Αρχαία Β' Γυμνασίου - 6η ενότητα "Η ευθύνη για την παιδεία των νέων" - Σημειώσεις

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Β΄  Γυμνασίου - Ενότητα 6η

"Η ευθύνη για την παιδεία των νέων"

Από σελίδα 44 έως σελίδα 51 στο σχολικό βιβλίο

Μετάφραση κειμένου (σελίδα 44 σχολικού βιβλίου)

Ξενοφῶν, Ἀπολογία Σωκράτους 19-21 (διασκευή)

ΣΩ. Αλλά, όμως, εσύ, Μέλητε, ισχυρίζεσαι ότι εγώ ασχολούμενος με τέτοια καταστρέφω τους νέους; Και όμως, γνωρίζουμε, βέβαια, ποιες είναι οι διαφθορές των νέων˙ εσύ, λοιπόν, πες μου αν γνωρίζεις ότι κάποιος έχει γίνει εξαιτίας μου είτε από ευσεβής ανόσιος είτε από συνετός αλαζόνας. 

ΜΕΛ. Αλλά, ναι, μα το Δία, γνωρίζω εκείνους τους οποίους εσύ έχεις πείσει να εμπιστεύονται εσένα περισσότερο παρά τους γονείς τους. 

ΣΩ. Το παραδέχομαι, όσον αφορά τουλάχιστον την παιδεία˙ γιατί γνωρίζουν ότι γι’ αυτό νοιάζομαι. Και για την υγεία τους, όμως, οι άνθρωποι περισσότερο εμπιστεύονται τους γιατρούς παρά τους γονείς και στις συνελεύσεις του λαού βέβαια όλοι πιθανόν οι Αθηναίοι υπακούν περισσότερο σε όσους μιλούν πιο φρόνιμα (λογικά) παρά στους συγγενείς τους. Μήπως, βέβαια, δεν εκλέγετε και στρατηγούς όποιους ενδεχομένως θεωρείτε ως τους πιο συνετούς για τα πολεμικά; Λοιπόν και αυτό περίεργο σου φαίνεται ότι είναι, δηλαδή εγώ να αντιμετωπίζω από εσένα κατηγορία που επισύρει την ποινή του θανάτου, εξαιτίας αυτού, επειδή δηλαδή για το μεγαλύτερο αγαθό των ανθρώπων, για την παιδεία, θεωρούμαι από μερικούς ότι είμαι ο καλύτερος;

Νόημα

 Το χωρίο  από το έργο "Απολογία του Σωκράτους", που μας δίνεται, περιγράφει την στιγμή κατά την οποία ο Σωκράτης απευθύνεται στον κατήγορο Μέλητο και τον ρωτά αν γνωρίζει κάποιον νέο που να έχει διαφθαρεί από τα λόγια και τις διδασκαλίες εκείνου. Ο Μέλητος, με μια αόριστη απάντηση, εκφράζει την άποψη ότι γνωρίζει αρκετούς νέους οι οποίοι εξαιτίας του Σωκράτη εμπιστεύονται περισσότερος εκείνον παρά τους ίδιους τους τους γονείς. Σε αυτό το σημείο του διαλόγου ο Σωκράτης παραδέχεται ότι σε θέματα παιδείας επηρεάζει τους νέους και δικαιολογείται εκφράζοντας την άποψη ότι κάτι τέτοιο είναι φυσικό εξαιτίας του γεγονότος ότι είναι ειδικός σε τέτοια θέματα. Μάλιστα, για να τεκμηριώσει την απάντησή του, αναφέρει τρία διαφορετικά παραδείγματα. Υποστηρίζει ότι οι άρρωστοι άνθρωποι ακολουθούν τις συμβουλές των γιατρών για τη θεραπεία τους, επειδή εκείνοι είναι ειδικοί, και όχι οι γονείς τους. Επιπλέον αναφέρει ότι οι Αθηναίοι στην Εκκλησία του Δήμου πείθονται από αυτούς που μιλούν πιο λογικά και όχι από τους συγγενείς τους, ενώ, τέλος, εκφράζει την άποψη ότι οι Αθηναίοι, όταν εκλέγουν τους στρατηγούς τους, δεν ψηφίζουν τους οικείους τους αλλά εκείνους που θεωρούν πιο ικανούς στα πολεμικά θέματα. Επιλογικά, με την ολοκλήρωση των παραδειγμάτων εξάγει την άποψη ότι είναι άδικο να κατηγορείται ότι διαφθείρει τους νέους σε θέματα παιδείας, αφού σε αυτό τον τομέα είναι ο πλέον ειδικός.

