Ακολουθούν επιγραμματικά οι βασικές διαφορές παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης καθώς και παραδείγματα παραδοσιακών και μοντέρνων ποιημάτων αντίστοιχα.
Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ Η ΜΟΝΤΕΡΝΑ
•
|
σεβασμός στο μέτρο, την ομοιοκαταληξία,
|
•
|
η μοντέρνα ποίηση αμφισβητεί κάθε κανόνα
|
•
|
χωρισμός του ποιήματος σε στροφές με ίσο αριθμό στίχων και ίσο αριθμό συλλαβών σε κάθε στίχο
|
•
|
στίχος ελεύθερος
|
•
|
έλλειψη μέτρου, ομοιοκαταληξίας
| ||
•
|
αποφυγή διασκελισμών
|
•
|
συχνά το ποίημα προσεγγίζει τον πεζό λόγο
|
•
|
προσεκτική επιλογή λέξεων (αποφεύγονται οι «αντιποιητικές»
επιμονή στα σχήματα λόγου και στα εκφραστικά μέσα
|
•
|
χρήση λέξεων και από τον καθημερινό λόγο (ακόμη και κακόηχη). Μπορεί να γράψει κάποιος ποίηση με οποιαδήποτε λέξη
|
•
|
προσπάθεια ώστε το ποίημα να απέχει πολύ από τον καθημερινό λόγο και φυσικά τον πεζό λόγο
|
•
•
|
κυριαρχία της εικόνας
εκφραστική τόλμη:
σχήματα λόγου που αμφισβητούν την κοινή λογική. Γέννηση νέων νοημάτων μέσα από απρόσμενους λεξικολογικούς συνδυασμούς =>
κατάργηση κάθε λογικής αλληλουχίας σε ό,τι αφορά το νόημα, που παραμένει κρυμμένο.
Ο αναγνώστης το ανακαλύπτει μόνος του προσπερνώντας τις γλωσσικές δυσκολίες
|
•
|
αλληλουχία νοημάτων: ο τρόπος που παρουσιάζουν τα νοήματα δεν αμφισβητεί τη λογική μας ή τον κόσμο γύρω μας και όσα γνωρίζουμε γι’ αυτόν
στόχος του ποιήματος:
η αισθητική απόλαυση μέσα από την τήρηση συμβάσεων
| ||
•
|
πολυσημία των λέξεων / ασάφεια
| ||
•
|
συμπύκνωση, αφαίρεση, ελλειπτικότητα, ερμητικότητα
| ||
•
|
ασύμβατες και άλογες συζεύξεις
| ||
•
|
υπάρχουν ιδέες, έννοιες και συναισθήματα που ήταν αδύνατο να εκφραστούν μέσα από τους αυστηρούς και δεσμευτικούς κανόνες της παραδοσιακής ποίησης.
|
Δείγμα παραδοσιακής ποίησης:
Λορέντζος Μαβίλης: «Μούχρωμα»
Φυσάει τ' αεράκι μ' ανάλαφρη φόρα
και τες τριανταφυλλιές αργά σαλεύει·
στες καρδιές και στην πλάση βασιλεύει
ρόδινο σούρουπο, ώρα μυροφόρα,
και τες τριανταφυλλιές αργά σαλεύει·
στες καρδιές και στην πλάση βασιλεύει
ρόδινο σούρουπο, ώρα μυροφόρα,
χρυσή θυμητικών ονείρων ώρα,
που η ψυχή τη γαλήνη προμαντεύει,
την αιώνια γαλήνη, και αγναντεύει
σα για στερνή φορά κάθε της γνώρα
που η ψυχή τη γαλήνη προμαντεύει,
την αιώνια γαλήνη, και αγναντεύει
σα για στερνή φορά κάθε της γνώρα
αξέχαστη· ξανθές κρινοτραχήλες
αγάπες, γαλανά βασιλεμένα
μάτια ογρά και φιλιά και ανατριχίλες
αγάπες, γαλανά βασιλεμένα
μάτια ογρά και φιλιά και ανατριχίλες
και δάκρυα· πλάνα δώρα ζηλεμένα
της ζήσης, που αχνοσβιέται και τελειώνει
σαν το θαμπό γιουλί που ολοένα λιώνει.
της ζήσης, που αχνοσβιέται και τελειώνει
σαν το θαμπό γιουλί που ολοένα λιώνει.
Δείγμα μοντέρνας ποίησης:
Γιάννης Ρίτσος: «Ο τόπος μας»
Ανεβήκαμε πάνω στο λόφο να δούμε τον τόπο μας
φτωχικά, μετρημένα χωράφια, πέτρες, λιόδεντρα.
Αμπέλια τραβάν κατά τη θάλασσα. Δίπλα στ' αλέτρι
καπνίζει μια μικρή φωτιά. Του παππουλή τα ρούχα
φτωχικά, μετρημένα χωράφια, πέτρες, λιόδεντρα.
Αμπέλια τραβάν κατά τη θάλασσα. Δίπλα στ' αλέτρι
καπνίζει μια μικρή φωτιά. Του παππουλή τα ρούχα
τα σιάξαμε σκιάχτρο για τις κάργιες. Οι μέρες μας
παίρνουν το δρόμο τους για λίγο ψωμί και μεγάλες λιακάδες.
Κάτω απ' τις λεύκες φέγγει ένα ψάθινο καπέλο.
Ο πετεινός στο φράχτη. Η αγελάδα στο κίτρινο.
Πώς έγινε και μ' ένα πέτρινο χέρι συγυρίσαμε
παίρνουν το δρόμο τους για λίγο ψωμί και μεγάλες λιακάδες.
Κάτω απ' τις λεύκες φέγγει ένα ψάθινο καπέλο.
Ο πετεινός στο φράχτη. Η αγελάδα στο κίτρινο.
Πώς έγινε και μ' ένα πέτρινο χέρι συγυρίσαμε
το σπίτι μας και τη ζωή μας; Πάνω στ' ανώφλια
είναι η καπνιά, χρόνο το χρόνο, απ' τα κεριά του Πάσχα μικροί μικροί μαύροι σταυροί που χάραξαν οι πεθαμένοι
γυρίζοντας απ' την Ανάσταση. Πολύ αγαπιέται αυτός ο τόπος με υπομονή και περηφάνια. Κάθε νύχτα απ' το ξερό πηγάδι βγαίνουν τ' αγάλματα προσεχτικά κι ανεβαίνουν στα δέντρα.
είναι η καπνιά, χρόνο το χρόνο, απ' τα κεριά του Πάσχα μικροί μικροί μαύροι σταυροί που χάραξαν οι πεθαμένοι
γυρίζοντας απ' την Ανάσταση. Πολύ αγαπιέται αυτός ο τόπος με υπομονή και περηφάνια. Κάθε νύχτα απ' το ξερό πηγάδι βγαίνουν τ' αγάλματα προσεχτικά κι ανεβαίνουν στα δέντρα.
Περισσότερα φιλολογικά θέματα εδώ.