Έχετε σίγουρα γευτεί τη μαστίχα της, έχετε θαυμάσει τους απογόνους του σπάνιου κυκλάμινού της –ακόμη κι αν δεν το ξέρετε– στις βιτρίνες των ανθοπωλείων... Η γη που λέγεται ότι γέννησε τον Όμηρο κι ενέπνευσε τον Κολόμβο για την ανακάλυψη της Αμερικής είναι ένα πολυσυλλεκτικό νησί στα βορειοανατολικά του Αιγαίου, το πέμπτο μεγαλύτερο σε μέγεθος στην Ελλάδα, και απέχει ελάχιστα από τις μικρασιατικές ακτές – μόλις 3,5 ναυτικά μίλια. Ίσως απογοητευτείτε με την πρώτη εικόνα του λιμανιού με τις άχαρες πολυκατοικίες, αλλά μια βόλτα στη Χώρα καθώς και το υπόλοιπο νησί θα σας αποζημιώσουν: ο Κάμπος με τα αρχοντικά και τα εσπεριδοειδή, τα μεσαιωνικά χωριά και οι παραλίες με την άγρια ομορφιά. Υπολογίστε ότι χρειάζεστε το λιγότερο μία εβδομάδα για να γυρίσετε το νησί και το αυτοκίνητο είναι απαραίτητο. Μαστιχοχώρια, Ανάβατος, Βολισσός, Κάμπος είναι οι βασικοί σταθμοί του ταξιδιού στη Χίο. Ο τελευταίος, μάλιστα, με τους ξενώνες στα παλιά αρχοντικά ( οι εξοχικές κατοικίες των Γενουατών αριστοκρατών και των πλούσιων Τούρκων κι Ελλήνων που τους διαδέχτηκαν ), αποτελεί μια καλή βάση διαμονής για όσους θέλουν να βρίσκονται κοντά στην πόλη, ενώ τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν οι ξενώνες και στα υπόλοιπα χωριά. Εναλλακτική βάση μπορούν να γίνουν και τα Μαστιχοχώρια Πυργί, Μεστά, Ολύμποι, Αρμόλια, Βέσσα. Περπατώντας στα στενά σοκάκια τους, θα νιώσετε ότι ο χρόνος έχει σταματήσει. Προσοχή όμως, δεν μιλάμε για χωριά-μουσεία – όλα σφύζουν από ζωντάνια. Μια τρίτη εκδοχή είναι να διαλέξετε ως βάση κάποιο χωριό στα βόρεια. Με έδρα τη Βολισσό, μπορείτε να επισκεφθείτε την καστροπολιτεία του Ανάβατου ( ο Μυστράς του Αιγαίου ) και το πανέμορφο πέτρινο χωριό Αυγώνυμα. Τελευταία η Χίος εξελίσσεται σε προορισμό για εναλλακτικές δραστηριότητες, με γραφεία να οργανώνουν εξορμήσεις στη φύση – από ανοιξιάτικους περιπάτους σε φαράγγια με ορχιδέες μέχρι συμμετοχή στην καλλιέργεια της μαστίχας.
Τι να δείτε
ΧΩΡΑ
Βυζαντινό Μουσείο
Στην Πλατεία Βουνακίου βρίσκεται το παλιό τζαμί, το οποίο μετατράπηκε το 1980 σε Βυζαντινό Μουσείο. Τα εκθέματα προέρχονται από ανασκαφές στο νησί και χρονολογούνται από τον 5ο μέχρι το 18ο αιώνα. Τα σημαντικότερα είναι μια μεταβυζαντινή τοιχογραφία με παράσταση θαύματος του Αγίου Νικολάου, έργο του 1734, του Αναγνώστου Μιχαήλ Χωματζά, από την προτελευταία φάση εικονογράφησης του ναού της Παναγίας Κρήνας στους Βάβυλους ) καθώς και δύο μαρμάρινα υπέρθυρα της εποχής της Γενουατοκρατίας με θέμα τον Άγιο Γεώργιο που μάχεται με τον δράκοντα.
