Τον Ουίλλιαμ Σαίξπηρ όλοι τον έχουν ακούσει. Κάποιοι απ’αυτούς σκέφτονται αμέσως το έργο του «Ρωμαίος και Ιουλιέτα». Κάποιοι άλλοι μπορούν να κατονομάσουν πολλά έργα του. Άλλοι μπορούν να απαγγείλουν κάποιους απ’ τους στίχους του. Για τους Βρετανούς είναι απ’ τις σημαντικότερες μορφές όλων των εποχών. Όχι, όμως, μόνο για τους Βρετανούς. Για τους θεατρικούς συγγραφείς τα έργα του είναι Ευαγγέλιο. Ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ είναι ένας απ’ τους μεγαλύτερους δραματουργούς της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Πέρασε άξια στο πάνθεον της λογοτεχνίας με τα ποιήματα και τα θεατρικά του έργα. Η ζωή του, όμως, πάντα θα αποτελεί ένα σκοτεινό σημείο.
Οι Σαιξπηρικοί χαρακτήρες είναι ανθρώπινα ψυχογραφήματα. Αν μελετήσει κανείς τον Άμλετ, το Μακμπέθ και τη Λαίδη, τον Οθέλλο, τον Ιάγο, το Ληρ και πολλούς άλλους, θα διαπιστώσει πως ο Σαίξπηρ είχε την ικανότητα να αντιλαμβάνεται τις δυσλειτουργίες της ανθρώπινης ψυχής και να τους δίνει ανθρώπινη υπόσταση. Έπλασε τους λογοτεχνικούς του χαρακτήρες που πλήττονται από ψυχολογικές και ψυχιατρικές διαταραχές, εκφράζοντάς τες με τον πιο φυσικό και αισθητικά υψηλό τρόπο. Δικαίως, λοιπόν, ο Σαίξπηρ έχει τον τίτλο του Μεσαιωνικού Ψυχαναλυτή. Ύμνησε τον έρωτα και τα πάθη με τρόπο που κανένας άλλος μέσα στους αιώνες δεν κατάφερε.
Τα παιδικά χρόνια του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ
Ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ έζησε σε μια εποχή που η Αγγλία εξελισσόταν σε παγκόσμια υπερδύναμη. Το έδαφος ήταν έτοιμο για την εμφάνιση μιας ιδιοφυΐας, όπως ο Σαίξπηρ. Γεννήθηκε την άνοιξη του 1564. Η επικρατέστερη ημερομηνία γέννησης του Σαίξπηρ είναι η 23η Απριλίου. Η ακριβής, όμως, ημερομηνία παραμένει έως σήμερα άγνωστη. Η βάφτιση του έγινε στις 26 Απριλίου στην εκκλησία Αγία Τριάδα του Στράτφορντ. Την εποχή εκείνη, η τελετή της βάφτισης γινόταν λίγες μόνο ημέρες μετά τη γέννηση. Ήταν το τρίτο παιδί της ευκατάστατης οικογένειας Σαίξπηρ. Μεγάλωσε σε ένα πειθαρχημένο περιβάλλον. Τις Πέμπτες βοηθούσε τον πατέρα του στην αγορά, ενώ τις υπόλοιπες μέρες περνούσε πολλές ώρες στο σχολείο. Χάρη στο δημόσιο αξίωμα του πατέρα του μπόρεσε να πάει στο σχολαρχείο. Εκεί ο Σαίξπηρ έμαθε να μεταφράζει κείμενα από τα Αγγλικά στα Λατινικά και αντίστροφα. Οι μεταμορφώσεις του Οβιδίου ήταν απ’ τα αγαπημένα του βιβλία. Αυτό το ανάγνωσμα που για πολλούς ήταν πληκτικό, γέμισε το νου του Ουίλλιαμ με εικόνες ρομαντισμού.
