Μη λογοτεχνικό κείμενο
Τεχνικός πολιτισμός και ποιότητα ζωής
Ο άνθρωπος στις μέρες μας από κύριος έχει καταντήσει δούλος των δημιουργημάτων του. Η μηχανή τον έχει κυριολεκτικά αιχμαλωτίσει. Και τα αποτελέσματα γίνονται όλο και πιο φανερά: Ο κίνδυνος να μεταβληθεί ο πλανήτης μας, σε περίπτωση νέου πολέμου, σ’ ένα απέραντο νεκροταφείο κάτω από ένα ατελείωτο όγκο ερειπίων δεν είναι καθόλου απίθανος. Εντωμεταξύ η μόλυνση του περιβάλλοντος παίρνει διαστάσεις αυτόχρημα επικίνδυνες. Διαταράσσεται με αυξανόμενο διαρκώς ρυθμό η οικολογική ισορροπία τόσο στη στεριά όσο και στη θάλασσα. Ένα μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας εξακολουθεί να λιμοκτονεί παρά την αφθονία των υλικών αγαθών στις προηγμένες χώρες. Το άγχος γίνεται το μονιμότερο ψυχικό κλίμα του ανθρώπου. Και αναρωτιέται κανένας: Πού οφείλεται η κατάσταση αυτή;
Η απάντηση για όποιον έχει τη δύναμη να βλέπει καθαρά και απροκάλυπτα δεν είναι «δύσκολη». Το άνοιγμα της ψαλίδας ανάμεσα στον τεχνικό και τον πνευματικό πολιτισμό έχει διευρυνθεί πολύ –και συνεχώς διευρύνεται περισσότερο. Ενώ ο τεχνικός πολιτισμός τρέχει ασταμάτητος προς τα εμπρός, ο πνευματικός μένει στάσιμος, αν δεν υποχωρεί κιόλας. Απόδειξη η ηθική κρίση που μαστίζει τις συνειδήσεις αλλά και τις κοινωνίες του καιρού μας. Οι πνευματικές αξίες του αληθινού, του ωραίου, του αγίου δεν καλλιεργούνται με την ένταση που επιβάλλει η τόσο προχωρημένη τεχνολογία μας, ώστε να επέλθει κάποια εξισορρόπηση. Ο άνθρωπος σήμερα θηρεύει με επιμονή «το παραχρήμα», το άμεσα χρήσιμο. Έτσι, όμως, παύει πια να ακούγεται η φωνή της αιωνιότητας. Ωστόσο, η μόνη και αδιατίμητη περιουσία του είναι πάντα ένας σπόρος ακριβώς αυτής της αιωνιότητας που είναι ριγμένος μέσα του και που τόσο τον έχει περιφρονήσει.
Καιρός για μια στροφή λοιπόν, ώστε να καταστεί δυνατή η υπερνίκηση των αντιφάσεων της εποχής μας. Φυσικά η στροφή αυτή δε σημαίνει επιπόλαια περιφρόνηση ή συγκράτηση του τεχνικού πολιτισμού, μια συγκράτηση που ούτε εφικτή, ούτε σκόπιμη είναι. Τη λύση στο πρόβλημα θα μπορούσε να τη δώσει μόνο η σωστή ιεράρχηση στις διάφορες πολιτιστικές αξίες. Ο πνευματικός πολιτισμός πρέπει να αποτελέσει το θεμέλιο του τεχνικού πολιτισμού. Έτσι ο άνθρωπος θα ξαναγίνει κύριος της μηχανής και γενικότερα των τεχνικών του επιτευγμάτων. Η επιστήμη θα ξαναβρεί τον αρχικό και κύριο σκοπό της, που είναι η ανεύρεση του αληθινού και όχι του απλώς ωφέλιμου. Θα ξανανθίσει η εμπιστοσύνη στον άνθρωπο και η πρώτη ρίζα της, η πίστη στο Θεό, με αποτέλεσμα να ξεπεραστούν οι φοβίες, το άγχος και η ανασφάλεια του σημερινού ανθρώπου. Ο πνευματικός πολιτισμός στην ουσία του είναι βέβαια ένα ζωντανό βίωμα και για τούτο δεν καλλιεργείται εύκολα. Απαιτείται αγώνας. Στο σημείο όμως που έχουμε φτάσει αξίζει να γίνει ένα τέτοιο αγώνισμα: Είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου.
