Νεοελληνική Γλώσσα Γ' Γυμνασίου - Σχεδιαγράμματα εκθέσεων

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΚΘΕΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1η

Θέματα για συζήτηση και παραγωγή λόγου.

1. Προσφορά ελληνισμού:
   • Θεμελίωση επιστημών (φιλοσοφία, μαθηματικά κ.α.).
   • Δημιουργία θαυμαστών έργων τέχνης.
   • Σύλληψη ιδέας Δημοκρατίας.
   • Ανθρωποκεντρικός πολιτισμός.
   • Αθλητικό ιδεώδες και ολυμπιακοί αγώνες.
   • Η ελληνική γλώσσα.
2. Αντιφάσεις της σύγχρονης Ελλάδας: 
   • Υπερηφάνεια για το παρελθόν / προγονολατρεία.
   • Προσκόλληση στην παράδοση / ξενομανία – μιμητισμός.
   • Φιλοξενία, ανθρωπιά / προσπάθεια εκμετάλλευσης των τουριστών.
   • Υπέροχα τοπία / καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος, εμπορευματοποίηση,   τουριστική ανάπτυξη.
3. Προτερήματα Ελλήνων:
   1. Πνευματικά:
      • Αγάπη για ελευθερία
      • Φιλοπερίεργο πνεύμα
      • Φιλομάθεια
      • Ευφυΐα, ετοιμότητα πνεύματος
      • Καλαισθησία
   2. Ηθικά / Ψυχολογικά:
      • Ηρωικό φρόνημα (ανδρεία – λεβεντιά)
      • Καλοσύνη / γενναιοψυχία
      • Πνεύμα δικαιοσύνης
      • Αδούλωτο φρόνημα
   3. Κοινωνικά:
      • Φιλοξενία, εγκαρδιότητα
      • Αλτρουισμός / φιλαλληλία
      • Πρωτοβουλία / δημιουργικότητα
   4. Πολιτικά:
      • Φιλοπατρία
      • Θεμελίωση Δημοκρατίας
   5. Εθνικά:
      • Ηρωισμός
      • Διατήρηση παράδοσης
   6. Άλλα γνωρίσματα:
      • Θρησκευτικότητα
      • Εργατικότητα
      • «Ελληνικό δαιμόνιο»
4. Ελαττώματα:
   • Ξενομανία / συναίσθημα κατωτερότητας
   • Επιπολαιότητα / έλλειψη τάξης, συστήματος, προγραμματισμού
   • Αρχομανία / εγωισμός / αλαζονεία
   • Απειθαρχία
   • Πονηριά με τάση προς την απάτη / συμφεροντολόγος – ατομιστής (Ο Έλληνας)
   • Ιστορική αμνησία
   • Διχόνοια
5. Ορθή στάση Ελλήνων:
• Ομόνοια, συνοχή
• Εθνική αυτογνωσία
• Συλλογική προσπάθεια και θέληση
• Σεβασμός στο παρελθόν
• Ενδυνάμωση πολιτιστικών στοιχείων / εθνική συνείδηση
• Συνδυασμός ευρωπαϊκής και εθνικής ιδέας