Απαντήσεις στις ερωτήσεις της σελίδας 46 του σχολικού βιβλίου: 

1) Ποια είναι η κατηγορία που διατυπώνει ο Μέλητος εις βάρος του Σωκράτη; Ποιο αποδεικτικό στοιχείο τον καλεί να προσκομίσει ο Σωκράτης; Πώς εξειδικεύεται η κατηγορία στην απάντηση που δίνει ο Μέλητος; 

Απάντηση: Στο απόσπασμα που διαβάσαμε ο Μέλητος, αρχικά, κατηγορεί τον Σωκράτη ότι διαφθείρει τους νέους. Ο φιλόσοφος τότε προσπαθώντας να αποκρούσει την κατηγορία καλεί τον κατήγορο να αναφέρει τα ονόματα εκείνων των νέων  που γνωρίζει ότι έχουν διαφθαρεί από τις διδασκαλίες του. Τότε ο Μέλητος με την απάντησή του εξειδικεύει την κατηγορία και  αναφέρει ότι γνωρίζει αρκετούς νέους οι οποίοι έχουν πειστεί από τις διδασκαλίες του Σωκράτη να υπακούουν περισσότερο σε εκείνον πάρα στους γονείς τους.

2) Αποδέχεται ή όχι ο Σωκράτης τη θέση του κατηγόρου του ότι οι νέοι ακολουθούν περισσότερο τον δάσκαλό τους παρά τους γονείς τους; Πώς αιτιολογεί ο Σωκράτης τη συμπεριφορά των μαθητών του; 

Απάντηση: Ο Σωκράτης αποδέχεται τη θέση του κατηγόρου του ότι οι νέοι ακολουθούν περισσότερο τον ίδιο παρά τους γονείς τους, μόνο σε ό,τι αφορά τα θέματα παιδείας. Μάλιστα, δικαιολογεί την στάση τους, αναφέροντας τρία διαφορετικά παραδείγματα. Όπως, δηλαδή, οι γιατροί, οι ρήτορες και οι στρατηγοί επιλέγονται από τον κόσμο αντί οικείων προσώπων για να διευθετήσουν θέματα στα οποία είναι ειδικοί, έτσι είναι φυσικό και ο ίδιος να θεωρείται από τους νέους ότι είναι ο κατάλληλος να υπακούσουν σε θέματα παιδείας, μια και είναι ο πλέον αρμόδιος για τέτοια θέματα.

3) Γιατί, κατά τη γνώμη του Σωκράτη, η κατηγορία εις βάρος του είναι παράλογη;

Απάντηση: Ο Σωκράτης στο τέλος του αποσπάσματος που μελετάμε διατυπώνει την άποψη ότι η κατηγορία εναντίον του είναι εντελώς παράλογη και ανυπόστατη. Κατά τη γνώμη του, ο ίδιος είναι ο πλέον ενδεδειγμένος άνθρωπος για να καθοδηγήσει του νέους σε θέματα παιδείας και να τους διδάξει, και ως εκ τούτου είναι αδύνατον να έρχεται αντιμέτωπος με την ποινή της θανάτωσης για αυτό το λόγο. Μάλλον θεωρεί πως έπρεπε να επαινείται και να επιβραβεύεται ως ο κορυφαίος παιδαγωγός και όχι να λοιδορείται, καθότι η παιδεία κατείχε σημαντικότατη θέση στην ζωή των Αθηναίων.

4) Σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων να αποδώσετε την επιχειρηματολογία του Σωκράτη.

