Ελλάδα - Ευρωπαϊκή Ένωση - Παγκοσμιοποίηση - Κριτήριο αξιολόγησης συνεξέτασης Γλώσσας και Λογοτεχνίας Γ' Λυκείου

ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Δύο ορισμοί για την παγκοσμιοποίηση

       Για τους αρχαίους Ρωμαίους, ο ελληνικής καταγωγής θεός Ιανός συμβόλιζε την είσοδο,  το ξεκίνημα και το τέλος. Την είσοδο, γιατί κάθε καινούρια εμπειρία αποτελεί και ένα πέρασμα, το ξεκίνημα, γιατί κάθε πέρασμα μας φέρνει μπροστά σε μία νέα πραγματικότητα και το τέλος, γιατί κάθε νέα πραγματικότητα προϋποθέτει τη ρήξη με το παρελθόν και το θάνατο του παλαιού.

       Ο Ιανός όμως είναι περισσότερο γνωστός, επειδή απεικονίζονταν πάντοτε με δύο πρόσωπα που κοιτούσαν προς αντίθετες κατευθύνσεις, ίσως για να υποδηλώσουν ότι το μέλλον μας παρουσιάζεται συνήθως με δύο τελείως διαφορετικά πρόσωπα (ένα θετικό και ένα αρνητικό).

       Αναγνωρίζοντας λοιπόν τη  σοφία  των  αρχαίων,  ακολουθώ  και  εγώ το παράδειγμά  τους παραθέτοντας σας δύο αντίθετες προτάσεις για την παγκοσμιοποίηση. Η πρώτη είναι πολύ αισιόδοξη και εναρμονίζεται πλήρως με τις αρχές της οικονομικής επιστήμης. Η δεύτερη περιέχει όσα επιχειρήματα θα ακούγαμε από τους πολέμιους της παγκοσμιοποίησης, αν φρόντιζαν να φωνάζουν λιγότερο και αφιέρωναν περισσότερο  χρόνο στο διάβασμα, την αναζήτηση πληροφοριών και την ψύχραιμη ανάλυση των γεγονότων.

       Πολλά θεωρητικά και εμπειρικά παραδείγματα έχουν  αποδείξει ότι  όσο λιγότερα  εμπόδια υπάρχουν στο εμπόριο τόσο αυξάνεται ο ανταγωνισμός και τόσο καλύτερα ή φθηνότερα προϊόντα απολαμβάνει ο καταναλωτής. Μακροπρόθεσμα η παγκοσμιοποίηση κάνει τον κόσμο πλουσιότερο, παραγωγικότερο και δικαιότερο αφού «κερδίζουν» όσοι παράγουν περισσότερο ή καλύτερα και όχι εκείνοι που ενισχύονται από το κράτος με χαριστικές συμβάσεις, ειδικούς προστατευτικούς δασμούς και επιδοτήσεις.

       Αν  και  συχνά  η  παγκοσμιοποίηση  παρουσιάζεται  ως  μία  συνωμοσία  των πλουσίων  και  ισχυρών, στην πραγματικότητα αποτελεί  μία  φυσική  συνέπεια της  τεχνολογικής προόδου. Χάρη στην εξέλιξη των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών οι άνθρωποι σήμερα επικοινωνούν και ταξιδεύουν πολύ περισσότερο από πριν. Εμπορεύονται λοιπόν περισσότερο και η ιστορία μάς έχει διδάξει ότι το εμπόριο υπήρξε πάντοτε μία επαναστατική και προοδευτική δύναμη, καθώς όσοι ταξιδεύουν γνωρίζουν διαφορετικούς ανθρώπους, διδάσκονται καινούριες τεχνικές και μαθαίνουν να σέβονται τους άλλους πολιτισμούς.

       Παγκοσμιοποίηση λοιπόν  σημαίνει ευημερία, λιγότερο  μίσος, εξαφάνιση του πολέμου  και κατάργηση των διακρίσεων. Είναι αλήθεια ότι αυτή η προσέγγιση γεννά τον κίνδυνο μιας πλανητικής ομοιομορφίας. Για πρώτη φορά στην ιστορία όμως μπορούμε να ελπίζουμε σε μία παγκόσμια γνώση, αλληλεγγύη και κατανόηση. Σε πράγματα δηλαδή που αξίζουν οποιοδήποτε τίμημα και πρέπει να γίνουν κτήμα όλης της ανθρωπότητας.

