Ο σχολικός εκφοβισμός ή το bullying, όπως είναι – πλέον – ευρέως αναγνωρίσιμος ο όρος, είναι ένα διαδεδομένο φαινόμενο ανάμεσα σε μαθητές, όλων των σχολικών βαθμίδων, και χρησιμοποιείται για να περιγράψει διαπροσωπικές σχέσεις που χαρακτηρίζονται από μία ανισορροπία δυνάμεων.
Σε αυτού του είδους τις σχέσεις, συχνά, παρατηρείται και μία επιθετική συμπεριφορά του ενός προς το άλλο μέλος, η οποία δεν έχει να κάνει μόνο με τη σωματική βία. Μάλιστα, σύμφωνα με πολλές έρευνες, τα περιστατικά bullying διαφέρουν πολύ από χώρα σε χώρα, ενώ παρατηρούνται περισσότερο ανάμεσα στα αγόρια από ό,τι στα κορίτσια.
Στην χώρα μας, ειδικά τα τελευταία χρόνια, το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις! Η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις με τα υψηλότερα ποσοστά ενδοσχολικής βίας,ενώ τα περιστατικά μαθητών που δέχονται bullying συνεχώς αυξάνονται.
Το infokids.gr μίλησε με τον κοινωνικό λειτουργό της Ένωσης "Μαζί για το Παιδί", κ. Νίκο Γιώτα, και έμαθε τι ακριβώς μπορεί να κάνει ένας εκπαιδευτικός όταν αντιληφθεί αντίστοιχη συμπεριφορά στην τάξη του, ποια μέτρα μπορεί να πάρει ένα σχολείο για να πατάξει το bullying, αλλά και τι μπορεί να γίνει έπειτα από ένα περιστατικό εκφοβισμού.
Πόσο ενημερωμένοι είναι οι εκπαιδευτικοί και πόσο καλά προετοιμασμένα τα σχολεία για να αντιμετωπίζουν σοβαρά περιστατικά bullying σήμερα;
Ο ενδοσχολικός εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο που έχει εξαπλωθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια. Δεν είναι τυχαίο πως με το που ξέσπασε η κρίση στην Ελλάδα το λεγόμενο «bullying» βρήκε πρόσφορο έδαφος στα ελληνικά σχολεία. Θεωρώ πως πλέον οι εκπαιδευτικοί και οι διευθυντές των σχολείων είναι ενήμεροι για την ενδοσχολική βία. Ωστόσο, τα σοβαρά περιστατικά θα έπρεπε να έχουν έναν κεντρικό άξονα αντιμετώπισης από το Υπουργείο Παιδείας και όχι από τον εκάστοτε εκπαιδευτικό. Είναι ένα θέμα που μας αφορά όλους. Το σχολείο είναι η μικρογραφία της κοινωνίας, μιας κοινωνίας που δεν έχει επίσημη θέση αντιμετώπισης στην ενδοσχολική βία.
Γιατί οι διευθυντές και το προσωπικό των σχολείων έχουν την τάση να αποκρύπτουν ή να κουκουλώνουν περιστατικά bullying; Πότε θα πρέπει να ενημερώνονται γι' αυτά οι γονείς του θύτη και του θύματος;
Αν συμβαίνει αυτό είναι λάθος. Στην συμβουλευτική Γραμμή 115 - 25 είμαστε εδώ για να παρέχουμε δωρεάν υποστήριξη μέσω τηλεφώνου σε παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς για το πώς θα διαχειριστούν αυτά τα λεπτά θέματα. Οπότε και αν οι εκπαιδευτικοί ή οι διευθυντές αντιμετωπίζουν δυσκολίες, εμείς είμαστε εδώ να τους ακούσουμε και μαζί να βρούμε την καλύτερη δυνατή λύση. Οι γονείς θα πρέπει να ενημερώνονται έγκυρα και έγκαιρα. Επιπλέον, οι Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων θα ήταν βοηθητικό και χρήσιμο να προβαίνουν σε συναντήσεις με θέματα όπως αυτό της ενοδοσχολικής βίας πριν αυτά ακόμη προκύψουν.
Τι θα συμβουλεύατε εσείς το προσωπικό ενός σχολείου; Ποια μέτρα μπορούν να παρθούν άμεσα και πρακτικά για να εξαλειφθεί το φαινόμενο; Τι μέτρα έχουν πάρει σε άλλα σχολεία;
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, θα πρέπει να υπάρχει μια κεντρική αντιμετώπιση. Δυστυχώς αυτή τη στιγμή είμαστε μακριά από αυτό. Ωστόσο και επί του πρακτέου θα πρέπει να υπάρχει διαρκής επικοινωνία ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς για το κάθε παιδί ξεχωριστά και στη συνέχεια να μιλούν ανά τακτά χρονικά διαστήματα με τους γονείς. Το κλειδί είναι η επικοινωνία. Το φαινόμενο δεν μπορεί να εξαλειφθεί από την μια ημέρα στην άλλη, αλλά μπορεί να περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό. Τα σχολεία που αναφέρατε, από το πρίσμα το δικό μου, συμβουλεύονται τη Γραμμή 115 - 25 και μάλιστα κάποια από αυτά ζητούν να τους επισκεφθούμε και να τους δώσουμε κατευθυντήριες γραμμές αναλόγως τα περιστατικά που αντιμετωπίζουν. Ακόμη και στην περίπτωση που δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο περιστατικό, είναι σημαντική η πρόληψη.
