Οι εκρήξεις θυμού των παιδιών (tantrums) που κορυφώνονται στο διάστημα μεταξύ 2 και 3 χρονών είναι σίγουρα μια πρόκληση για όλους τους… εμπλεκόμενους. Οι γονείς νιώθουν ανίσχυροι καθώς βρίσκονται στο έλεος του συναισθηματικού και έντονα σωματικού ξεσπάσματος του παιδιού τους που συχνά συμβαίνει σε λάθος χώρο, τη λάθος στιγμή και μπροστά σε μεγάλο… ακροατήριο!
Όμως, υπάρχουν τρόποι να σταθούμε στο παιδί μας την ώρα αυτών των έντονων συναισθημάτων του αλλά και μετά την «επήρειά» τους ώστε να χτίσουμε από νωρίς μια σχέση επικοινωνίας που θα φέρνει αυτές τις εκρήξεις όλο και λιγότερο στο προσκήνιο. Ας δούμε πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε:
1. Τα παιδιά δεν μπορούν να ηρεμήσουν κατά τη διάρκεια της έκρηξης θυμού
Η έκρηξη θυμού ενός παιδιού λειτουργεί σε επίπεδο ενστίκτου, γι’αυτό είναι σχεδόν αδύνατο το παιδί να συμμορφωθεί στης επικλήσεις τη λογικής που του κάνουμε. Τα επιχειρήματά μας δείχνουν τελείως ανίσχυρα μπροστά στην αντίδρασή του. Γι’ αυτό, το να τους λέμε απλώς να ηρεμήσουν είναι λιγότερο αποδοτικό από το τρυφερό μας άγγιγμα και την ήρεμή μας φωνή, που μπορούν από μόνα τους να δώσουν τον τόνο για τη σταδιακή αποφόρτιση του παιδιού μας. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να βγει το παιδί μας από την έκρηξή του είναι να μείνουμε εμείς ψύχραιμοι και να αποφύγουμε να απαντήσουμε στο δικό του ξέσπασμα με το δικό μας.
2. Μην υποτιμάτε τα συναισθήματά τους
Στους ενήλικες, μία «κατάρρευση» ενός παιδιού επειδή του έβαλες χυμό στο κόκκινο κι όχι στο μπλε ποτήρι φαίνεται παράλογη- για ένα όμως δίχρονο μπορεί να είναι τα πάντα εκείνη τη στιγμή. Αντί να προσπαθήσουμε να εκθέσουμε όλη την επιχειρηματολογία μας εξηγώντας πόσο «μικρό» είναι αυτό που του έχει συμβεί, ας δοκιμάσουμε να αποδεχτούμε τον τρόπο που νιώθουν και να τους δώσουμε την εντύπωση ότι καταλαβαίνουμε και συμπονούμε. Αν χτίσουμε μια σχέση εμπιστοσύνης μαζί του, έχουμε κάνει το πρώτο βήμα για να καταλάβει το παιδί μας ότι υπάρχουν κι άλλοι τρόποι να εκδηλώνει τις ανάγκες του.
3. Οι εκρήξεις θυμού… κάνουν καλό
Έρευνες έχουν δείξει ότι όταν καταπιέζουμε δυνατά συναισθήματα μπορούμε να προκαλέσουμε μεγαλύτερο άγχος στον εαυτό μας. Όταν όμως αναγνωρίζουμε τα εκρηκτικά συναισθήματά μας και τα αγκαλιάζουμε, κάνουμε μεγαλύτερα βήματα προς τη συναισθηματική και ψυχική μας υγεία. Αντί λοιπόν να κάνουμε τα πάντα για να οδηγήσουμε γρήγορα τα παιδιά μας έξω από αυτά τα δυνατά και ανεξέλεγκτα συναισθήματα, μπορούμε να τους μάθουμε να τα αναγνωρίζουν και να τα δέχονται- μακροπρόθεσμα, όλη η οικογένεια θα ωφεληθεί από αυτήν την πρακτική.
