Γράφει ο Αποστόλης Ζυμβραγάκης
Η χώρα ζει καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, με την απειλή της δημόσιας υγείας να πλανάται στον αέρα, με τα σχολεία να παραμένουν κλειστά, με την πλειονότητα των επιχειρήσεων να έχει βάλει λουκέτο, με τη ζωή μας τον τελευταίο μήνα να έχει μπει σε αναβολή.
Και μέσα σε όλη αυτήν την κατάσταση υπάρχουν και τα παιδιά της Γ' Λυκείου. Παιδιά που έτυχε να βρίσκονται σ' αυτήν τη συγκυρία και να είναι αναγκασμένα να δώσουν πανελλαδικές εξετάσεις, ώστε να περάσουν σε κάποιο Πανεπιστήμιο και να διεκδικήσουν ένα καλύτερο μέλλον. Παιδιά που από την αρχή κιόλας της σχολικής χρονιάς έχουν να αντιμετώπισουν σωρό προβλημάτων (αργοπορημένη στελέχωση των σχολείων με αναπληρωτές, αλλαγή της ύλης μέσα στον Αύγουστο κι ενώ είχαν κάνει καλοκαιρινή προετοιμασία, πρωτοεμφανιζόμενα μαθήματα, βλ. Κοινωνιολογία, ή νέα μορφή εξέτασης που δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ ξανά, βλ. Νεοελληνική Γλώσσα - Λογοτεχνία), με τον κορωνοϊό να έρχεται τώρα και να τους προσθέτει άλλο ένα μεγάλο άγχος.
Το Υπουργείο Παιδείας μέχρι στιγμής διαβεβαιώνει σε όλους τους τόνους ότι οι Πανελλαδικές θα γίνουν οπωσδήποτε και μάλιστα θα γίνουν κοντά στην προβλεπόμενη ημερομηνία. Μάλιστα με ταχεία διαδικασία προσφέρει μαθήματα εξ αποστάσεως στα παιδιά, ενώ παράλληλα ανακοίνωσε τη νέα μειωμένη ύλη, με αφαίρεση κεφαλαίων που δεν έχουν διδαχθεί εντός των σχολικών αιθουσών. Το σύνολο αυτών των ενεργειών δείχνει ένα Υπουργείο Παιδείας με ευαισθησίες που θέλει πραγματικά να βοηθήσει τα παιδιά. Ωστόσο, μέσα σε όλα αυτά, ξεχνάει κάτι: είναι παιδιά. Οι μαθητές και οι μαθήτριες της Γ' Λυκείου δεν είναι ούτε ενήλικοι ούτε ρομπότ ούτε θεοί, είναι παιδιά. Και μάλιστα, παιδιά με ιδιαίτερα αυξημένο άγχος. Και σ' ένα παιδί που έχει ήδη άγχος, όταν του αλλάζεις συνεχώς τα δεδομένα, το μόνο που καταφέρνεις είναι να του αυξάνεις την πίεση και την ανασφάλεια. Έχετε την εντύπωση ότι αντέχουν περισσότερο φορτίο; Μην ξεχνάτε... Είναι παιδιά!
Ακόμη και σήμερα δεν έχει ανακοινωθεί η μέρα εξέτασης των Πανελλαδικών, διότι προφανώς δεν εξαρτάται από κανέναν άλλον πέρα από την πορεία που θα έχει η πανδημία στην Ελλάδα. Κάτι που όμως δεν μπορεί να το ξέρει κανένας! Γιατί μπορεί η χώρα μας να πήρε έγκαιρα τα μέτρα, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως σε ένα-δύο μήνες θα είμαστε σε θέση να διεξάγουμε πανελλαδικές εξετάσεις διά ζώσης. Κι αυτό είναι κάτι που το γνωρίζουν τα παιδιά της Γ' Λυκείου. Γιατί ναι μεν είναι παιδιά, αλλά δεν είναι καθόλου αφελή. Όταν ενημερώνονται πως αναβλήθηκαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, όταν ενημερώνονται πως ακυρώθηκαν οι αντίστοιχες γαλλικές εξετάσεις για την είσοδο στα Πανεπιστήμια, πώς μπορεί να αισθάνονται απόλυτα βέβαια ότι θα γίνουν Πανελλαδικές, πόσο μάλλον όταν δεν έχουν ημερομηνία έναρξης στα χέρια τους, αλλά ακούν συνεχώς ένα "θα δούμε, ανάλογα με την πορεία του ιού και τις προτάσεις της επιτροπής Υγείας"; Και το κυριότερο: πόσο σίγουρο είναι το Υπουργείο Παιδείας ότι οι Πανελλαδικές θα γίνουν;
Αν αποδειχθεί ότι όλα όσα λέει σήμερα το Υπουργείο Παιδείας είναι φιάσκο, θα έχει γίνει έγκλημα κατά των παιδιών, για να εξυπηρετηθούν διάφορα συμφέροντα (να συνεχίσουν τα μαθήματα και τα δίδακτρα στα ιδιωτικά σχολεία και τα φροντιστήρια, να μην αλλάξει κάτι στο ήδη απαρχαιωμένο σύστημα των Πανελλαδικών, κ.α.). Η πιο γενναία απόφαση σε τέτοιες συνθήκες είναι να μιλήσεις ξεκάθαρα με τα δεδομένα που έχεις σήμερα και όχι με αυτά που πιστεύεις πως μπορεί να προκύψουν στο μέλλον. Σήμερα, τίποτα δεν διαβεβαιώνει ότι μπορούν να γίνουν οι Πανελλαδικές. Οπότε σήμερα η απόφαση πρέπει να είναι μία και άκρως γενναία: ελεύθερη πρόσβαση σε όλους τους μαθητές στα Πανεπιστήμια! Η μόνη ρεαλιστική επιλογή που έχουμε με τα τωρινά δεδομένα είναι η ελεύθερη πρόσβαση σε ΑΕΙ, χωρίς εξετάσεις. Εκτάκτως τα παιδιά να επιλέξουν ελεύθερα όποια σχολή θέλουν να φοιτήσουν, να γίνουν δεκτά χωρίς προϋποθέσεις (αφού δεν είχε προβλεφθεί να μετράει ο βαθμός απολυτηρίου) και από εκεί και πέρα να γίνει αυστηρή δουλειά στα Πανεπιστήμια. Πιο συγκεκριμένα, αφού τα Πανεπιστήμια θα αναγκαστούν εκτάκτως να δεχθούν όλους τους μαθητές που θα δηλώσουν προτίμηση σε αυτά, θα έχουν το δικαίωμα εκτάκτως να διαγράφουν και τους νεοεισαχθέντες φοιτητές που δεν περνούν ένα συγκεκριμένο ποσοστό μαθημάτων. Για παράδειγμα, μπορεί εγώ να θέλω να περάσω ιατρική, αλλά να μην είμαι τόσο καλός στο γνωστικό επίπεδο. Οπότε, αν εγγραφώ στην ιατρική και στο πρώτο εξάμηνο δεν περάσω το 50% ή 75% ή 100% (ας ορίσει κάθε Πανεπιστήμιο το ποσοστό που επιθυμεί) των μαθημάτων, τότε η σχολή θα με διαγράψει.