ΕΝΟΤΗΤΑ 2η

1. Αξία γλώσσας:
   • Αποτελεί όργανο επικοινωνίας (ανταλλαγή ιδεών, πληροφορίες, ενημέρωση…).
   • Είναι ο κύριος φορέας της ανθρώπινης σκέψης, τις οργανώνει, τις μετατρέπει σε συγκροτημένο λόγο και τις  εκφράζει.
   • Αποτελεί μέσο έκφρασης συναισθημάτων.
   • Είναι παράγοντας κοινωνικοποίησης.
   • Συντελεί στην ανάπτυξη του πολιτισμού αφού η πνευματική δημιουργία στηρίζεται σ” αυτή.
   • Συμβάλλει στην επικοινωνία των λαών.
   • Παρέχει στο άτομο τη δυνατότητα να καλλιεργήσει και να αναπτύξει τη φιλομάθειά του.
   • Βοηθά στην βίωση και μετάδοση της παράδοσης και αναδεικνύεται σε φορέα μνήμης και ιστορίας , σε παράμετρο της εθνικής ταυτότητας και συνείδησης.
   • Η γλώσσα είναι μέσο εξατομίκευσης για έναν άνθρωπο. Φανερώνει την ιδιαιτερότητά του, το προσωπικό του ύφος και τον διαφοροποιεί από τη μάζα.
2.  Το γλωσσικό πρόβλημα:
   • Χαμηλή ποιότητα στο λόγο μας.
   • Υποβάθμιση της γλώσσας μας.
   • Κρίση που μαστίζει τη γλωσσική μας επικοινωνία.
3. Στοιχειοθέτηση γλωσσικής υποβάθμισης (Προβλήματα γλώσσας):
   • Λεξιπενία, φτωχό λεξιλόγιο
   • Βαρβαρισμοί
   • Αδυναμία ακριβούς διατύπωσης, λόγος αποσπασματικός, άχρωμος και επίπεδος
   • Βωμολοχίες, ροπή προς τη χυδαιότητα
   • Περιορισμός ζωντανού προφορικού λόγου ( κωδικοποιημένη χρήση της γλώσσας)
   • Καταιγισμός ξένων λέξεων
   • Γλωσσικός λαϊκισμός (χρήση αργκό)
   • Χρήση greeklish
4. Αίτια της κρίσης:
   • Η παιδεία έχει χάσει το ανθρωπιστικό της περιεχόμενο. Υπάρχει περιορισμός γλωσσικών μαθημάτων ενώ στο σύνολό της αυτή έχει γίνει καθαρά απομνημονευτική. Κακή οργάνωση γλωσσικής διδασκαλίας.
   • Η απομάκρυνση από την παράδοση που οδηγεί σε άκριτη υιοθέτηση ξένων λέξεων (παγκοσμιοποίηση).
   • Ο ρόλος της εικόνας (ΜΜΕ και κυρίως τηλεόραση) που απομακρύνει από το γραπτό λόγο και τη γνωριμία με τη γλώσσα ενώ προσφέρει συχνά χαμηλού γλωσσικού επιπέδου  ερεθίσματα.
   • Η μαζοποίηση και η συνθηματολογία (οι άνθρωποι μαζεύονται στις πόλεις και λειτουργούν ομοιόμορφα, χωρίς ταυτότητα. Δεν υπάρχει διάλογος).
   • Εκχυδαϊσμός  και εκβαρβαρισμός της γλώσσας στην πολιτική και στη διαφήμιση ,η οποία στηρίζει τη λειτουργία της και την αποτελεσματικότητά της στο λόγο – σλόγκαν και στη μηχανική επανάληψή του.
   • Η οικονομία του χρόνου.
5. Μέτρα – Προτάσεις:
   • Αναβάθμιση της γλωσσικής διδασκαλίας στα σχολεία και σύνδεση της Νέας Ελληνικής με την Αρχαία γλώσσα.
   • Σωστή χρήση του λόγου των ΜΜΕ και ανάδειξη του Τύπου σε μέσου σωστής γλωσσικής αγωγής. Σχετικές εκπομπές για τη γλώσσα.
   • Δραστηριοποίηση των πνευματικών ανθρώπων αλλά και των ειδικών φορέων για τη γλωσσική καλλιέργεια.
   • Λήψη μέτρων  από την Πολιτεία για την ενίσχυση της φιλαναγνωσίας (π.χ δημιουργία βιβλιοθηκών).
   • Συμβολή της οικογένειας με την παροχή σωστών προτύπων και την προσπάθειά της να πείσει το παιδί να διαβάζει.
   • ΣΤΟΧΟΣ: Η γλωσσική ευαισθητοποίηση όλων μας!
6. Γλωσσομάθεια: Η σπουδή της γλώσσας ξένων λαών.
• Αναγκαιότητα:
  • Ανταγωνισμός σε παγκόσμιο επίπεδο.
  • Εκμηδένιση των αποστάσεων.
  • Ανάπτυξη των επιστημών και της τεχνολογίας .
• Σημασία της:
• Πρακτικοί λόγοι επικοινωνίας.
• Πνευματική καλλιέργεια ατόμου και ανάπτυξη κριτικής ικανότητας.
• Εμβάθυνση σε όλους τους τομείς της γνώσης και στην ξένη βιβλιογραφία.
• Αναγκαίο επαγγελματικό εφόδιο.
• Γνωριμία με τον τρόπο σκέψης ,τη νοοτροπία, την κουλτούρα ενός λαού.
• Γνωριμία του ανθρώπου με την εθνική του γλώσσα.

