Λορέντζος Μαβίλης «Πατρίδα»
Πάλε ξυπνάει της άνοιξης τ᾿ αγέρι
στην πλάση μυστικής αγάπης γλύκα,
σαν νύφ᾿ η γη, πόχει άμετρα άνθη προίκα,
λάμπει ενώ σβηέται της αυγής τ᾿ αστέρι.
Πεταλούδες πετούν ταίρι με ταίρι,
εδώ βουίζει μέλισσα, εκεί σφήκα·
τη φύση στην καλή της ώρα εβρήκα,
λαχταρίζει η ζωή σ᾿ όλα τα μέρη.
Κάθε μοσχοβολιά και κάθε χρώμα,
κάθε πουλιού κελάηδημα ξυπνάει
πόθο στα φυλλοκάρδια μου κι ελπίδα
να σού ξαναφιλήσω τ᾿ άγιο χώμα,
να ξαναϊδώ και το δικό σου Μάη,
όμορφή μου, καλή, γλυκειά πατρίδα.
(α΄ έκδοση 1915, Αλεξάνδρεια)
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
α1. Το ποίημα «Πατρίδα», όπως και τα περισσότερα του Μαβίλη, είναι ένα σονέτο. Αφού παρατηρήσετε τη μορφή του κειμένου, να αναφέρετε τα χαρακτηριστικά του σονέτου ως προς α) τον συνολικό αριθμό των στίχων, β) τον αριθμό των στροφών, γ) τον αριθμό των στίχων εκάστης στροφής και δ) την ομοιοκαταληξία.
Α) Το σονέτο αποτελείται από δεκατέσσερις στίχους.
Β) Οι στίχοι του σονέτου κατανέμονται σε τέσσερις στροφές.
Γ) Οι δυο πρώτες στροφές είναι τετράστιχες, ενώ οι δυο τελευταίες τρίστιχες· έχουμε δηλαδή το σχήμα: 4 - 4 - 3 - 3.
Δ) Η ομοιοκαταληξία του ποιήματος είναι σταυρωτή (α β β α). Ενώ, προσέχουμε ότι στο σονέτο ένας τουλάχιστον στίχος της μιας στροφής πρέπει να ομοιοκαταληκτεί με έναν της άλλης.
α2. Να σχολιάσετε τον τίτλο σε σχέση με το περιεχόμενο του ποιήματος εντοπίζοντας στο κείμενο πέντε (5) ουσιαστικά που θυμίζουν στον αφηγητή το φυσικό τοπίο της πατρίδας του.
Ο τίτλος του ποιήματος «Πατρίδα» υποδηλώνει την έντονη αγάπη και νοσταλγία του ποιητή για την όμορφη, «καλή, γλυκειά πατρίδα» του, από την οποία, προφανώς, απουσιάζει εδώ και καιρό. Η εστίαση και το ενδιαφέρον του ποιητή επικεντρώνονται στην ομορφιά του φυσικού περιβάλλοντος της πατρίδας∙ ομορφιά που αποδίδεται με λυρικές περιγραφές, όχι τόσο του τοπίου, όσο της ζωντάνιας και της μαγείας που ξυπνά στην ελληνική γη ο ερχομός της άνοιξης.
- άνθη
- Πεταλούδες
- μέλισσα
- σφήκα
- κελάηδημα
β1. Να επισημάνετε στο κείμενο (3) τρεις μεταφορές, μία (1) παρομοίωση, μία ακουστική και μια οσφρητική εικόνα.
Μεταφορές:
- πόχει άμετρα άνθη προίκα
- στην πλάση μυστικής αγάπης γλύκα
- να σού ξαναφιλήσω τ᾿ άγιο χώμα
Παρομοίωση:
- σαν νύφ᾿ η γη, πόχει άμετρα άνθη προίκα, λάμπει
Ακουστική εικόνα:
- εδώ βουίζει μέλισσα, εκεί σφήκα
Οσφρητική εικόνα:
- Κάθε μοσχοβολιά και κάθε χρώμα
β2. Να καταγράψετε τέσσερα (4) ονοματικά σύνολα (επίθετα +ουσιαστικά), όπως αυτά συναντώνται στο κείμενο.
- μυστικής αγάπης
- άμετρα άνθη
- άγιο χώμα
- γλυκειά πατρίδα
β3. Ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλης υπήρξε θερμός υπερασπιστής της δημοτικής / λαϊκής γλώσσας. Να επισημάνετε στο κείμενο πέντε (5) γλωσσικούς τύπους της δημοτικής γλώσσας.
- ξυπνάει
- προίκα
- βουίζει
- ξαναφιλήσω
- χώμα