισμό των συνειρμών.
* Όποιος διαβάζει νεότερη ποίηση πρέπει να επιστρατεύει περισσότερο τη δημιουργική του φαντασία και λιγότερο τη λογική. Έτσι θα συλλάβει όχι όσα λέγονται αλλά όσα προκαλείται ο αναγνώστης να υπονοήσει και να αισθανθεί.
Η ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ (1922 – 1945)
Ανάπτυξη και καλλιέργεια του μυθιστορήματος: Γ. Θεοτοκάς – Ελεύθερο Πνεύμα – μανιφέστο γενιάς ’30 – διακήρυξε τη ρήξη με την παράδοση και την ανανέωση.
ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ: Μ. Καραγάτσης, Θ. Πετσάλης, Α. Τερζάκης, Γ. Μπεράτης, Πέτρος Χάρης, Μέλπω Αξιώτη, Γ. Σκαρίμπας.
ΔΥΟ ΤΑΣΕΙΣ (ως προς τη μορφή): ρεαλιστική: συνέχεια και ανανέωση παράδοση (πεζογράφοι Αθήνας), ‚μοντερνιστική ή νεοτερική (πεζογράφοι Θεσσαλονίκης) – περιοδικό ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΕΣ ΗΜΕΡΕΣ.
Εκπρόσωποι: Στ. Ξεφλούδας, Γεωρ. Δέλιος, Αλκ. Γιαννόπουλος, Νίκος Γαβριήλ Πετζίκης. Εισάγουν νέα ευρωπαϊκά ρεύματα, όπως τον εσωτερικό μονόλογο, τη ροή συνείδησης κλπ.
ΔΟΚΙΜΙΟ: Μια δοκιμή, μια προσπάθεια να διερευνηθεί ένα θέμα – πρόβλημα (φιλολογικό, φιλοσοφικό, επιστημονικό, λογοτεχνικό, καλλιτεχνικό, πολιτικό, κοινωνιολογικό) με σαφήνεια, συντομία και καλλιέπεια. Ένα κράμα στοχασμού και καλλιτεχνικής έκφρασης. Προϋποθέτει ποικίλες ικανότητες (βαθιά γνώση του θέματος, δύναμη στοχασμού, ικανότητα για απλούστευση, λογοτεχνικά χαρίσματα). Προσφέρει στον αναγνώστη γνώσεις και προβληματισμούς με λογοτεχνικό τρόπο, οξύνει την ικανότητα στην κατανόηση των διαφόρων προβλημάτων, προκαλεί νέα ερωτήματα και απορίες και μας παρακινεί να εκφράσουμε κι εμείς τις δικές μας σκέψεις με σαφήνεια, πληρότητα και χάρη. Διαφέρει από την πραγματεία και τη μελέτη – διατριβή. Το δοκίμιο εκφράζει προσωπικές απόψεις ου συγγραφέα ενώ τα άλλα δυο είδη αναπτύσσουν ένα θέμα με βάση επιστημονικές γνώσεις που έχουν συσσωρευτεί από την έρευνα. Είναι δηλαδή εργασίες πιο αντικειμενικές.
Εκπρόσωποι: Γ. Θεοτοκάς, Δ. Γληνός, Β. Τατάκης, Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, Γ. Σεφέρης, Ε. Παπανούτσος κ.ά..
ΘΕΑΤΡΟ (για εκπροσώπους και έργα βλ. προηγούμενα σχόλια): Θέατρο (δράμα, κωμωδία κ.ά.) – είδη: λυρικό θέατρο – όπερα, μουσικό θέατρο – επιθεώρηση, μπαλέτο, παντομίμα, θέατρο σκιών, κουκλοθέατρο κ.ά.. Θέατρο είναι η παράσταση από ένα θίασο ενός θεατρικού έργου που έγραψε ένας θεατρικός συγγραφέας. Χωρίζεται σεπράξεις και οι πράξεις σε σκηνές. Οφείλει να έχει ενότητα, σκηνική οικονομία, εξέλιξη, θεαματικότητα, να διαγράφει ζωντανούς χαρακτήρες και αληθινές καταστάσεις, να μεταδίδει μηνύματα άμεσα και παραστατικά. Το θέατρο είναι τέχνη συνθετική (λογοτεχνία, ζωγραφική, μουσική, χορός, ενδυματολογία). Όλους του τους συντελεστές (σκηνογράφοι, μουσικοί, χορογράφοι, ενδυματολόγοι, υπεύθυνοι για φωτισμό και φυσικά ηθοποιοί) συντονίζει ο σκηνοθέτης. Ακόμη ο σκηνοθέτης καθορίζει την ερμηνευτική άποψη με την οποία πρέπει να ερμηνευτεί ο κάθε ρόλος από τους ηθοποιούς.