 ΕΝΟΤΗΤΑ 3η

Α. Ρατσισμός:

1. Φυλετικός: Η διάκριση και ο διαχωρισμός  των ανθρώπων ανάλογα με το χρώμα ή την καταγωγή τους. Μία πολιτική ιδεολογία η οποία δέχεται ότι η λευκή κυρίως φυλή είναι ανώτερη των άλλων.
2. Κοινωνικός: Οι διακρίσεις σε βάρος των γυναικών και των δούλων στην αρχαιότητα. Επίσης ο διαχωρισμός σε ανώτερες και κατώτερες κοινωνικές τάξεις φανερώνει ρατσιστικές αντιλήψεις, οι οποίες διαιωνίζουν τις κοινωνικές διακρίσεις και δικαιολογούν την εκμετάλλευση ορισμένων κοινωνικών ομάδων. Είναι ακόμη οι διακρίσεις σε βάρος των μειονοτήτων, των ατόμων με ειδικές ανάγκες, ναρκομανών, φορέων του AIDS, κ.α.
3. Εθνικός: Η αίσθηση της υπεροχής ενός έθνους έναντι των άλλων (εθνικισμός, σοβινισμός).
4. Θρησκευτικός: Η αντίληψη ότι μια θρησκεία είναι η μόνη αληθινή και πρέπει να επικρατήσει έναντι των υπολοίπων.

Τα αίτια:

1. Πνευματικά:
   • Η έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας.
   • Η απλουστευτική τάση των ανθρώπων για κατηγοριοποιήσεις.
   • Τα Μ.Μ.Ε.
2. Ψυχολογικά:
   • Η τάση του ανθρώπου και κάθε λαού για διάκριση.
   • Η εύρεση ελαττωμάτων στους άλλους.
   • Υπερτροφικός εγωισμός.
   • Η αναζήτηση εξιλαστήριων θυμάτων .
3. Κοινωνικο – Οικονομικά:
   • Η κοινωνικο-οικονομική εκμετάλλευση των αδυνάτων
   • Η τεχνολογία
   • Η ξενοφοβία
   • Η κρίση αξιών
4. Εθνικιστικά:
   • Περηφάνια / αλαζονεία
   • Εθνικός εγωισμός
   • Τραυματικές εμπειρίες παρελθόντος
5. Θρησκευτικά:
   • Θρησκευτικός προσηλυτισμός / φανατισμός
   • Θρησκευτικές προλήψεις

Συνέπειες:  (Ο ρατσισμός…)

1. Προσβάλλει την ανθρώπινη προσωπικότητα / περιθωριοποιεί / απομονώνει.
2. Συντελεί στην εκμετάλλευση και την υποδούλωση των ανθρώπων και των λαών.
3. Καλλιεργεί πάθη, μίσος, φανατισμό, αντεκδίκηση, περιφρόνηση.
4. Δηλητηριάζει τις σχέσεις των λαών και των ανθρώπων.
5. Καλλιεργεί το αίσθημα της υπεροχής και την επιθυμία της εκμετάλλευσης του συνανθρώπου.
6. Εμποδίζει τη συνεργασία και τη φιλία, που είναι παράγοντες προόδου και δημιουργίας.
7. Προκαλεί κοινωνικές αναταραχές, εξεγέρσεις, αιματοχυσίες.
8. Προκαλεί αδικίες, κοινωνικές ανισότητες.
9. Δημιουργεί άθλιες συνθήκες διαβίωσης.
10. Παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις ατομικές ελευθερίες, που υποστήριξαν όλα τα φωτεινά πνεύματα της ιστορίας.
11. Οδηγεί στην ενεργό αντίδραση και την αντιβία από την πλευρά των αδικούμενων φυλετικών μειονοτήτων.

