LADY BIRD & PHANTOM THREAD
Υπάρχει ένα υποσύνολο δύο μόνο ταινιών ανάμεσα στις αγαπημένες μου ως τώρα της χρονιάς, οι οποίες δεν είναι μόνο εξαιρετικά, αψεγάδιαστα δείγματα σινεμά αλλά επιπλέον ταινίες που απλά μου είναι αδύνατον να σταματήσω να βλέπω. Το έργο της Greta Gerwig κι εκείνο του Paul Thomas Anderson δεν μοιράζονται πολλά κοινά αλλά ένα βασικό χαρακτηριστικό που τα συνδέει είναι το πόσο αφηγηματικά σφιχτοδεμένα είναι και τα δύο πίσω από ένα σχετικά χαλαρό προσωπείο.
Ο PTA στήνει ένα S&M παιχνίδι ερωτικής ισχύος όπου οι εναλλαγές εντάσεων και αναπνοών αποτελούν ιδανική απεικόνιση της σχέσης των δύο πρωταγωνιστών. Η ταινία αποκαλύπτει σταδιακά τα χαρτιά της, φανερώνοντας νέες διαστάσεις στους χαρακτήρες ή νέα επίπεδα στη σχέση τους (κάθε φορά που σερβίρεται φαγητό είναι σα να περνάμε σε νέο στάδιο, με την πρώτη σκηνή που μοιράζονται οι δυο τους να είναι η αγαπημένη μου της ταινίας). Η ταινία της Gerwig επίσης εκμεταλλεύεται και την παραμικρή ανάσα στο ρυθμό της αφήγησης για να πει μια ιστορία όπως ακριβώς πρέπει: Την ιστορία μιας εφηβικής ανάμνησης και του πώς στην απομάκρυνση από μια συναισθηματικά έντονη, αφόρητα προσωπική κατάσταση (όπως είναι μια ανείπωτα πολυεπίπεδη σχέση με μια μητέρα ή με μια πόλη) τα πάντα μοιάζουν -κοιτώντας πίσω- πιο απαλά, πιο εύκολα, πιο ανθρώπινα. (Το 'Lady Bird' έπρεπε να έχει κερδίσει Όσκαρ μοντάζ, μεταξύ άλλων.)
Δε θα σταματήσω ποτέ στη ζωή μου να βλέπω αυτές τις δύο ταινίες ξανά και ξανά. Η υφή τους είναι το σινεμά.
THE STRANGERS: PREY AT NIGHT
Το φετινό καλοκαίρι έχει ένα μικρό σερί από κρυφά καλά σίκουελ σε ταινίες που δεν είχαν καμία δουλειά να δίνουν καλά σίκουελ (όπως το παράξενο, καλοσκηνοθετημένο 'Sicario: Day of the Soldado' ή το 'Jurassic World: Fallen Kingdom' που δεν είναι ας πούμε ακριβώς καλή ταινία αλλά είναι το μόνο σίκουελ μετά το ορίτζιναλ που επιχειρεί να κάνει κάτι ενδιαφέρον, κι επίσης σε αντίθεση με το προπέρσινο χάλι είναι γυρισμένο από σκηνοθέτη) κι από όλα αυτά είναι το δεύτερο 'Strangers' που πραγματικά μου έχει μείνει στο μυαλό. Ακραία στυλιζαρισμένη σλασεριά που παίρνει ως σημείο εκκίνησης το νιχιλισμό των horror '70s και την αισθητική των '80s και επιστρέφει στον θεατή την απολίτικη, εκτός ηθικού πλαισίου, νοσταλγία ως τον απόλυτο παράλογο μπαμπούλα. Δίχως γιατί και δίχως επειδή.
FIRST REFORMED
Στα Φεστιβάλ συνήθως δεν γράφω πάνω από μια-δυο γραμμές στο letterboxd επειδή επικρατεί ένας ψιλοπανικός κι επειδή χωρίς ύπνο είναι δύσκολο να πληκτρολογείς λέξεις στη σειρά (ή να περπατάς, ας πούμε) όμως για αυτή την ταινία-ηλεκτροσόκ είχα γράψει αυτό το μικρό παραλήρημα στην πρώτη μέρα της περσινής (απίστευτης) Βενετίας:
κρίμα που αντί για καρδούλα δεν έχει shocked reaction αλλά τι να κάνεις
o ethan hawke είναι ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΒΑΣΑΝΙΣΜΕΝΟΣ (και δεν τον κοροϊδεύω, είναι έπος ο τύπος εδώ) ως ιερέας που έχει χάσει το γιο του και πίνει πίνει πίνει ενώ τρέχει μια εκκλησία-απομεινάρι, όπου δεν πατάει άνθρωπος παρά μόνο τουρίστες, επειδή πριν 250 χρόνια ήταν στάση στο ταξίδι διαφυγής σκλάβων προς τον καναδά. ο hawke γνωρίζει έναν περιβαλλοντικό ακτιβιστή που δε θέλει η γυναίκα του να γεννήσει το παιδί τους επειδή (and i shit you not) "άκου πόσο σκατά είναι ο κόσμος" [ακολουθεί εκπληκτική σεκάνς κρεσενταρισμένου μονολόγου για το Πόσο Σκατά Είναι Ο Κόσμος] "σιγά μη γεννήσουμε κι άλλον άνθρωπο τώρα". ο hawke το απορρίπτει αυτό αρχικά ως κάτι γελοιωδώς απλουστευτικό αλλά σταδιακά βρίσκει εκεί αλήθεια όσο και διαφυγή.