Απάντηση: Ο Σωκράτης αντιμετωπίζει την κατηγορία του Μέλητου ότι διαφθείρει τους νέους. Για να αντικρούσει την κατηγορία ο φιλόσοφος, αρχικά, καλεί τον κατήγορο να προσκομίσει στο δικαστήριο τα ονόματα των νέων που γνωρίζει ότι έχουν διαφθαρεί από το εκείνον. Προφανώς, είναι σίγουρος ότι ο κατήγορος δεν θα είχε κανένα χειροπιαστό στοιχείο επ' αυτού και γι' αυτό θέλει να τον φέρει σε αμηχανία, ώστε να αποδειχθεί ότι η κατηγορία του είναι ασταθής. Ο Μέλητος με την απάντησή του, ότι γνωρίζει αρκετούς νέους που συμβουλεύονται περισσότερο τον κατηγορούμενο από τους γονείς τους, δίνει νέα ώθηση  στην επιχειρηματολογία του Σωκράτη. Ο φιλόσοφος τώρα αποδέχεται ότι οι νέοι τον συμβουλεύονται σε θέματα παιδείας περισσότερο από τους γονείς τους και δικαιολογεί αυτή τη στάση με το επιχείρημα ότι είναι ο πλέον ειδικός σε τέτοια θέματα. Μάλιστα, τονίζει ότι όπως οι γιατροί, οι ρήτορες και οι στρατηγοί θεωρούνται από τους Αθηναίους περισσότερο ειδικοί από τους οικείους τους στα θέματα που αφορούν το αντικείμενό τους, έτσι και ο ίδιος δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζει μια τέτοια κατηγορία μιας και είναι ειδικός σε θέματα παιδείας των νέων. Με λίγα λόγια, ο Σωκράτης αποδεικνύει ότι αδίκως κατηγορείται ότι διαφθείρει τους νέους σε θέματα παιδείας, μιας και είναι ο πλέον αρμόδιος για να τους διδάξει.

Β1. Λεξιλογικός Πίνακας

ἡ πειθανάγκη: η πειθώ που επιβάλλεται με τη βία
ἀναπείθω: εξαπατώ κάποιον / αλλάζω άποψη σε κάποιον
παραπείθω: εξαπατώ κάποιον
ἡ πειθώ: η ικανότητα να πείθει κανείς
πειστικός: ο σχετικός με την πειθώ
πιστεύω: έχω την άποψη, εμπιστεύομαι κάποιον
ἡ πίστις (-η): η εμπιστοσύνη / η άποψη
πιστός: αυτός που πιστεύει
ἡ πίστωση: ο δανεισμός χρημάτων
πιστωτικός: ο σχετικός με την πίστωση
πιθανός: αυτός που μπορεί να συμβεί, ο ευλογοφανής
ἡ πιθανότης (-τητα): το ενδεχόμενο
ἡ πεποίθησις (-η): η άποψη, η πίστη
πειθαρχώ: υπακούω στους κανόνες
ἡ πειθαρχία: η υπακοή στους κανόνες
πιστοποιῶ: βεβαιώνω
πιθαναλογῶ: θεωρώ ότι κάτι είναι πιθανό, μιλώ με πιθανότητες
διαπιστεύω: διορίζω διπλωματικό αντιπρόσωπο σε ξένο κράτος
ἀξιόπιστος: αυτός που χρήζει εμπιστοσύνη
ἀπειθής: ο ανυπάκουος
πειστήριο: τεκμήριο, απόδειξη
πειστικότητα: η ικανότητα κάποιου να πείθει
πιστευτός: αυτός που μπορεί κάποιος να τον πιστέψει
πεισμώνω: γίνομαι ισχυρογνώμων
πεισματάρης: αυτός που πεισμώνει
πειθαναγκάζω: πείθω με τη βία κάποιον
εμπιστοσύνη: η πίστη σε κάποιον για κάτι
απείθαρχος: ο ανυπάκουος
διαπιστευτήριο: επίσημο έγγραφο που διορίζει κάποιον ως διπλωματικό αντιπρόσωπο σε άλλη χώρα.