Όταν ο Σαίξπηρ ήταν ακόμη μικρός, παρακολούθησε μια μεγάλη γιορτή με θεατρικές παραστάσεις, μουσική και χορό. Οι παιδικές αυτές μνήμες ίσως τον ενέπνευσαν αργότερα στα έργα του. Στο «Όνειρο Καλοκαιρινής νύχτας» υπάρχει μια σκηνή που ο Όμπερον περιγράφει μια μεγάλη γιορτή σε ένα πύργο. Πιθανότατα αναφέρεται στην παιδική του ανάμνηση. Ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ δε σπούδασε στο Πανεπιστήμιο. Στην εφηβική του ηλικία σταμάτησε το σχολείο για να εργαστεί ως μαθητευόμενος στην επιχείρηση του πατέρα του.
Η θεατρική αρχή στο Λονδίνο
Όταν έλεγα ότι θα πεθάνω εργένης, δεν φανταζόμουν ότι θα ζούσα, ώσπου να παντρευτώ.— Πολύ κακό για το τίποτα.
Στις 28 Νοεμβρίου του 1582 ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ παντρεύτηκε την Αν Χάθαγουεϊ (Anne Hathaway). Η Αν ήταν οκτώ χρόνια μεγαλύτερή του και τριών μηνών έγκυος, όταν παντρεύτηκαν. Μαζί απέκτησαν τρία παιδιά, την πρώτη του κόρη, Susanna, και λίγα χρόνια αργότερα τα δίδυμα Χάμνετ και Ιουδήθ. Ο Χάμνετ πέθανε από άγνωστα αίτια σε ηλικία 11 ετών και τάφηκε στις 11 Αυγούστου του 1596. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, ανέβηκε στο θέατρο για πρώτη φορά το έργο «Δωδεκάτη Νύχτα» που αφηγείται την ιστορία δύο διδύμων που χωρίζονται, αλλά ξανασμίγουν. Μετά τη γέννηση των διδύμων, για τη ζωή του Σαίξπηρ υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία. Οι μελετητές αναφέρονται στα χρόνια μεταξύ του 1585 και του 1592 ως τα «χαμένα χρόνια» του Σαίξπηρ. Το 1587 πήγε στο Λονδίνο. Κάνεις δε μπορεί να πει με σιγουριά τι δουλειές έκανε εκεί. Το μόνο σίγουρο είναι ότι στο Λονδίνο γεννήθηκε η αγάπη του για το θέατρο. Στα μεγάλα θέατρα της πρωτεύουσας ξεκίνησε η λαμπρή καριέρα του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ. Το 1592 δοκίμασε τη τύχη του ως ηθοποιός και αφού απέκτησε αρκετή πείρα, άρχισε να βοηθά θεατρικούς συγγραφείς στο γράψιμο των χειρογράφων. Με το ανέβασμα του πρώτου του έργου «Αγάπης Αγώνας Άγονος», το 1590, άρχισε τη λαμπρή καριέρα του.
Ξέρουμε τι είμαστε, αλλά δεν ξέρουμε τι θα μπορούσαμε να είμαστε. (λόγια της Οφηλίας)— Άμλετ.
