Η λέξη «εξέταση» σημαίνει προσεκτική παρατήρηση και μελέτη, ιατρική διερεύνηση της υγείας, αλλά, και στον πληθυντικό, (οι εξετάσεις) σημαίνει τη δοκιμασία που αποσκοπεί στην αξιολόγηση των γνώσεων ή των δεξιοτήτων κάποιου, σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Η λέξη παράγεται απο το ρήμα «εξετάζω», «από το «εξ» και το «ετάζω», που σημαίνει «ελέγχω λεπτομερώς». Αυτό το «ετάζω», προέρχεται από το επίθετο «ετός», ινδοευρωπαϊκής ρίζας, που σημαίνει «αληθής».
Η εξέταση, λοιπον , είναι εκείνη η διαδικασία που ακολουθείται για να λάμψει η αλήθεια. Η αλήθεια των ικανοτήτων, των γνώσεων, των πράξεων – «εξέταση» σημαίνει και την ανάκριση υπόπτου... Κι αν ακολουθήσουμε αυτό το εννοιολογικό μονοπάτι, φτάνουμε σε ζοφερούς τόπους: στην Ιερά Εξέταση, ας πούμε, εκείνο το συμβούλιο των Καρδιναλίων της Ρωμαιοκαθλικής εκκλησίας που ήλεγχε δογματικά τις αιρέσεις και τιμωρούσε τους αιρετικούς...
Σίγουρα οι Πανελλήνιες, (που παλιότερα λέγονταν Πανελλαδικές...) δεν έχουν την αυστηρότητα εκείνου του ιερού και ευσεβούς δικαστηρίου, που μετρούσε με το δογματικό υποδεκάμετρο την υπακοή του εξεταζομένου στον Πάπα, και μετά έκοβε ό,τι περίσσευε, ή τέντωνε ό,τι υπολειπόταν... Όχι, οι Πανελλήνιες είναι μια δοκιμασία για τα παιδιά, που θα τους δώσει το εισιτήριο για την ανώτατη εκπαίδευση – τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Σίγουρα δημιουργούν στρες, σίγουρα πάντα νιώθεις λίγο ή πολύ άβολα όταν καλείσαι να αποδείξεις αυτό που είσαι κι αυτό που ξέρεις, αλλά, εντάξει, η ζωή δεν τελειώνει ούτε στο Λύκειο ούτε στο Πανεπιστήμιο.
Παύλος Μεθενίτης