Απαντήσεις στις ασκήσεις των σελίδων 47 & 48 του σχολικού βιβλίου:

1) Να συμπληρώσετε τα κενά με την καταλληλότερη από τις παρακάτω λέξεις, αφού τη μεταφέρετε στον σωστό τύπο: πιθανότητα, πειθαρχία, πειστικότητα, πειθήνιος, πιστότητα, πίστωση, εμπιστεύομαι.

Απάντηση: 
α. Η πειθαρχία είναι αναγκαία για την αποτελεσματικότητα ενός στρατού.
β. Η πιστότητα της μετάφρασης θα πιστοποιηθεί από του Υπουργείο Εξωτερικών.
γ. Η πιθανότητα να κερδίσει στις εκλογές είναι πολύ μικρή.
δ. Ζήτησε πίστωση χρόνου, για να συγκεντρώσει τα χρήματα που απαιτούνταν.
ε. Υποστήριξε με πειστικότητα την άποψη του και τελικά κατάφερε να πείσει.
στ. Τον εμπιστεύομαι απόλυτα. Γνωριζόμαστε αρκετά χρόνια και ξέρω ότι είναι έντιμος.
ζ. Έχει γίνει πειθήνιο όργανο τους. Ακολουθεί τις αποφάσεις των συνεταίρων του χωρίς να εκφράζει προσωπική γνώμη και αντιρρήσεις.

2) Να κατατάξετε τις ομόρριζες του ρ. πείθω στην κατάλληλη κατηγορία: πεῖσμα, πειστικός, πεισματικός, πίστις, πιστός, πίστωσις, πιστότης, πιθανός, πιθανότης, πεποίθησις. 

Απάντηση:
ενέργεια κατάσταση: πίστωσις, πεποίθησις
αποτέλεσμα ενέργειας: πεῖσμα
παράγωγο του επιθ. πιθανός: πιθανότης
παράγωγο του επιθ. πιστός: πίστης, πιστότης
επίθετα: πειστικός, πεισματικός, πιστός, πιθανός

3) Να αναζητήσετε στον Λεξιλογικό Πίνακα τα αντώνυμα των λέξεων:

Απάντηση:
διαλλακτικός ≠ πεισματάρης              ανυπακόη ≠ πειθαρχία
ανακρίβεια ≠ πιστότητα                 αβεβαιότητα ≠ πεποίθηση
υποταγή ≠ απείθεια                             πειθήνιος ≠ απειθής

Β2. Ετυμολογικά

Διαβάστε τη θεωρία του σχολικού βιβλίου (σελίδα 48)

Απαντήσεις στις ασκήσεις της σελίδας 49 του σχολικού βιβλίου:

1) Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις της α.ε. (ουσιαστικά, επίθετα και ρήματα, όπου είναι δυνατόν) με τα συνθετικά που δίνονται: 

Απάντηση: 

σὺν + τέμνω → σύντομος                                   παρά + τείνω → παράτασις

ἀνὰ + μορφόω-ῶ → ἀναμόρφωσις                     ἀπο + φεύγω → ἀπόφευξις

 ἀ + δέω-ῶ → ἄδετος                                          διὰ + γράφω → διαγραφή

ἀεὶ + κινέω-ῶ → ἀεικίνητος                                   ἀ + ὁρίζω → ἀόριστος

δυσ + τύχη → δυστυχὴς                                        ἀ + θυμὸς  → ἄθυμος

εὖ + γένος → εὐγενὴς                                       κατά + φαίνω → καταφανὴς

ἐπὶ + ὅρκος → ἐπίορκος                                ἀπὸ + λαμβάνω → ἀπολαμβάνω

ἐκ + τρέπω → ἐκτρέπω                                        ἀντὶ + δίκη → ἀντίδικος

2) Ναχωρίσετε όλες τις σύνθετες λέξεις του Λεξιλογικού Πίνακα στα συνθετικά τους μέρη και να δηλώσετε στη συνέχεια τι μέμος του λόγου είναι το πρώτο συνθετικό τους.