4. Συνέπειες και… τρυφερότητα
Το να δείχνετε απέναντι στο παιδί σας εκείνη τη στιγμή όλη την ενσυναίσθηση που διαθέτετε δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να είστε τελείως ανεκτικοί με όλο το… πακέτο της αντίδρασή του. Δοκιμάστε να εξηγήσετε στην κόρη σας ότι καταλαβαίνετε την ταραχή της και συμπάσχετε μαζί της αλλά αυτό δεν μπορεί να σημαίνει ότι έχει το δικαίωμα να σας χτυπήσει ή να πετάξει όλα τα παιχνίδια της κάτω. Η συνέπεια αυτού θα είναι ότι δεν θα έχετε χρόνο να δείτε την ταινία που είχατε κανονίσει γιατί τώρα θα πρέπει να μαζέψει το δωμάτιό της.
5. Προετοιμάστε τα παιδιά για το πρόγραμμα της ημέρας
Προετοιμάζοντας τα παιδιά για το πρόγραμμα της επόμενης μέρας, γλιτώνετε πολλές ανεπιθύμητες εκρήξεις θυμού. Όταν τα παιδιά βρίσκονται μέσα στην comfort zone ενός προγράμματος, έχουν λιγότερες αφορμές να επαναστατήσουν συναισθηματικά στις καινούριες προκλήσεις που δεν μπορούν να διαχειριστούν.
Μοιραστείτε μαζί τους την ατζέντα της μέρας ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να ακούσουν ότι θα κάνετε κάτι που δεν τους αρέσει. Δώστε τους συγκεκριμένες πληροφορίες για το περιβάλλον στο οποίο θα βρεθείτε. Αν έχετε προγραμματίσει να πάτε στο σουπερμάρκετ, πείτε τους τι έχετε κανονίσει να πάρετε και τι ΔΕΝ είναι στο πρόγραμμα να πάρετε. Αν συνήθως επισκέπτεστε την παιδική χαρά μετά το σχολείο αλλά δεν μπορείτε εκείνη τη μέρα γιατί πρέπει να πάρετε τα ρούχα από το καθαριστήριο, ενημερώστε τα παιδιά γι’ αυτή την αλλαγή στο πρόγραμμα νωρίτερα.
6. Το time-out δεν λειτουργεί
7. Η κατανόηση δεν ενθαρρύνει τις εκρήξεις θυμού
Οι περισσότεροι γονείς έχουν δοκιμάσει πολλά «όπλα» κατά τη διάρκεια των εκρήξεων θυμού των παιδιών τους. Ένα από αυτά είναι και το να αγνοούν εσκεμμένα τις αντιδράσεις του παιδιού, ελπίζοντας πως αυτό θα τις κάμψει. «Αν δεν υπάρχει ακροατήριο, ποιος ο λόγος να συνεχίζεται η παράσταση;», είναι το επιχείρημα πίσω από αυτή την πρακτική. Όμως πόσο εύκολα μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την έκρηξη θυμού ενός παιδιού «παράσταση», ακόμα κι αν διαθέτει στοιχεία χειρισμού και οπωσδήποτε υπερβολής; Πίσω από αυτόν τον χειρισμό βρίσκεται η ανάγκη επικοινωνίας του παιδιού μας που, φυσικά, εκδηλώνεται με τον πιο… θορυβώδη τρόπο!
Με το να είμαστε δίπλα του, με τις κεραίες μας ανοιχτές στις ανάγκες του, δεν ενθαρρύνουμε τις εκρήξεις του. Ούτε δηλώνουμε ότι πρόκειται για αποδεκτή συμπεριφορά. Αντιθέτως, σπέρνουμε το έδαφος μιας αυθεντικής επικοινωνίας που θα δίνει όλο και λιγότερες αφορμές σε καινούρια ξεσπάσματα. Αν δεν είμαστε συναισθηματικά διαθέσιμοι εκείνη τη στιγμή και μάλιστα έχουμε τιμωρητική διάθεση απέναντί του, απλώς μετατοπίζουμε το πρόβλημα… Το παιδί μας θέλει να ακουστεί. Δεν έχουμε παρά να πάρουμε μια βαθιά ανάσα και να το ακούσουμε. Έτσι, έχουμε περισσότερες πιθανότητες να μας ακούσει κι εκείνο.