Ι. Α. Νικολαΐδης
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να δοθεί η περίληψη του παραπάνω κειμένου σε 80-100 περίπου λέξεις.
Β.1 α. Ποια είναι τα δομικά μέρη της πρώτης παραγράφου;
β. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η ίδια παράγραφος;
Β.2 ατελείωτο, απροκάλυπτα, υποχωρεί, θηρεύει, εφικτή: Να δοθούν συνώνυμα για τις παραπάνω λέξεις.
Β.3 "Πού οφείλεται η κατάσταση αυτή;". Τι επιδιώκει ο συγγραφέας με τη χρήση αυτού του ερωτήματος;
Γ. Ως νέοι της τεχνοκρατικής εποχής μας διαπιστώνετε ότι η τεχνολογική πρόοδος και η άνοδος του βιοτικού επιπέδου δε συμβαδίζουν πάντα με τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής. Αρθρογραφώντας στη σχολική σας εφημερίδα να εξετάσετε ποιες πρέπει να είναι οι προϋποθέσεις, ώστε ο σημερινός άνθρωπος να χρησιμοποιεί την τεχνολογία προς όφελός του. (350-400 λέξεις).
Επιμέλεια κριτηρίου αξιολόγησης: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος, για το e-didaskalia.blogspot.gr
Μίλτος Σαχτούρης, Το εργοστάσιο
Το εργοστάσιο
Εργοστάσιο εργοστάσιονύχτας και φωτιάςμε ήλιους μεγάλους από τριαντάφυλλαπυροσβεστικές σκάλες λεύκες-φαντάσματα με κόκκινα φύλλαπουλιά απελπισμένα δεμένα με σκληρέςάσπρες κλωστέςφριχτά παιχνίδια
Η νύφη χαμογελάειμε λεκιασμένο μπράτσομε ραγισμένο χέριμε τα βαμμένα νύχιαστην προκυμαία πλάι πλάι το βαπόρι
και παρακάτω η τρικυμίακαι παρακάτω ο πνιγμένος
Αυτός Εκείνη
Τα κουρασμένα τ’ άλογα πλάι στη βρύσηη δίψα
κι ακόμα παραπάνω από τη δίψα
Ο Ποιητής
Είχε τους κήπους του κρυμμένους μες στο στόμα τουπου κάηκε και γέμισε καπνούς τη χώρα
Εργοστάσιο εργοστάσιο
φρίκης και φωτιάς |
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Δραστηριότητα 1η
Ο ποιητής χρησιμοποιεί τα σύμβολά του για να φωνάξει για τη μανία της βιομηχανικής ανάπτυξης. Να εντοπίσετε δύο από αυτά τα σύμβολα και να τα σχολιάσετε (50-60 λέξεις).
Δραστηριότητα 2η
α. Να βρείτε μία μεταφορά και μία προσωποποίηση και να εξηγήσετε τη λειτουργία τους.
β. Ο ποιητής χρησιμοποιεί δύο φορές την επανάληψη "εργοστάσιο εργοστάσιο". Τι επιδιώκει με την επανάληψη αυτή;
γ. Να βρείτε τον τύπο του αφηγητή με βάση τη συμμετοχή του.
Δραστηριότητα 3η
Ο ποιητής προβληματίζεται έντονα για το μέλλον του περιβάλλοντος και την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Σ' ένα δοκιμιακό κείμενο 150-200 λέξεων να καταγράψετε τις δικές σας ανησυχίες σχετικά με την επιβάρυνση του περιβάλλοντος από την αλόγιστη ανάπτυξη της τεχνολογίας.
Επιμέλεια κριτηρίου αξιολόγησης: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος, για το e-didaskalia.blogspot.gr
Περισσότερο πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.