       Θεωρητικά οι αποφάσεις για την ενίσχυση της παγκοσμιοποίησης λαμβάνονται από όλα τα κράτη του κόσμου σε διεθνείς διασκέψεις και οργανισμούς όπως ο Π.Ο.Ε. (Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου). Έτσι, παρέχεται σε κάθε χώρα η δυνατότητα να υπερασπίσει τα συμφέροντά της εκφράζοντας τις απόψεις της και επηρεάζοντας τη λήψη των αποφάσεων.

       Οι συζητήσεις όμως δεν είναι τόσο δημοκρατικές όσο φαίνονται και η τράπουλα είναι πάντοτε σημαδεμένη εκ των προτέρων. Για παράδειγμα, η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο διοικούνται από την ομάδα των πιο αναπτυγμένων χωρών του κόσμου. Έτσι οι «αμερόληπτες τεχνοκρατικές αποφάσεις τους» στην πραγματικότητα αποτελούν απλώς έκφραση των συμφερόντων των ήδη πλουσίων χωρών και αδιαφορούν πλήρως για τις κοινωνικές επιπτώσεις τους στον υπόλοιπο κόσμο.

      `Παγκοσμιοποίηση λοιπόν σημαίνει παράκαμψη της εθνικής κυριαρχίας και των δημοκρατικών διαδικασιών μέσα από τη μυστική λειτουργία διεθνών οργανισμών με διοικήσεις διορισμένες από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου!

       Το να είσαι υπέρ ή κατά της παγκοσμιοποίησης, είναι το ίδιο άτοπο όσο και να το υποστηρίζεις ότι είσαι υπέρ ή κατά της βροχής. Πρόκειται για ένα φυσικό φαινόμενο που δημιούργησε η τεχνολογία και δεν πρόκειται να φύγει μόνο και μόνο επειδή δεν μας αρέσει ή δεν μας εξυπηρετεί. Πρέπει όμως να αγωνιστούμε υπέρ μιας δίκαιης παγκοσμιοποίησης που θα πραγματοποιηθεί για το καλό των λαών και όχι για τα συμφέροντα των επιχειρήσεων.

(Διασκευή άρθρου του Γιώργου Επιτήδειου)

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ο Ρωμηός - Γεώργιος Σουρής

Στον καφενέ απ' έξω σαν μπέης ξαπλωμένος,

του ήλιου τις ακτίνες αχόρταγα ρουφώ,

και στων εφημερίδων τα νέα βυθισμένος,

κανέναν δεν κοιτάζω, κανένα δεν ψηφώ.

Σε μια καρέκλα το ’να ποδάρι μου τεντώνω,

το άλλο σε μιαν άλλη, κι ολίγο παρεκεί

αφίνω το καπέλλο, και αρχινώ με τόνο

τους υπουργούς να βρίζω και την πολιτική.

Ψυχή μου! τί λιακάδα! τί ουρανός! τί φύσις!

αχνίζει εμπροστά μου ο καϊμακλής καφές,

κι εγώ κατεμπνευσμένος για όλα φέρνω κρίσεις,

και μόνος μου τις βρίσκω μεγάλες και σοφές.

Βρίζω Εγγλέζους, Ρώσους, και όποιους άλλους θέλω,

και στρίβω το μουστάκι μ' αγέρωχο πολύ,

και μέσα στο θυμό μου κατά διαβόλου στέλλω

τον ίδιον εαυτό μου, και γίνομαι σκυλί.

Φέρνω τον νουν στον Διάκο και εις τον Καραΐσκο

κατενθουσιασμένος τα γένια μου μαδώ,

τον Έλληνα εις όλα ανώτερο τον βρίσκω,

κι απάνω στην καρέκλα χαρούμενος πηδώ.

Την φίλη μας Ευρώπη με πέντε φασκελώνω

απάνω στο τραπέζι τον γρόθο μου κτυπώ...

Εχύθη ο καφές μου, τα ρούχα μου λερώνω,

κι όσες βλασφήμιες ξέρω αρχίζω να τις πω.

