Καθώς διαφωνώ με πολλά από τα μηνύματα κάποιων παραμυθιών, αλλάζω κάποιες προτάσεις ή σβήνω κάποιες άλλες και η μικρή με ρωτάει «Γιατί μαμά εδώ έχει μουτζούρα;» «Ήταν λάθος και το έσβησα», της απαντάω εγώ.
Η επιλογή του παραμυθιού δεν είναι μια απλή υπόθεση. Το παραμύθι περνά υποσυνείδητα (ή και συνειδητά) σοβαρά μηνύματα στο παιδί. Έτσι, έχω αποκλείσει πολλά από τα κλασικά παραμύθια καθώς μου φαίνονται πολύ σκληρά, ειδικά για ένα παιδί κάτω των 6 ετών και παραποιώ κάποια άλλα, για να μην της περνούν μπερδεμένα μηνύματα.
Από την άλλη, υπάρχουν και πολλά σύγχρονα παραμύθια, τα οποία περνούν πολύ αξιόλογα μηνύματα στο παιδί.
Ποια είναι τα λανθασμένα μηνύματα και γιατί:
Ήρθε ο πρίγκιπας και την έσωσε
Η γνώμη μου είναι σε αυτό ότι ο ήρωας με τον οποίο θα ταυτιστεί το παιδάκι, καλό είναι να βρίσκει τη δύναμη μόνο του να σώζει τον εαυτό του. Γιατί το κοριτσάκι να θεωρεί ότι πρέπει να περιμένει έναν άντρα να την σώσει;«Ο κακός λύκος»
Ο λύκος δεν ήταν κακός. Ήταν απλά πεινασμένος. Το παιδί λαμβάνει μπερδεμένο μήνυμα σχετικά με τα ζώα. Ένα άγριο ζώο δεν είναι κακό, απλά προσπαθεί να επιβιώσει. Τα ζώα δεν έχουν κακία. Δεν θέλουμε το παιδί μας να φοβάται τα ζώα. Επίσης, δεν πρέπει να ενοχοποιούμε κάποιον ο οποίος προσπαθεί να καλύψει μια βασική ανάγκη του.«Η κακιά μητριά»
Το παιδί δεν πρέπει να μαθαίνει ότι όποιος κάνεις κάτι κακό γίνεται αυτόματα «ο κακός» γιατί θα σκέφτεται ότι και το ίδιο είναι κακό παιδί όποτε κάνει κάτι που δεν πρέπει. Πολλά από τα κλασικά παραμύθια παρουσιάζουν έναν χαρακτήρα ως τον κακό, κάτι που μπορεί να είναι ελκυστικό για ένα παιδί όταν το ακούει, ωστόσο, το μπερδεύει. Γενικά, πρέπει να αποφεύγουμε τις γενικεύεις και τους ολοκληρωτικούς χαρακτηρισμούς. Επίσης, ειδικά στις μέρες μας, πολλά παιδιά έχουν μητριές ή πατριούς. Δεν χρειάζεται να είναι προκατειλημμένα εξαιτίας των παραμυθιών ότι θα είναι «κακοί» απέναντί τους και δεν θα τα αγαπάνε.«…και έτσι τον χτύπησε με όλη του τη δύναμη»
Περιέργως, σε πολλά παραμύθια διαβάζω ότι ο ένας ήρωας χτυπάει τον άλλο. Φυσικά ένα παιδί που μαθαίνει ότι δεν πρέπει να χτυπάει, δύσκολα θα το κάνει επειδή απλά το διάβασε σε ένα παραμύθι. Δεν βρίσκω λόγο, αν ο σκοπός του γονέα είναι να μάθει στο παιδί να μην χτυπάει, να του διαβάζει παραμύθια που ο ένας ήρωας χτυπάει τον άλλο, εκτός αν ο συγγραφέας έχει σαν στόχο να μεταφέρει κάποιο ηθικό δίδαγμα για το πώς να διαχειρίζεται το παιδί τη βία που ίσως δεχτεί.«Η κακιά μάγισσα έβαλε να σκοτώσουν τη Χιονάτη»
Είναι πολύ σκληρό, ειδικά για ένα παιδί κάτω των 6 ετών, να ακούει για πληρωμένους δολοφόνους. Εκτός του ότι δεν θα του προσφέρει τίποτα, μπορεί να νιώσει τρομερή αδυναμία μέσα από την ταύτιση με την ανέμελη και αθώα Χιονάτη, η οποία γίνεται στόχος δολοφονίας επειδή κάποια την ζήλευε. Έτσι, μπορεί το παιδί να τρομάξει και να αγχωθεί.Και το τέλος είναι καλό γιατί … έγινε πλούσιος
Ειδικά στον παπουτσωμένο γάτο, τα πλούτη είναι απόλυτα συνδεδεμένα με την ευτυχία. Επίσης, ο «έξυπνος» γάτος κάνει μικροαπατεωνιές για να κοροϊδέψει τον βασιλιά και να κάνει γαμπρό τον φίλο του. Το παιδί χρειάζεται να μαθαίνει ότι η ευτυχία έρχεται όταν εκτιμάμε αυτά που έχουμε και όχι όταν είμαστε πλούσιοι.«Ποια είναι η πιο όμορφη;»
Σχεδόν σε όλα τα παιδικά παραμύθια η ομορφιά είναι ταυτισμένη με την καλοσύνη. Κάτι που δεν είναι ρεαλιστικό. Δεν πρέπει το παιδί να μάθει ότι μπορεί να αξιολογεί τον άλλον με βάση την εξωτερική του εμφάνιση, παράγοντας που μπορεί να αποδειχτεί παραπλανητικός. Ο κακός ήρωας στα κλασικά παραμύθια, είναι συνήθως αποκρουστικός και άσχημος και ο καλός όμορφος.Τα παραμύθια χρειάζεται να έχουν στόχο να απογειώνουν τη φαντασία και να περνούν θετικά μηνύματα στο παιδί. Έτσι, οφείλουμε να τους δίνουμε την σημασία που αρμόζει για να μην μπερδεύουμε, άθελά μας το παιδί.
Σάντυ Κουτσασταμάτη – Ψυχοθεραπεία και συμβουλευτική γονέων, ενηλίκων, παιδιών, εφήβων.