Β. ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (1945 – σήμερα)
Ποίηση: Κριτήρια χωρισμού της μεταπολεμικής λογοτεχνίας σε δυο γενιές είναι: η χρονολογία γέννησης των ποιητών και ‚ η χρονολογία εμφάνισής τους στα γράμματα.
1η ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΓΕΝΙΑ: Γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1918 – 1928. πρώτη ποιητική συλλογή μετά το 1940. Δημιούργησε δική της ποιητική φυσιογνωμία. Θεματολογία < εμπειρίες δεκαετίας ’40 – ’50. Τεχνοτροπικά επηρεάστηκε από τη γενιά του ’30, αν και οι ποιητές του ’30 έμειναν ανεπηρέαστοι από τα ιστορικά και πολιτικά γεγονότα της εποχής τους (υποανάπτυξη, δικτατορία Μεταξά, το άλυτο προσφυγικό πρόβλημα). Πίστη σε ορισμένες ηθικές, κοινωνικές και πολιτικές αξίες· κυριαρχεί το όραμα για έναν πολιτικά και κοινωνικά δικαιότερο κόσμο.
ΤΑΣΕΙΣ (ανάλογα με το θεματικό υλικό):
α) Αντιστασιακή ή κοινωνική ποίηση: Εκφράζει τα σήματα των ελπίδων και των διαψεύσεών της στην ποίηση. Αρχικά οι ποιητές αυτής της τάσης – γεμάτοι αγωνιστική διάθεση , εκφράζουν τον ενθουσιασμό τους και τα οράματά τους για έναν καλύτερο κόσμο (αγωνιστική – αντιστασιακή φάση της ποίησης). Οι ανωμαλίες όμως της μετακατοχικής περιόδου (εμφύλιος και ήττα της αριστερής παράταξης) à ενδοσκόπηση και διερεύνηση αιτίων (κοινωνική φάση ποίησης)
ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ: Μ. Αναγνωστάκης, Γ. Δάλλας, Δ. Δούκαρης, Τ. Καρβέλης, Μ. Κατσαρός, Κ. Κύρου, Θ. Κωσταβάρας, Τ. Λειβαδίτης, Τ. Πατρίκιος, Γ. Παυλόπουλος, Γ. Σαράντης, Δ. Χριστοδούλου.
β) Νεοϋπερρεαλιστική ποίηση: Οι ποιητές αυτής της τάσης ≠ ιδεολογική τοποθέτηση στις πολιτικές διαμάχες τηςεποχής αλλά επηρεάζονται από το δράμα που εκτυλίσσεται γύρω τους. Χρησιμοποιούν την τεχνική του υπερρεαλισμού, για να περιγράψουν τη γύρω τους εφιαλτική πραγματικότητα, αντίθετα από τους μεσοπολεμικούς υπερρεαλιστές, που χρησιμοποιούν την ίδια τεχνική, για να εντυπωσιάσουν και να προκαλέσουν έκπληξη. Άλλη μια αντίθεση ανάμεσα σε νεοϋπερρεαλιστές και υπερρεαλιστές του πολέμου είναι ότι οι πρώτοι σιγά σιγά αποκτούν μια τραγική αίσθηση της ζωής ενώ οι δεύτεροι τηρούν μια πιο αισιόδοξη στάση.
Διαφορές νεοϋπερρεαλιστών με αντιστασιακή και υπαρξιακή τάση: Αντιστασιακή – ιδεολογικές σκοπιμότητες / υπαρξιακή – χάνει την επαφή με τα πράγματα à ιδεαλιστική διάχυση / νεοϋπερρεαλιστές – απαλλαγμένοι από προκαταλήψεις ή επιρροές κρατιέται μέσα στα πράγματα και τα παρακολουθεί.
ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ: Ε. Βακαλό, Ν. Βαλαωρίτης, Ε. Χ. Γονατάς, Ε. Κακναβάτος, Δ. Π. παπαδίτσας, Μ. Σαχτούρης.
γ) Υπαρξιακή ή μεταφυσική ποίηση: ≠ κοινωνικά ενδιαφέροντα, γεμάτη από μεταφυσική αγωνία, προσπαθεί να εκφράσει το άγχος του μοναχικού ατόμου μπροστά στο πρόβλημα της ζωής και του θανάτου, της καθημερινής φθοράς.
ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ: Ό. Βότση, Γ. Κότσιρας.
2η ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΓΕΝΙΑ: Γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1928 – 1940. πρώτη ποιητική συλλογή από το 1955 – 1965. Οι περισσότεροι από τους ποιητές της δεν έζησαν ως έφηβοι μέσα στην Κατοχή, ζουν σε μεταβατική εποχή όπου η συλλογική μνήμη έχει καταπέσει και η πολιτικοκοινωνική ζωή της χώρας δεν έχει βρει τον κανονικό της ρυθμό. Αίσθηση διάψευσης οραμάτων και μιας ζωής χαμένης, αρνούνται να συμμετάσχουν στο πολιτικό και κοινωνικό παιχνίδι. Επιρροές: αντιστασιακή τάση, ‚ υπαρξιακή τάση, ƒ Καρυωτάκης. ΚΡΙΤΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ και ΣΚΕΠΤΙΚΙΣΜΟΣ. Αντιλυρικός ποιητικός λόγος, τραχύτητα, αιχμηρότητα και σκληρότητα εκφραστικών μέσων.
ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ: Κ. Αγγελάκη – Ρουκ, Α. Αγγελάκης, Ο. Αλεξάκης, Ν. Α. Ασλάνογλου, Θ. Γκόρμπας, Ν. Γρηγοριάδης, Ζ. Δαράκη, Τ. Δενέγρης, Κ. Δημουλά, Μ. Ελευθερίου, Α. Ευγγέλου, Α. Ζακυθηνός, Β. Καραβίτης, Μ. Κέντρου – Αγαθοπούλου, Τ. Κόρφης, Λ. Κούσουλας, Χ. Λάσκαρης, Γ. Λυκιαρδόπουλος, Γ. Μανουσάκης, Π. Μάρκογλου, Μ. Μέσκος, Μ. Μουντές, Τ. Πορφύρης, Θ. Τζούλης, Σ. Τσακνιάς, Κ. Χαραλαμπίδης, Ντ. Χριστιανόπουλος.
Ποιητές της δεκαετίας του ’70 (ή ποιητές της αμφισβήτησης): Γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1940 – 1955. Πρώτη ποιητική συλλογή με τα το 1965.
Ιστορικό πλαίσιο: Ελληνική κοινωνία – σημαντική οικονομική άνοδος και καταναλωτισμός, οδυνηρή εμπειρία από δικτατορία (1967 – 1974) à ενισχύουν την τάση τους για ένα πνεύμα επαναστατικότητας και αντίθεσης σ’ οποιασδήποτε μορφής κατεστημένο. Δέχονται επιρροές από την ποιητική μας παράδοση (Καβάφης, Καρυωτάκης, γενιά ’30, πρώτη μεταπολεμική γενιά – αντιστασιακή τάση) και από σύγχρονη αμερικανική ποίηση. Αποστρέφουν ωστόσο το πρόσωπο από τις ιδεοληψίες των προκατόχων τους à ποιητική γραφή και γλώσσα < τρέχουσα καθημερινή ομιλία, εριστικότητα ύφους, σαρκασμός, ειρωνεία, ρεαλιστική γλώσσα àΣτόχος – η αμφισβήτηση κατεστημένης τάξης.
ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ: Ν. Βαγενάς, Γ. Βερβέρης, Γ. Βέης, Α. Βιστωνίτης, Μ. Γκανάς, Β. Δαλακούρα, Δ. Καλοκύρης, Γ. Καραβασίλης, Γ. Κοντός, Ν. Λάζαρης, Μ. Λαϊνά, Χ. Λιοντάκης, Γ. Μαρκόπουλος, Τ. Μαστοράκη, Κ. Μαυρουδής, Σ. Μπεκατώρος, Π. Παμπούδη, Κ. Παπαγεωργίου, Γ. Πατίλης, Λ. Πούλιος, Μ. Πρατικάκης, Β. Στεριάδης, Γ. Υφαντής, Γ. Χρονάς.