Απάντηση: 
πειθανάγκη < πείθω + ἀνάγκη (ρήμα)
ἀπειθῶ < ἀ (στερητικό) + πείθομαι (αχώριστο μόριο)
ἀναπείθω < ἀνὰ +πείθω (πρόθεση)
παραπείθω < παρὰ + πείθω (πρόθεση)
εὔπειστος < εὖ + πείθω (επίρρημα)
πειθαρχῶ < πείθομαι + ἀρχὴ (ρήμα)
πειθαρχία < πείθομαι + ἀρχὴ (ρήμα)
πειθήνιος < πείθω + ἡνία (ρήμα)
πιστοποιῶ < πιστὸς + ποιῶ (επἰθετο)
πιθανολογῶ < πιθανός + λέγω (επίθετο)
ἐμπιστεύω < ἐν + πιστεύω (πρόθεση)
μεταπείθω < μετὰ + πείθω (πρόθεση)
καταπείθω < κατὰ + πείθω (πρόθεση)
διαπιστεύω < διὰ + πιστεύω (πρόθεση)
ἀξιόπιστος <  ἄξιος + πιστός   (επίθετο)
εὔπιστος < εὖ + πιστὸς (επίρρημα)
ἀπείθεια < ἀ (στερητικό) + πείθομαι (αχώριστο μόριο)
ἀπειθὴς < ἀ (στερητικό) + πείθομαι (αχώριστο μόριο)
πειθαναγκάζω < πείθω + ἀνάγκη (ρήμα)
εμπιστοσύνη < ἐν + πιστὸς (πρόθεση)
απείθαρχος <  ἀ (στερητικό) + πειθαρχώ (αχώρηστο μόριο)
διαπιστευτήριο < διὰ + πιστεύω (πρόθεση)

Γ. Γραμματική

 Επίθετα γ΄ κλίσης

α. Δικατάληκτα σιγμόληκτα σε -ης, -ης, -ες

Ενικός Αριθμός
	Αρσενικό & Θηλυκό Γένος			Ουδέτερο Γένος
Ονομ.	ὁ	ἡ	εὐτυχὴς	τὸ	εὐτυχὲς
Γεν.	τοῦ	τῆς	εὐτυχοῦς	τοῦ	εὐτυχοῦς
Δοτ.	τῷ	τῇ	εὐτυχεῖ	τῷ	εὐτυχεῖ
Αιτ.	τὸν	τὴν	εὐτυχῆ	τὸ	εὐτυχὲς
Κλητ.	ὦ	ὦ	εὐτυχὲς	ὦ	εὐτυχὲς

Πληθυντικός Αριθμός
	Αρσενικό & Θηλυκό Γένος			Ουδέτερο Γένος
Ονομ.	οἱ	αἱ	εὐτυχεῖς	τὰ	εὐτυχῆ
Γεν.	τῶν	τῶν	εὐτυχῶν	τῶν	εὐτυχῶν
Δοτ.	τοῖς	ταῖς	εὐτυχέσι(ν)	τοῖς	εὐτυχέσι(ν)
Αιτ.	τοὺς	τὰς	εὐτυχεῖς	τὰ	εὐτυχῆ
Κλητ.	ὦ	ὦ	εὐτυχεῖς	ὦ	εὐτυχῆ

  

Ενικός Αριθμός
	Αρσενικό & Θηλυκό Γένος			Ουδέτερο Γένος
Ονομ.	ὁ	ἡ	αὐτάρκης	τὸ	αὔταρκες
Γεν.	τοῦ	τῆς	αὐτάρκους	τοῦ	αὐτάρκους
Δοτ.	τῷ	τῇ	αὐτάρκει	τῷ	αὐτάρκει
Αιτ.	τὸν	τὴν	αὐτάρκη	τὸ	αὔταρκες
Κλητ.	ὦ	ὦ	αὔταρκες	ὦ	αὔταρκες

 

