Το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες στην επεξεργασία του γραπτού λόγου είναι η δυσκολία στην ανάγνωση. Τα παιδιά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην ανάγνωση, καθώς και σε βασικές γνωστικές δεξιότητες της αντίληψης, της μνήμης (οπτικής και/ ή ακουστικής), της γλώσσας και της φωνολογικής επίγνωσης. Στα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες συγκαταλέγονται όσοι παρουσιάζουν διαταραχές όπως: η δυσλεξία, η δυσγραφία, η δυσαριθμησία, η δυσαναγνωσία, η δυσορθογραφία, το σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα και οι διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (φάσμα αυτισμού).
Τι είναι η δυσλεξία;
Θα μπορούσαμε να πούμε με όσο πιο απλά λόγια γίνεται ότι η δυσλεξία είναι μια νευρολογική κατάσταση, στην οποία το δικτύωμα του εγκεφάλου είναι λίγο διαφορετικό από τα τυπικά άτομα και η οποία εκδηλώνεται συνήθως ως μια δυσκολία στην ανάγνωση (δυσαναγνωσία)και συνακόλουθα στη γραφή (δυσγραφία) και στην επίλυση προβλημάτων (δυσαριθμησία). Συνεπώς, η κατάσταση αυτή δεν θεραπεύεται, αλλά βελτιώνεται σημαντικά. Αυτό πετυχαίνεται διδάσκοντας μεθόδους αντιμετώπισης και εκπαιδεύοντας το παιδί να λειτουργεί με διαφορετικό τρόπο χρησιμοποιώντας άλλες δεξιότητες του εγκεφάλου του, οι οποίες λειτουργούν σε ανεπτυγμένο βαθμό. Τα αποτελέσματα είναι πραγματικά εντυπωσιακά!
Βασικά συμπτώματα της δυσλεξίας ανά ηλικία:
Τα συμπτώματα της δυσλεξίας διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία. Εάν το παιδί σας έχει ένα ή δύο από τα σημάδια αυτά, αυτό δεν σημαίνει ότι έχει απαραίτητα δυσλεξία. Αλλά αν έχει πολλά από τα σημεία που αναφέρονται παρακάτω μπορεί να σημαίνει ότι πρέπει να κάνετε ειδικές εξετάσεις στο παιδί για να επιβεβαιώσετε ότι έχει δυσλεξία. Ο ορθός και επιστημονικός τρόπος είναι να γίνει μια αξιολόγηση – τεστ δυσλεξίας από έμπειρο και εξειδικευμένο Ειδικό Παιδαγωγό. Υπάρχουν σταθμισμένα στην Ελλάδα τεστ, βασισμένα σε πανεπιστημιακά αποδεκτά πρότυπα, όπως είναι κυρίως το WISC-III και σε ορισμένες περιπτώσεις το Αθηνά test, τα οποία μας δίνουν έγκυρα αποτελέσματα.
- Προσχολική ηλικία
Ένα παιδί προσχολικής ηλικίας (3-4 ετών) μπορεί:
-Να αρχίσει να μιλάει αργότερα από ό,τι τα περισσότερα παιδιά.
-Να έχει μεγαλύτερη δυσκολία από ό,τι τα άλλα παιδιά στο να προφέρει λέξεις.
-Να μην εμπλουτίζει το ίδιο γρήγορα με νέες λέξεις το λεξιλόγιό του και να μην είναι σε θέση να θυμηθεί τη σωστή λέξη για κάθε σκοπό.
-Να έχει πρόβλημα να μάθει το αλφάβητο, τους αριθμούς, τις ημέρες της εβδομάδας, τα χρώματα, τα σχήματα, το πώς να συλλαβίσει και το πώς να γράψει το όνομά του.
-Να έχει δυσκολία απαγγελίας μικρών ποιημάτων ή να σκεφτεί λέξεις με ομοιοκαταληξία.
-Να αργήσει να αναπτύξει λεπτές κινητικές δεξιότητες. Για παράδειγμα, το παιδί σας μπορεί να χρειαστεί περισσότερο χρόνο από άτομα της ίδιας ηλικίας για να μάθει πώς να κρατήσει ένα μολύβι σε θέση γραφής, πώς να χρησιμοποιεί τα κουμπιά και το φερμουάρ και πώς να βουρτσίζει τα δόντια του.
- Παιδιά από το νηπιαγωγείο έως την ηλικία των 9-10 ετών μπορεί:
-Να έχουν δυσκολία στην ανάγνωση σκέτων λέξεων, όταν δηλαδή αυτές δεν περιβάλλονται από άλλες λέξεις.
-Να καθυστερούν να μάθουν τη σύνδεση μεταξύ γραμμάτων και ήχων.