Η επόμενη μέρα ενός ακραίου συμβάντος bullying
Τι πρέπει να κάνει το σχολείο για να επαναφέρει την ομαλότητα; Θα μπορέσει ποτέ να γίνει αυτό ή κάποιος μαθητής θα πρέπει να αποχωρίσει από το σχολείο;
Θα σας απαντήσω ξεκινώντας από το τέλος. Αν κάποιος μαθητής φύγει από το σχολείο αυτομάτως θα στιγματιστεί, όπου και να πάει. Είναι πολύ πιθανό να επαναλάβει και στο νέο σχολείο την ίδια συμπεριφορά. Οπότε αυτό δεν αποτελεί λύση. Δε μπορεί να συμβεί ένα βίαιο περιστατικό εάν δεν έχουν προηγηθεί κάποιες ενδείξεις. Επομένως, για να μπορέσει να προληφθεί, χρειάζεται συνεχή επιτήρηση. Και για να πάρουμε την υπόθεση του ακραίου περιστατικού, το σχολείο ζητά να παρευρεθούν οι γονείς των εμπλεκομένων πλευρών και να προτείνουν λύσεις σε ήρεμο πλαίσιο. Η μία απ’ αυτές είναι να απευθυνθούν σε εμάς ή σε ειδικούς γενικότερα. Σε κάθε περίπτωση καλό είναι να λαμβάνεται υπόψη η προσωπικότητα και η συμπεριφορά του κάθε παιδιού, καθώς και το οικογενειακό πλαίσιο.
Διαβάστε τι έκαναν μερικά σχολεία στο εξωτερικό, προκειμένου να πατάξουν τη βία στις τάξεις τους:
- Σ’ ένα Γυμνάσιο στην Αμερική οι μαθητές που γίνονται μάρτυρες περιστατικών bullying και δεν αντιδρούν παραπέμπονται μαζί με τους θύτες στην σχολική ψυχολόγο σε συναντήσεις που γίνονται μετά το πέρας των μαθημάτων. Σε αυτές μιλούν για τις εμπειρίες τους και μαθαίνουν τι θα μπορούσαν να έχουν κάνει, αλλά και τι να κάνουν για να προλάβουν αντίστοιχα περιστατικά στο μέλλον.
- Δύο δασκάλες στο Γυμνάσιο Hidden Valley των ΗΠΑ, στο οποίο οι μαθητές προέρχονται από πολλές διαφορετικές χώρες, έφτιαξαν με ομάδα μαθητών τους, ένα τεράστιο περιστέρι από χαρτιά με μήνυμα «Γυμνάσιο Hidden Valley: Δεν είναι μέρος για μίση», το οποίο κοσμεί την είσοδο του σχολείου και θυμίζει σε όλους τον πραγματικό σκοπό των σχολείων…
- Το Δημοτικό Σχολείο Lockhart στις Παρθένες Νήσους διοργάνωσε μία εβδομάδα για την ειρήνη με σκοπό να προλάβει το bullying και να προάγει την ευγένεια στους διαδρόμους και το προαύλιο του σχολείου. Στη διάρκεια αυτής της εβδομάδας οι μαθητές έδιναν έμφαση στο σεβασμό, στην ανοχή και την ευγενική συμπεριφορά μέσα από δράσεις με μουσική, χορό, ποίηση.
- Τα παιδιά της 5ης δημοτικού στο Δημοτικό σχολείο Morikami Park της Φλόριντα, στο πλαίσιο μίας δράσης που οργανώνεται στα σχολεία της περιοχής, επέλεξαν ως θέμα της έρευνάς τους τις κοινωνικές πιέσεις και το bullying. Η τάξη απασχολήθηκε καθ'όλη τη διάρκεια του έτους με το συγκεκριμένο project, φτιάχνοντας μέχρι και ιστοσελίδα, ενώ συγκέντρωσαν ακόμα και χρήματα τα οποία δώρισαν σε ένωση πρόληψης bullying.
- Οι μαθητές του Γυμνασίου Newton-Lee στις ΗΠΑ πήγαν τα πράγματα ένα βήμα παρακάτω και έβαλαν στο «παιχνίδι» και τα social media. Μοιράστηκαν στο Twitter τις σκέψεις, τις ιδέες, τις προτάσεις και τις συμβουλές τους αναφορικά με το bullying. H συνομιλία αυτή έδωσε θάρρος στους μαθητές να υποστηρίξουν ο ένας τον άλλο και να δουλέψουν, ώστε το σχολείο τους να γίνει πιο «ανοιχτό» στη διαφορετικότητα.
Περισσότερα θέματα για τον σχολικό εκφοβισμό εδώ.