«Κάποιοι τοποθετούν τη ζωή τους πάνω από την ελευθερία, άλλοι τοποθετούν την ελευθερία πάνω από τη ζωή τους. Ο καθένας κάνει τις επιλογές του». Με αυτό το δοκισήσοφο τσιτάτο έκανε την τοποθέτηση της στην παγκόσμια καραντίνα η ηθοποιό Εβαντζελίν Λίλι.
Κι η αλήθεια είναι πως ο τρόπος που το τοποθέτησε δίνει την εντύπωση ακόμα και σε έναν που δεν ξέρει τι να κάνει, ότι το ηρωικό είναι να πει Όχι στην καραντίνα ή ότι έστω είναι ένα ανώτερο ιδανικό. Όμως εδώ δεν μιλάμε για έναν ιό που τον έχει ένας και τελειώνει. Υπάρχει και συνέχεια σε αυτό το τσιτάτο της Λίλι. «Κι υπάρχουν κι αυτοί οι ήρωες που τοποθετούν τις ζωές των άλλων πάνω από τη ζωή τους και την ελευθερία τους».
Ναι, είναι προφανώς ήρωες οι γιατροί και οι άνθρωποι στα σούπερ μάρκετ και τα φαρμακεία. Είναι όμως και ηρωική πράξη να κάθεσαι στο σπίτι σεβόμενος όσα λένε οι επιστήμονες και δείχνοντας ασφάλεια στους γύρω σου.
Είναι αναμφίβολα μια δύσκολη κατάσταση η καραντίνα. Ιδίως όταν εμφανίζονται στη μέση ζήτηματα φιλοσοφικής σκοπιάς, όπως αυτό που τίθεται διαρκώς, αλλά προς το παρόν σιγανά και αφορά την πιθανότητα να αποτελέσει μια ευκαιρία εκμετάλλευσης για τον καπιταλισμό, ώστε να επιβάλλει ακόμα μεγαλύτερο έλεγχο προς τους ανθρώπους.
Σύμφωνα με όσες αναλύσεις έχουν κάνει ειδικοί επιδημιολόγοι στο Imperial College του Λονδίνου, η κατάσταση της καραντίνας και του social distancing ενδέχεται να κρατήσει για 1 χρόνο και βάλε, με διακυμάνσεις.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως αν δεν βρεθεί προληπτικό ή έστω θεραπευτικό εμβόλιο για τον κορωνοϊό, οι κοινωνίες θα βρίσκονται σε καραντίνα μέχρι να ελέγξουν τη διασπορά, το λεγόμενο flatten the curve, και θα επανέρχονται όταν ο αριθμός των κρουσμάτων πέφτει κάτω από ένα λογικό όριο που θα τεθεί. Κάποια στιγμή αυτό το όριο θα ξεπερνιέται και πάλι και η καραντίνα θα επανέρχεται.
Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα προς στοχασμό ανάλυση που κάνει το Voidnetwork.gr, τίθεται το ερώτημα αν αλλάζει πλέον μια για πάντα η ζωή όλων μας και όλο το ανθρώπινο οικοδόμημα του 21ου αιώνα, ανεξάρτητα από την ισχυρή ή αδύναμη παρουσία του ιού.
Ο μοναδικός τρόπος να εξασφαλίσουμε πως η καραντίνα θα βγει εκτός πλάνου μια και καλή, θα ήταν το εμβόλιο ή η αύξηση των τεστ, η εφαρμογή τους, καλύτερα, σε όλο τον πληθυσμό, κάτι που είναι πρακτικά ανέφικτο και θα απαιτούσε ένα τέτοιο δυναμικό στο σύστημα υγείας, που θα έλειπαν άτομα από άλλους τομείς παραγωγής.
Στα σενάρια που θα μπορούσαν να κάνουν πιο υποφερτή μια καραντίνα, όπως αυτή να αφορά τις ευπαθείς ομάδες και όσους βρίσκονται στον στενό κύκλο νοσούντων, η κατάληξη είναι πάντοτε η ίδια: ανάπτυξη και πάλι του ιού σε πανδημική μορφή. Επιπλέον, μιας και μιλάμε για έναν ιό που δεν τον γνωρίζουμε ακόμα καλά, κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει πως θα αντιδράσει στο εμβόλιο και αν η ανοσία θα είναι εσαεί ή με χρονικό ορίζοντα.
Κι αν υποθέσουμε πως τελειώνουμε με τον κορωνοϊό, τότε μελλοντικά κάτι άλλο θα εμφανιστεί. Αυτό που ζούμε τώρα, μπορεί να έχει ξανασυμβεί στο παρελθόν, αλλά είναι στη δική μας εποχή που έχουμε τη δυνατότητα απόλυτης καταγραφής και που μπορούμε να διατηρήσουμε τη μνήμη ώστε να έχουμε καλύτερη αντίδραση σε ενδεχόμενο νέο ξέσπασμα.
