Αρχαία Α' Γυμνασίου - 6η ενότητα "Η ομορφιά δεν είναι το παν" - Σημειώσεις

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Ά Γυμνασίου - Ενότητα 6η 

 "Η ομορφιά δεν είναι το παν"

Από σελίδα 44 έως σελίδα 51 στο σχολικό βιβλίο

Μετάφραση κειμένου (σελίδα 44 σχολικού βιβλίου)
Μύθος του Αισώπου (διασκευή)

Ένα μεγάλο ελάφι κάποια καλοκαιρινή μέρα, επειδή διψούσε, φτάνει κοντά σε μια πηγή καθαρή και βαθιά και αφού ήπιε όσο νερό ήθελε, παρατηρούσε τη μορφή του σώματος του. Και πάρα πολύ επαινούσε τη μορφή των κεράτων με την ιδέα ότι ήταν στολίδι για όλο το σώμα του. Κατέκρινε μάλιστα τη λεπτότητα των ποδιών επειδή κατά τη γνώμη του δεν μπορούσαν να σηκώσουν όλο το βάρος (του σώματος του). Και ενώ ασχολούνταν μ’ αυτά, γάβγισμα σκυλιών ακούγεται ξαφνικά και κυνηγοί (να είναι) κοντά. Το ελάφι (αμέσως) άρχισε να τρέχει ορμητικά για να ξεφύγει και όσο έτρεχε σε ομαλό έδαφος, σωζόταν από την ταχύτητα των ποδιών (του). Όταν, όμως, σε πυκνό και παχύ δάσος έπεσε, επειδή του μπλέχτηκαν τα κέρατα παγιδεύτηκε, και έμαθε εξ’ ιδίας πείρας ότι πράγματι ήταν άδικος κριτής των ίδιων του ( των χαρακτηριστικών) επειδή κατηγορούσε αυτά που το έσωζαν (δηλ. τα πόδια), ενώ επαινούσε αυτά που το πρόδωσαν (δηλ. τα κέρατα).

Νόημα

Στο μύθο του Αισώπου που μας δίνεται, περιγράφεται το πάθημα ενός ελαφιού. Ενώ το ζώο είχε πλησιάσει μια πηγή για να πιει νερό, αφού ξεδίψασε, παρατηρούσε την μορφή του σώματος του που καθρεφτίζονταν στην επιφάνεια. Επαινούσε, λοιπόν, τα κέρατα που είχε στο κεφάλι του, διότι τα θεωρούσε στολίδι του σώματος του, και κατηγορούσε τα πόδια του διότι κατά τη γνώμη του ήταν λεπτά και δεν μπορούσαν να σηκώσουν το βάρος του. Καθώς έκανε όλες αυτές τις σκέψεις, ακούστηκαν σκυλιά να γαβγίζουν κοντά του και να πλησιάζουν με τους κυνηγούς. Τότε το ελάφι τρομαγμένο τράπηκε σε φυγή. Ενώ έτρεχε σε ανοικτό έδαφος, απομακρυνόταν από τους κυνηγούς χάρη στα γρήγορα πόδια του, όταν όμως αναγκάστηκε να εισέλθει σε πυκνόφυτο δάσος, τα κέρατα του μπλέχτηκαν στα κλαδιά με αποτέλεσμα να πιαστεί από τους θηρευτές. Τότε το ελάφι κατάλαβε ότι λανθασμένα κατηγορούσε τα πόδια του και επαινούσε τα κέρατα του , γιατί τα πρώτα το σώζανε ενώ τα δεύτερα γίνανε αιτία της αιχμαλωσίας του. Το δίδαγμα του μύθου είναι ότι πολλές φορές κρίνουμε λανθασμένα κάποια πράγματα εξαιτίας της εξωτερικής τους εμφάνισης και όχι της πραγματικής τους αξίας.[ads-post]

Να διαβάσετε τα ερμηνευτικά σχόλια του σχολικού βιβλίου (σελίδα 46)

Απαντήσεις στις ερωτήσεις της σελίδας 38 του σχολικού βιβλίου:

1) Γιατί καμάρωνε το ελάφι κοιτάζοντας την εικόνα του μέσα στο νερό; Ποιο ανατομικό του χαρακτηριστικό θεωρούσε ότι δεν ταίριαζε με τη συνολικά καλή εικόνα του;

Απάντηση: Το ελάφι του μύθου που διδαχτήκαμε κοιτάζοντας την εικόνα του που καθρεφτιζόταν στο νερό, επαινούσε τα κέρατα του διότι τα θεωρούσε κόσμημα του σώματος του. Αντιθέτως όμως, κατέκρινε τα πόδια του διότι κατά την άποψη του ήταν λεπτά και δεν μπορούσαν να αντέξουν το βάρος του σώματός του.