Παλάτι Ιουστινιανού
Μπαίνοντας στην Παλιά Πόλη από τη μνημειώδη Porta Maggiore, θα δείτε το μεσαιωνικό παλάτι του Ιουστινιανού. Πλέον αποτελεί εκθεσιακό χώρο με ψηφιδωτά, τοιχογραφίες και ξυλόγλυπτα, παλιότερα όμως ήταν φυλακή στην οποία κλείστηκαν το 1822, προτού απαγχονιστούν, οι 70 προύχοντες της Xίου.
Ναυτικό Μουσείο Μια αξιόλογη καταγραφή της ιστορίας των ντόπιων ναυτικών, που όργωναν τις θάλασσες και κατέστησαν το νησί σημαντικό εμπορικό κέντρο. Εικονογραφείται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το σημαντικότερο κομμάτι της ζωής του νησιού με τη συλλογή αντικειμένων, την καταγραφή ιστορικών στοιχείων καθώς και τις εξελίξεις της ναυτιλίας και των εμπορικών πλοίων. Στη συλλογή του περιλαμβάνονται επίσης αρκετά πορτρέτα ιστιοφόρων και ατμοκίνητων πλοίων Χιωτών καραβοκύρηδων, έργα του Χιώτη πλοιογράφου Αριστείδη Γλύκα, αντικείμενα που χρησιμοποιούνται στη ναυσιπλοΐα, ομοιώματα πλοίων διαφόρων περιόδων καθώς και σπάνιες φωτογραφίες.
Αρχαιολογικό ΜουσείοΚτίριο χαρακτηριστικής αρχιτεκτονικής των ’60s, παρουσιάζει αντιπροσωπευτικά δείγματα τόσο της τέχνης όσο και της καθημερινότητας στο νησί από την Τελική Νεολιθική περίοδο μέχρι την Ύστερη Ρωμαιοκρατία. Στον τρίτο όροφο φιλοξενείται η έκθεση «Τα Ψαρά στην αρχαιότητα», η οποία περιλαμβάνει τάφους μυκηναϊκού νεκροταφείου από το νησί.
Λαογραφικό Μουσείο Φιλίππου Αργέντη
Στο εντυπωσιακό κτίριο της βιβλιοθήκης Κοραή, πίσω από την Απλωταριά, με μια ενδιαφέρουσα συλλογή από πίνακες – κάποιοι από τους οποίους χρονολογούνται από το 17ο αιώνα.
ΚΑΜΠΟΣ
Κατάφυτη περιοχή με εσπεριδοειδή στα νότια της Xώρας, από τις πιο όμορφες του νησιού, με κόκκινους μαντρότοιχους και παλιά αρχοντικά, των οποίων η αρχιτεκτονική πιστεύεται ότι επηρεάστηκε πολύ από τους Γενουάτες, αλλά στην πραγματικότητα δημιούργησε ένα τοπικό ύφος με αναφορές στο 17ο και το 18ο αιώνα. Κάποια αρχοντικά έχουν μετατραπεί πλέον σε ξενώνες.
ΜΑΣΤΙΧΟΧΩΡΙΑ
Μουσείο Μαστίχας Χίου
Μέλος του πρωτοπόρου Δικτύου θεματικών Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, άνοιξε την άνοιξη του 2016 κοντά στο χωριό Πυργί. Στεγάζεται σε ένα αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα με την υπογραφή του γραφείου Κίζη Α.Α. και μέσα από τα εκθέματα και τον υπαίθριο χώρο ξετυλίγει την ιστορία, την οικονομία και την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου με πολύ ωραίο τρόπο.