Προϋποθέσεις / Τρόποι για την καταπολέμηση του ρατσισμού:

1. Σεβασμός και ανεκτικότητα προς το διαφορετικό (οικογένεια, σχολείο).
2. Ενεργοποίηση των πνευματικών ανθρώπων, ώστε να αγωνιστούν για την κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων, στις χώρες που υπάρχουν.
3. Υλική και ηθική βοήθεια στους λαούς που καταπιέζονται από το ρατσισμό.
4. Επιβολή κυρώσεων (εμπάργκο οικονομικό ή διπλωματικό) στα κράτη που εφαρμόζουν τις φυλετικές διακρίσεις.
5. Μέσα από την παιδεία να περνούν μηνύματα για την υποστήριξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων / υιοθέτηση ανθρωπιστικών αξιών(αγάπη, συνεργασία κ.α).
6. Τα διάφορα κοινωνικά συστήματα να σέβονται και να προωθούν τον ανθρωπισμό.

Β. Άτομα με ειδικές ανάγκες:

1. Προβλήματα που αντιμετωπίζουν:
   • Πρακτικής φύσεως προβλήματα (π.χ μετακίνηση)
   • Την κοινωνική απομόνωση
   • Την ανεργία
   • Την κοινωνική αναλγησία
   • Τον εγκλεισμό σε προσβλητικά για την ανθρώπινη προσωπικότητα ιδρύματα
   • Την έλλειψη οργανωμένης εκπαίδευσης
2. Τρόποι αντιμετώπισης:
•  Άτομο:
  • Ευαισθησία, κατανόηση, αγάπη, ενδιαφέρον
  • Παροχή βοήθειας, εκδήλωση ενδιαφέροντος
  • Κοινωνική συναναστροφή και διάλογο
  • Όχι στον κοινωνικό ρατσισμό και στον αποκλεισμό τους
• Πολιτεία:
• Ράμπες, ειδικοί σηματοδότες, κ.α.
• Ειδικά σχολεία
• Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης (σχολείο, Μ.Μ.Ε)
• Φροντίδα για επαγγελματική κατάρτιση και αποκατάσταση

ΕΝΟΤΗΤΑ 4η

1. Στόχοι Ευρωπαϊκής Ένωσης:
   • Οικονομική ανάπτυξη και ευημερία όλων των κρατών – μελών
   • Διαμόρφωση κοινής ευρωπαϊκής συνείδησης –> Συνοχή και ενότητα
   • Διατήρηση πολιτικής σταθερότητας και ανάδειξη δημοκρατίας
   • Εδραίωση της ειρήνης στον ευρωπαϊκό χώρο
   • Συνεργασία μεταξύ των κρατών για αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων
2. Λόγοι συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών σχολείων:
   • Γνωριμία και επαφή με την ευρωπαϊκή πολυμορφία (γλώσσα, παράδοση, θρησκεία) και προσπάθεια εντοπισμού και ανάδειξης της κοινής πολιτισμικής κληρονομιάς (αγώνες για την ελευθερία, δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα, κοινά ιστορικά βιώματα, κ.α).
   • Ανταλλαγή απόψεων και γόνιμη επικοινωνία για τα συστήματα των ευρωπαϊκών χωρών σε διάφορους τομείς, όπως εκπαίδευση, περιβάλλον, αθλητισμός.
   • Συνεργασία και κοινή δράση απέναντι σε προβλήματα που απασχολούν τους νέους όλης της Ευρώπης (ρατσισμός, ναρκωτικά, ανεργία, κ.α).
   • Εκπαιδευτικές ανταλλαγές και συναντήσεις μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων (π.χ Comenius).
   • Ανάπτυξη φιλίας.
3. Ελπίδες από την Ευρωπαϊκή ενοποίηση:
   • Καταπολέμηση κοινωνικών προβλημάτων.
   • Ενίσχυση της οικονομίας των ασθενέστερων χωρών.
   • Από κοινού αντιμετώπιση των διακρατικών προβλημάτων.
   • Ενίσχυση της πίστης σε αρχές όπως ελευθερία, ισοτιμία, δημοκρατία και διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
   • Συνεργασία σε όλους τους τομείς (επιστήμη, τέχνες κ.α).
4. Φόβοι – κίνδυνοι από την Ευρωπαϊκή ενοποίηση:
• Απώλεια εθνικής ταυτότητας και παραποίηση της ξεχωριστής μας φυσιογνωμίας –> Μη τήρηση ηθών και εθίμων.
• Παραφθορά της γλώσσας (εισροή ξενικών στοιχείων).
• Παραγκωνισμός των αδύναμων χωρών και συνεταιρισμός των ισχυρών.
• Αδράνεια και μη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων –> Αδιαφορία για την ευρωπαϊκή πορεία.
• Ξενομανία

