Γεώργιος Δροσίνης «Απόκριση στον Παλαμά»
... Πώς αλλιώς
να σε πω; ο συνοδοιπόρος,
χαίρε...
ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ
Συνοδοιπόροι ναι, μαζί κινήσαμε
στης Τέχνης το γλυκοξημέρωμα — όμως
με του καιρού το πέρασμα, χαράχτηκε
του καθενός μας χωριστός ο δρόμος:
Εσύ το Ωραίο μες στα μεγάλα ζήτησες
κι εγώ στα ταπεινά κι απορριμμένα,
και δούλεψες το μπρούντζο και το μάρμαρο
κι άφησες τον πηλό της γης σ’ εμένα.
Στις αλπικές χιονοκορφές ανέβηκες
και στάθηκα στις λιόφωτες ραχούλες
αρχόντισσες και ρήγισσες οι Μούσες σου
κι εμένα ψαροπούλες και βοσκούλες.
Εσύ στης δάφνης τ’ ακροκλώναρα άπλωσες
κι εγώ σε κάθε χόρτο και βοτάνι
στεφάνι έχεις φορέσει από δαφνόφυλλα -
λίγο θυμάρι του βουνού μου φτάνει.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
α.1. Να κατατάξετε το ποίημα στην παραδοσιακή ή τη μοντέρνα ποίηση.
Το ποίημα ανήκει στην παραδοσιακή ποίηση.
α.2. Να αιτιολογήσετε την παραπάνω απάντησή σας εντοπίζοντας τέσσερα σχετικά χαρακτηριστικά στο ποίημα.
- Το ποίημα είναι χωρισμένο σε τετράστιχες στροφές, ακολουθώντας μια αυστηρή δομή σύνθεσης.
- Οι στίχοι του ποιήματος ομοιοκαταληκτούν. Ειδικότερα, στο ποίημα ακολουθείται πλεχτή ομοιοκαταληξία∙ σε κάθε στροφή ο πρώτος στίχος ομοιοκαταληκτεί με τον τρίτο και ο δεύτερος με τον τέταρτο.
- Οι στίχοι του ποιήματος είναι ενδεκασύλλαβοι:
κι ε / γώ / σε / κά / θε / χόρ / το / και / βο / τά / νι
- Το ποίημα έχει λογική αλληλουχία, αφού στο πλαίσιο του με τη μέθοδο της σύγκρισης και αντίθεσης παρουσιάζεται η παράλληλη, μα τελείως διαφορετική, πορεία του Παλαμά και του Δροσίνη.
α.3. Να αξιολογήσετε αν ο τίτλος του κειμένου ανταποκρίνεται στο περιεχόμενο παραπέμποντας σε αντίστοιχα σημεία του ποιήματος.
Ο τίτλος του ποιήματος «Απόκριση στον Παλαμά», υποδηλώνει πως ό,τι ακολουθεί συνιστά μια απάντηση στον μεγάλο ποιητή. Ειδικότερα, όπως διαφαίνεται από τη διαβεβαίωση του πρώτου στίχου, ο Δροσίνης συμφωνεί με μια προγενέστερη δήλωση του Παλαμά πως οι δυο τους υπήρξαν συνοδοιπόροι. Φροντίζει, ωστόσο, να διευκρινίσει πως αν και ξεκίνησαν μαζί, στην πορεία ο δρόμος του καθενός χαράχτηκε χωριστός. Έτσι, ενώ ο Παλαμάς απέκτησε μεγάλη φήμη και κύρος, έχοντας ασχοληθεί στο πλαίσιο της ποίησής του με μεγάλες και βαρύνουσας σημασίας ιδέες κι έχοντας παράλληλα αξιοποιήσει τα πιο εκλεπτυσμένα και συνάμα τα πιο δύσκολα ποιητικά μέσα, ο Δροσίνης παρέμεινε σχετικά άσημος, ασχολούμενος με πιο απλά θέματα και αξιοποιώντας πενιχρά λυρικά μέσα, σε σύγκριση πάντα με τον Παλαμά.
β.1. Να εντοπίσετε δύο (2) μεταφορές και μία (1) προσωποποίηση στο κείμενο.
Μεταφορές:
- στης Τέχνης το γλυκοξημέρωμα
- Εσύ στης δάφνης τ’ ακροκλώναρα άπλωσες
Προσωποποίηση:
- αρχόντισσες και ρήγισσες οι Μούσες σου
β.2. Να καταγράψετε τρεις (3) ποιητικές και δύο (2) λέξεις του καθημερινού λεξιλογίου που συναντώνται στο κείμενο.
Ποιητικές λέξεις:
- γλυκοξημέρωμα
- λιόφωτες
- ακροκλώναρα
Λέξεις καθημερινού λεξιλογίου:
- δρόμος
- άπλωσες
β.3. Να διακρίνετε ποια γραμματικά πρόσωπα χρησιμοποιεί ο ποιητής και ποια η λειτουργία τους στο κείμενο.
Ο ποιητής χρησιμοποιεί το α΄ πληθυντικό, το β΄ ενικό και το α΄ ενικό πρόσωπο. Με το α΄ πληθυντικό πρόσωπο (κινήσαμε) επιχειρεί να τονίσει πως στην αρχή ο ίδιος και ο Παλαμάς ξεκίνησαν μαζί την πορεία τους στο δρόμο της Τέχνης. Εντούτοις, η πορεία τους σύντομα διαφοροποιήθηκε, γεγονός που δηλώνεται με την εναλλάξ χρήση του β΄ και του α΄ ενικού προσώπου.
Με το β΄ ενικό πρόσωπο, που είναι και το κυρίαρχο στο ποίημα, δηλώνεται η εντυπωσιακή και φιλόδοξη πορεία του Κωστή Παλαμά στην ποιητική τέχνη. Ο Παλαμάς «ζήτησε» το Ωραίο στα μεγάλα, «ανέβηκε» στις αλπικές χιονοκορφές κ.λπ., επιδίωξε και πέτυχε, δηλαδή, κάθε υψηλή διάκριση στο χώρο της ποίησης, αφού καταπιάστηκε με έργα δύσκολα, εκτενή και συχνά επικής χροιάς.
Στον αντίποδα της εντυπωσιακής σταδιοδρομίας του Παλαμά, βρίσκεται η ταπεινή πορεία του Δροσίνη που δηλώνεται με το α΄ ενικό πρόσωπο. «Στάθηκα στις λιόφωτες ραχούλες», σχολιάζει ο Δροσίνης για τον εαυτό του, προκειμένου να δηλώσει πως η δική του παρουσία στα ποιητικά πράγματα ήταν πάντοτε διακριτική, εφόσον το έργο του ήταν και ποσοτικά μικρότερο, αλλά και ως προς τη θεματολογία του πάντοτε πιο απλό και χαμηλών τόνων, σε σχέση με το έργο του Παλαμά.