Τα σημαντικότερα χωριά
Τα Νένητα είναι ένα από τα παλιότερα, αλλά αξίζει εξίσου και η επίσκεψη στην Καλαμωτή. Είναι το βασίλειο της μαστίχας: το χωριό είναι περιστοιχίζεται από λόφους γεμάτους μαστιχόδεντρα και όλα τα καλντερίμια με τα διώροφα σπίτια οδηγούν στην πλατεία, όπου βρίσκονται συγκεντρωμένα τα καφενεία και τα καταστήματα. Τυπική διάταξη μεσαιωνικού χωριού συναντάται στα πιο καλοδιατηρημένα Μεστά: σπίτια κτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο, δρομάκια στενά, με καμάρες πάνω στις οποίες είναι κτισμένες κατοικίες. Το παλιότερο μνημείο τους είναι η μικρή βυζαντινή εκκλησία του Παλαιού Ταξιάρχη, με ίχνη από τοιχογραφίες κι ένα ξυλόγλυπτο εικονοστάσιο του 1833, χαρακτηριστικό δείγμα της τοπικής τεχνοτροπίας. Καταλήξτε στο Πυργί με τα στολισμένα με γεωμετρικά γκριζόασπρα σχήματα –τα λεγόμενα και «ξυστά» – κτίρια.
ΒΟΡΕΙΑ ΧΙΟΣ
Προσφέρει στον επισκέπτη μια τελείως διαφορετική εικόνα από ό,τι το υπόλοιπο νησί. Μικρά χωριουδάκια πάνω σε ψηλά βουνά κι εγκαταλελειμμένοι οικισμοί δίνουν συχνά την αίσθηση ενός τόπου ξεχασμένου στο χρόνο. Με πληθυσμό περίπου 500 κατοίκους, η αμφιθεατρικά χτισμένη Βολισσός είναι το κεφαλοχώρι της Βορειοδυτικής Χίου – στην κορυφή του λόφου δεσπόζει το μεσαιωνικό του κάστρο με τους έξι πύργους που διασώζονται σε αρκετά καλή κατάσταση. Απέναντι, στο βορειοανατολικό άκρο της Χίου, βρίσκονται τα Καρδάμυλα: τα Άνω απλώνονται ανάμεσα στα πλατάνια, ενώ τα Κάτω, με τα αρχοντικά κυριολεκτικά πάνω στη θάλασσα, είναι μια έκπληξη για τον επισκέπτη.
Πέτρα του Ομήρου
Ή αλλιώς Δασκαλόπετρα, βρίσκεται στη λεγόμενη Ομηρούπολη στην ενδοχώρα. Εκεί δίδασκε, σύμφωνα με την παράδοση, ο Όμηρος τα έπη του. Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι ο πεπλατυσμένος βράχος με τον αυτόλιθο ναΐσκο της θεάς Κυβέλης στο μέσο, σε συνδυασμό με τα νερά της γειτονικής πηγής, πρέπει να ήταν αφιερωμένα στη θεά.
Μοναστήρι της Νέας Μονής Γνωστό για τα θαυμάσια μωσαϊκά του αλλά και για το μακάβριο θέαμα των κρανίων των 800 σφαγιασθέντων μοναχών, τα οποία βρίσκονται στο παρεκκλήσι του Τιμίου Σταυρού. Ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα υπό τον βυζαντινό αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΙΧ, είναι σαν ένα μικρό χωριό κι εγκαταλείφθηκε με βίαιο τρόπο κατά το 19ο αιώνα, όταν οι Τούρκοι, ψάχνοντας για θησαυρούς, έσφαξαν όλους τους μοναχούς κι έκαψαν τα πάντα. Σήμερα η Νέα Μονή έχει χαρακτηριστεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Εκδρομές
Τα Ψαρά βρίσκονται μόλις 12 μίλια βορειοδυτικά της Χίου. Μπορείτε να φτάσετε με πλοίο από την πόλη της Χίου ή με μικρότερο πλοιάριο από τα Λιμιά. Σήμερα έχουν λιγότερους από 500 κατοίκους, οι οποίοι μένουν στο μοναδικό οικισμό του νησιού, και υποτυπώδεις τουριστικές υποδομές.