Βέβαια, εννοείται πως σε αυτήν την έκτακτη διαδικασία τα προβλήματα είναι πολλά. Και ίσως το μεγαλύτερο ρεαλιστικό πρόβλημα είναι το εξής: Τι θα συμβεί αν μία σχολή τη δηλώσουν υπεράριθμοι φοιτητές; Η απάντηση σε αυτό είναι η αυστηροποίηση των προδιαγραφών του ίδιου του Πανεπιστημίου, ώστε να διαγράψει τους φοιτητές που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο πρόγραμμα σπουδών. Όσο εύκολα μπορούν τα παιδιά να εγγραφούν μαζικά σε μια σχολή άλλο τόσο εύκολα μπορεί και να διαγραφούν, αν δεν πιάσουν τους συγκεκριμένους ακδημαϊκούς στόχους. Κι επειδή τα σημερινά Πανεπιστήμια δεν έχουν τις υποδομές για να αντεπεξέλθουν σε μαζικό αριθμό φοιτητών, μπορεί η διαδικασία ελέγχου του επιπέδου των φοιτητών να γίνει ακόμα πιο γρήγορα. Εξάλλου αυτονόητο είναι ότι για να λειτουργήσει μια έκτακτη τέτοια λύση ανάγκης θα πρέπει να αλλάξει και ο τρόπος διεξαγωγής των ακαδημαϊκών μαθημάτων και να χωριστούν οι φοιτητές σε τμήματα, ώστε να ανταποκριθεί κάθε σχολή στον όποιο όγκο φοιτητών προκύψει.
Το ζητούμενο είναι ένα: να μην επιβαρύνουμε την ψυχική υγεία των παιδιών. Ας μπουν σε όποια σχολή θέλουν. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι θα υπάρχουν αδικίες εις βάρος παιδιών που διάβαζαν όλη τη χρονιά και θα ευνοηθούν παιδιά που δεν έκαναν καμία προσπάθεια. Κάθε άλλο. Ένα παιδί που σήμερα είναι άρτια προετοιμασμένο, θα μπορέσει να ανετεπεξέλθει στο αυστηρό σύστημα που θα θέσουν τα Πανεπιστήμια. Αντίθετα, ένα παιδί που δεν είναι καλά προετοιμασμένο σήμερα για να δώσει Πανελλαδικές εξετάσεις θα αντιμετωπίσει μεγάλες δυσκολίες, αν δεν επιλέξει με σωστά κριτήρια τη σχολή φοίτησής του. Αλλά τα παιδιά γνωρίζουν τις δυνατότητές τους. Ξέρουν πολύ καλά ότι η δήλωση μιας σχολής στης οποίας τις απαιτήσεις θα μπορούν να ανταποκριθούν, θα είναι το εισιτήριο για το μέλλον που διεκδικούν. Και το θέλουν αυτό το μέλλον, δεν θα το ρισκάρουν επιλέγοντας μία σχολή που δεν θα μπορέσουν να τελειώσουν. Εξάλλου, η Πολιτεία -όπως κάνει και στον τομέα της Υγείας- οφείλει να προστατεύει τους πολίτες με τα μέτρα που παίρνει. Ωστόσο, την ίδια ευθύνη έχει προσωπικά και ο κάθε πολίτης ξεχωριστά. Σε αυτές τις έκτακτες συνθήκες, λοιπόν, οφείλουμε όλοι να πάρουμε γενναίες αποφάσεις και να δείξουμε προσωπική υπευθυνότητα, τόσο το κράτος όσο και εμείς. Σε κάθε περίπτωση, ό,τι και να γίνει, θα πρέπει τα παιδιά να το γνωρίζουν αμέσως. Είναι εντελώς άδικο να βιώνουν όλα αυτά σήμερα, ειδικά στην τόσο ευαίσθητη ηλικία που βρίσκονται. Ας σταθούμε μια φορά παιδαγωγοί και όχι κριτές τους...
Περισσότερα ενδιαφέροντα κείμενα εδώ.