Η σχέση του Σαίξπηρ με την ελληνική τραγωδία
O Gordon Braden, ομότιμος καθηγητής του τμήματος Αγγλικής του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια και συγγραφέας, γράφει:
«Από το 17ο αιώνα ο έπαινος για τον Σαίξπηρ έχει συχνά συνδέσει το όνομά του με τα ονόματα του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευριπίδη. Στοιχεία ότι διάβασε ή επηρεάστηκε από τα έργα τους δεν έχουν βρεθεί. Ωστόσο, η διαίσθηση ότι η πιθανή σύνδεση είναι σημαντική έχει αντέξει στο χρόνο και το ενδιαφέρον σχετικά με αυτή την πιθανότητα δεν έχει εξαφανιστεί ποτέ. Υπάρχουν μεγάλες συλλογές σαιξπηρικών στίχων που φαίνεται να ηχούν στίχους από ελληνικές τραγωδίες που έχουν σωθεί, αλλά δεν είναι πειστικές. Από τη δεκαετία του 1980 έχουν τεθεί πιο σύνθετα επιχειρήματα, το καλύτερο από τα οποία περιλαμβάνει προσεκτική εξέταση των περίπλοκων στοιχείων σχετικά με συγκεκριμένα έργα (κυρίως τον Άμλετ). Μία σημαντική πρόσφατη συλλογιστική αφορά την επιρροή της ελληνικής τραγωδίας μέσα από την καθοριστική επίδρασή της στον Πλούταρχο, τον οποίο γνωρίζουμε ότι ο Σαίξπηρ διάβασε προσεκτικά. Ο Πλούταρχος χρησιμοποιεί άμεσα σε δικά του έργα αποσπάσματα από την ελληνική τραγωδία, ενώ άλλα κείμενα δημοσιευμένα στην εποχή του Σαίξπηρ περιέχουν εκτενή αποσπάσματα από αρχαία ελληνικά θεατρικά έργα (συμπεριλαμβανομένων πολλών έργων που δεν ανήκουν στα 33 έργα που περιλαμβάνει ο σύγχρονος λογοτεχνικός κανόνας). Αυτό είναι ένα μεγάλο σώμα αποδεικτικών στοιχείων που ακόμη δεν έχουν συλλεχθεί και μελετηθεί πλήρως, αλλά υποδηλώνει παραπέρα δυνατότητες για την άμεση επιρροή της ελληνική τραγικής ποίησης στην αγγλική Αναγεννησιακή λογοτεχνία γενικότερα».
Τα πρώτα του συγραφικά έργα
Τα σονέτα του κρύβουν όλα μια ιστορία. Τα πρώτα του σονέτα μιλούν για έναν ωραίο νεαρό, ενώ τα μεταγενέστερα μαρτυρούν έναν ενοχικό έρωτα του ποιητή για μια γυναίκα. Τη Σκοτεινή Δέσποινα. Την παρουσιάζει ως λιμάνι που αράζουν πλήθος άντρες. Ο νεαρός παρουσιάζεται ως ευχάριστος, όμορφος αλλά και εκείνος είναι άστατος και άπιστος.
Ξόδευα άσκοπα το χρόνο μου
και τώρα ο χρόνος ξοδεύει άσκοπα εμένα.
Τη δεκαετία του 1950 έγραψε ποιήματα, σονέτα, θεατρικά έργα, κωμωδίες και ιστορικά δράματα. Τα θεατρικά του παίζονται έως σήμερα, διατηρώντας αμείωτο το ενδιαφέρον. Ο Σαίξπηρ κατάφερε να χειριστεί με απόλυτη δεξιοτεχνία, τόσο την κωμωδία, όσο και το δράμα και την τραγωδία. Ο Ριχάρδος Γ’ ήταν το αποκορύφωμα των έργων του. Με αυτήν του την επιτυχία κέρδισε τον εντυπωσιασμό πολλών ευγενών. Τα σωζόμενα έργα του, είναι περίπου 38 θεατρικά, 154 σονέτα, δύο μεγάλα αφηγηματικά ποιήματα και πολλά άλλα ποιήματα. Έγραψε τα περισσότερα γνωστά έργα του μεταξύ του 1589 και 1613.
Τα πρώτα καταγεγραμμένα έργα του Σαίξπηρ είναι ο «Ριχάρδος Γ’» και τα τρία μέρη του «Ερρίκου ΣΤ’», τα οποία γράφτηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1590. Ακολουθούν ο «Τίτος Ανδρόνικος», η «Κωμωδία των Παρεξηγήσεων», το «Ημέρωμα της Στρίγγλας» και οι «Δύο Άρχοντες από τη Βερόνα». Αργότερα θα γράψει το «Όνειρο Θερινής Νυκτός». Τα έξυπνα λογοπαίγνια του «Πολύ κακό για το τίποτα», το μαγευτικό περιβάλλον του «Όπως Αγαπάτε» και το ζωντανό γλέντι της «Δωδέκατης Νύχτας» ολοκληρώνουν τη σειρά κωμωδιών του Σαίξπηρ. Μετά τον λυρικό «Ριχάρδο Β’» ο Σαίξπηρ ξεκίνησε την κωμωδία πρόζας στα έργα «Ερρίκος Δ’» (1ο και 2ο μέρος) και «Ερρίκος Ε», περί τα τέλη της δεκαετίας του 1590. Η ώριμη περίοδος του αρχίζει και τελειώνει με δύο τραγωδίες: το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», το διάσημο ρομαντικό δράμα για την αγάπη και το θάνατο και τον «Ιούλιο Καίσαρα» -βασισμένο σε μία μετάφραση στο έργο του Πλούταρχου: Βίοι Παράλληλοι. Μετά το 1599 γράφτηκε ο Άμλετ, ο Οθέλος και ο Βασιλιάς Ληρ.