Πληθυντικός Αριθμός
	Αρσενικό & Θηλυκό Γένος			Ουδέτερο Γένος
Ονομ.	οἱ	αἱ	αὐτάρκεις	τὰ	αὐτάρκη
Γεν.	τῶν	τῶν	αὐτάρκων	τῶν	αὐτάρκων
Δοτ.	τοῖς	ταῖς	αὐτάρκεσι(ν)	τοῖς	αὐτάρκεσι(ν)
Αιτ.	τοὺς	τὰς	αὐτάρκεις	τὰ	αὐτάρκη
Κλητ.	ὦ	ὦ	αὐτάρκεις	ὦ	αὐτάρκη

Παρατηρήσεις: 

1. Όπως φαίνεται στον πίνακα, το θέμα των επιθέτων αυτών λήσει σε  -εσ-. Στην ονομαστική ενικού του αρσενικού και του θηλυκού το -ε- τρέπεται σε -η-. Στις υπόλοιπες πτώσεις αποβάλλεται το -σ- και επέρχονται συναιρέσεις. Η αιτιατική πληθυντικού του αρσενικού και θηλυκού γένους σχηματίζεται κατ'  αναλογία με την ονομαστική πληθυντικού σε -εις αντί -ης.

2. Τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες που δεν τονίζονται στη λήγουσα και είναι υπερδισύλλαβα, όπως το "συνήθης", ανεβάζουν τον τόνο στην κλητική ενικού του αρσενικού και θηλυκού γένους και στις τρεις όμοιες πτώσεις ενικού του ουδετέρου (σύνηθες). Επίσης στη γενική πληθυντικού τονίζονται στην παραλήγουσα (συνήθων). 

β. Δικατάληκτα ενρινόληκτα σε -ων, -ων, -ον  

Ενικός Αριθμός
	Αρσενικό & Θηλυκό Γένος			Ουδέτερο Γένος
Ονομ.	ὁ	ἡ	σώφρων	τὸ	σῶφρον
Γεν.	τοῦ	τῆς	σώφρονος	τοῦ	σώφρονος
Δοτ.	τῷ	τῇ	σώφρονι	τῷ	σώφρονι
Αιτ.	τὸν	τὴν	σώφρονα	τὸ	σῶφρον
Κλητ.	ὦ	ὦ	σῶφρον	ὦ	σῶφρον

 

Πληθυντικός Αριθμός
	Αρσενικό & Θηλυκό Γένος			Ουδέτερο Γένος
Ονομ.	οἱ	αἱ	σώφρονες	τὰ	σώφρονα
Γεν.	τῶν	τῶν	σωφρόνων	τῶν	σωφρόνων
Δοτ.	τοῖς	ταῖς	σώφροσι (ν)	τοῖς	σώφροσι (ν)
Αιτ.	τοὺς	τὰς	σώφρονας	τὰ	σώφρονα
Κλητ.	ὦ	ὦ	σώφρονες	ὦ	σώφρονα

Παρατηρήσεις:

1. Όπως φαίνεται στον πίνακα, το θέμα των επιθέτων αυτών λήγει σε -ον-. Στην ονομαστική ενικού του αρσενικού και του θηλυκού το -ο- τρέπεται σε -ω-.
2. Τα υπερδισύλλαβα σύνθετα επίθετα σε -ων, -ων, -ον ανεβάζουν τον τόνο τους στις πτώσεις που λήγουν σε -ον, όχι όμως πέρα από τη λήγουσα του ά συνθετικού (εὐδαίμον, αλλά μεγαλόφρον).