2) Ποιο χαρακτηριστικό του ελαφιού το βοήθησε να ξεφύγει αρχικά από τους κυνηγούς; Ποιο χαρακτηριστικό του, αντίθετα, αποδείχθηκε μοιραίο;

Απάντηση: Σύμφωνα με το μύθο, το ελάφι φοβισμένο από τους κυνηγούς και τα σκυλιά που πλησιάζανε τράπηκε σε άτακτη φυγή. Αρχικά, όσο έτρεχε σε ελεύθερο πεδίο σωζόταν εύκολα χάρη στα γρήγορα πόδια του. Όταν όμως μπήκε στο δάσος τα κέρατα του, τα οποία επαινούσε υπερβολικά, αποδείχθηκαν μοιραία και μπλέχτηκαν στα κλαδιά των δέντρων με αποτέλεσμα να αιχμαλωτιστεί από τους κυνηγούς. Τότε το ελάφι αναγνώρισε ότι άδικα κατηγορούσε τα πόδια του και επαινούσε τα κέρατα του.

3) Τι νομίζετε ότι διδάσκει ο μύθος αυτός του Αισώπου;

Απάντηση: Ο μύθος του Αισώπου μας διδάσκει ότι πολλές φορές κρίνουμε λανθασμένα κάποια πράγματα εξαιτίας της εξωτερικής τους εμφάνισης χωρίς να υπολογίσουμε την πραγματική τους αξίας.

4) Πιστεύετε ότι στις μέρες μας αποδίδουμε σημασία στην εξωτερική εμφάνιση ή στον εσωτερικό μας κόσμο; Να επικαλεστείτε συγκεκριμένα παραδείγματα.

Απάντηση: Αναμφίβολα στην εποχή που ζούμε οι άνθρωποι λανθασμένα δίνουν μεγαλύτερη σημασία στην εξωτερική εμφάνιση απ' ότι στον εσωτερικό κόσμο κάποιου ατόμου. Προτιμούν, δηλαδή, να συναναστρέφονται και να αποκτούν φιλίες με πρόσωπα όμορφα εξωτερικά, ανεξαρτήτως του  εσωτερικού επιπέδου τους. Μάρτυρας αυτής της αντίληψης είναι τα ΜΜΕ, τα οποία προβάλλουν συνεχώς καλλίγραμμα μοντέλα και των δύο φύλων ώστε να αυξήσουν το κοινό τους. Θα ήταν καλό να περιοριστεί αυτή η συνήθεια, διότι στην πραγματικότητα ο εσωτερικός κόσμος του ανθρώπου, τις περισσότερες φορές, είναι αρκετά ομορφότερος από ότι η εξωτερική του όψη.

Β1. Λεξιλογικός Πίνακας (σελίδα 47 σχολικού βιβλίου)

ὁ ποτισμός: το πότισμα
ὁ πότης: αυτός που πίνει πολύ αλκοόλ, ο μπεκρής
ἡ πόσις: η πράξη κατά την οποία πίνω κάτι
καταπίνω: κατεβάζω τροφή ή ποτό από το στόμα στο στομάχι
ἡ κατάποσις: η ενέργεια με την οποία καταπίνω κάτι
ἡ πρόποσις: η ευχή που κάνει κανείς προς τιμή κάποιου με υψωμένο το ποτήρι
ὁ συμπότις: αυτός που πίνει μαζί με κάποιον άλλο
τὸ συμπόσιον: 1.επιστημονικό συνέδριο 2. φαγοπότι (λάικά)
ἡ ὑδροποσία: η πόση νερού
ὁ οἰνοπότης: αυτός που πίνει κρασί
ἡδύποτος: ο γλυκός στο πιόμα
πιόμα: οτιδήποτε πίνεται
πιωμένος: ο μεθυσμένος
ποτοποιός: αυτός που φτιάχνει ποτά
ποτοαπαγόρευση: η απαγόρευση παρασκευής, πώλησης και κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών

Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου (σελίδα 47)

1) Να γράψετε σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται οι παρακάτω φράσεις: 

Απάντηση: 
α) πίνω νερό στο όνομα (κάποιου): η φράση χρησιμοποιείται για κάποιον που εμπιστευόμαστε απόλυτα
β) πίνω το αμίλητο νερό: η φράση χρησιμοποιείται όταν κάποιος δεν μιλά.
γ) πίνω το πικρό ποτήρι: η φράση δείχνει λύπη, στενοχώρια για κάτι.