Τι είναι ένα όνομα; Αυτό που εμείς αποκαλούμε τριαντάφυλλο/ Με οποιοδήποτε άλλο όνομα θα μύριζε εξίσου γλυκά.Ρωμαίος και Ιουλιέτα
«Άργησα τόσο στην πορεία μου στον κόσμο, που ήρθε το σούρουπο κι έχασα τον δρόμο μου για πάντα»
400 χρόνια τώρα ο λόγος του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ παραμένει ζωντανός. 400 χρόνια ο λόγος του Σαίξπηρ έχει τη δύναμη να επηρεάζει τη ζωή των ανθρώπων όσο κανένας άλλος δραματουργός. Ίσως για αυτό το λόγο, παραμένουν επίκαιρα και ερμηνεύονται περισσότερο από τα έργα οποιουδήποτε άλλου θεατρικού συγγραφέα. Η επίδρασή του Σαίξπηρ στην παγκόσμια δραματουργία θεωρείται τεράστια. Ήταν ένας αριστοτέχνης του λόγου. Έγραψε για τον έρωτα, το θάνατο, τη χαρά, τη ζήλια, τη λύπη. Συνομίλησε με τις ψυχές των ανθρώπων.
Ο Σαίξπηρ άφησε την τελευταία του πνοή στις 23 Απριλίου 1616 σε ηλικία 52 ετών, περίπου ένα μήνα μετά τη σύνταξη με το χέρι της διαθήκης του. Σε αυτή γράφτηκε ότι ήταν απολύτως υγιής και αυτό οδήγησε σε εικασίες ότι ο θάνατος του ήταν ξαφνικός και αναπάντεχος. Στο πρόλογο του βιβλίου του ο Ben Jonson είχε πει: «O Σαίξπηρ δεν ήταν μιας εποχής, αλλά όλων των εποχών!». Είχε τη μαγική ικανότητα να εκμηδενίζει τις αποστάσεις και τα παγκόσμια σύνορα.
Αν αγάπησες και πόνεσες, αγάπα περισσότερο.
Αν αγάπησες περισσότερο και πόνεσες περισσότερο, αγάπα ακόμα περισσότερο.
Αν αγάπησες ακόμα περισσότερο και πόνεσες ακόμα περισσότερο, αγάπα περισσότερο, ώσπου να μην πονάει άλλο.
Αν αγάπησες περισσότερο και πόνεσες περισσότερο, αγάπα ακόμα περισσότερο.
Αν αγάπησες ακόμα περισσότερο και πόνεσες ακόμα περισσότερο, αγάπα περισσότερο, ώσπου να μην πονάει άλλο.
Ουίλλιαμ Σαίξπηρ
Ακολουθεί ένα βίντεο, στο οποίο ο Δημήτρης Χορν απαγγέλει Σαίξπηρ:
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για αυτό το άρθρο:
Ουίλλιαμ Σαίξπηρ/Βιογραφία|YOUTUBE
Θεατρικές Συναντήσεις | Αφιέρωμα στον Ουίλλιαμ Σαίξπηρ|ΙΑΝΟΣ
Ουίλλιαμ Σαίξπηρ – Βικιπαίδεια
Γουίλιαμ Σέξπιρ – Βιογραφία – Σαν Σήμερα .gr
Χριστίνα Ζαχαριά, https://www.maxmag.gr
Περισσότερα αφιερώματα εδώ.
Χριστίνα Ζαχαριά, https://www.maxmag.gr
Περισσότερα αφιερώματα εδώ.