ΕΝΟΤΗΤΑ 5η

ΕΙΡΗΝΗ – ΠΟΛΕΜΟΣ

1. Η αξία της ειρήνης:
   • Ευημερία, πρόοδος ανθρώπων και κοινωνίας.
   • Ασφάλεια, αυτοπεποίθηση, πίστη στο μέλλον.
   • Σεβασμός ανθρώπινων δικαιωμάτων, ύπαρξη ελευθερίας και δικαιοσύνης.
   • Βελτίωση βιοτικού επιπέδου του ανθρώπου, προσπάθεια επίλυσης κοινωνικών προβλημάτων, δημιουργία δίκαιης και δημοκρατικής κοινωνίας.
   • Άνθηση γραμμάτων και τεχνών, η επιστημονική έρευνα στην υπηρεσία του ανθρώπου.
   • Συνεργασία, συναδέλφωση λαών, προώθηση διαλόγου ως μέσου επίλυσης των διαφορών.
2. Αίτια πολέμου:
   • Οικονομικά –> Τα συμφέροντα και ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών / η ανάγκη πρόσβασης σε πηγές ενέργειας, σε πρώτες ύλες και ο έλεγχος των αγορών.
   • Πολιτικά –> α) Η ιμπεριαλιστική (επεκτατική) πολιτική ορισμένων κρατών, β) η προσπάθεια των υπερδυνάμεων να αποκτήσουν ηγεμονικό ρόλο στη  διεθνή σκηνή.
   • Ιδεολογικά –> Ο εθνικισμός, ο θρησκευτικός φανατισμός και ο ρατσισμός.
   • Ηθικά  –> Η ανθρώπινη απληστία, η έλλειψη ανθρωπιστικής καλλιέργειας, ο αμοραλισμός
   • Άλλα αίτια –> α) Το πρόβλημα του υπερπληθυσμού (αναζήτηση ξένων εδαφών), β) προαιώνιο μίσος μεταξύ χωρών, γ) εμφύλιοι πόλεμοι (σύγκρουση κοινωνικών τάξεων ή θρησκευτικών ομάδων).
3. Συνέπειες πολέμου:
   • Εγκλήματα κατά της ανθρώπινης ζωής και της αξιοπρέπειας του ατόμου (απώλεια ανθρώπινων ζωών, τραυματισμοί, βασανιστήρια, πείνα κ. α).
   • Ψυχολογικές επιπτώσεις στα άτομα που βίωσαν τη φρίκη του πολέμου, ανασφάλεια, πόνος, οδύνη.
   • Υλικές καταστροφές, οπισθοδρόμηση χώρας, οικονομική εξαθλίωση.
   • Απώλεια αξιών όπως η αγάπη, η ανθρωπιά, ο σεβασμός.
   • Καταστροφή μνημείων και πολιτιστικής κληρονομιάς, αναστολή καλλιτεχνικής και πνευματικής δημιουργίας.
   • Οικολογική καταστροφή.
4. Τρόποι αποφυγής του πολέμου:
• Παραγκωνισμός συμφερόντων, ύπαρξη ανεκτικότητας, διαλόγου και σεβασμού με  σκοπό την πρόοδο και ευτυχία.
• Επικράτηση δικαιοσύνης και δικαιότερη κατανομή των αγαθών.
• Ενεργός συμμετοχή των πνευματικών ανθρώπων και προσπάθεια υπεράσπισης των ιδανικών της ειρήνης.
• Διεθνείς οργανισμοί –> Προσπάθειες για ειρηνική επίλυση των διαφορών μεταξύ των λαών και τήρηση του διεθνούς δικαίου.
• Παιδεία –> α) Ανθρωπιστικό χαρακτήρα, β) ανύψωση πνευματικού επιπέδου, γ) γνωριμία και επαφή με τους άλλους λαούς (πολυπολιτισμική κοινωνία), δ) καλλιέργεια οικουμενικής συνείδησης, ε) εξάλειψη στερεοτύπων / σεβασμός προς τον συνάνθρωπο.
• Μ.Μ.Ε. –> Ευαισθητοποίηση κοινής γνώμης.
• Επιστήμη, τέχνη, αθλητισμός.

