Το παιδί που οφείλει να προσέχει τα μικρότερα αδέρφια του, το παιδί που οφείλει να είναι σε όλα άριστο για να καμαρώνουν οι γονείς, το «δύσκολο» παιδί που όλο βγάζει αντιδράσεις… όλοι οι αυτί είναι ρόλοι – ταμπέλες που είτε το καταλαβαίνουμε είτε όχι βάζουμε λανθασμένα στα παιδιά μας, σαμποτάροντας την υγιή τους ανάπτυξη και στιγματίζοντας το μέλλον τους. Η ψυχολόγος κ. Αθανασιάδου Μαρία εξηγεί πώς οι ρόλοι που δίνονται σε ένα παιδί, στην οικογένεια, το επηρεάζουν στην ενήλικη ζωή:
Ερχόμενοι στη ζωή το πρώτο δομημένο πλαίσιο, στο οποίο εντασσόμαστε, είναι η Οικογένεια μας. Η οικογένεια απαρτίζεται από τους γονείς μας και τα πιθανά αδέλφια, που έχουν γεννηθεί πριν από εμάς και μετά από την δική μας γέννηση. Οι γονείς μέσα στον ρόλο τους να μεγαλώσουν και να αναθρέψουν τα παιδιά τους, δίνουν αντίστοιχα κάποιους ρόλους και στα παιδιά, κάτι που τις περισσότερες φορές γίνεται με έναν ασυνείδητο τρόπο. Ποιοι είναι αυτοί οι ρόλοι;
1) Το Παιδί Γονιός:
- Είναι αυτό που φροντίζει τους γονείς του σαν να είναι αυτό ο Γονέας τους.
- Τους έχει μεγάλη έγνοια και αναλαμβάνει την φροντίδα, όταν ο ένας από τους δύο είναι απών.
- Είναι ο πιο υποστηρικτικός άνθρωπος και στην οικογένεια και γενικότερα σε κάθε επίπεδο ανθρώπινης σχέσης (επαγγελματικής, φιλικής, ερωτικής).
- Δεν του είναι εύκολο να ακούσει και να υπερασπιστεί τις δικές του ανάγκες.
- Φροντίζει και τα μικρότερα αδέλφια.
- Προσφέρει ως Γονιός μέσα στην πατρική του οικογένεια και συνεχώς ματαιώνεται.
- Στην δική του προσωπική ζωή, συνήθως, διαλέγει για σύντροφο "Παιδί Γονιό" ή "Αδύναμα Παιδιά".
2) Το Παιδί Σύντροφος:
- Είναι φίλος του γονέα. Συνήθως, η μητέρα με την κόρη λειτουργούν σαν να είναι "κολλητές". Μοιράζονται τα πάντα και από κοινού βγάζουν απ' έξω τον πατέρα.
- Ο γονέας δεν απευθύνεται για θέματα σχέσης στον σύντροφο του, αλλά στο "Παιδί Σύντροφο". Σε αυτό θα κάνει τα παράπονα για τον σύντροφο του και μαζί του θα πάρει αποφάσεις για την συζυγική του σχέση.
3) Το Ευάλωτο Παιδί:
- Είναι το παιδί με την χαμηλή αυτοπεποίθηση, αρκετά αποσυρμένο και εξαρτημένο από τους γονείς του.
- Απορρίπτεται εύκολα από την οικογένεια και είναι, συνήθως, το παιδί που δεν έγινε αποδεκτό από τους γονείς του με τον ερχομό του στη ζωή.
- Πολλές φορές γίνεται ο "Ταυτοποιημένος Ασθενής" μέσα στο οικογενειακό του περιβάλλον. Τι είναι αυτό; Εμφανίζει μία ασθένεια, μία διαταραχή, μία αδυναμία, για να βγάλει την οικογένεια από την δύσκολη θέση και να πέσουν τα φώτα πάνω του. Παίρνοντας τον ρόλο του "προβλήματος στην οικογένεια", οι γονείς δεν δίνουν βαρύτητα στις πιο ουσιαστικές αδυναμίες της μεταξύ τους σχέσης.
4) Το Παιδί Μαύρο Πρόβατο:
- Επωμίζεται όλες τις επικρίσεις από την οικογένεια, ενώ τα υπόλοιπα παιδιά δείχνουν στα μάτια των γονέων να είναι "καλά".
- Βγάζει αντιδράσεις και επιδιώκει να κατακτήσει αυτονόμηση πολύ νωρίς.
- Εσωτερικά είναι ευαίσθητο, αλλά συνεχώς δέχεται απορρίψεις. Αντιδρά με την βία, γιατί έστω και με την "τιμωρία" επιζητά την επαφή.
- Δυσκολεύει πολύ την οικογένεια.
- Τα παιδιά αυτά μπορεί να γίνουν παραβάτες ή να αποκτήσουν μεγάλη ευαισθησία στο θέμα της "αδικίας".
5) Το Παιδί Εκπρόσωπος:
- Βγάζει προς τα έξω τις επιτυχίες της οικογένειας. Κατά κάποιο τρόπο είναι το παιδί που βγάζει ασπροπρόσωπους τους γονείς του. Πρέπει να είναι πρώτο σε όλα!
- Δεν ακούει τα συναισθήματα και τις επιθυμίες του. Είναι συντονισμένο να εκτελέσει τις επιθυμίες και τις φιλοδοξίες των γονέων.
- Κουβαλάει την ευθύνη να διατηρήσει την αίγλη της οικογένειας, ακόμα κι αν φύγει από το πατρικό του σπίτι.
Οι συγκεκριμένοι ρόλοι καθηλώνουν τους ανθρώπους και δεν τους επιτρέπουν προχώρημα στη ζωή τους. Το τι ρόλο παίρνει ο καθένας μας εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες, όπως είναι το φύλο, η σειρά γέννησης, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και η σχέση των γονέων. Και όλο αυτό γίνεται, γιατί στη σχέση των γονέων υπάρχει ένα τεράστιο κενό και γιατί οι ίδιοι οι γονείς δεν είναι σε θέση να διαχειριστούν τις αδυναμίες τους μεταξύ τους, χωρίς να εμπλέξουν τα παιδιά τους.
Αυτοί οι ρόλοι δεν αναλαμβάνονται μόνο μέσα στην οικογένεια. Αναπαράγονται και στο εργασιακό περιβάλλον και στο "σχετίζεσθαι" με φίλους και συντρόφους. Δεν επιτρέπουν αυτονόμηση και προσωπική ανάπτυξη.