* Υπάρχουν ποιητές που δεν μπορούν να ενταχθούν σε κάποια από τις παραπάνω τάσεις όπως οι: Ν. Καρούζος,Τ. Σινόπουλος, Κ. Στεριόπουλος κ.ά..
Πεζογραφία:
1η ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΓΕΝΙΑ: Γεννήθηκαν μετά το 1920 1930. Ωρίμανση μετά το 1940. Ο πόλεμος επηρέασε το έργο τους à πεζογραφία με σκυθρωπό χαρακτήρα. Πρώτη εμφάνιση στα γράμματα μεταξύ 1944 – 1947.1954: Έκδοση περιοδικού ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΕΧΝΗΣ.
2η ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΓΕΝΙΑ: Γεννήθηκαν μετά το 1930. πρώτη εμφάνιση στη δεκαετία του ’60. ψυχολογικά διαφοροποιημένη από τους πρώτους, καθώς, λόγω ηλικίας, δε διαδραμάτισαν κάποιο ρόλο στα γεγονότα της δεκαετίας του ’40 à Κείμενα με βιωματικό χαρακτήρα, υπαρξιακά θέματα (μοναξιά, περιθωριοποίηση, ψυχολογικά αδιέξοδα). Ωστόσο με πολιτικά θέματα ασχολούνται οι: Β. Βασιλικός, Μένης Κουμανταρέας, Π. Αμπατζόγλου, Χ. Μηλιώνης, Τ. Καζαντζής κ.ά. και με θέματα του παρελθόντος με νοσταλγική διάθεση οι:Χριστ. Μηλιώνης, Η. Χ. Παπαδημητρακόπουλος, Περικλής Σφυρίδης κ.ά..
* Γέφυρα ανάμεσα στις δυο γενιές – ο Κ. Ταχτσής με το Τρίτο στεφάνι και ο Γ. Ιωάννου (αφήγημα με αναφορές σε προσωπικά βιώματα).
Σύγχρονη πεζογραφία: Γεννήθηκαν μετά το τέλος του εμφυλίου (1949) και δε έχουν βιώματα από τη δεκαετία του ’40.
ΤΑΣΕΙΣ
Ρεαλισμός: αποκρουστική και ωμή απεικόνιση της πραγματικότητας, με κριτική διάθεση, χωρίς κανέναν συμβατικό εξωραϊσμό (Ν. Κάσδαγλης, Κ. Ταχτσής, Αλ. Κοτζιάς, Ανδ. Φραγκιάς, Δημ. Χατζής κ.ά.). Αρκετοί της Β΄ μεταπολεμικής γενιάς και κυρίως οι πεζογράφοι της Θεσσαλονίκης χρησιμοποιούν τηναυτοαναφορικότητα. (Χρήση α΄ προσώπου, αυτοβιογραφικά στοιχεία) (Γ. Ιωάννου, Τ. Καζαντζής, Χρ. Μηλιώνης, Η. Παπαδημητρακόπουλος, Περ. Σφυρίδης κ.ά.), Ονομάζονται και πεζογράφοι της μνήμης.
Κοινωνική και πολιτικοί προβληματισμοί: Τα πρόσωπα δεν είναι απλοί θεατές των γεγονότων, συμμετέχουν στη δίνη τους (πολ. και κοιν. συγκρούσεις, αυταρχική εξουσία, οικον. και κοιν. Αλλαγές, αβεβαιότητα για το μέλλον). Η μεταπολεμική πεζογραφία επανασυνδέεται με τη ρεαλιστική παράδοση της γενιάς του ’80 και τους κοινωνικούς ηθογράφους (Δημ. Χατζής, Κ. Κοτζιάς, Ανδ. Φραγκιάς, Στρ. Τσίρκας,Μ. αλεξανδρόπουλος, Σπ. Πλασκοβίτης κ.ά).