Στη βορειοανατολική ακτή της Χίου βρίσκονται και πέντε μικρά νησιά, με μεγαλύτερες τις Οινούσσες: στην αρχαιότητα ήταν φημισμένες για το καλό κρασί τους και πιστεύεται ότι το όνομά τους προέρχεται από τη λέξη «οίνος». Διαθέτουν ένα μικρό ξενοδοχείο, μερικά ενοικιαζόμενα δωμάτια, καφενεία, ταβέρνες και πολλές συμπαθητικές παραλίες, ενώ εδώ βρίσκεται και μία από τις μεγαλύτερες σχολές εμπορικής ναυτιλίας της Ελλάδας. Η σύνδεσή τους με την πόλη της Χίου είναι τακτική και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες πολλά ταξιδιωτικά γραφεία οργανώνουν εκδρομές εδώ.
Παραλίες
Η ποικιλομορφία του νησιού είναι εμφανής και στις παραλίες του. Ακολουθήστε το νότιο παραλιακό δρόμο που περνά από το αεροδρόμιο ( Κοντάρι ) και θα φτάσετε στην αμμώδη παραλία του Καρφά, μία από τις πιο αγαπημένες των ντόπιων, με τα καταγάλανα –και συχνά ήρεμα– νερά. Το καλοκαίρι, βέβαια, μαζεύει υπερβολικά πολύ κόσμο. Εκεί κοντά είναι και η παραλία του Μέγα Λιμιώνα με τη λιγότερο λεπτή άμμο. Νοτιότερα, η Αγία Φωτιά έχει λευκά βότσαλα και είναι αρκετά μεγαλύτερη. Περίπου 25 χλμ. νότια της πόλης, θα βρείτε και τη μεγάλη αμμουδιά της Κώμης. Ακόμη πιο νότια βρίσκεται ίσως η ωραιότερη παραλία του νησιού, αυτή του Εμπορειού, ονόματι Μαύρα Βόλια λόγω των στρογγυλών μαύρων ( ηφαιστειογενούς προέλευσης ) βότσαλων. Τα νερά της είναι κρυστάλλινα και βαθιά. Βόρεια της πόλης, τώρα, η Δασκαλόπετρα είναι μια αρκετά δημοφιλής παραλία με άσπρα βότσαλα. Από τις μικρές παραλίες του Βορρά ξεχωρίζουν το Πιθί και η Ελίντα. Στα Λιμιά, το επίνειο της Βολισσού, υπάρχουν μεγάλες και πολύ όμορφες αμμουδιές. Από εκεί, περπατώντας ένα χιλιόμετρο παραλιακά, θα φτάσετε στην Αγία Μαρκέλλα, με το ολόλευκο μοναστήρι δίπλα στη θάλασσα. Πολύ ιδιαίτερη είναι, τέλος, η παραλία Ναγός ( λίγο πιο βόρεια από τα Καρδάμυλα ) με μια ρεματιά από πίσω γεμάτη πλατάνια.
Γαστρονομία - τοπικά προϊόντα
Όχι μόνον η φημισμένη –μοναδική στον κόσμο– μαστίχα και τα προϊόντα με βάση αυτήν αλλά και μια πληθώρα προϊόντων και συνταγών αποδεικνύουν ότι η Χίος είναι ευλογημένος τόπος. Εδώ παράγονται βούτυρα και τυριά ( το γνωστό μαστέλο, πρόβεια, κατσικίσια, αγελαδινά, ιδιωτικής παραγωγής ή του νέου συνεταιρισμού ), φρέσκα ή διατηρημένα λαχανικά ( ντομάτες στην αρμαθιά, τουρσιά, κρίταμα ), εσπεριδοειδή, φρούτα όπως τα νεράμπουλα και οι ρεγκλότες ( βανίλιες και κορόμηλα αντίστοιχα ) ή τα βυσσινάκια και τα πετροκέρασα, υπέροχα ούζα και λικέρ και, φυσικά, ψάρια και θαλασσινά.
Περισσότεροι τουριστικοί οδηγοί εδώ.