-Να συγχέουν μικρές λέξεις
. Να μπερδεύουν το αριστερό με το δεξί
-Να κάνουν διαρκώς λάθη στην ανάγνωση και την ορθογραφία
– Να διαβάζουν λάθος πολυψήφιους αριθμούς.
-Να απεικονίζουν καθρεπτικά αριθμητικά ψηφία (π.χ. 6 αντί 9).
– Να μην διακρίνουν σωστά τα νομίσματα.
– Να μην διακρίνουν σωστά τους δείκτες του ρολογιού.
-Δυσκολεύονται στη διάκριση μεγεθών και σχημάτων
-Δυσκολεύονται στην επίλυση απλών μαθηματικών προβλημάτων.
- Ηλικία 10-13 ετών
Τα παιδιά σε αυτές τις ηλικίες μπορεί:
-Να μην κάνουν καλή ανάγνωση
-Να αλλάζουν τη σειρά των γραμμάτων σε μία λέξη
-Να αδυνατούν να αναγνωρίσουν και να μάθουν προθέματα, επιθέματα, ρίζες λέξεων και άλλες πτυχές της ανάγνωσης και της ορθογραφίας.
–Να έχουν δυσκολία στην ορθογραφία και να γράφουν την ίδια λέξη με δύο διαφορετικούς τρόπους, ακόμα και στην ίδια σελίδα.
-Να αποφεύγουν να κάνουν ανάγνωση φωναχτά.
-Να έχουν δυσκολίες με προβλήματα λέξεων στα μαθηματικά.
-Να δυσκολεύονται στη γραφή ή να έχουν δυσανάγνωστη γραφή, ή να κρατούν πολύ δυνατά την λαβή του μολυβιού όταν γράφουν.
-Να αποφεύγουν γενικά τη γραφή
– Να έχουν έλλειψη συγκέντρωσης όταν μελετάνε τα μαθήματα τους
-Να έχουν δυσκολία στο να κάνουν νοερές πράξεις και πράξεις με κλάσματα.
-Να έχουν δυσκολία στο να μετατρέψουν μια μεγαλύτερη μονάδα σε μικρότερη π.χ. το κιλό σε γραμμάρια, το χιλιόμετρο σε μέτρα ή εκατοστά, την ώρα σε λεπτά ή δευτερόλεπτα.
-Να έχουν δυσκολία να ξεχωρίσουν ήχους όπως β-δ ή θ-δ
- Ηλικία από 14 ετών μέχρι και 18-19 ετών
Σε αυτή την ηλικία, τα παιδιά με δυσλεξία μπορεί:
-Να διαβάζουν πολύ αργά και με πολλά λάθη/ανακρίβειες
-Να εξακολουθούν να γράφουν την ίδια λέξη με διαφορετικούς τρόπους σε ένα ενιαίο κομμάτι κειμένου.
-Να αποφεύγουν τα τεστ που απαιτούν ανάγνωση και γραφή
-Να έχουν πρόβλημα να κάνουν περίληψη/σύνοψη κειμένου
-Να μην έχουν καλή δυνατότητα απομνημόνευσης κειμένου
-Να έχουν περιορισμένο λεξιλόγιο και να μην είναι σε θέση να αποθηκεύσουν πολλές πληροφορίες από την ανάγνωση
-Να κάνουν πολλά ορθογραφικά λάθη
-Να έχουν δυσκολία στο να κρατάνε σημειώσεις ή να αντιγράφουν
-Να έχουν δυσκολία στο σχεδιασμό και γράψιμο μιας έκθεσης, μιας επιστολής ή μιας αναφοράς
-Να έχουν αδυναμία στην επίλυση μαθηματικών εξισώσεων και σύνθετων προβλημάτων
- Ενήλικες
Οι ενήλικες με δυσλεξία μπορεί:
-Να αποκρύπτουν τα προβλήματα ανάγνωσης που αντιμετωπίζουν
-Να μην είναι καλοί στον συλλαβισμό λέξεων
-Να αποφεύγουν τη γραφή
-Να έχουν αυξημένες ικανότητες στην προφορική επικοινωνία
-Να βασίζονται περισσότερο στη μνήμη τους και όχι στην ανάγνωση νέων πληροφοριών
-Να είναι καλοί στην επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους και στο να «διαβάζουν» τους ανθρώπους (διαισθητικοί).
-Συχνά να εργάζονται σε μια δουλειά που είναι πολύ πιο κάτω από τις πνευματικές τους ικανότητες.
-Να έχουν δυσκολία με τον προγραμματισμό και την οργάνωση.
Υπάρχουν πολλές έρευνες που αποδεικνύουν ότι η δυσλεξία δεν σχετίζεται με την εξυπνάδα. Τα παιδιά με δυσλεξία δεν είναι ούτε πιο έξυπνα, ούτε λιγότερο έξυπνα από τα τυπικά παιδιά.