2)Να συμπληρώσετε τα κενά με την κατάλληλη λέξη από τον Λεξιλογικό Πίνακα:

Απάντηση: 
α) Βάλε τα ποτήρια του κρασιού και πάρε αυτά του ούζου από το τραπέζι.
β) Το νερό της βρύσης είναι πόσιμο ή είναι καλύτερο να πίνουμε εμφιαλωμένο;
γ) Θα κάνω εγώ την πρόποση. Στην υγειά των νεόνυμφων!
δ) Χτες το βράδυ γύρισε σπίτι πιωμένος. Είχε μεγάλη στενοχώρια και προσπάθησε να βρει παρέα στο ποτό, αλλά βέβαια ήταν για λύπιση.
ε) Σε αρκετές Πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών ισχύει ποτοαπαγόρευση για νέους κάτω των 18 ετών.
στ) Ο Τομές Κλασικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών διοργανώνει διεθνές επιστημονικό συμπόσιο με θέμα την αρχαία ελληνική λυρική ποίηση.

B2. Ετυμολογικά

Διαβάστε τη θεωρία από το σχολικό βιβλίο (σελίδα 48)

Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου (σελίδα 49)

1) Να αντιστοιχίσετε τα παρακάτω παράγωγα με την κατηγορία στην οποία ανήκουν: 

Απάντηση: 1-β, 2-α, 3-γ, 4-β, 5-γ, 6-γ, 7-β, 8-α, 9-β 

2) Να αντιστοιχίσετε τα ρήματα που δίνονται στη στήλη Α΄ με τα παράγωγα ουσιαστικά τους στη στήλη Β΄:

Απάντηση: 1-β,η | 2-ζ,θ | 3-ε | 4-γ,στ | 5-α,δ,ι 

3) Να κατατάξετε τα ουσιαστικά της στήλης Β΄της προηγούμενης άσκησης στην κατηγορία που ανήκουν με βάση το τι δηλώνουν.

Απάντηση: 

Πρόσωπο που ενεργεί: θεατής, τιμητής, βοσκός, παιδευτής

Αποτέλεσμα ενέργειας: παίδευμα, τίμημα, θέαμα

Ενέργεια: παίδευσις, φθορά, βοσκή

4) Χρησιμοποιώντας την κατάλληλη κατάληξη να σχηματίσετε παράγωγα ουσιαστικά της α.ε. που να δηλώνουν ό,τι ζητείται στην παρένθεση: 

Απάντηση: 

παύω - ἡ παῦ-σις (κατάσταση, ενέργεια)

στρέφω - ἡ στροφ-ή (ενέργεια)

αὐλέω, αὐλῶ - ὁ αὐλ-ητής (πρόσωπο που ενεργεί)

πέμπω -ὁ -πομπ-ός (πρόσωπο που ενεργεί)

τίκτω - ὁ τοκ-ετός (ενέργεια)

ποιέω, ποιῶ - τὸ ποίη-μα (αποτέλεσμα ενέργειας)

μηνύω - τὸ μήνυ-μα (αποτέλεσμα ενέργειας)

5) Να αναζητήσετε στα κείμενα των προηγούμενων  Ενοτήτων και να καταγράψετε τα παράγωγα ουσιαστικά που δηλώνουν το πρόσωπο που ενεργεί, ενέργεια, κατάσταση, αποτέλεσμα ενέργειας.

Απάντηση: 

Πρόσωπο που ενεργεί: τροφός, γραμματιστής, κιθαριστής

Ενέργεια, κατάσταση: χλαμυδουργία, πενία, ἐξωμιδοποιία

Αποτέλεσμα ενέργειας: ἄγαλμα, γράμμα

 Γ. Γραμματική

Αρσενικά σε -ης, -ας       Θηλυκά σε  -α, -η        Ουδέτερα δεν έχει

Παραδείγματα κλίσης πρωτόκλιτων ουσιαστικών

Α) Αρσενικά (κατάληξη -ας & -ης)

Ενικός Αριθμός
Ον.	ὁ λοχίας	ὁ πολίτης	ὁ κοχλίας	ὁ κριτὴς
Γεν.	τοῦ λοχίου	τοῦ πολίτου	τοῦ κοχλίου	τοῦ κριτοῦ
Δοτ.	τῷ λοχίᾳ	τῷ πολίτῃ	τῷ κοχλίᾳ	τῷ κριτῇ
Αιτ.	τόν λοχίαν	τόν πολίτην	τόν κοχλίαν	τόν κριτὴν
Κλ.	ὦ λοχία	ὦ πολῖτα	ὦ κοχλία	ὦ κριτὰ

Πληθυντικός Αριθμός
Ον.	οἱ λοχίαι	οἱ πολῖται	οἱ κοχλίαι	οἱ κριταὶ
Γεν.	τῶν λοχιῶν	τῶν πολιτῶν	τῶν κοχλιῶν	τῶν κριτῶν
Δοτ.	τοῖς λοχίαις	τοῖς πολίταις	τοῖς κοχλίαις	τοῖς κριταῖς
Αιτ.	τούς λοχίας	τούς πολίτας	τούς κοχλίας	τούς κριτὰς
Κλ.	ὦ λοχίαι	ὦ πολῖται	ὦ κοχλίαι	ὦ κριταὶ