ΕΝΟΤΗΤΑ 6η

ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ

1. Ορισμός: Η οργανωμένη, εκούσια και ανιδιοτελής προσφορά υπηρεσιών στο κοινωνικό σύνολο.
2. Αξία:
   • Κταπολέμηση ατομικισμού και ιδιοτέλειας, ανάπτυξη αλληλεγγύης, συντροφικότητας,  ενότητας.
   • Ενεργός συμμετοχή στην κοινωνική και πολιτική ζωή και ενίσχυση δημοκρατίας.
   • Έμπρακτη απόδειξη ανιδιοτελούς αγάπης προς τον συνάνθρωπο.
   • Ηθική ικανοποίηση και πληρότητα.
   • Διοχέτευση δημιουργικών δυνάμεων ανθρώπου με τρόπο ωφέλιμο.
3. Φορείς ευαισθητοποίησης:
   • Οικογένεια –> Γαλουχεί (ανατρέφει) τα μέλη της με πνεύμα ανιδιοτελούς προσφοράς, δίνοντας η ίδια το παράδειγμα.
   • Το σχολείο –> Διαμορφώνει προσωπικότητες με ηθικές αξίες και ανθρωπιστικά ιδεώδη / Αναλαμβάνει πρωτοβουλίες ή συμμετέχει σε δραστηριότητες εθελοντικής δράσης.
   • Τα Μ.Μ.Ε. –> Παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της εθελοντικής  προσφοράς και δράσης / Προβάλλουν ανάλογα πρότυπα.
   • Οι πολιτικοί, πνευματικοί και θρησκευτικοί ηγέτες –> Δίνουν με το έργο τους απτά παραδείγματα κοινωνικής προσφοράς ώστε να αποτελέσουν παράδειγμα για τον κόσμο.
4. Προβλήματα σύγχρονης εποχής που καθιστούν επιτακτική την ανάγκη ανθρωπιάς και αλληλεγγύης:
• Παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε πολλές χώρες της υφηλίου.
• Πόλεμος και συνέπειές του.
• Φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας, όπως βία και εγκληματικότητα.
• Οικολογική καταστροφή.
• Κυριαρχία της μηχανής.
• Απρόσωπες, εφήμερες και ιδιοτελείς διαπροσωπικές σχέσεις.
• Υπονόμευση ανθρώπινων αξιών από τον υλικό ευδαιμονισμό, τη χρησιμοθηρία, τον ανταγωνισμό .

Περισσότερο πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για το Γυμνάσιο εδώ.