ο schrader έχει κρυφά εκπληκτικό σερί ταινιών, αυτή είναι η καλύτερή απ'αυτές, μια απίστευτα οργισμένη, απίστευτα συγχυσμένη κατάθεση ψυχής και απόγνωσης για έναν κόσμο που αποσυντίθεται κι έναν άντρα σε mode αυτοκαταστροφής, χαμένο ανάμεσα σε οράματα βίας και ανθρωπιάς (που μπορεί και να ταυτίζονται, όπως συμβαίνει σε μια εκπληκτική 'a whole new world' σεκάνς προς το τέλος).
έχει απρόσμενα πολλά κοινά θεματικά στοιχεία με το downsizing που είδα το πρωί. μετά τον schrader η ταινία του payne μου φαίνεται σαν ντισνεϊκό family movie.
FACES PLACES (VISAGES VILLAGES)
Η Agnes Varda, μια σπουδαία δημιουργός που σε όλη τη διάρκεια της καριέρας της έφτιαχνε σινεμά σε συνομιλία με το θνητό μας χαρακτήρα, επιστρέφει με ένα γλυκό, ουμανιστικό road movie πάνω στον παροδικό χαρακτήρα της τέχνης και, ταυτόχρονα, της ζωής. Μαζί με τον εικαστικό JR ταξιδεύουν σε χωριά και συνομιλούν με απλούς ανθρώπους, μαθαίνοντας απλές ιστορίες και δημιουργώντας πορτρέτα γιγάντια, εντυπωσιακά, παροδικά. Η ταινία είναι ένας γλυκός διαλογισμός πάνω στο τι σημαίνει να αφουγκράζεσαι τη ζωή μέσα από τις ιστορίες των ανθρώπων που βρίσκονται γύρω σου, και ο Godard είναι ξεκάθαρα ο καλύτερος villain της κινηματογραφικής σεζόν. (Κερδίζει στα σημεία τον Killmonger.)
ZAMA
Η αποικιοκρατία ως ένας αδιέξοδος εφιάλτης σε μια από τις πιο αποστομωτικές 'βουτιά στα ενδότερα' ταινίες που έχω δει τελευταία, όπου η κοινωνική πρόοδος δεν είναι παρά μια χίμαιρα, και η απόπειρα απόδρασης οδηγεί σε επιστροφή σε καταστάσεις όλο και πιο primal. Το τελευταίο μισάωρο είναι τρομακτικό, τρομακτικά όμορφο σινεμά. Μάλλον το #1 μου ως τώρα.
THE RIDER
Το 'The Rider' της Chloé Zhao είναι από αυτές τις ταινίες που ταξιδεύουν μέχρι τα μεγάλα φεστιβάλ χωρίς προβολείς και μέχρι να αποχωρήσουν τους έχουν όλους στραμμένους πάνω τους. Κάπως έτσι κέρδισε την υψηλότερη διάκριση του Director's Fortnight στις Κάννες πριν φτάσει στην Ελλάδα. Η σωματική σκηνοθεσία της Zao σε βάζει στο κέντρο του δράματος του πρωταγωνιστή της και του περιβάλλοντός του, φτιάχνοντας μια ιστορία που σε άλλα χέρια θα ήταν ίσως πάρα πολύ συγκεκριμένη για να σε αγγίξει. Πόσοι από εμάς έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν το rodeo λόγω τραυματισμού άλλωστε;
Το λυρικό 'Rider' όμως, όσο ισορροπεί μεταξύ ντοκιμαντέρ, μυθοπλασίας και την αναζήτηση της αμερικανικής ταυτότητας, θα μιλήσει και σε όσους έχουν βιώσει την απώλεια. Μια βαθιά τομή στη ζωή τους που την άλλαξε ριζικά και τάραξε τη συνείδηση της δικής τους ταυτότητας. Αυτό είναι που κάνει το ‘Ride’ καθολικό, και γι’ αυτό θα μιλάμε για τη Zhao τα επόμενα χρόνια.