Δεν χωράει αμφιβολία πως αυτή τη στιγμή είμαστε μέρος ενός μεγάλου εξελικτικού βήματος της ανθρωπότητας. Η έννοια της προσαρμογής, του επιστημονικώς ρηθέντος adaptation, δεν είχε ποτέ άλλοτε τα τελευταία 100 χρόνια μεγαλύτερη υπόσταση.
Αν θέλουμε όντως να διαφυλάξουμε μέρος της ελευθερίας μας και να αντιμετωπίσουμε το μέλλον με τρόπο που να δημιουργεί ασφάλεια και σιγουριά, θα πρέπει η φιλοσοφία της καραντίνας να μας μείνει για καιρό.
Η οικονομία μας θα προσαρμοστεί και θα δημιουργήσει στεγανά για να λειτουργεί και με καραντίνα στους ίδιους ρυθμούς. Αυτό είναι αναμφίβολο. Οι επιχειρήσεις, μικρές και μεγάλες θα βρουν τρόπο να θωρακιστούν, θα βρουν ένα μοντέλο λειτουργίας.
Υπάρχει και το ακραίο σενάριο της ψηφιακής καταγραφής του κάθε ανθρώπου για το που πήγε, με ποιον ήρθε σε επαφή. Ένα διαρκές monitoring για να γνωρίζουμε πάντοτε από που ξεκινάει μια τέτοια επιδημία-πανδημία. Κι αν αυτό φαίνεται να είναι βγαλμένο από σενάριο του Black Mirror, η Σιγκαπούρη και το Ισραήλ το εφαρμόζουν σε έναν βαθμό.
Το ζήτημα όμως δεν είναι να χρησιμοποιηθεί αυτή η εμπειρία ως εκμετάλλευση του καπιταλισμού για να ανανεωθεί και να αποκτήσει μια νέα μορφή. Το ζήτημα είναι αυτή η εμπειρία να αποτελέσει έναν επαναπροσδιορισμό της στάσης της ανθρωπότητας απέναντι στον πλανήτη.
Δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί πως η ίδια η φύση με τη δημιουργία του κορωνοϊού προσέφερε την απαραίτητη ανάσα που χρειαζόταν από την σπατάλη των πόρων της, από το ξεθέωμα που της έκανε ο άνθρωπος. Φωνάζει για 2 δεκαετίες τώρα πως χρειάζεται ανάσα, κι όμως δεν υπήρξε ένα οργανωμένο παγκόσμιο σχέδιο. Τώρα, με τον κορωνοϊό, δείχνει τι είναι αυτό που πρέπει να αλλάξουμε.
Θα διαβάσατε πως δελφίνια εμφανίστηκαν ξανά στα νερά της Βενετίας σαν τις φάλαινες που είχαν εμφανιστεί στον ποταμό Χάντσον στο Avengers Endgame. Λιγότερες γόνδολες, λιγότερη ανθρώπινη ενόχληση στο φυσικό τους περιβάλλον και να τη η επάνοδός τους. Είδη που ζούσαν σε κρυψίνοια επανεμφανίστηκαν στα προάστια πόλεων ανά τον κόσμο. Η ατμόσφαιρα σε πολλά σημεία του πλανήτη όπου υπάρχει καραντίνα, έγινε πιο καθαρή.
Όλα αυτά μπορεί και να συνέβησαν τυχαία, αλλά δεν πρέπει να τα δούμε έτσι. Πρέπει να τα δούμε ως το καλύτερο πείραμα με σκοπό να χτίσουμε πάνω σε νέες βάσεις κι όχι απλώς να ξαναβάψουμε τους ξεφτισμένους τοίχους.
Τα απόνερα της καραντίνας ίσως μας εξασφαλίσουν λίγο περισσότερο χρόνο πέρα από το 2030, έτος που έχουν ορίσει οι επιστήμονες ως το έτος μηδέν για την κλιματική κρίση. Μπορεί να ακούγεται κυνικό, αλλά την ώρα που το φορτίο της ανθρωπότητας βαραίνει αυτές τις εβδομάδες, το φορτίο του πλανήτη γίνεται πιο ελαφρύ και του επιτρέπει την ξεκούραση.
Αν κάτι μας δείχνει ο κορωνοϊός αυτό είναι πως ο άνθρωπος δεν είναι ο ηγέτης του πλανήτη και του σύμπαντος. Είναι μονάχα ένα γρανάζι. Και καμία μηχανή δεν καταστράφηκε επειδή ένα γρανάζι μπορεί να σκούριασε ή να σκάλωσε. Ιδίως όταν η λειτουργία αυτού του γραναζιού παρεμπόδιζε τα υπόλοιπα γρανάζια…