Α) Θηλυκά (κατάληξη -α & -η)

Ενικός Αριθμός
Ον.	ἡ χώρα	ἡ τιμὴ	ἡ ὥρα	ἡ πηγὴ
Γεν.	τῆς χώρας	τῆς τιμῆς	τῆς ὥρας	τῆς πηγῆς
Δοτ.	τῇ χώρᾳ	τῇ τιμῇ	τῇ ὥρᾳ	τῇ πηγῇ
Αιτ.	τὴν χώραν	τὴν τιμὴν	τὴν ὥραν	τὴν πηγὴν
Κλ.	ὦ χώρα	ὦ τιμὴ	ὦ ὥρα	ὦ πηγὴ

Πληθυντικός Αριθμός
Ον.	αἱ χῶραι	αἱ τιμαὶ	αἱ ὧραι	αἱ πηγαὶ
Γεν.	τῶν χωρῶν	τῶν τιμῶν	τῶν ὡρῶν	τῶν πηγῶν
Δοτ.	ταῖς χώραις	ταῖς τιμαῖς	ταῖς ὥραις	ταῖς πηγαῖς
Αιτ.	τάς χώρας	τάς τιμὰς	τάς ὥρας	τάς πηγὰς
Κλ.	ὦ χῶραι	ὦ τιμαὶ	ὦ ὧραι	ὦ πηγαὶ

Διαβάστε τις παρατηρήσεις για τα ουσιαστικά της Α΄ Κλίσης στη σελίδα 51 του σχολικού βιβλίου.

Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου (σελίδα 51)

1) Να μεταφέρετε τα ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού:

Απάντηση: 

στρατιωτῶν: στρατιώτου

θεατὰς: θεατὴν

νομοθετῶν: νομοθέτου

κεφαλήν: κεφαλάς

μανδύαις: μανδύᾳ

ἰδιώτου: ἰδιωτῶν

2) Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις των παρακάτω ουσιαστικών και να τα τονίσετε:

Απάντηση: τὴν ἀνδρείαν, τῇ μάζῃ, τῆς βοηθείας, αἱ χῶραι, τοὺς ἐργάτας, ὦ μαθηταί, τῆς βασιλίσσης, τῶν ἀθλητῶν, τῷ ἐργάτῃ, τοῖς τεχνίταις, τῇ ἰδέᾳ, τῇ ὕλῃ.

3) Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τον κατάλληλο τύπο του ουσιαστικού που δίνεται στην παρένθεση:

Απάντηση: 

α) Οἱ στρατιῶται ἐν πολλῇ ἀπορίᾳ εἰσίν.

β) Οἱ νόμοι ἐπιμελοῦνται τῶν πολιτῶν.

γ) τὴν πόλιν ὄπλων καὶ βελῶν καὶ σίτου καὶ παρασκευῆς ἁπάσης ἐνέπλησαν.

δ) Οἱ πρεσβῦται θαυμάζουσι τὰς ἀρετάς τῶν νεανιῶν.

ε. Μεγίστης τιμῆς ἀπολαύουσιν οἱ νικηταί. 

4) Να συνδυάσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ με τις κατάλληλες λέξεις της στήλης Β΄ και να σχηματίσετε με αυτές προτάσεις στη ν.ε. Κατόπιν να μεταγράψετε τις φράσεις στην Αρχαία Ελληνική: 

Απάντηση: 1-γ, 2-ε, 3-στ, 4-α, 5-β, 6-δ 

α) Ο εκλιπών πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη. 

β) Μετά το σκληρό μαρκάρισμα εντός της περιοχής, ο διαιτητής σφύριξε την εσχάτη των ποινών.

γ) Δόξα τω Θεώ που όλα πήγαν καλά με την υγεία του άτυχου ασθενή.

δ) Ο κατηγορούμενος στη δίκη του ισχυρίστηκε ότι έκανε το έγκλημα εν βρασμώ ψυχής.

ε) Η καθηγήτρια των Αρχαίων Ελληνικών μας ενημέρωσε ότι θα γράψουμε επαναληπτικό διαγώνισμα εφ' όλης της ύλης. 

στ) Επισκέφθηκα της Αθήνα για δουλειές και επί τη ευκαιρία είδα και συγγενικά μου πρόσωπα.

δημοσίᾳ δαπάνῃ, ἡ ἐσχάτη τῶν ποινῶν, δόξα τῷ Θεῷ, ἐν βρασμῷ ψυχῆς, ἐφ' ὅληςτῆς ὕλης, ἐπὶ τῇ εὐκαιρίᾳ


Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Γυμνάσιο εδώ.