LADY BIRD
Η απονομή των Όσκαρ στο κεφάλι μου σημαίνει το τέλος μιας κινηματογραφικής σεζόν. Με τον ίδιο τρόπο που η χρονιά για τους κανονικούς ανθρώπους ξεκινάει τον Σεπτέμβριο όπως καθιερώθηκε από το σχολείο, και όχι καταμεσής του χειμώνα. Γι΄αυτό και, παρότι οι οσκαρικές ταινίες στην πλειοψηφία τους φτάνουν στην Ελλάδα Γενάρη και Φλεβάρη, στο μυαλό μου τις απολαύσαμε πέρσι και πάμε γι’ άλλα. Το ‘Lady Bird’ όμως δεν το έχω αποχαιρετήσει ακόμα. Ως ιστορία ενηλικίωσης δεν είναι μοναδική, αλλά δεν της χρειάστηκε να είναι. Η γλυκόπικρη μετάβαση από την εφηβεία στο επόμενο στάδιο γίνεται μαεστρικά, αποκαλύπτοντας στη διάρκειά της τη Greta Gerwig ως μία πλήρως ανεπτυγμένη δημιουργό. Η επιστροφή στη γενέτειρά της για το σκηνοθετικό της ντεμπούτο ίσως εξέπληττε τη Lady Bird μέσα της. Ελπίζω όμως, αυτή τη φορά, να διαλέξει να μείνει λίγο παραπάνω.
A QUIET PLACE/HEREDITARY
Στις καλύτερες ταινίες τρόμου που έχουμε δει φέτος μέχρι στιγμής, η οικογένεια είναι τα πάντα. Στο ‘Hereditary’ και το ‘A Quiet Place’όμως, οικογένεια σημαίνει κάτι τελείως διαφορετικό. Στο πρώτο είναι τραύμα, είναι ενδόρρηξη, είναι η αποτυχία να φέρεις σε πέρας τις βασικές έστω υποχρεώσεις που έχεις απέναντι στο αίμα σου. Στο δεύτερο είναι ο πυρήνας, η δύναμή σου, το μοναδικό πράγμα που μπορεί να σου εγγυηθεί την επιβίωση. Με ένα πιο φιλόδοξο και ένα πιο παραδοσιακό κόνσεπτ αντίστοιχα ωστόσο, και τα δύο φιλμ ασχολούνται με την ιδέα των οικογενειακών δεσμών ως κάτι θεμελιακό και ενστικτώδες. Πολύ καλό, μελλοντικό double feature. Το ένα από το δικό μας κόσμο και το άλλο από το Upside Down.
FIRST REFORMED
Να το πω τον ‘Ταξιτζή’ του 21ου αιώνα; Θα το πω. Ο Paul Schrader το έχει ακόμα. Με όπλο μια υπνωτιστική λακωνικότητα και μία από τις καλύτερες ερμηνείες που έχει δώσει ο Ethan Hawke στην καριέρα του, προκαλεί, φιλοδοξεί, στοχάζεται και σοκάρει. Στρέφεται εναντίον του ήρωά του, εναντίον σου, μάλλον εναντίον και στον ίδιο του τον εαυτό. Η αποκαλυπτική κρίση της πίστης, η ανάγκη των ανθρώπων να συμφιλιώσουν την ύπαρξη της ελπίδας με έναν κόσμο που τους τη στερεί, μία αλλόκοτη, ονειρική σεκάνς μαγικού ρεαλισμού που δεν θα λειτουργούσε σε λιγότερο ικανά χέρια, όλα φτιάχνουν ένα από τα καλύτερα φιλμ της χρονιάς. Μακάρι η κυκλοφορία του τόσο νωρίς μες στο ‘18 να μην τσακίσει τελείως την προσοχή του στα βραβεία.
BLACK PANTHER
Οι περισσότερες ιστορίες έχουν ειπωθεί. Τα συστατικά τους όμως μπορούν να επικαιροποιήσουν τη συνταγή και να κορυφώσουν την εκτέλεση. Έτσι το ‘Black Panther’, σε μια μίξη σαιξπηρικού δράματος και James Bond, ντύθηκε με τον αφροφουτουρισμό, τα υπέροχα κουστούμια της Ruth Carter, την ευέλικτη φωτογραφία της Rachel Morrison, τα beats του Kendick Lamar και την προσωπική ματιά και επένδυση του Ryan Coogler, και μίλησε για τη μαύρη εμπειρία, τη σημασία της ταυτότητας και της κληρονομιάς, αλλά και την τραγωδία του να στις στερούν. Ακόμα και η τρίτη πράξη που έπασχε από τα κλασικά στραβοπατήματα του στούντιο, έκανε απόσβεση με το ποιητικό τέλος του Killmonger. Wakanda forever, με ένα στόμα, μια φωνή.