Αναμφίβολα, το μάθημα της Ιστορίας αποτελεί πονοκέφαλο τόσο για τους μαθητές όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων όσο και για τους γονείς τους.
Οι απαιτήσεις, μάλιστα, του συστήματος (απομνημόνευση ή παπαγαλία) το κατατάσσουν -όχι άδικα- στα δύσκολα, βαρετά και άνευ ουσίας μαθήματα. Ωστόσο, η σωστή προσέγγιση από την πλευρά των εκπαιδευτικών, των γονέων, αλλά και των ίδιων των μαθητών, μπορεί να το μετατρέψει σε ένα χρήσιμο εργαλείο δόμησης δεξιοτήτων διαχείρισης, ιστορικής κατανόησης και ερμηνείας του υλικού της.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι όλοι οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι, κατανοούμε ότι και όλοι οι μαθητές δεν μπορούν να μάθουν με τον ίδιο τρόπο. Προκειμένου να επιτύχουμε μια θετική προσέγγιση του μαθήματος από το μαθητή, θα πρέπει σε πρώτη φάση να το βοηθήσουμε να ανακαλύψει με ποιο τρόπο μπορεί να επιτύχει την κατανόηση και αποθήκευση της ύλης του. Ακολουθούν 4+1 τρόποι που χρησιμοποιούνται από τους μαθητές καθώς και χρήσιμα tips για τον καθένα.
1ος τρόπος: Αργό και δυνατό διάβασμα. Διάκριση και υπογράμμιση των βασικότερων σημείων
Ένας από τους πιο γνωστούς και αποδοτικούς τρόπους είναι η ανάγνωση του κειμένου φωναχτά. Η διαδικασία αυτή βοηθάει το μαθητή να συγκεντρωθεί στο περιεχόμενο του κειμένου και αυτόματα να το αποθηκεύει . Καθώς η ακοή συμμετέχει, ο εγκέφαλος επεξεργάζεται καλύτερα τις πληροφορίες και έτσι ο μαθητής είναι σε θέση να ξεχωρίσει εύκολα τα βασικά σημεία και να τα υπογραμμίσει. Η χρήση, μάλιστα, διαφορετικών χρωμάτων ανά νοηματική ενότητα θα βοηθήσει και στον οπτικό διαχωρισμό αυτών, καθιστώντας ευκολότερη την ανάκληση τους.
Tip: Οι μικρότεροι μαθητές είναι καλό να χρησιμοποιούν ξυλομπογιές , καθώς είναι πιο οικολογικές και επιτρέπουν τη διόρθωση λαθών.
Εκπαιδευτική βαθμίδα: Κατάλληλο για όλες τις τάξεις
2ος τρόπος: Ερωτοαπαντήσεις
Αν το παιδί σας δυσκολεύεται να εκφράσει περιληπτικά και με τη δοσμένη χρονική σειρά τα γεγονότα, ίσως θα πρέπει να το βοηθήσετε να χωρίσει το κείμενο σε ερωτοαπαντήσεις. Ο τρόπος αυτός βοηθάει το μαθητή να κατανοήσει το κείμενο και να το συγκρατήσει, αποφεύγοντας ταυτόχρονα την παπαγαλία του.
Tip: Οι μαθητές μπορούν να απαντούν γραπτώς στις ερωτήσεις που τους δυσκολεύουν ελέγχοντας έτσι την επίδοσή τους.