Στον καφετζή ξεσπάνω... φωτιά κι εκείνος παίρνει.

Αμέσως άνω κάτω τον κάνω τον μπουφέ,

τον βρίζω και με βρίζει, τον δέρνω και με δέρνει,

και τέλος... δεν πληρώνω δεκάρα στον καφέ.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α

Να παρουσιάσετε στην τάξη σας την περίληψη του μη λογοτεχνικού κειμένου σε 100 – 120 λέξεις. Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Β

Ερώτημα 1ο

Το μη λογοτεχνικό κείμενο που διαβάσατε ανήκει στο δίκαιο λόγο. Να εντοπίσετε τα χαρακτηριστικά του στις παρακάτω προτάσεις σημειώνοντας την ένδειξη Σωστό ή Λάθος. Στη συνέχεια να αιτιολογήσετε τις σωστές απαντήσεις σας με την παράθεση ενδεικτικών χωρίων του κειμένου (από ένα σε κάθε περίπτωση).

α.  Στο κείμενο παρουσιάζεται η ορθότητα των εκπεμπόμενων μηνυμάτων ως αυτονόητη και αυταπόδεικτη.

β. Στο κείμενο χρησιμοποιούνται λέξεις - αξίες που προκαλούν μεγάλη συναισθηματική φόρτιση για να συγκαλυφθεί η έλλειψη επιχειρημάτων και τεκμηρίων.

γ. Ο συγγραφέας απευθύνεται στη  λογική  του αναγνώστη, χρησιμοποιώντας τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία.

δ. Ο συγγραφέας επιχειρεί έναν κατευθυνόμενο μονόλογο, καλλιεργώντας την αοριστία, τη γενικότητα και την ασάφεια.

ε. Ο λόγος του κειμένου είναι βαθύς, πυκνός, ουσιαστικός, καθώς συσχετίζει, αντιπαραθέτει  και συγκρίνει ποικίλα νοήματα.

στ. Ο συγγραφέας εξωραΐζει την πραγματικότητα, παραπλανεί και παραπληροφορεί.

ζ. Στο κείμενο γίνεται ευρύτατη χρήση ουσιαστικών, ενώ οι ρηματικοί τύποι περιορίζονται, με σκοπό να ενισχυθεί ο δογματισμός.

η. Στο κείμενο χρησιμοποιείται υποταγμένος λόγος (δευτερεύουσες προτάσεις), για να αποδοθούν αίτια και αποτελέσματα.
Μονάδες 15

Ερώτημα 2ο

«Παγκοσμιοποίηση σημαίνει ευημερία, λιγότερο μίσος, εξαφάνιση του πολέμου και κατάργηση των διακρίσεων». Να αναλύσετε την παραπάνω άποψη σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων. Μονάδες 15

Ερώτημα 3ο

α. Να εντοπίσετε τις διαρθρωτικές λέξεις που συνδέουν τις έξι πρώτες παραγράφους του με λογοτεχνικού κειμένου, όπου υπάρχουν και να παρουσιάσετε τη νοηματική σχέση που δηλώνουν. Μονάδες 5

β. Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: συνωμοσία, κατάργηση, τίμημα, υπερασπίσει, αμερόληπτες. Μονάδες 5

ΘΕΜΑ Γ

       Κατά τη γνώμη σας, ποιο είναι το θέμα του ποιήματος και πώς εξυπηρετεί το χιούμορ και ο σαρκασμός την ποιητική δημιουργία; Τεκμηριώστε την απάντησή  σας με αναφορές στο ποίημα. Να απαντήσετε σε ένα ενιαίο κείμενο 100-200 λέξεων. Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Δ

       Σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στη σχολική εφημερίδα να επισημάνετε τους κινδύνους που ενέχει η παγκοσμιοποίηση για τους λαούς και τα εφόδια με τα οποία χρειάζεται να εξοπλιστούν οι νέοι της χώρας μας προκειμένου να αξιοποιήσουν τις θετικές πλευρές της. (300  – 400 λέξεις). Μονάδες 30

Επιμέλεια κριτηρίου αξιολόγησης για το e-didaskalia.blogspot.gr: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, φιλόλογος - Med Ειδικός Παιδαγωγός.

Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για τα νέα ελληνικά εδώ.