Φυγή από την πραγματικότητα: φυγή από τη ζοφερή πραγματικότητα και καταφύγιο στη λυρική πεζογραφία του κλειστού χώρου (ήρωες αντιμέτωποι με τα ιδιωτικά τους προβλήματα: Μ. Λυμπεράκη – Τα ψάθινα καπέλα, Μ. Κρανάκη – Contres – temps, Τ. Γκρίτση Μιλλιέξ – Πλατεία Θησείου, Αστέρη Κοβατζή –Χωριάτες, Κ. Στεριόπουλου – Κλειστή ζωή, Εύας Βλάμη – Γαλαξίδι και Σκελετόβραχος (< ιστορία, θρύλοι από την ιδιαίτερη πατρίδα της), Α. Βλάχου – Ο κύριός μου ο Αλκιβιάδης και Οι τελευταίοι γαληνότατοι, Γαλάτειας Σαράντη – το βιβλίο της χαράς και το παλιό μας σπίτι ).
Νέες εκφραστικές αναζητήσεις: < ευρωπαϊκός μοντερνισμός, ≠ ρεαλιστική παράδοση της πεζογραφίας που καλλιεργείται στο κέντρο. Εμφάνιση – δεκαετία ’ 30 στη Θεσσαλονίκη (περιοδικό ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΕΣ ΗΜΕΡΕΣ, Στ. Ξεφλούδας, Γ. Δέλιος, Αλκ. Γιαννόπουλος, Γ. Βαφόπουλος, Ν. Γ. Πεντζίκης,), στη Χαλκίδα (Γ. Σκαρίμπας: ροπή προς διογκωμένη φαντασία, παράλογο και κωμικές καταστάσεις).
Άλλο εκπρόσωποι: Μ. Αξιώτη – Δύσκολες νύχτες, Γ. Μπεράτης – Διασπορά.
Συμπαγής η ομάδα της Θεσσαλονίκης αφομοιώνουν τεχνικές αντίθετες προς το πνεύμα του ρεαλισμού, όπως οεσωτερικός μονόλογος (εισηγητής: Εντουάρ Ντεζαρντέν) και η ροή συνείδησης (= stream of consciousness / εισηγητής: Τζέρεμυ Τζόυς). Επιδίωξη να δώσουν την εντύπωση της συνεχούς ροής σκέψεων, αισθημάτων, διαθέσεων και αναμνήσεων όπως έρχονται στη συνείδηση χωρίς κάποια ακολουθία διευθετημένη με τη λογική.
* Εσωτερικός μονόλογος: μια παράδοση που ξεκινά από το μεσοπόλεμο και συνεχίζεται στη μεταπολεμική περίοδο (Ν. Μπακόλας).
Παράλληλα – εμφάνιση μιας αντίρροπης κίνησης – συνδυασμός νεοτερικών στοιχείων με την παράδοση της αφηγηματογραφίας (ροπή δηλ. προς το ρεαλισμό και τη βιωματικότητα) μέσω του περιοδικού ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ τουΝτ. Χριστιανόπουλου.
ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ: Γ. Ιωάννου, Ν. Καχτίτσης, Τ. Καζαντζής, Σ. Παπαδημητρίου, Περ. Σφυρίδης, Τ. Καλούτσας κ.ά..
Ακόμα μερικοί μεταπολεμικοί πεζογράφοι θα καταφύγουν στη φαντασία, στην απεικόνιση εφιαλτικών κόσμων με τολμηρούς εκφραστικούς τρόπους, έντονες και παράλογες εικόνες (< ευρωπαϊκές επιρροές, κυρίως θέατρο του παραλόγου).
ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ: Τ. Κουφόπουλος, Γ. Χειμωνάς κ.ά..
Η ρεαλιστική γλώσσα: Η μεταπολεμική πεζογραφία χρησιμοποιεί τολμηρή ρεαλιστική γλώσσα που είναι κοντά στην καθημερινότητα, τα πράγματα δηλώνονται με το όνομά τους, χωρίς σεμνοτυφία, εγκαταλείπεται η συμβατική καλλιέπεια και ωραιολογία των παλαιοτέρων. Κάποτε γίνεται τραχιά, αποδιοργανώνεται συντακτικά και λογικά, , για να αποδώσει πειστικότερα βάναυσες, παράλογες και εφιαλτικές καταστάσεις.
Περισσότερα φιλολογικά θέματα εδώ.