2. Ερωτηματική Αντωνυμία τίς, τίς, τί (=ποιος, ποια, ποιο)

Ενικός Αριθμός			Πληθυντικός Αριθμός
	Αρσενικό & Θηλυκό Γένος	Ουδέτερο Γένος	Αρσενικό & Θηλυκό Γένος	Ουδέτερο Γένος
Ονομ.	τίς	τί	τίνες	τίνα
Γεν.	τίνος ή τοῦ	τίνος ή τοῦ	τίνων	τίνων
Δοτ.	τίνι ή τῷ	τίνι ή τῷ	τίσι(ν)	τίσι(ν)
Αιτ.	τίνα	τί	τίνας	τίνα
Κλητ.	-	-	-	-

  

3. Αόριστη Αντωνυμία τὶς, τὶς, τὶ (=κάποιος, κάποια, κάποιο)

Ενικός Αριθμός			Πληθυντικός Αριθμός
	Αρσενικό & Θηλυκό Γένος	Ουδέτερο Γένος	Αρσενικό & Θηλυκό Γένος	Ουδέτερο Γένος
Ονομ.	τίς	τί	τινές	τινὰ ή ἄττα
Γεν.	τινὸς ή του	τινὸς ή του	τινῶν	τινῶν
Δοτ.	τινὶ ή τῳ	τινὶ ή τῳ	τισὶ(ν)	τισὶ(ν)
Αιτ.	τινὰ	τὶ	τινὰς	τινὰ ή ἄττα
Κλητ.	-	-	-	-

Απαντήσεις στις ασκήσεις των σελίδων 50 - 51 του σχολικού βιβλίου

1. Να γράψετε τα επίθετα στον τύπο που ζητείται στην παρένθεση:

Απάντηση: 

ἀψευδὴς (γεν. εν. και πληθ. θηλ.)	τῆς ἀψευδοῦς	εὐδαίμων (αιτ. εν. και πληθ. ουδ.)	τὸ εὔδαιμον
	τῶν ἀψευδῶν		τὰ αὐδαίμονα
ἀληθὴς (δοτ. εν. και πληθ. αρς.)	τῷ ἀληθεῖ	σώφρων (ονομ. εν. και πληθ. ουδ.)	τὸ σῶφρον
	τοῖς ἀληθέσι		τὰ σώφρονα
συνήθης (γεν. εν. και πληθ. ουδ.)	τοῦ συνήθους	ἐλεήμων (αιτ. εν. και πληθ. αρσ.)	τὸν ἐλεήμονα
	τῶν συνήθων		τοὺς ἐλεήμονας

2. Να συμπληρώσετε τον κατάλληλο τύπο του επιθέτου που δίνςται στην παρένθεση:

Απάντηση: 
(εύγενής) εὐγενῆ γείτονα                                (κακοδαίμων) κακοδαίμονος άνδρὸς
(ἀτυχής) ἀτυχὲς ἄνθρωπε                               (ἀγνώμων) ἄγνωμον σύμμαχε
(ἐπιμελὴς) ἐπιμελέσι νεανίαις                        (μεγαλόφρων) μεγαλοφρόνων ἡγεμόνων
(ψευδὴς) ψευδεῖς μῦθοι                                  (ἄφρων) ἄφροσι στρατηγοῖς

3. Να κλιθούν οι παρακάτω φράσεις στον αριθμό που βρίσκονται: τίνες σύμμαχοι, τινὶ πόλει, τίνος ναοῦ, τινὰς ἐλπίδας, χωρία τινά.

Απάντηση: 

Ον.	τὶς πόλις	τίνες σύμμαχοι	τίς ναός
Γεν.	τινὸς πόλεως	τίνων συμμάχων	τίνος ναοῦ
Δοτ.	τινὶ πόλει	τίσι συμμάχοις	τίνι ναῷ
Αιτ.	τινὰ πόλιν	τίνας συμμάχους	τίνα ναὀν
Κλητ.	-      πόλη	-      σύμμαχοι	-    ναέ

Ον.	τινὲς ἐλπίδες	χωρία τινὰ ή ἄττα
Γεν.	τινῶν ἐλπίδων	χωρίων τινῶν
Δοτ.	τισὶν ἐλπίσι(ν)	χωρίοις τισί(ν)
Αιτ.	τινὰς ἐλπίδας	χωρία τινὰ ή ἄττα
Κλητ.	-      ἐλπίδες	χωρία     -

4. Στον παρακάτω διάλογο ο Σωκράτης προσπαθεί να νουθετήσει τον μεγαλύτερο γιο του, ο οποίος είναι θυμωμένος με τη μητέρα του. Να συμπληρώσετε κατά περίπτωση τους τύπους της αόριστης ή της ερωτηματικής αντωνυμίας που ζητούνται και να αποδώσετε το περιεχόμενο του διαλόγου: 

Απάντηση: 

- Εἰπέ μοι, ὦ παῖ, οἶσθα τίνες (ονομ. πληθ. αρσ.) ἄνθρωποι ἀχάριστοι καλοῦνται;

- Καὶ μάλα (=βεβαίως).