Εκπαιδευτική βαθμίδα: Κατάλληλο για όλες τις τάξεις
3ος τρόπος: Σαν παραμύθι
Όσον αφορά την Γ’ και Δ’ Δημοτικού, θα μπορούσε κανείς να πει ότι το μάθημα δεν απέχει πολύ από την μορφή παραμυθιού. Η μορφή αυτή επιτρέπει σε γονείς και εκπαιδευτικούς να προσεγγίσουν το μάθημα με ένα τρόπο γνώριμο και ευχάριστο στο παιδί, αποφεύγοντας τη δημιουργία αρνητικών συναισθημάτων απέναντι στο μάθημα. Αφού ολοκληρώσετε τη μελέτη των υπόλοιπων μαθημάτων, καθίστε χαλαρά με το παιδί σας ή το μαθητή σας και διαβάστε το κείμενο χρωματίζοντας κατάλληλα τη φωνή σας. Προτρέψτε το παιδί να σας εκφράσει τυχόν απορίες και στη συνέχεια ζητήστε του να σας απαντήσει σε μικρές ερωτήσεις ή να σας αποδώσει περιληπτικά το κείμενο, ελέγχοντας αν παραλείπει σημαντικές πληροφορίες.
Tip: Οι ερωτήσεις σας θα πρέπει να απευθύνονται στα βασικότερα σημεία του κειμένου. Αν κατά τη περιληπτική απόδοση του κειμένου το παιδί παραλείπει βασικά σημεία, κατευθύνετέ το με μικρές ερωτήσεις.
Εκπαιδευτική βαθμίδα: Κατάλληλο, κυρίως, για την Γ’ και Δ’ Δημοτικού
4ος τρόπος: Παιχνίδι ρόλων
Σε πολλά παιδιά αρέσει το παιχνίδι ρόλων. Όσον αφορά το μάθημα της ιστορίας ο μαθητής μπορεί να παριστάνει το δάσκαλο και ο γονέας/δάσκαλος το μαθητή. Ο ρόλος του δασκάλου δημιουργεί στο μαθητή το αίσθημα της ευθύνης για βαθειά κατανόηση του κειμένου, ώστε να είναι σε θέση να μεταφέρει το νόημα στο “μαθητή”.
Tip: Ο μαθητής προκειμένου να προετοιμαστεί για τη διδασκαλία του, μπορεί να ετοιμάσει ένα σχεδιάγραμμα με τα βασικότερα σημεία του κειμένου. Το σχεδιάγραμμα αυτό θα αποτελεί και τον οδηγό του κατά την επανάληψη του μαθήματος.
Εκπαιδευτική βαθμίδα: Κατάλληλο για τις τελευταίες τάξεις του δημοτικού και τις τάξεις του Γυμνασίου
4+1 τρόπος: Ηχογράφηση
Πολλοί μικροί μαθητές φαίνεται να βοηθιούνται ιδιαίτερα από το άκουσμα του μαθήματος, παρά από την ανάγνωση του. Στους τρεις πρώτους τρόπους μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα μαγνητοφωνάκι από το μαθητή, το γονιό ή τον εκπαιδευτικό προκειμένου να ηχογραφηθεί το κείμενο και να είναι στη διάθεση του μαθητή, όποτε το χρειαστεί.
Tip: Ο χρωματισμός της φωνής βοηθάει ιδιαίτερα την επιτυχή απομνημόνευση των βασικών σημείων του κειμένου.
Εκπαιδευτική βαθμίδα: Κατάλληλο για όλες τις τάξεις
Η κομβικότητα της ιστορικής ερμηνείας
Ιδιαίτερα σημαντικό, όμως, είναι να μη μένει ο μαθητής στη δηλωτική γνώση (γεγονότα, πρόσωπα, παράγοντες, συνέπειες κλπ), αλλά να προχωρά στη διαδικαστική γνώση, την ένταξη δηλαδή των ιστορικών γεγονότων στα συναφή τους πλαίσια αναφοράς, καθώς και τη σύνδεσή τους με άλλα μαθήματα (π.χ. Γεωγραφία). Στη μη παθητική μάθηση βοηθά η παρατήρηση εικόνων και χαρτών, η μελέτη σχετικών κειμένων καθώς και συζητήσεις βάσει του γνωστικού περιεχομένου ανάμεσα στο μαθητή και τον γονέα ή τον εκπαιδευτικό.
Γεωργία Ταραξοπούλου
Φιλόλογος