-Καταμεμάθηκας (=έχεις συνειδητοποίησει) οὖν τοὺς τὶ (αιτ. εν. ουδ.) ποιοῦντας τὸ ὄνομα τοῦτο ἀποκαλοῦσιν;

-Τοὺς εὖ παθόντας (=αυτούς που ευεργετήθηκαν), ὅταν δυνάμενοι χάριν ἀποδοῦναι μὴ ἀποδῶσιν (=ενώ μπορούν να ξεπληρώσουν τη χάρη, δεν το κάνουν), ἀχαρίστους καλοῦσιν.

- Οὐκοῦν, εἴ γ' οὕτως ἔχει τοῦτο, εἰλικρινής τις (ονομ. εν. θηλ.) ἄν εἴη ἀδικία ἡ ἀχαριστία; Οὐκοῦν ὅσῳ ἄν τις (ονομ. εν. αρσ.) μείζω άγαθὰ παθὼν μὴ ἀποδίδῳ χάριν, τοσούτῳ ἀδικώτερος ἄν εἴη; Τίνας (αιτ. πληθ. αρσ.) οὖν, ἔφη, ὑπό τίνων (γεν. πληθ. αρσ.) εὕροιμεν ἄν μείζω εὐηργετημένους ἤ παῖδας ὑπὸ γονέων; 

Ξενοφῶν, Ἀπομνημονεύματα 2.2.1-3

5. Να βρείτε τη μορφή της απρόσωπης σύνταξης (απρόσωπο ρήμα ή απρόσωπη έκφραση) που χρησιμοποιείται στις παρακάτω προτάσεις: 

Απάντηση:
α. Τῶν ἀγαθῶν χρὴ τοὺς νέους ὀρέγεσθαι (=να επιθυμούν έντονα). (απρόσωπο ρήμα)
β. Τοὺς βασιλέας δεῖ φιλανθρώπους εἶναι. (απρόσωπο ρήμα)
γ. Τῷ ἄρχοντι ἔξεστι (=είναι δυνατό) τοῖς νόμοις χρῆσθαι (=να εφαρμόζει). (απρόσωπο ρήμα)
δ. Ἀνάγκη ἐστὶ μάχεσθαι. (απρόσωπη έκφραση)
ε. Καιρός ἐστι ἀποπλεῖν. (απρόσωπη έκφραση)
στ. Δυνατόν ἐστιν τῷ στρατηγῷ αἱρεῖσθαι (=να επιλέγει) τὰ συμφέροντα. (απρόσωπη  έκφραση)

6. Να βρείτε τα υποκείμενα των απαρεμφάτων στις παρακάτω προτάσεις: 

Απάντηση:
α. Ἄξιον ἐστι ἡμᾶς τοῖς Ἀθηναίοις φίλους εἶναι.
β. Δεῖ τὸν δικαστὴν ὀρθῶς δικάζειν.
γ. Ἐλπίς ἐστι ἡμῖν τὰ πράγματα γενέσθαι βελτίω.
δ. Ἔξεστιν ὑμῖν εἰς τὴν πόλιν ἀπέρχεσθαι. ὑμᾶς (εννοείται)
ε. Τοῖς πλουσίοις ού προσήκει τοὺς πένητας ὑβρίζειν. τούς πλουσίους (εννοείται)
στ. Ἀνάγκη ἐστὶν τῷ πατρὶ τὸν παῖδα καλῶς παιδεύειν. τόν πατέρα (εννοείται)


Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Γυμνάσιο εδώ.